Pompeje - Republika Silesia

POMPEJE
24 sierpnia 79 roku n.e. wybuch wulkanu Wezuwiusz zniszczył 3 miasta,
Pompeje, Stabie i Herkulanum.
Pompeje i Wezuwiusz
1592 - w czasie budowy rurociągu na miejscu zwanym Civita (od łac. civitas - miasto)
odnaleziono kamienną tablicę, na której można było odczytać nazwę Pompejów.
1689 - odkryto nowe napisy i rozpoczęto wykopaliska
1693 - Giuseppe Mancini na podstawie znalezisk udowodnił i ogłosił drukiem, że
pogrzebane miasto to opisywane przez historyków słynne Pompeje. Nie wywołało to
odzewu, ze strony ówczesnych uczonych.
1711 - wieśniak z miejscowości Resina (wybudowanej nad starożytnym Herculaneum),
kopiąc studnię znalazł alabastrowe i marmurowe figurki. O odkryciu dowiedział się
książę Elbeuf. Odkupił on od wieśniaka działkę i w studziennym wykopie zaczął
wykuwać chodniki we wszystkich kierunkach w poszukiwaniu innych skarbów
starożytnych.
1738 - Karol III, król Sycylii, wydał rozporządzenie, że w miejscu prac rozpoczętych
przez Elbeufa należy kontynuować wykopaliska. W ciągu następnych lat odkryto teatr
w Herculaneum i wiele przepięknych dzieł sztuki
1748 - król Karol przeniósł główne prace wykopaliskowe do Pompejów. Rozpoczęło się
usuwanie ziemi od góry, warstwa po warstwie.
1749 - w Pompejach odkryto amfiteatr i willę Cycerona
1752 - w Herkulanum odnaleziono willę z biblioteką zawierającą ponad dwa tysiące
znakomicie zachowanych papirusów
1763 - w Herkulanum wstrzymano wykopaliska prowadzone metodą górniczą
1825 - 1855 - w Herkulanum przeprowadzono na niewielkiej działce dokładne
prace wykopaliskowe metodą usuwania ziemi od góry, warstwa po warstwie
1829 - Włosi rozpoczęli wydawanie pierwszego pisma archeologicznego,
zawierającego wieści na temat odkryć w Pompejach.
1860 - kierownikiem wykopalisk w Pompejach został Giuseppe Fiorelli, który
wynalazł metodę odlewania w gipsie śladów zwłok i przedmiotów, a także wprowadził
podział starożytnego miasta na ponumerowane kwadraty
1927 - rozpoczęto systematyczne wykopaliska w Herkulanum
XX w. - przyniósł nowe, jeszcze wspanialsze odkrycia na terenie miast
pogrzebanych przez popioły i lawę Wezuwiusza w 79 r. n.e. Starano się także
odpowiednio zakonserwować odkopane budowle. Jednak kwaśne deszcze i złodzieje
poczynili wiele szkód. Obecnie ok. 20% Pompejów pozostaje nieodkryte. Niestety,
nad Herkulanum wybudowano miasto, a to uniemożliwia wydobycie na światło
dzienne ponad 70% zalanych przez błoto i lawę terenów.
Źródło - http://pompeje.w.interia.pl/basic/historia05.htm
Zwiedzanie udostępnionego dla turystów terenu wykopalisk rozpoczyna się
najczęściej od jednej z bram miejskich zwanej Bramą Morską (Porta Marina).
Porta Marina , Brama ta posiada dwa wejścia: węższe – przeznaczone dla pieszych
oraz szersze i wyższe dla wozów i zwierząt jucznych.
Ulica w Pompejach
Chodniki od brukowanych ulic oddzielają wysokie krawężniki ułożone w czasach cesarstwa. Dla wygody
pieszych w poprzek ulic ułożono duże kamienie ułatwiające przejście. Dodatkowo kamienie regulowały ruch
uliczny, część ulic była bowiem dostępna tylko dla pieszych, inne umożliwiały przejazd pojedynczych wozów
(dziś powiedzielibyśmy, że były to ulice jedno- i dwukierunkowe).
Via delle scuole
Forum – był to plac o wymiarach 38 × 157 m z otaczającą go kolumnadą. Przy forum usytuowane były budynki
publiczne, kultowe oraz hale targowe. W środkowej części zdjęcia – pozostałości świątyni Jowisza.
Macellum (kryta hala targowa)– wejście do sklepów od strony Forum
Bazylika – zajmująca plac o wymiarach 24 × 55 m została zbudowana w latach 120-78 p.n.e. W pierwszym okresie pełniła
funkcję hali targowej. W I w. był to też gmach sądowy. Budowlę dzieliły dwa rzędy kolumn na trzy nawy. Środkowa,
najszersza, najprawdopodobniej nie była przykryta dachem. Na ścianach bazyliki zachowały się napisy sprzed dwóch tysięcy
lat. Wzdłuż krótszego boku, ( na zdjęciu) na wprost forum znajdował się dwukondygnacyjny tribunal. Dłuższy bok Bazyliki
przylegał do ulicy prowadzącej od Bramy Morskiej.
Świątynia Apollina
Na pierwszym planie ołtarz, za nim biała kolumna
z zegarem
Posążek Apollo z świątyni Apollina
(dawniej trzymał łuk)
Miejska fontanna uliczna zasilana z akweduktu
Pralnia
Teatr Wielki – zbudowano w III w. p.n.e. wykorzystując naturalne zagłębienie terenu. Widownia mieszcząca
5000 widzów podzielona była na pięć sektorów. Położone najniżej 4 rzędy przeznaczone były dla elity
społeczeństwa, pozostałe 15 rzędów służyły pozostałym mieszkańcom. Scena wymurowana została z cegły.
Pomiędzy nią a orchestrą zachował się rowek do opuszczania kurtyny.
Mały teatr
Amfiteatr – zbudowany w 80 p.n.e., mógł pomieścić 20000 widzów. Budowla miała wymiary 135 × 104 m.
Ruiny piekarni
Żarna zachowane
przy ruinach piekarni
Wśród warsztatów rzemieślniczych
zwracają uwagę zachowane
pozostałości licznych piekarni.
Odkryto w nich zachowane w dobrym
stanie piece i kamienne żarna.
Żarna zbudowane były z dwóch części.
Dolna, nieruchoma, ma kształt stożka
umieszczonego na kolistej podstawie,
w której zagłębieniu zbierała się mąka.
Jest to tzw. meta, na nią nasadzano
część ruchomą w kształcie dwóch
wydrążonych stożków
połączonych wierzchołkami.
Do lejka w górnej części wsypywano
ziarna, które miażdżono na mąkę
przez obrót części ruchomej.
Prasa do tłoczenia oleju z oliwek
Typowy dom w Pompejach
Był to dom jednorodzinny, stojący przy ulicy w luźnej zabudowie, parterowy lub jednopiętrowy
z wewnętrznym dziedzińcem (atrium), częściowo przekrytym, z którego był dostęp do wszystkich
pomieszczeń. Po skośnie ustawionych płatach dachu nad atrium, woda spływała do basenu (impluvium),
który mógł być otaczany kolumnowym portykiem. Na osi wejścia znajduje się w głębi gabinet pana
domu (tablinum), a po jego bokach dwie jadalnie (triclinia) – letnia i zimowa. Jedno z pomieszczeń
frontowych zajmował przeważnie odźwierny.
Dom Wettiuszów (Casa Dei Vettii)
– należał do dwóch bogatych kupców –
Auliusa Wettiusza Restitutusa i Aulusa Wettiusza Konwicy.
Na zdjęciu - perystyl
Dom Wettiuszów
(Casa Dei Vettii) –
Dom nie ma dużej powierzchni.
Wejście z ulicy prowadzi do przedsionka,
w którym umieszczono na ścianie duży
wizerunek Priapa mającego zapewnić
mieszkańcom domu ochronę.
Za przedsionkiem umieszczono
ozdobione freskami z amorkami.
Wokół
rozmieszczono
mieszkalne.
atrium
pomieszczenia
W budynku znajduje się jeszcze jedno,
mniejsze atrium z przylegającą do niego
domową kapliczką.
Cały dom rozplanowano wzdłuż dwóch
boków perystylu.
Najciekawsze są zachowane malowidła
wykonane w II stylu pompejańskim,
podczas odbudowy domu po trzęsieniu
ziemi.
Fresk przedstawiający boga Priapa, Casa Dei Vettii, Pompeje
Priap (gr. Πρίαπος Priapos,
łac. Priapus) – w mitologii
greckiej i rzymskiej
bóg płodności,
zapewniający urodzaj.
Był synem Dionizosa lub
Hermesa i Afrodyty.
Opiekował się ogrodami,
drzewami w nich rosnącymi
oraz winnicami.
W ogrodach często ustawiano
posągi lub hermy
przedstawiające Priapa
z wyeksponowanym członkiem
w stanie erekcji, przy których
składano ofiary
z pierwszych plonów.
Fresk przedstawiający boga Priapa, Casa Dei Vettii,
Dom Wettiuszów (Casa Dei Vettii)
Malowidła ścienne
Dom Fauna, atrium z fontanną ozdobioną brązową rzeźbą tańczącego fauna
Dom Fauna
to duży dom zajmujący
powierzchnię o wymiarach 40 × 110 m.
Zajmuje cały kwartał utworzony pomiędzy
czterema przecinającymi się ulicami.
Archeolodzy przypuszczają, że należał on
do wnuka Publiusza Sulli.
Do domu prowadziły dwa wejścia od frontu
(drugie, osobne wejście prowadziło
do pokojów gościnnych)
oraz jedno umieszczone na tyłach.
Nad wejściem umieszczono napis
"have" (bądź zdrów).
Korytarz, przy którym znajdowały się dwie
świątyńki poświęcone larom,
prowadził do dużego atrium z fontanną
ozdobioną brązową rzeźbą
tańczącego fauna.
Tej figurce dom zawdzięcza swoją nazwę.
Fragment posadzki w Domu Fauna
Dom Fauna , fresk
Dom Dramaturga
piętrowy dom znajdujący się
w pobliżu Term Rynkowych.
Od ulicy poprzedzają go dwa
pomieszczenia sklepów, pomiędzy
którymi umieszczone jest wejście
do domu.
W przedsionku znajduje się
mozaika z obrazem psa i napisem
cave canem – strzeż się psa.
Przedsionek prowadzi do atrium
poprzedzającego pomieszczenia
mieszkalne.
Ściany zdobiły dawniej freski
figuralne zwane: Ofiarowanie
Ifigenii, Uprowadzenie Brezeidy,
Hera i Zeus.
Na posadzce tablium umieszczona
była mozaika przedstawiająca
próbę teatralną (stąd nazwa domu).
Mozaika podłogowa z Domu Dramaturga
Termy – na terenie wykopalisk odkryto
trzy kompleksy term miejskich.
Najmniejsze, tzw. Termy Rynkowe, znajdowały
się w pobliżu Forum, na północ od świątyni
Jowisza. Składały się z dwóch bliźniaczych
struktur, z których jedna przeznaczona była dla
kobiet a druga dla mężczyzn.
W skład kompleksów wchodziły szatnie,
pomieszczenia na kąpiel zimną, ciepłą i gorącą.
Sale ogrzewane były gorącym powietrzem
krążącym pod posadzką i pomiędzy ściankami
działowymi (hypocaustum).
Pomieszczenia ozdobione były stiukami.
W tepidarium (sali do wypoczynku) zachowały
się gliniane figurki atlasów i piec z brązu,
ogrzewający powietrze.
Do term przylegała niewielka palestra.
Oprócz Term Rynkowych odkryto także tzw.
Termy Centralne oraz Termy Stabiańskie.
Terme Stabiane Apodyterion - przebieralnia
Lupanar
bardzo popularne miejsce
w Pompejach - starożytny odpowiednik domu
publicznego.
Spośród kilkudziesięciu, które istniały przed
wybuchem wulkanu , jeden „dom szczęścia“ (na
ścianie lupanaru znajdował się napis Hic habitat
felicitas – tu mieszka szczęście ) zachował się
niemal w nienaruszonym stanie.
Lupanar (od łacińskiego określenia "lupa"
oznaczającego "prostytutka") jest aktualnie
jedną z największych atrakcji Pompei.
Kamienny drogowskaz do lupanarium
Oznaczenia lupanaru na ścianach budynku
Nucernia ,napisem wyrytym na jednym z domów
zachęca by odszukać ją w dystrykcie prostytutek
Lupanar zlokalizowany jest na wprost
niewielkiego hoteliku
(tzw. Hotel Syttiusza).
Jego pomieszczenia rozmieszczono na
dwóch kondygnacjach, z których wyższa
dostępna była z zewnętrznego balkonu,
na który prowadziły schody z ulicy.
Niewielkie pomieszczenia były prawie
całkowicie pozbawione światła.
Korytarz parteru ozdobiony był
erotycznymi obrazkami i napisami.
Większość prostytutek była
niewolnicami i pochodziła z Grecji.
Według archeologów, cena, jaką
pobierały za usługę przedstawicielki
najstarszego zawodu na świecie była
równowartością ośmiu kieliszków wina.
Turyści oczekują w kolejce , żeby wejść do jednego
z najbardziej ekstrawaganckich dawnych domów publicznych.
Wnętrze
lupanaru
Pomieszczenia lupanaru były niewielkie, najczęściej pozbawione dopływu światła z zewnątrz.
Jedyne wyposażenie stanowiło kamienne łoże, najprawdopodobniej, okrywane skórami.
Lupanar
Latryna
Kamienna podłoga
Odlewy gipsowe ofiar wybuchu wulkanu
oprac. na podst.WEB - jokoretsina
Mario Merola - Serenata calibro