Przemiany etniczne, polityczne i kulturowe w Galii w V

Przedmiot: Historia średniowieczna powszechna
Kod ECTS: 08.3-xxxx-140
Punkty ECTS: patrz wykład
Rodzaj studiów: stacjonarne I stopnia - I rok, sem. 2
Liczba godzin: 15
Prowadzący: Prof. UP dr hab. Krzysztof POLEK
Rodzaj zajęć: ćwiczenia
Forma zaliczenia: zaliczenie
Wykaz tematów:
0. Zajęcia wstępne.
1. Przemiany etniczne, polityczne i kulturowe w Galii w V-VI w.
2. Cesarstwo Wschodnie w VI-VII w.
3. Powstanie i rozwój islamu.
4. Kultura karolińska i jej oddziaływanie.
5. Chrystianizacja Europy – wybrane przykłady.
6. Skandynawia w dobie wikingów.
7. Niemcy za Ottonów.
8. Papiestwo i ruch reformatorski w Kościele (X-XI w.).
9. Europa zachodnia, Bizancjum i kraje muzułmańskie w dobie wypraw krzyżowych –
wzajemne relacje i oddziaływanie.
10. Kultura europejska w XII w.
11. Dzieje i kultura plemion mongolskich.
12. Europa Środkowa w XIII w.
13. Gospodarka średniowiecznej Europy – X- XIV w.
14. Wielkie Księstwo Moskiewskie w XIV-XV w.
DI2-06c
1
Lp.
Temat zajęć:
1.
Przemiany etniczne, polityczne i kulturowe w Galii w V-VI w.
Zakres tematyczny:
Konsekwencje upadku cesarstwa zachodniego dla Galii; mozaika etniczna w Galii w V-VI
w.; relacje pomiędzy barbarzyńcami a ludnością gallo-rzymską; powstanie I rozwój państwa
Merowingów; podboje Franków, przemiany w kulturze umysłowej i materialnej Galii
merowińskiej; chrystianizacja Franków i jej konsekwencje kulturowe.
Literatura podstawowa:
Grzegorz z Tours, Historie. Historia Franków, przekład K. Liman, T. Richter, wstęp,
opracowanie i komentarze D. Sikorski, Kraków 2002 (II 9, 29-31).
Upadek cesarstwa rzymskiego I początki feudalizmu na Zachodzie i w Bizancjum, oprac.
M.H. Serejski, Warszawa 1954 (nr 29, 30).
Ewig E., Die Merowinger und das Frankenreich, Stuttgart-Berlin-Köln 2001.
James E., The Franks, Oxford and Cambridge, MA 1991.
Michałowski R., Galia merowińska, (w) Narodziny średniowiecznej Europy, pod red. H.
Samsonowicza, Warszawa 1999, s. 151-181.
Zientara B., Świt narodów europejskich, Warszawa 1985, 1995.
Literatura pomocnicza:
Lelong Ch., Życie codzienne w państwie Merowingów, Warszawa 1967.
Mączyńska M., Wędrówki ludów, Warszawa-Kraków 1996.
Modzelewski K., Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004.
Riche P., Edukacja i kultura w Europie Zachodniej w VI-VIII, Warszawa 1995.
DI2-06c
2
Lp.
Temat zajęć:
2.
Cesarstwo Wschodnie w VI-VII w.
Zakres tematyczny:
Cesarstwo wschodnie w VI-VII w.-podstawy geograficzne, gospodarcze, polityczne; rządy
Justyniana I –bilans jego polityki wewnętrznej I zagranicznej; Justynian I a państwa
germańskie na zachodzie Europy; polityka kościelna – dążenie do jedności religijnej; okres
wczesnobizantyjski – Herakliusz I; wojna z Persja I Awarami; stosunki z Longobardami i
Frankami; problem migracji Słowian; kultura i sztuka w VI w.; kultura cesarstwa w VI-VII
w.
Literatura podstawowa:
Prokop z Cezarei, Historia sekretna, przekład, wstęp i opracowanie A. Konarek, Warszawa
1998.
Kronika Wielkanocna, /w:/ Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian. Seria grecka, z. 2,
wydali A. Brzóstkowska, W. Swoboda, Warszawa 1995.
Teodor Synkellos /w:/ Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian. Seria grecka, z. 3,
wydali A. Brzóstkowska, W. Swoboda, Warszawa 1995.
Browning R., Justynian i Teodora, Warszawa 1996.
Jurewicz O., Historia literatury bizantyjskiej, Warszawa
Gregory Th. E., Historia Bizancjum, Kraków 2008.
Kurnatowska Z., Słowiańszczyzna południowa, Wrocław 1977.
Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum, Warszawa 1967, 2005.
Runciman S., Teokracja bizantyjska, Warszawa 1982.
Szymański W., Awarzy,/w:/ W. Szymański, E. Dąbrowska, Awarzy, Węgrzy, Wrocław 1979.
Literatura pomocnicza:
Mango C., Historia Bizancjum, Gdańsk 1995.
Meyendorff J., Teologia bizantyjska, Warszawa 1984.
DI2-06c
3
Lp.
Temat zajęć:
3.
Powstanie i rozwój islamu.
Zakres tematyczny:
Arabowie przed Mahometem – środowisko, społeczeństwo, kultura; geneza fermentu
religijnego na terenie Płw. Arabskiego; narodziny islamu – doktryna religijna i prawo;
działalność Mahometa; rozprzestrzenienie islamu poza granice Arabii; powstanie wspólnoty
muzułmańskiej; islam a średniowieczna Europa – wzajemne relacje.
Literatura podstawowa:
Islam w feudalnych państwach arabskich i w krajach ościennych (VII-XV w.), wybór,
przekład i opracowanie J. Hauziński, Poznań 1976 (Roz. I:B,C, )
Bielawski J., Islam, religia państwa i prawa, Warszawa 1973.
Danecki J., Arabowie, Warszawa 2000.
Hourani A., Historia Arabów, Gdańsk 1995.
Rodinson M., Mahomet, Warszawa 1991.
Sourdel J. i D., Cywilizacja islamu, Warszawa 1980.
Literatura pomocnicza:
Szymański E., Islam pierwotny, /w:/ Zarys dziejów religii, Warszawa 1968.
Lp.
Temat zajęć:
4.
Kultura karolińska i jej oddziaływanie.
Zakres tematyczny:
Przyczyny ożywienia kulturowego Europy za Karola Wielkiego; źródła inspiracji;
środowiska kulturowe; zakres i formy oddziaływania; osiągnięcia w rozwoju kultury
duchowej, materialnej i techniki; historiografia; sztuka i architektura.
Literatura podstawowa:
Einhard, Żywot Karola Wielkiego, przekład J. Parandowski, wstęp i komentarze A.
Gieysztor, Wrocław 1950.
Skubiszewski P., Sztuka Europy łacińskiej od VI do IX wieku, Lublin 2001.
Strzelczyk J., Iroszkoci w kulturze Europy średniowiecznej, Warszawa 1988.
Wies E.W., Karol Wielki, Warszawa 1996.
Literatura pomocnicza:
Goff Le J., Kultura Europy średniowiecznej, Warszawa 1970, 1994.
Riche P., Życie codzienne w państwie Karola Wielkiego, Warszawa 1979.
Serejski M.H., Karol Wielki i jego czasy, Warszawa 1959.
DI2-06c
4
Lp.
Temat zajęć:
5.
Chrystianizacja Europy – wybrane przykłady.
Zakres tematyczny:
Literatura podstawowa:
Beda, Historia kościelna narodu angielskiego, /w:/ A. Bober, Anglia, Szkocja i Irlandia.
Teksty źródłowe do historii Kościoła i patrystyki I-IX w., Lublin 1991 (Źródła i monografie
t. 130), ks. I. 25, 26; II 1,3,4; III 25.
Żywoty Konstantyna i Metodego (obszerne), przekład, wstęp i opracowanie T. LehrSpławiński, Poznań, (Żywot Konstantyna – roz. XIV-XV; Żywot Metodego – roz. V).
Powieść minionych lat, przekład, wstęp i opracowanie F. Sielicki, Wrocław 1999 (BN seria
II nr 244), roz. 23,24,34,42,44-45.
Literatura pomocnicza:
Historia chrześcijaństwa, t. 4, red. G. Dragon, P. Riche, A. Vauchez, Warszawa 1999.
Kłoczowski J., Młodsza Europa, Warszawa 1998.
Łowmiański H., Religia Słowian i jej upadek, Warszawa 1979 (Cz. III 1-2).
Strzelczyk J., Apostołowie Europy, Warszawa 1997.
Lp.
Temat zajęć:
6.
Skandynawia w dobie wikingów.
Zakres tematyczny:
Pojęcie i chronologia okresu wikińskiego; charakterystyka etniczna i kulturowa Półwyspu
Skandynawskiego w omawianym okresie; rozwój osadnictwa, życie gospodarcze i kultura
Skandynawów; powstanie i rozwój państw; Skandynawowie a Europa- wzajemne kontakty i
oddziaływanie; wpływ wypraw na stosunki wewnętrzne Danii, Szwecji i Norwegii; rozwój
chrystianizacji; synkretyzm religijny i kulturowy; przemiany w zakresie kultury i sztuki.
Literatura podstawowa:
Upadek cesarstwa rzymskiego i początki feudalizmu na Zachodzie i w Bizancjum, oprac.
M.H. Serejski, Warszawa 1954 (nr 62)
Andersen A.,. Dzieje Szwecji, Warszawa 1967.
Foote P.G., Wilson D.M., Wikingowie, Warszawa 1975.
Leciejewicz L., Normanowie, Wrocław 1979.
Roesdahl E., Historia wikingów, Gdańsk 1996.
Literatura pomocnicza:
DI2-06c
5
Lp.
Temat zajęć:
7.
Niemcy za Ottonów.
Zakres tematyczny:
Dziedzictwo karolińskie; problemy polityczne Niemiec w 1 tercji X w.; polityka państwa
wobec sąsiadów; rządy Ottona I i jego dążenie do umocnienia państwa; 955 r. i jego
znaczenie w dziejach Niemiec i Europy; odrodzenie cesarstwa (962); Otton I wobec Stolicy
apostolskiej i Kościoła; polityka cesarzy niemieckich w Italii; stosunki z Bizancjum; Czechy,
Węgry, Połabszczyzna w polityce cesarstwa; Europa i cesarstwo w planach Ottona III;
renesans ottoński.
Literatura podstawowa:
Kronika Thietmara, przekład, wstęp i komentarze M.Z. Jedliński, Poznań 1953.
Collins R., Europa wczesnośredniowieczna 300-1000, Warszawa 1996.
Galos A., Heck R., Czapliński W., Dzieje Niemiec, Wrocław 1990.
Historia chrześcijaństwa, t. 4, pod red. G. Dragon, P. Riche, A. Vauchez, Warszawa 1999.
Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum, Warszawa 1967.
Strzelczyk J., Otton III, Wrocław 2000.
Zientara B., Świt narodów europejskich, Warszawa 1985, 1995.
Literatura pomocnicza:
Sztuka romańska. Architektura, rzeźba, malarstwo, red. R. Toman, Kolonia 2000.
Lp.
Temat zajęć:
8.
Papiestwo i ruch reformatorski w Kościele (X-XI w.).
Zakres tematyczny:
Chrześcijaństwo, organizacja kościelna i mentalność religijna w IX-X w.; papiestwo w X w.;
źródła odnowy i środowiska reformatorskie; działalność Cluny; rok tysięczny; nurt
monastyczny (reguła św. Romualda); ideał religijny X/XI w.; reformy wewnątrz Kościoła –
pontyfikat Mikołaja II – Grzegorza VII; ewolucja papieskiej doktryny politycznej i prawnej
w XI w.; stosunki państwo-Kościół; schizma z 1054 r.; spór o inwestyturę i umacnianie
władzy papieskiej; centralna administracja kościelna – kuria rzymska; przemiany w
mentalności religijnej społeczeństw europejskich w XI w.
Literatura podstawowa:
J. Garbacik, K. Pieradzka, Teksty źródłowe do historii powszechniej wieków średnich,
Kraków 1978 (roz. III, 2).
Dvornik F., Bizancjum a prymat Rzymu, Warszawa 1985.
Historia chrześcijaństwa, t. 4, red. G. Dragon, P. Riche, A. Vauchez, Warszawa 1999.
Historia chrześcijaństwa, t. 5, red. A. Vauchez, Warszawa 2001.
Kłoczowski J., Wspólnoty chrześcijańskie, Kraków 1965.
Literatura pomocnicza:
Baszkiewicz J., Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początków XIV w.,
Warszawa 1964.
Duby G., Rok tysięczny, Warszawa 1997.
Runciman S., Schizma wschodnia, Warszawa 1963.
DI2-06c
6
Temat zajęć:
Europa zachodnia, Bizancjum i kraje muzułmańskie w dobie wypraw krzyżowych –
wzajemne relacje i oddziaływanie.
Zakres tematyczny:
Lp.
9.
Przyczyny ruchu krucjatowego; sytuacja polityczna i etniczna na terenie Bliskiego Wschodu
w połowie XI w.; powstanie i rozwój sułtanatu Seldżuków; relacje, i kontakty pomiędzy
krzyżowcami a Bizantyjczykami i muzułmanami w życiu codziennym w epoce wypraw;
wzajemne opinie i stereotypy.
Literatura podstawowa:
Anna Komnena, Aleksjada, przekład, wstęp i opracowanie O. Jurewicz. t. 1, Wrocław 1969
(s. 119); t. 2, Wrocław 1972 (s. 83-85)
Kitab al I’tibar. Księga pouczających przykładów dzieło Usumy ibn Munkidha, przekład,
wstęp i opracowanie J. Bielawski, Wrocław 1975.
Islam w feudalnych państwach arabskich i w krajach ościennych (VII-XV w.), wybór,
przekład i opracowanie J. Hauziński, Poznań 1976 (Roz. VI c).
Anonima dzieje pierwszej krucjaty albo czyny Franków i pielgrzymów jerozolimskich,
przekład, wstęp i objaśnienia K. Estreicher, Warszawa-Kraków 1984.
Madden Th. F., Historia wypraw krzyżowych. Nowe ujęcie, Kraków 2008.
Hourani A., Historia Arabów, Gdańsk 1995.
M. du Jourdin Mollat, Europa i morze, Warszawa 1995.
Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum, Warszawa 1967, 2005.
Literatura pomocnicza:
Hitti Ph., Dzieje Arabów, Warszawa 1969.
Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych, t. 1-3, Warszawa 1987.
DI2-06c
7
Lp.
Temat zajęć:
10.
Kultura europejska w XII w.
Zakres tematyczny:
Warunki rozwoju kultury w Europie w XII w.; źródła inspiracji – rola epoki krucjat;
geografia kulturowa Europy w okresie renesansu XII w.; charakter przemian w zakresie
kultury; szkoły katedralne; pierwsze uniwersytety; nauka i filozofia w XII w.; rozwój kultury
materialnej i techniki.
Literatura podstawowa:
Baszkiewicz J., Młodość uniwersytetów, Warszawa 1972, 1996.
Człowiek średniowiecza, pod red. J. Le Goffa, Warszawa-Gdańsk 1996 (roz. 4,5)
Gilson E., Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1987.
Goff Le J. Inteligencja wieków średnich, Warszawa 1966, 1996.
Goff Le J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1994.
Goff Le J., Święty Ludwik, Warszawa 2001.
Gotyk. Architektura, rzeźba, malarstwo, pod red. R. Tomana, Oldenburg 2000.
Kuksewicz Z., Zarys filozofii średniowiecznej, Warszawa 1979.
Manteuffel T., Kultura Europy średniowiecznej, Warszawa 1974.
Literatura pomocnicza:
Faral E., Życie codzienne we Francji w czasach Ludwika Świętego, Warszawa1969.
Waddell H., Średniowiecze wagantów, Warszawa 1960.
Lp.
Temat zajęć: Dzieje i kultura plemion mongolskich.
11.
Zakres tematyczny:
Środowisko naturalne i warunki życia Mongołów; zajęcia ludności; stosunki polityczne i
relacje pomiędzy plemionami; działalność Temudżyna; zjednoczenie plemion Mongolskich –
kurułtaj nad Omonem w 1205 r.; organizacja państwa Czyngis chana; podboje i powstanie
imperium stepowego; Europa wobec zagrożenia mongolskiego, następcy Czyngis chana; rola
imperium mongolskiego w dziejach.
Literatura podstawowa:
Jan di Piano Carpini, Historia Mongołów, /w:/ Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska
a świat mongolski w połowie XIII wieku, pod red. J. Strzelczyka, Poznań 1992, s. 116-175.
Tajna historia Mongołów, przekład, i opracowanie S. Kałużyński, Warszawa 1970, 1983.
Literatura pomocnicza:
Jasński T., Przerwany hejnał, Kraków 1988.
Kałużyński S., Dawni Mongołowie, Warszawa 1983.
Strzelczyk J., Mongołowie a Europa, /w:/ Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska a
świat mongolski w połowie XIII wieku, pod red. J. Strzelczyka, Poznań 1992, (wstęp).
DI2-06c
8
Lp.
Temat zajęć: Europa w Środkowa w XIII w.
12.
Zakres tematyczny:
Wielkie Bezkrólewie w Niemczech i jego konsekwencje; wzrost znaczenia Czech w Europie
Środkowej; najazdy Mongołów, królestwo węgierskie w XIII w.; przemiany gospodarcze i
społeczne w krajach regionu w XIII w.; walka o spadek po Babenbergów.
Literatura podstawowa:
Barciak A., Ideologia polityczna monarchii Przemysła Ottokara II, Katowice 1982.
Felczak W., Historia Węgier, Wrocław 1983.
Kłoczowski J., Młodsza Europa, Warszawa 1998.
Małowist M., Wschód a zachód Europy w XIII-XVI w., Warszawa 1974, 2006.
N. Mika, Walka o spadek po Babenbergach, Racibórz 2008.
Rozkwit średniowiecznej Europy, pod red. H. Samsonowicza, Warszawa 2001 (atr. J. M.
Piskorskiego, S. Gawlasa).
Vauchez V., Duchowość średniowiecza, Warszawa 2004.
ŽEMLIČKA J., Čechy v době knížecí (1034-1198), Praha 1996.
ŽEMLIČKA J., Počatky Čech královských 1198-1253, Praha 2002.
Literatura pomocnicza:
Korta W., Czapliński W., Galos A., Historia Niemiec, Wrocław 1990.
Lp.
Temat zajęć:
13.
Gospodarka średniowiecznej Europy – X- XIV w.
Zakres tematyczny:
Literatura podstawowa:
Dollinger F., Dzieje Hanzy, Warszawa 1995.
Leonardo Benevolo, Miasto w dziejach Europy, Warszawa 1995.
Małowist M., Wschód i zachód Europy w XIII-XVI w., Warszawa 1974.
Pounds N.J.G., An Economic History of Medieval Europe, London, New York 1994.
Schyłek średniowiecznej Europy, pod red H. Samsonowicza, Warszawa 2003 (artykuły: M.
Dygo, G. Myśliński).
Literatura pomocnicza:
Goff Le J., Sakiewka i życie. Gospodarka i religia w średniowieczu, Gdańsk 1995.
Małowist M., Europa i jej ekspansja XIV-XVII w., Warszawa1993.
M. du Jourdin Mollat, Europa i morze, Warszawa 1995.
Procacci G., Historia Włochów, Warszawa 1983.
Rugiero R., Między dwoma kryzysami. Włochy renesansu, Warszawa 1978.
Samsonowicz H., Późne średniowiecze miast nadbałtyckich, Warszawa1968.
DI2-06c
9
Lp.
Temat zajęć:
14.
Wielkie Księstwo Moskiewskie w XIV-XV w..
Zakres tematyczny:
Najazd Mongołów i jego konsekwencje dla ziem ruskich: polityczne, gospodarcze, religijne i
kulturowe; Ruś Zaleska i jej księstwa; początki księstwa moskiewskiego i wzrost jego
znaczenia; polityka Moskwy wobec Złotej Ordy, Litwy i Polski; ideologia i kultura państwa
moskiewskiego w późnym średniowieczu.
Literatura podstawowa:
Heller M., Historia imperium rosyjskiego, Warszawa 2000 (roz. 2-3).
Historia chrześcijaństwa, t. 5, red. A. Vauchez, Warszawa 2001.
Kazimierczyk J., Zrozumieć Rosję. Uniwersalizm w kulturze Rusi od IX do XVI wieku,
Kraków 2008.
Kłoczowski J., Europa słowiańska w XIV-XV wieku, Warszawa 1984.
Ochmański J., Historia Litwy, Wrocław 1990.
Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum, Warszawa 1967, 2007.
Paszkiewicz H., Wzrost potęgi Moskwy, Kraków 2000.
Pelte W., Suwerenność państwa w praktyce i doktrynie politycznej Rusi Moskiewskiej (XIVXVI w.), Zielona Góra 1994.
Uspienski B., Żywow W., Car i Bóg. Semiotyczne aspekty sakralizacji władzy, Warszawa
1992
Literatura pomocnicza:
Literatura:
Andersen I., Dzieje Szwecji, Warszawa 1967.
Anna Komnena, Aleksjada, przekład, wstęp i opracowanie O. Jurewicz. t. 1, Wrocław 1969; t.
2, Wrocław 1972.
Barciak A., Ideologia polityczna monarchii Przemysła Ottokara II, Katowice 1982.
Baszkiewicz J., Młodość uniwersytetów, Warszawa 1972, 1996.
Baszkiewicz J., Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początków XIV w.,
Warszawa 1964.
Beda, Historia kościelna narodu angielskiego, /w:/ A. Bober, Anglia, Szkocja i Irlandia.
Teksty źródłowe do historii Kościoła i patrystyki I-IX w., Lublin 1991 (Źródła i monografie t.
130).
Bielawski J., Islam, religia państwa i prawa, Warszawa 1973.
Browning R., Justynian i Teodora, Warszawa 1996.
Collins R., Europa wczesnośredniowieczna 300-1000, Warszawa 1996.
Człowiek średniowiecza, pod red. J. Le Goffa, Warszawa-Gdańsk 1996.
Danecki J., Arabowie, Warszawa 2000.
Die Franken. Wegbereiter Europas:vor 1500 Jahren. Konig Chlodwig un seine Erben, Bd 1-2,
Katalog-Handbuch in zwei Teilen, Hrsg. K. von Welch, A. Wieczorek, H. Ament, Mainz
1997.
Długosz Z., Historia odkryć geograficznych i poznania ziemi, Warszawa 2002.
Dollinger F., Dzieje Hanzy, Warszawa 1995.
DI2-06c
10
Duby G., Rok tysięczny, Warszawa 1997.
Dvornik F., Bizancjum a prymat Rzymu, Warszawa 1985.
Einhard, Żywot Karola Wielkiego, przekład J. Parandowski, wstęp i komentarze A. Gieysztor,
Wrocław 1950.
Ewig E., Die Merowinger und das Frankenreich, Stuttgart-Berlin-Köln 2001.
Faral E., Życie codzienne we Francji w czasach Ludwika Świętego, Warszawa1969.
Favier J., Wielkie odkrycia od Aleksandra do Magellana, Warszawa 1996.
Felczak W., Historia Węgier, Wrocław 1983.
Foote P.G., Wilson D.M., Wikingowie, Warszawa 1975.
Galos A., Heck R., Czapliński W., Dzieje Niemiec, Wrocław 1990.
Garbacik J., Pieradzka K., Teksty źródłowe do historii powszechniej wieków średnich,
Kraków 1978
Gilson E., Historia filozofii w wiekach średnich, Warszawa 1987.
Goff J. Le, Kultura Europy średniowiecznej, Warszawa 1970, 1994.
Goff J. Le, Sakiewka i życie. Gospodarka i religia w średniowieczu, Gdańsk 1995.
Goff J. Le, Święty Ludwik, Warszawa 2001.
Goff Le J. Inteligencja wieków średnich, Warszawa 1966, 1996.
Goff Le J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1994.
Grzegorz z Tours, Historie. Historia Franków, przekład K. Liman, T. Richter, wstęp,
opracowanie i komentarze D. Sikorski, Kraków 2002.
Heller M., Historia imperium rosyjskiego, Warszawa 2000 (roz. 2-3).
Historia chrześcijaństwa, t. 4, pod red. G. Dagron, P. Riche, A. Vauchez, Warszawa 1999.
Historia chrześcijaństwa, t. 5, red. A. Vauchez, Warszawa 2001.
Hitti Ph., Dzieje Arabów, Warszawa 1969.
Hourani A., Historia Arabów, Gdańsk 1995.
Islam w feudalnych państwach arabskich i w krajach ościennych (VII-XV w.), wybór,
przekład i opracowanie J. Hauziński, Poznań 1976.
James E., The Franks, Oxford and Cambridge, MA 1991.
Jan di Piano Carpini, Historia Mongołów, /w:/ Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska
a świat mongolski w połowie XIII wieku, pod red. J. Strzelczyka, Poznań 1992, s. 116-175.
Jasński T., Przerwany hejnał, Kraków 1988.
Jurewicz O., Historia literatury bizantyjskiej, Warszawa.
Kałużyński S., Dawni Mongołowie, Warszawa 1983.
Kazimierczyk J., Zrozumieć Rosję. Uniwersalizm w kulturze Rusi od IX do XVI wieku,
Kraków 2008.
Kitab al I’tibar. Księga pouczających przykładów dzieło Usumy ibn Munkidha, przekład,
wstęp i opracowanie J. Bielawski, Wrocław 1975.
Kłoczowski J., Europa słowiańska w XIV-XV wieku, Warszawa 1984.
Kłoczowski J., Młodsza Europa, Warszawa 1998.
Kłoczowski J., Wspólnoty chrześcijańskie, Kraków 1965.
Kronika Thietmara, przekład, wstęp i komentarze M.Z. Jedliński, Poznań 1953.
Kronika tzw. Fredegara, /w:/ Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. 1
(do VIII wieku), przekład i opracowanie M. Plezia, Poznań-Kraków 1952 (Prace
Etnologiczne t. III).
Kronika Wielkanocna, /w:/ Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian. Seria grecka, z. 2,
wydali A. Brzóstkowska, W. Swoboda, Warszawa 1995.
Kuksewicz Z., Zarys filozofii średniowiecznej, Warszawa 1979.
Kurnatowska Z., Słowiańszczyzna południowa, Wrocław 1977.
Leciejewicz L., Normanowie, Wrocław 1979.
Lelong Ch., Życie codzienne w państwie Merowingów, Warszawa 1967
DI2-06c
11
Leonardo Benevolo, Miasto w dziejach Europy, Warszawa 1995.
Łowmaiński H., Religia Słowian i jej upadek, Warszawa 1979 (Cz. III 1-2).
Mączyńska M., Wędrówki ludów, Warszawa-Kraków 1996.
Madden Th. F., Historia wypraw krzyżowych. Nowe ujęcie, Kraków 2008.
Małowist M., Europa i jej ekspansja XIV-XVII w., Warszawa1993.
Małowist M., Konkwistatorzy portugalscy, Warszawa 1992.
Małowist M., Wschód a zachód Europy w XIII-XVI w., Warszawa 1974, 2006.
Mango C., Historia Bizancjum, Gdańsk 1995.
Manteuffel T., Kultura Europy średniowiecznej, Warszawa 1974.
Meyendorff J., Teologia bizantyjska, Warszawa 1984.
Michałowski R., Galia merowińska, (w) Narodziny średniowiecznej Europy, pod red. H.
Samsonowicza, Warszawa 1999, s. 151-181.
Miłkowski T., Machcewicz P., Historia Hiszpanii, Wrocław 1998.
Modzelewski K., Barbarzyńska Europa, Warszawa 2004.
Mollat M. du Jourdin, Europa i morze, Warszawa 1995.
N. Mika, Walka o spadek po Babenbergach, Racibórz 2008.
Ochmański J., Historia Litwy, Wrocław 1990.
Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum, Warszawa 1967, 2007.
Ostrogorski G., Dzieje Bizancjum, Warszawa 1967.
Paszkiewicz H., Wzrost potęgi Moskwy, Kraków 2000.
Pelte W., Suwerenność państwa w praktyce i doktrynie politycznej Rusi Moskiewskiej (XIVXVI w.), Zielona Góra 1994.
Pounds N.J.G., An Economic History of Medieval Europe, London, New York 1994.
Powieść minionych lat, przekład, wstęp i opracowanie F. Sielicki, Wrocław 1999 (BN seria II
nr 244).
Procacci G., Historia Włochów, Warszawa 1983.
Prokop z Cezarei, Historia sekretna, przekład, wstęp i opracowanie A. Konarek, Warszawa
1998.
Riche P., Edukacja i kultura w Europie Zachodniej w VI-VIII, Warszawa 1995.
Riche P., Życie codzienne w państwie Karola Wielkiego, Warszawa 1979.
Rodinson M., Mahomet, Warszawa 1991.
Roesdahl E., Historia wikingów, Gdańsk 1996.
Rozkwit średniowiecznej Europy, pod red. H. Samsonowicza, Warszawa 2001.
Rugiero R., Między dwoma kryzysami. Włochy renesansu, Warszawa 1978.
Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych, t. 1-3, Warszawa 1987.
Runciman S., Nieszpory sycylijskie. Dzieje świata śródziemnomorskiego w drugiej połowie
XIII wieku, Katowice 1997.
Runciman S., Schizma wschodnia, Warszawa 1963.
Runciman S., Teokracja bizantyjska, Warszawa 1982.
Samsonowicz H., Późne średniowiecze miast nadbałtyckich, Warszawa1968.
Schyłek średniowiecznej Europy, pod red H. Samsonowicza, Warszawa 2003
Serejski M.H., Karol Wielki i jego czasy, Warszawa 1959.
Skubiszewski P., Sztuka Europy łaciskiej od VI do IX wieku, Lublin 2001.
Sourdel J. i D., Cywilizacja islamu, Warszawa 1980.
Strzelczyk J., Apostołowie Europy, Warszawa 1997.
Strzelczyk J., Iroszkoci w kulturze Europy średniowiecznej, Warszawa 1988.
Strzelczyk J., Mongołowie a Europa, /w:/ Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska a
świat mongolski w połowie XIII wieku, pod red. J. Strzelczyka, Poznań 1992,
Strzelczyk J., Otton III, Wrocław 2000.
Sztuka romańska. Architektura, rzeźba, malarstwo, red. R. Toman, Kolonia 2000.
DI2-06c
12
Szymański E., Islam pierwotny, /w:/ Zarys dziejów religii, Warszawa 1968.
Szymański W., Awarzy,/w:/ W. Szymański, E. Dąbrowska, Awarzy, Węgrzy, Wrocław 1979
Tajna historia Mongołów, przekład, i opracowanie S. Kałużyński, Warszawa 1970, 1983.
Teodor Synkellos /w:/ Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian. Seria grecka, z. 3,
wydali A. Brzóstkowska, W. Swoboda, Warszawa 1995.
Upadek cesarstwa rzymskiego i początki feudalizmu na Zachodzie i w Bizancjum, oprac.
M.H. Serejski, Warszawa 1954.
Uspienski B., Żywow W., Car i Bóg. Semiotyczne aspekty sakralizacji władzy, Warszawa
1992
Vauchez V., Duchowość średniowiecza, Warszawa 2004.
Waddell H., Średniowiecze wagantów, Warszawa 1960.
Wies E.W., Karol Wielki, Warszawa 1996.
Žemlička J., Čechy v době knížecí (1034-1198), Praha 1996.
Žemlička J., Století posledních Přemyslovců, Praha 1998
Žemlička J., Počatky Čech královských 1198-1253, Praha 2002.
Zientara B., Historia powszechna średniowiecza, Warszawa 1995.
Zientara B., Świt narodów europejskich, Warszawa 1985, 1995.
Żywoty Konstantyna i Metodego (obszerne), przekład, wstęp i opracowanie T. LehrSpławiński, Poznań.
DI2-06c
13