o Rozwój psychofizyczny dziecka w wieku przedszkolnym Rozwój psychofizyczny człowieka Rozpoczyna się od chwili jego narodzin i trwa aż do osiągnięcia pełnej dojrzałości fizycznej, psychicznej oraz społecznej. Rozwój psychiki jest wynikiem rozwoju struktury i funkcji układu nerwowego, zwłaszcza mózgu. Proces rozwoju jednakże nie dokonuje się spontanicznie, sam przez się, lecz wymaga aktywności samego dziecka, kierowanej przez dorosłych. Zmiany rozwojowe narastają stopniowo. Tak więc może się zdarzyć, że np. jedno dziecko osiąga dojrzałość szkolną już w wieku 6 lat, a inne dopiero po ukończeniu 7 roku życia. Dziecko w wieku przedszkolnym żywo interesuje się swym bliskim otoczeniem: roślinami, zwierzętami, ludźmi, ich pracą, zawodami itd. Nadal też dominującą formą aktywności dziecka jest zabawa. U sześciolatka pojawiają się też zupełnie nowe cechy, których pełny rozwój nastąpi dopiero w okresie młodszego wieku szkolnego. Jest już zdolne do dłuższego wysiłku umysłowego i koncentracji uwagi. Słucha z uwagą dłuższe opowiadania, bierze udział w systematycznych zajęciach. Zabawy są urozmaicone, wzbogacają się ich treści, organizowane są już nie obok lecz w grupie kilkorga dzieci, często z podziałem na role i funkcje. Znacznie wzbogaca się życie uczuciowe 6-cio latka. o W rozwoju fizycznym przedszkolaka także następują widoczne zmiany. Co prawda – wolniej przybiera na wadze (ok. 2-3 kg w ciągu roku), natomiast dość szybko rośnie (5 - 7 cm rocznie). W budowie ciała utrzymują się dysproporcje : krótkie kończyny (zwłaszcza nogi) duża głowa wydłużony tułów Płeć Ciężar ciała wzrost Dziewczynki 19 kg – 23 kg 100 cm – pow.120 cm Chłopcy 19,2kg – 24 kg 110 cm – pow. 121cm Przedszkolak jest jeszcze mało wytrzymały na wysiłek fizyczny, męczy go jednostajna pozycja oraz monotonny ruch (np. długie wycieczki). Ponadto w tym wieku powstaje wadliwa postawa ciała. Na podstawie badań bilansowych w „zerówce” wynika niestety, ze z każdym rokiem rośnie liczba dzieci z wadą postawy i płaskostopiem. Zajęcia korekcyjne w naszej szkole w dużym stopniu poprawiają postawę dzieci. Niezbędna jest współpraca z rodzicami. Rozwój umysłowy W zakresie wrażeń i spostrzeżeń 6-cio latek rozróżnia dźwięki i odcienie barw, wzrasta u niego ostrość wzroku, wrażliwość słuchowa, dziecko staje się zdolne do spostrzegania i łączenia poszczególnych członów w sensowną całość. Ocena rysunków dziecka pozwala ocenić analizę spostrzegania i ewentualne zaburzenia orientacji przestrzennej. Inną sferą rozwoju umysłowego dziecka jest pamięć. Sześciolatek potrafi na ogół poprawnie powtórzyć zdanie złożone z 14 sylab. Myślenie i mowa są najważniejsze w rozwoju umysłowym dziecka U progu okresu szkolnego – dziecko swobodnie i sprawnie posługuje się mową potoczną, stosuje różne schematy składniowe, używa zdań pojedynczych i złożonych, wyraża swoje myśli, pragnienia, żądania. Rozwój uczuciowy i społeczny Wiek przedszkolny charakteryzuje się dużą dynamiką uczuć. Wewnętrzne ich przejawy są wyraziste i gwałtowne. U sześciolatka rozwijają się uczucia wyższe – intelektualne, społeczne, estetyczne. Obniża się siła uczucia strachu. Równolegle przebiega proces uspołeczniania się dziecka : Przedszkolak bierze czynny udział w zabawach zespołowych przestrzega zasad zgodnej zabawy, jest przyjazny i życzliwy dla rówieśników i dorosłych Ważne jest, aby dziecko nauczyło się przegrywać, gdyż odporność na różne trudności i niepowodzenia będzie mu potrzebna na całe życie. Przedsiębiorczość i aktywność to kolejne atrybuty rozwoju społecznego. W jaki sposób rodzina i szkoła powinna kształtować prawidłowy rozwój psychofizyczny dziecka ? - poprzez właściwe zaspokajanie jego potrzeb w wieku przedszkolnym i w dalszym okresie życia. Główne potrzeby psychiczne dziecka 1.afiliacji-bliskiego Skutki niewłaściwego zaspakajania potrzeb dziecka związku Wolniejsze tempo rozwoju psychofizycznego, oziębłość, izolacja uczuciowa, skłonność do chorób zakaźnych, agresja, depresja 2. bezpieczeństwa Brak pewności siebie, nadmierna nieświadomość, nerwice, lęki 3. kontaktów społecznych Egoizm, konflikty w grupie, rozkapryszenie, 4. przynależności grupowej narzucanie swej woli otoczeniu Tworzenie grup przestępczych, chuligańskich, wstępowanie do sekt 5. uznania społecznego Poczucie mniejszej wartości, alienacja, zaburzenia somatyczne 6. samodzielności Upór, przekora, agresywność, w okresie dojrzewania konflikty z rodzicami, sprzeciw, krytyka rodziców i wychowawców 7. nowych przeżyć Poszukiwanie przygód na własną rękę, udział w niebezpiecznych formach działania, ucieczki z domu 8. estetyczne i poznawcze Brak zainteresowania wytworami kultury : filmem, teatrem, książką. Niski poziom rozwoju intelektualnego, brak zainteresowania techniką Potrzeby dziecka nie zawsze mogą być zaspokojone. Ten stan jest źródłem powstania frustracji. Towarzyszą jej emocje : niezadowolenia zdenerwowania przygnębienia poczucie krzywdy lub zawodu. Zarówno potrzebę afiliacji, jak też potrzebę bezpieczeństwa zaspokaja przede wszystkim rodzina, a zwłaszcza matka, u której dziecko znajduje miłość, opiekę, pomoc i zrozumienie. W szkole funkcję tę spełniają nauczyciele, koledzy, przyjaciele dziecka. W pracy wychowawczej należy chronić uczniów przed frustracjami, uodparniać dzieci na stres i niepowodzenia szkolne. mgr Elżbieta Nobis nauczyciel wychowania przedszkolnego Literatura : o o o o o o o o o K Dąbrowski Nerwowość u dzieci i młodzieży, W-wa 1958 M .Żebrowska Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, wyd. PWN, W-wa 1975 W. Pomykało Vademecum dla rodziców dzieci Wyd. Współcz. RSW, W-wa 1987 B. Wilgocka-Okoń Sześciolatki na start [w:] „Wychowanie w przedszkolu” 2003/nr3 E. Misiorna, R. Michalik Między rolą przedszkolaka a rolą ucznia [w:] „Wychowanie w przedszkolu” 2004/nr8 Materiały metodyczne z kursu Terapia pedagogiczna