„Porównawcza diagnoza stanu społeczno
advertisement
Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich II – IV 2006 I. Charakterystyka LGD jako jednostki odpowiedzialnej za realizację strategii ......... 4 I.1 Nazwa LGD.................................................................................................... 4 I.2 Logo LGD ...................................................................................................... 4 I.3 Status prawny LGD ........................................................................................ 4 I.4 Data rejestracji w sądzie ................................................................................ 4 I.5 Sposób rozszerzania składu LGD o kolejnych partnerów ................................ 4 I.6 Potencjał administracyjny LGD ....................................................................... 5 a) kwalifikacje i doświadczenie osób, które będą odpowiedzialne za zarządzanie projektem; ....................................................................................................... 5 b) doświadczenie LGD w realizacji projektów; ........................................................... 15 II. Diagnoza obszaru objętego ZSROW ................................................................. 13 II.1 Charakterystyka obszaru ............................................................................ 13 II.1.1 Zasięg terytorialny i uwarunkowania geograficzne ........................................... 13 a) typy gmin........................................................................................................................... 13 b) położenie LGD ................................................................................................................. 13 d) ukształtowanie powierzchni (+ONW) ....................................................................... 15 II.1.2 Uwarunkowania przyrodnicze/środowiskowe ..................................................... 16 a) budowa geologiczna i bogactwa naturalne ............................................................ 16 b) klimat ................................................................................................................................. 18 c) wody .................................................................................................................................... 19 d) walory przyrodnicze i ich ochrona ............................................................................ 20 e) gleby ................................................................................................................................... 24 f) stan środowiska ............................................................................................................... 24 II.1.3 Uwarunkowania historyczne i kulturowe .............................................................. 26 II.2 Potencjał demograficzny i gospodarczy ...................................................... 31 II.2.1 Demografia .................................................................................................................. 31 II.2.2 Rynek pracy.................................................................................................................. 37 a) zatrudnienie .................................................................................................................. 37 b) bezrobocie ........................................................................................................................ 39 II.2.3 Gospodarka .................................................................................................................. 42 b) rolnictwo ......................................................................................................................... 48 II.2.3.1 Infrastruktura społeczna .................................................................................... 50 a) edukacja i wychowanie .............................................................................................. 50 b) ochrona zdrowia i opieka społeczna ........................................................................ 52 c) kultura, sport i rekreacja .............................................................................................. 53 d) organizacje pozarządowe ............................................................................................ 57 e) baza turystyczna i okołoturystyczna ........................................................................ 59 Baza noclegowa................................................................................................ 59 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 1 Baza gastronomiczna ....................................................................................... 60 Infrastruktura okołoturystyczna ........................................................................ 61 II.2.3.2 Infrastruktura techniczna .............................................................................................. 62 a) gospodarka wodno-ściekowa ..................................................................................... 62 b) zaopatrzenie w energię ................................................................................................ 64 c) zagospodarowanie odpadów....................................................................................... 65 III. Aktualnie wdrażane inicjatywy/projekty na obszarze ZSROW ........................... 68 IV. Analiza SWOT obszaru objętego ZSROW .......................................................... 76 V. ZSROW – cele i planowany budżet .................................................................... 79 V.1 Tematy wiodące i cele strategiczne ZSROW ................................................. 79 V.2 Uzasadnienie wyboru tematu wiodącego, celów strategicznych ................... 83 V.3 Partnerstwo ................................................................................................ 85 V.4 Sposób finansowania ZSROW ...................................................................... 87 VI. Wpływ realizacji ZSROW na rozwój regionu ..................................................... 93 VII. powiązanie ZSROW ze strategią NPR (na lata 2004-2006) ............................... 93 VIII. Promocja i informowanie o projekcie i ZSROW ............................................... 93 IX. Informacja o załącznikach .............................................................................. 96 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 2 MISJA Lokalna Grupa Działania „Dunajec–Biała” inicjuje i realizuje na swoim terenie nowatorskie projekty ukierunkowane na wykorzystanie unikalnych walorów przyrodniczych i kulturowych Pogórza Ciężkowicko – Rożnowskiego i poprawę jakości życia mieszkańców. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 3 I. Charakterystyka LGD jako jednostki odpowiedzialnej za realizację strategii I.1 Nazwa LGD Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała” I.2 Logo LGD rys.1 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała” dysponuje Podstawową Księgą Znaku. Jest to szczegółowa instrukcja, zwierająca opis budowy logo oraz wytyczne jak znak należy stosować. I.3 Status prawny LGD Stowarzyszenie o nazwie Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała” jest stowarzyszeniem działającym na zasadach ogólnych, tzw. rejestrowym (lub zarejestrowanym). Posiada osobowość prawną. Działa zgodnie z przepisami ustawy Prawo o Stowarzyszeniach (Dz.U. z 1989 r. Nr 20, poz. 104 z późniejszymi zmianami) oraz przyjętym statutem. I.4 Data rejestracji w sądzie Stowarzyszenie zarejestrowano w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 2006-02-02, pod numerem 0000250022 I.5 Sposób rozszerzania składu LGD o kolejnych partnerów Zgodnie z zapisami statutu, Członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia może zostać każda osoba fizyczna, która: posiada pełną zdolność do czynności prawnych, nie jest pozbawiona praw publicznych, złożyła deklarację przystąpienia do Stowarzyszenia, popiera jego cele i podejmowane działania dla ich realizacji. Uczestnictwo partnerów w Lokalnej Grupie Działania odbywa się poprzez członkostwo w Stowarzyszeniu osób fizycznych, wskazanych przez uprawnionych partnerów. Osoby kandydujące do władz Stowarzyszenia, jeśli chcą formalnie reprezentować partnerów społecznych, gospodarczych czy publicznych okazują pisemną rekomendację do zarządu podpisaną przez upoważnione osoby ze strony organizacji spełniających kryteria partnera. Wybór do władz odbywa się na zasadach ogólnych określonych w statucie przez Walne Zgromadzenie Członków, w głosowaniu jawnym, zwykłą większością głosów. Dodatkowo, ponieważ statut precyzuje, że zarząd Lokalnej Grupy Działania liczy od 7 do 13 członków, w sytuacji, gdy liczba członków zarządu jest niższa od maksymalnej dopuszczalnej można uzupełnić skład zarządu, np. o reprezentantów nowych partnerów na Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 4 zasadach określonych w statucie, przy akceptacji 2/3 członków zarządu, o ile liczba osób dokooptowanych nie przekracza 1/3 składu organu. W przypadkach innych niż opisane wyżej rozszerzenie składu LGD o nowych partnerów może się odbywać poprzez zmianę statutu. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 5 I.6 Potencjał administracyjny LGD a) kwalifikacje i doświadczenie osób, które będą odpowiedzialne za zarządzanie projektem; Lp. 1. Imię i nazwisko Podmiot delegujący Adres zamieszkania, tel, e-mail Zakres odpowiedzialnoś ci w LGD Doświadczenie Kwalifikacje Anna Stowarzyszenie 32-840 Zakliczyn Członek Udział w realizacji projektów: Kuzera- Promocji Słona 29 Zarządu Organizowanie Majewska i Rozwoju tel. 014 632 64 54 kursów, Gminy tel. dom. 014 665 32 40 mieszkańców obszarów wiejskich (1999- Studium Przygotowania Pedagogicznego Zakliczyn e-mail: 2006). AGH im. S. Staszica w Krakowie, rok uk. 1998. [email protected] płatności obszarowe, renty strukturalne, Ukończone szkolenia i kursy: wnioski z Krajowego Programu Rolno- Szkolenie „Instruktaż wypełniania wniosku środowiskowego (2004-2006). o wpis do ewidencji producentów oraz wniosku o Opracowywanie wniosków z PROGRAMU przyznanie płatności obszarowych” ARiMR, SAPARD Dz.4 Różnicowanie Działalności Zgłobice 2003r. Gospodarczej na Obszarach Wiejskich. „Szkolenie regionalne z zakresu integracji schemat 4.1: Tworzenie źródeł europejskiej”, Żegocina 2000r. dodatkowego dochodu w gospodarstwach Kurs „Prowadzenie działalności Agroturystycznej” rolnych 2003/2004. Zakliczyn 1999r. Współudział w opracowaniu projektu w Szkolenie „Wprowadzenie do biznesu”. ramach konkursu Fundacji Wspomagania Logobiznes s.c Group of Expres, Zakliczyn 1999r. Wsi „Bieda i środowisko naturalne” – Warsztaty szkoleniowe „Od pomysłu do działania: projekt pod nazwą „Półkoszką po jak zaplanować projekt z dziedziny Zakliczynie” 2004 r. rozwiązywania problemów młodzieży”, Członkostwo w organizacjach: Leksandrowa 1999r. Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Gminy Umiejętności: Zakliczyn (od 2000 roku). j. niemiecki, j rosyjski, obsługa komputera Lokalna Grupa Działania Dunajec–Biała od Internet, Word, Excel. 2005r. Pozostałe: Zatrudnienie: Dobra znajomość zagadnień dot. PROW, i SPO. 1999 – nadal Małopolski Ośrodek Bardzo dobra znajomość lokalnej społeczności. Doradztwa Rolniczego w Karniowicach Duże doświadczenie we współpracy z (starszy specjalista). mieszkańcami obszarów wiejskich. i prowadzenie wyjazdów Wykształcenie: wyższe – mgr inż. ogrodnik szkoleń, szkoleniowych Opracowywanie dla wniosków o (Akademia Rolnicza im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, rok uk. 1998). Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 5 2. Paweł Gac Stowarzyszenie ul. Wyspiańskiego 8 Członek Udział w realizacji projektów: Wykształcenie: Promocji i 32–840 Zakliczyn Zarządu Opracowanie wniosku na dofinansowanie Wyższe- magister inżynier Rozwoju Gminy tel. 014 66 53 149 założenia pasieki z funduszy przed Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Zakliczyn e-mail: akcesyjnych SAPARD Warszawie wydz. Ogrodnictwa i Architektury [email protected]. Opracowanie wniosku do ARIMR w Krajobrazu. pl działaniu: „Ułatwianie startu młodym Ukończone szkolenia i kursy: rolnikom” Praktyki zawodowe: Dominik GMBH Horstel- Opracowanie dwóch wniosków do ARIMR w Niemcy działaniu „Inwestycje w gospodarstwach Allensmore Nurseries Ltd Allensmore- W. rolnych” Brytania Realizacja projektu „Poczuć zapach Szkolenie dla producentów żywności macierzanki, lip, miodu...”zgłoszonego do ekologicznej i integrowanej, Szkolenie konkursu „Bieda i środowisko naturalne – Prowadzenie Działalności Agroturystycznej 2005” w Fundacji Wspomagania Wsi. Umiejętności: j. Angielski, znajomość pakietu Członkostwo w organizacjach: „Microsoft Office”. Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Gminy Zakliczyn od dwóch lat, Koło Pszczelarzy Zakliczyn od dwóch lat, Zatrudnienie: Prowadzenie prywatnego gospodarstwa ogrodniczo – pszczelarskiego. 3. Stanisław Gmina 32-840 Zakliczyn Żabiński Zakliczyn Rynek 32 Wiceprezes Udział w realizacji projektów: - uczestnictwo w grupie roboczej Wykształcenie: tel. 014 632-64-70 opracowującej Zintegrowaną Strategię (Akademia Rolnicza w Krakowie, rok uk. 1978) [email protected] Rozwoju Obszarów Wiejskich dla Lokalnej studia podyplomowe „Gospodarka Grupy Działania Dunajec-Biała (2005- nieruchomościami, zarządzanie i pośrednictwo” 2006) (Akademia Ekonomiczna w Krakowie i Członkostwo w organizacjach: Politechnika Krakowska), rok uk. 2003 Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Gminy Ukończ. szkolenia i kursy: Zakliczyn - od 1996 r. Kurs Lokalna Grupa Działania od 2005 r. nowych warunkach prawnych” (MISTiA) – 2002 r. Zatrudnienie: Umiejętności: znajomość Word, Excel, Corel Urząd Miejski w Zakliczynie (Sekretarz) od Drow, Lex wyższe – magister inżynier rolnictwa „Regulamin organizacyjny urzędu w 1998 r. do nadal Kierownik ZOiK w Zakliczynie 1993-1998 Prezes RSP w Filipowicach 1980-1991 Spółdzielnia Ogrodnicza w Brzesku 19781979 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 6 4. Urszula Stowarzyszenie 32-840 Zakliczyn Członek Udział w realizacji projektów: Żabińska Promocji i Rynek 30 Komitetu - uczestnictwo w grupie roboczej Wykształcenie: Rozwoju Gminy tel. 014 679-10-14 Wspierającego opracowującej Zintegrowana Strategię (Akademia Rolnicza w Krakowie, rok uk. 1978) Zakliczyn usmzabinscy@neostrada Rozwoju Obszarów Wiejskich dla Lokalnej studia podyplomowe „Zarządzanie i Marketing” .pl Grupy Działania Dunajec-Biała (2005- (Wyższa Szkoła Biznesu w Tarnowie) – 2000 r. 2006) temat pracy – Działania przystosowawcze do Członkostwo w organizacjach: wprowadzenia norm ISO Serii 14000 w zakresie Lokalna Grupa Działania od 2005 r gospodarki stałymi odpadami komunalnymi w Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Gminy Gminie Zakliczyn Zakliczyn Ukończ. szkolenia i kursy: Zatrudnienie: „Jak zbudować projekt partnerski” (Instytut Obecnie brak. Studiów Strategicznych) – 2005 r. RSP „Pokój” w Filipowicach 1987-1995 „Europejski Fundusz Społeczny dla Wojewódzki Związek Spółdzielni początkujących” (ROSzEFS) – 2005 r. Ogrodniczych 1980-1987 „Regionalny Gminna Spółdzielnia „SCh” w Bochni 1978- przedsiębiorczości” (MISTiA Kraków) – 2003 r. 1980 „Przygotowanie do prowadzenia pozarolniczej wyższe – magister inżynier rolnictwa działalności system szkolenia gospodarczej” (Rada trenerów Inicjatyw Społecznych i Gospodarczych) – 2001 r. „Kurs Wprowadzenie do Biznesu” (Fundacja Wspomagania Wsi) – 1999 r. kurs „Księgowość komputerowa” (Zespół Szkół Technicznych w Tarnowie – 1996 r. Umiejętności: j. angielski (słabo), podstawowa znajomość Word, Excel 5. Matylda Stowarzyszenie 32- 840 Zakliczyn Członek Udział w realizacji projektów: Wykształcenie: Nowak Promocji I ul. Malczewskiego 54 Komitetu - opracowanie i udział w realizacji wyższe rolnicze – inżynier Rozwoju Gminy [email protected] Wspierającego projektu w ramach konkursu FWW „Bieda i Ukończone szkolenia i kursy: Zakliczyn środowisko naturalne” – projekt pn. - Szkolenie nt. programu LEADER +, w tym „Poczuć zapach macierzanki, lip i miodu” LGD (Instytut Karpacki – 2005-2006) (2005-2006) - Szkolenie nt. „Jak zbudować projekt - opracowanie i udział w realizacji partnerski” (Instytut Szkoleń Strategicznych programu w celu zmniejszenia bezrobocia 2005) w gminie Zakliczyn pt. „Rozwój - Szkolenie nt. „Przygotowanie projektu i nowoczesnego pszczelarstwa w gminie wniosku do Europejskiego Funduszu Zakliczyn” ( 2002 - 2006) Społecznego” (Instytut Studiów Strategicznych – - opracowanie i udział w realizacji 2004) programu w ramach konkursu FWW „Bieda - Szkolenie nt. „Wprowadzenie do biznesu” Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 7 i środowisko naturalne”- projekt pn. (Fundacja Promocji Gospodarczej Regionu „Półkoszką po Zakliczynie” (2004) Krakowskiego Ośrodek Wspierania - opracowanie i udział w realizacji Przedsiębiorczości – 1997) Programu Edukacji Ekologicznej Gminy Inne: Zakliczyn pn. „Od pasywności do Długoletnie doświadczenie w pracy na terenie aktywności” (2004) obszarów wiejskich, w tym na obszarze - współudział w opracowaniu i realizacji obecnego LGD „Dunajec-Biała”- 39 lat pracy w programu TOURIN III dla gminy Zakliczyn doradztwie rolniczym, w wyniku czego bardzo Członkostwo w organizacjach: dobra znajomość lokalnej społeczności. Lokalna Grupa Działania „Dunajec- Biała” od 2005 r. - Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Gminy Zakliczyn od 1997 r i nadal - Zakliczyński Klub Przyrodniczy od 1999 - Koło Pszczelarzy Zakliczyn od 2002 - Stowarzyszenie pomocy Osobom Niepełnosprawnym „Bez Barier” od 2001 Zatrudnienie: Na emeryturze od 1999 r. 1956 – 1999 praca zawodowa (43 lata) w doradztwie rolniczym, w tym od 1982 w ODR – gł. specjalista 6. Sekretarz Bernadetta Urząd Gminy w 32-831 Olszyny 30 Udział w realizacji projektów: Wykształcenie: wyższe – magister inżynier, Polek Wojniczu (014)6791-045 -udział w grupie roboczej opracowującej kierunek: Zarządzanie i marketing w Ul. Rynek 1 [email protected] Strategię Rozwoju Gminy Wojnicz, gospodarce żywnościowej (AR Kraków, rok uk. 32-830 -przygotowanie wniosków w ramach 2003) Wojnicz programu “Odnowa wsi…”, (I nabór i II Ukończone szkolenia i kursy: Tel.(014)6790- niedoszły) 2006 – Studium “Zarządzanie w samorządzie 107 -opracowanie Planów Rozwoju terytorialnym”, MISTiA Kraków; Fax.(014)6790 Miejscowości; 2006 – szkolenie “Prowadzenie rachunkowości -100 -pomoc rolnikom w ramach działania SPO- w gospodarstwie rolnym zgodnie z wymogami [email protected] Inwestycje w gospodarstwach rolnych (o UE”; dofinansowanie i o płatność projektu), 2005-2006 – kurs języka angielskiego, - pomoc rolnikom w wypełnianiu Progress Tarnów wniosków o dopłaty bezpośrednie oraz 2005 – Prowadzenie działalności innych działań PROW; agroturystycznej; Zatrudnienie: 2005 – Szkolenie w ramach programu Od 2003 r. Urząd Gminy w Wojniczu, “regionalna sieć doradców i ośrodek informacji Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 8 referat ds. Ochrony środowiska o funduszach UE przeznaczonych dla terenów wiejskich ROL-INFO”; 2005 – szkolenia dla JST nt. dostępnych środków pomocowych (SPO-ROL, ZPORR, EFS) 2003-2004 – Studium Podyplomowe Wiedzy o Unii Europejskiej “Agro-Unia”, AR Kraków ; 2002-2003 – kurs języka angielskiego, ProfiLingua Kraków; Umiejętności: Obsługa komputera i urządzeń biurowych, język angielski, prawo jazdy. 7 Stanisława Stowarzyszenie 33-171 Pleśna Konopka „Młoda Europa” Skarbnik Udział w realizacji projektów: Wykształcenie: Pleśna 156 - Organizacja i prowadzenie konferencji Wyższe-licencjat, Zarządzanie i marketing Tel. 0-14 / 679-85-04 nt. „Szanse i zagrożenia po wejściu do Unii Wyższa Szkoła Handlowa w Krakowie rok uk. e-mail: Europejskiej” 2003 r. 1998r. stanislawakonopka@ - Organizacja szkolenia dla rolników Ukończone szkolenia i kursy: interia. pl indywidualnych Szkolenie „Zarządzanie projektem” – Regionalny z terenu gminy Pleśna – „Korzyści dla Ośrodek Szkoleniowy Europejskiego Funduszu gospodarstw wynikające z przystąpienia Społecznego w Tarnowie, Bochnia 2006 r. do UE.” 2003 r. Szkolenie „Excel” – Regionalny Ośrodek - Organizacja spotkania przedakcesyjnego Szkolenia Nowy Sącz 2004 r. z Panią Minister Danutą Hubner – Szkolenie„Windows”– Regionalny Ośrodek promocja członkostwa w Unii Europejskiej Szkolenia, Nowy Sącz 2004 r. Tarnów, maj 2003 r. Udział w organizacji targów „Expo-Bud” Tarnów - Organizacja w Tarnowskim Centrum 1998 Kultury wystawy prac młodzieży z różnych Udział w organizacji konkursu „Najwyższa krajów piętnastki na temat „Polska w Unii Jakość Małopolski” Tarnów 1998 r. Europejskiej” 2003 r. Praktyka w Izbie Przemysłowo-Handlowej w - Organizacja międzynarodowej Tarnowie 1998 roku w zakresie: konferencji na temat - zapoznanie się z funkcjonowaniem Krajowej „Przyszłość młodzieży wiejskiej w obliczu Izby integracji europejskiej” Kraków, kwiecień Gospodarczej i Regionalnych Izb 2004 r. Gospodarczych, - Realizacja projektu „Wymiana młodzieży” - funkcjonowanie systemu informacji – dwutygodniowe spotkania młodzieży z gospodarczej różnych krajów europejskich w Polsce INFO-NET, 2004 – 2005 - kojarzenia podmiotów gospodarczych i - Realizacja projektu „Wolontariat handlowych, Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 9 Europejski” wyjazd młodych ludzi do krajów europejskich w celu podjęcia pracy wolontariusza, Umiejętności: j. angielski, obsługa komputera: Word, Excel, internet, prawo jazdy kat. B, Pozostałe: Członkostwo w organizacjach: -Udział w spotkaniu w Parlamencie Europejskim Tarnowskie Towarzystwo Oświatowe od na temat „Środki akcesyjne dla Polski, budżet na 2000 r. lata 2007-2013” Bruksela 2005 r. Stowarzyszenie „Młoda Europa” , członek -Laureat konkursu „Rola szkolnictwa wyższego Zarządu – sekretarz od 2003 r. w procesie rozwoju społeczno-gospodarczy „Dunajec – Biała: Lokalna Grupa Działania, mojego regionu” organizowany przez Akademię członek Zarządu – skarbnik od 2005 r. Ekonomiczną w Krakowie 2002 r. -Udział w konkursie przedsiębiorczości Zatrudnienie: „Sukces Plan 2002” organizowany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w McKinsej&Company przy współudziale firmy Tarnowie, Andersen oraz funduszu Enterprise Investors. 2003 – 2005 , inspektor Publiczne Przedszkole w Pleśnej, 1984 – 1994 , nauczyciel mianowany Szkoła Podstawowa w Lichwinie, 1980 – 1981, nauczyciel nauczania początkowego 8 Jan Pogórski 33-114 Rzuchowa 194 Członek Udział w realizacji projektów: Wykształcenie: Michałowski Związek tel 014 6746037 tel Zarządu -członek zarządu komitetu Średnie techniczne Tarnów rok ukończenia Pszczelarzy w kom. 606281317 e- gazyfikacyjnego wsi Rzuchowa 1990- 1973; Tarnowie Koło mail: 1994, Technikum Ogrodnicze Tarnów rok ukończenia Pszczelarzy w [email protected] -członek komitetu wodociągowego wsi 1971 r. Rzuchowa 1999-2000 PHARE – INRED Ukończone szkolenia i kursy: - członek Małopolskiego Forum Winnego Społeczna Inspekcja Pracy 1977 r. Zakłady od 2004 r. Azotowe w Tarnowie - członek Pogórskiego Związku Kurs Doradców Terenowych Oddziałów Pszczelarzy w Tarnowie Samoobrony 1971 r., - właściciel Firmy Handlowo Usługowej Szkolenie Zarządzanie Jakością w Pleśnej Przedsiębiorstwie Krajowym w Oparciu o Normy Międzynarodowe ISO 9000 Kurs Gospodarowania Truciznami i Środkami Szkodliwymi Zakłady Azotowe w Tarnowie. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 10 9 Stanisław Gmina Pleśna Sorys 33-171 Pleśna 159 Wiceprezes [email protected] Od 27,10,2002 Wójt Gminy Pleśna – Wykształcenie: organizuje i koordynuje realizację Wyższe – magister administracji (Wyższa Szkoła programów PHARE, SAPARD, PAOW, SPO Administracji i Zarządzania w Przemyślu ROL, ZPORR Zamiejscowy Wydział Administracyjno Prawny w Rzeszowie 10 Magdalena Stowarzyszenie 32-840 Zakliczyn Członek Udział w realizacji projektów: Wykształcenie: Budzyn Promocji i Ul. Malczewskiego 54 Komitetu Opracowanie oraz udział w realizacji Magister ochrony środowiska, specjalność Rozwoju [email protected] Wspierającego projektu „Półkoszką po Zakliczynie”, ekologia rolnicza – Akademia Rolnicza we Gminy m zgłoszonego na konkurs „Bieda i Wrocławiu (1998 – 1999) środowisko naturalne” w Fundacji Inżynier ochrony środowiska – Akademia Wspomagania Wsi – 2004r. Rolnicza we Wrocławiu (1994 – 1998) Opracowanie oraz udział w realizacji Ukończone szkolenia i kursy: projektu „Poczuć zapach macierzanki, lip, - szkolenie: „Prawo zamówień publicznych” miodu...”, zgłoszonego na konkurs „Bieda i - szkolenie przygotowujące doradców środowisko naturalne” w FWW – 2005r. rolnośrodowiskowych w zakresie wdrażania Opracowanie oraz udział w realizacji Działania 4 w ramach PROW na lata 2004-2006 programu edukacji ekologicznej dla Gminy - szkolenie nt. metod aktywizujących w Zakliczyn „Od pasywności do aktywności” edukacji przyrodniczej Udział w realizacji projektu: „Ochrona - kurs praktycznej ochrony przyrody różnorodności biologicznej rezerwatu - kurs pedagogiczny „Skamieniałe Miasto” w Ciężkowicach, ze - kurs: „Tradycje i perspektywy Mojej Małej szczególnym uwzględnieniem brio- i Ojczyzny” lichenoflory oraz chiropterofauny - szkolenie „Rozwój regionalny a turystyka rezerwatu” – 2006r. wiejska” (KrakówWaldviertel Austria) Członkostwo w organizacjach: - kurs: „Ekologiczna uprawa warzyw” Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Gminy Umiejętności: bardzo dobra znajomość pakietu Zakliczyn od 1999 r. Office, obsługi programów: Corel Draw, Zakliczyński Klub Przyrodniczy od 1999 r. GeoMedia, korzystania z Internetu Zakliczyn Stowarzyszenie „Krajobrazy” od 2000 r. Klub Przyrodników od 2000 r. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków od 2000 r. Zatrudnienie: Od roku 2000 Zespół Parków Krajobrazowych Pogórza w Tarnowie Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 11 11 Stanisława Pławna 3 Członek Znajomość przepisów i uwarunkowań Wykształcenie: Wyższe, agroekonomia Wantuch 33-190 Ciężkowice Zarządu prawych dotyczących ochrony środowiska 0d 1982 – 2005 r. Małopolski Ośrodek w szczególności wdrażania procesów Doradztwa Rolniczego [email protected] inwestycyjnych w tym także w sieci Natura - 0d 2005 r. – urząd Gminy Ciężkowice referat 2000 oraz decyzji środowiskowych. środowiska i rolnictwa. Doświadczenie w pracy z rolnikami Biegła obsługa komputera, prowadzenie szkoleń z zakresu rolnictwa,. Doświadczenie w pozyskiwaniu środków pomocowych dla wsi i rolnictwa. Udział w realizacji projektów: „Dopłaty obszarowe” „Pomoc dla młodych rolników” „Inwestycje w gospodarstwach rolnych” „Różnicowanie działalności w gospodarstwach rolnych” Programy rolno – środowiskowe „Dostosowanie gospodarstw do standardów UE” „Pomoc dla gospodarstw na terenach ONW” 12 Tadeusz Salwa 33-190 Ciężkowice ul. Członek Tysiąclecia 19/1 Zarządu Tel. 691 116928 Doświadczenie: Wykształcenie: Wydział Prawa i Administracji - 1980 – 82 – Wiceprezydent Województwa Krakowskiego Zawodowej Studium Administracji w zakresie administracji – Uniwersytet Jagielloński - 1982 – 1990 – Prezydent Województwa - Wydział Prawa i Administracji Studium Krakowskiego Administracji, magister administracji, - 1990 – 1994 – Społeczny doradca do Uniwersytet Jagielloński różnych spółek handlowych - Akademia Ekonomiczna, studium - 1994 – 1997 – Wójt Gminy Ciężkowice doskonalenia Kadr Kierowniczych specjalność- 1998 – Burmistrz Miasta i Gminy metody zarządzania Ciężkowice 13 Stanisław 33-191 Jastrzębia 336 Haraf 014 6510168 Prezes Udział w programach: Wykształcenie: średnie 1. „Budowa kanalizacji sanitarnej w Doświadczenie: ulicach: Grunwaldzka, Krynicka, I.J. - Doświadczenie na stanowiskach społecznych – Paderewskiego, św. Andrzeja, Cieszki, - Sołtys sołectwa Jastrzębia w latach 1995 – Spadzista, Rynek strona zachodnia i 2003 r północna w Ciężkowicach. 2.„Rozbudowa kanalizacji miejscowości Bogoniowice - Radny sołectwa Jastrzębia – 1998 – 2002 r. sanitarnej wraz w - Przewodniczący Rady Miejskiej w z Ciężkowicach 1998 – 2002 r Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 12 przepompowniami-etap III. Zastępca Burmistrza Gminy Ciężkowice – od 3. „Modernizacja dróg gminnych”. 2002 - obecnie 4. „Budowa Sali gimnastycznej w Jastrzębi 5.„Rozbudowa biologicznej oczyszczalni ścieków bytowo -gospodarczych w miejscowości Ciężkowice z 150m3/d do 360 m3/d 6. „Dokończenie budowy budynku Muzeum Etnograficznego „GROCIARNIA” w Jastrzębi. 7.„Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Ciężkowicach” 8.„Odbudowa nasypów przy studniach głębinowych i przejścia wodociągu przez rzekę Biała Tarnowska w m. Ciężkowice oraz montaż zasuwy zabezpieczającej i odmulenie kolektora odpływowego z Oczyszczalni Ścieków w m. Bogoniowice” 9. „Iluminacja skał Czarownica, Grunwald oraz Skałka z krzyżem w Skamieniałym Mieście wraz z oświetleniem części drogi wojewódzkiej 977 i parkingu” 10. „Budowa Sali gimnastycznej w Zborowicach” 14 Marek Kośna Dolna 25 Przewodnicząc Zwolenik 33-190 Ciężkowice y Komisji Tel. (014) 65 12 089 Rewizyjnej Udział w realizacji projektów: Wykształcenie: wyższe – ekonomiczne, zarządzanie finansami Akademia Ekonomiczna - SAPARD „Dokończenie budowy im. Oskara Langego we Wrocławiu budynku Muzeum Etnograficznego Umiejętności: biegła obsługa komputera, język „GROCIARNIA” w Jastrzębi, - III Europejskie Forum Kultury – Polska – Europa 2004 „Kultura w angielski, obsługa programów graficznych Europie Regionów”, - Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja przestrzeni publicznej w gminie Ciężkowice miejscowości na przykładzie Jastrzębia, Siekierczyna, Oświetlenia części Falkowa”, - ZPORR - drogi wojewódzkiej 977 (dojścia do parkingu) Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 13 oraz iluminacji „Grunwald" i skał „Skałka z „Czarownica", krzyżem" na Skamieniałym Mieście w Ciężkowicach. - Przewodniczący Grupy Roboczej ds. Strategii Gminy Ciężkowice na lata 2004 – 2014, - Udział w realizacji projektu: „Ochrona różnorodności biologicznej rezerwatu „Skamieniałe Miasto” w Ciężkowicach, ze szczególnym uwzględnieniem brio- i lichenoflory oraz chiropterofauny rezerwatu” – 2006r. 15 Janusz Jarząb Urząd Gminy 33-171 Pleśna 133 Członek Udział w realizacji projektów: Wykształcenie: wyższe magisterskie, Akademia Pleśna [email protected] Komitetu - Przygotowanie wniosków i dokumentacji ekonomiczna w Krakowie Kierunek Zarządzanie tel. 0603 649759 Wspierającego do ZPORR łącznie z opracowaniem studiów i Marketing Specjalność Rachunkowość; wykonalności dla projektów: Posiadane uprawnienia: Świadectwo „Budowa magistrali Pleśna-Świebodzin i kwalifikacyjne Ministerstwa Finansów wodociągu grupowego w m. Łowczówek, uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg Świebodzin” rachunkowych Oraz „Rozbudowa i modernizacja Zespołu Ukończone kursy i szkolenia: Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Warsztaty szkoleniowe „Od pomysłu do Rzuchowej” rozliczenia projektu w ramach ZPORR; - Przygotowanie dokumentacji i wniosku Szkolenie „Monitoring, finansowanie i kontrola do SPO „Restrukturyzacja i modernizacja projektów realizowanych w ramach ZPORR; sektora żywnościowego oraz rozwój Szkolenie „Organizowanie i finansowanie obszarów wiejskich” oraz nadzór nad działalności kulturalnej przez JST; realizacją projektu „Przebudowa i Seminarium „Organizacja centrów zysków i nadbudowa domu kultury w Pleśnej” , centrów kosztów” - Rozliczanie inwestycji dofinansowywanych z Kontraktu Wojewódzkiego i Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej na zadanie „Rozbudowa gimnazjum wraz z halą sportową i zapleczem socjalno-sanitarnym w miejscowości Pleśna”, Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 14 - Przygotowanie i rozliczanie wniosków do Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej na zadania „Modernizacja ośrodka zdrowia w miejscowości Janowice” oraz „Wymiana stolarki okiennej w ośrodku zdrowia w Pleśnej” Tab.1 Kwalifikacje i doświadczenie osób zaangażowanych w projekt b) doświadczenie LGD w realizacji projektów; Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała” jest organizacją bardzo młodą, zarejestrowaną w II 2006 r. Pierwszym samodzielnym projektem, którego podejmie się, będzie realizacja Schematu II w ramach Pilotażowego Programu Leader+, jako pierwszego etapu realizacji niniejszej strategii. Poniżej opisano doświadczenie podmiotów, których przedstawiciele weszli w skład organu Zarządzającego, tj. Zarządu Stowarzyszenia. Lp. 1. Nazwa podmiotu delegującego Siedziba, tel., e-mail podmiotu delegującego Doświadczenie podmiotu delegującego Stowarzyszenie Promocji i 32 – 840 Zakliczyn, Rynek 32 - Organizacja „Zakliczyńskiego Święta Pierwszego Miodobrania” w latach 2003, Rozwoju Gminy Zakliczyn tel. 014 632 64 70 lub 014 665 2004, 2005 34 61, - Szkolenia i pomoc rolnikom z gminy Zakliczyn z zakresu wypełniania wniosków e-mail: [email protected] o dopłaty bezpośrednie oraz w ubieganiu się o środki z funduszy europejskich w ramach działań: inwestycje w gospodarstwach rolnych ułatwianie startu młodym rolnikom wspieranie gospodarstw niskotowarowych rozwój agroturystyki rozwój gospodarstw ekologicznych (2004, 2005, 2006) - Udział w organizacji „Święta Fasoli Piękny Jaś” (2001, 2002, 2003, 2004) - Opracowanie i realizacja projektu pn. „Poczuć zapach macierzanki, lip, miodu…” w ramach konkursu „Bieda i środowisko naturalne” organizowanego przez FWW (2005-2006) - Opracowanie i realizacja programu w celu zmniejszenia bezrobocia w gminie Zakliczyn pt. „Rozwój nowoczesnego pszczelarstwa w gminie Zakliczyn” ( 2002 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 15 2006) - Opracowanie i realizacja programu pn. „Półkoszką po Zakliczynie”, w ramach konkursu FWW „Bieda i środowisko naturalne” (2004) - Opracowanie i realizacja Programu Edukacji Ekologicznej Gminy Zakliczyn pn. „Od pasywności do aktywności” (2004) - Współudział w opracowaniu i realizacji programu TOURIN III dla gminy Zakliczyn - Wydawanie lokalnego miesięcznika „Głosiciel” (200, 2001, 2002) - Konferencja programowa „Instytucjonalne i finansowe wspieranie gmin Pogórza Karpackiego dla przedstawicieli samorządów gminnych i powiatowych (1999) - Współautorstwo i organizacja konkursu gminnego „Kwietne Domy Małopolski” (1999) - Wiosenny Jarmark, Letni Jarmark (oferta handlowa i produkcyjna 1998, 1999) - Biesiady Agroturystyczne w celu integracji mieszkańców z turystami (1998, 1999) 3 Gmina Pleśna Urząd Gminy Pleśna - budowa wodociągu grupowego wraz z przyłączeniami w miejscowości Pleśna – 33-171 Pleśna 240 Gmina Pleśna- projekt dofinansowywany ze środków Phare – INRED w latach e-mail: gmina-pleś[email protected] 1999-2000 - budowa kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami w miejscowości Rzuchowa – projekt realizowany w ramach programu Phare – INRED w latach 1999-2000 - realizacja projektu szkoleniowo dydaktycznego w ramach PAOW w roku 2002 - rozbudowa i adaptacja pomieszczeń Szkoły Podstawowej w Rzuchowej – realizacja projektu w ramach PAOW w roku 2002 -budowa magistrali wodociągowej Pleśna – Świebodzin wraz z wodociągiem grupowym w miejscowości Świebodzin – program SAPARD w roku 2004-2005 -budowa wodociągu grupowego w miejscowości Lichwie w ramach programu SAPARD w roku 2004 - przebudowa \ modernizacja\ drogi gminnej w miejscowości Świebodzin „Kanada” w ramach programu SAPARD w roku 2004 -przebudowa \modernizacja\ drogi gminnej w miejscowości Dąbrówka Szczepanowska w zamach programu SAPARD w roku 2004 - przebudowa \modernizacja\ drogi gminnej w miejscowości Janowice w ramach programu SAPARD w roku 2004. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 16 4 Stowarzyszenie „Młoda Europa” 33-100 Tarnów, ul. Organizacja spotkania przedakcesyjnego pod patronatem Pani Minister Danuty Rogoyskiego 2 Hubner dla młodzieży licealnej, studentów i przedstawicieli administracji tel. O-608-42-46-60 samorządowej Powiatu Tarnowskiego z udziałem reprezentanta e-mail: [email protected] Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce, Wiceprezesa Krajowego Związku Kółek i Organizacji Rolniczych, Tarnów 21 maja 2003 r. Projekt finansowany ze środków UKIE, Organizacja wystawy prac plastycznych młodzieży z krajów Unii Europejskiej na temat: „Polska w Unii Europejskiej” Tarnowskie Centrum Kultury maj 2003 r. Projekt finansowany ze środków UKIE. Organizacja międzynarodowej konferencji na temat: „ Przyszłość młodzieży wiejskiej w obliczu integracji europejskiej” z udziałem profesorów Akademii Rolniczej w Krakowie, przedstawicieli Krajowego Związku Kołek i Organizacji Wiejskich oraz młodzieży ze Stowarzyszenia „Młodzieży Rolników Słowenii”. Kraków kwiecień 2004 r. Projekt finansowany ze środków własnych. Realizacja projektu „Wymiana młodzieży” – pobyt młodzieży z różnych krajów Unii Europejskiej w Polsce, 2004 – 2005 rok. Projekt realizowany w ramach „Programu Młodzież” Udział w XII edycji „Festiwalu Ludzi Europy”. Belgia lipiec 2004 Projekt realizowany w ramach „Programu Młodzież” Zjazd Liderów Organizacji Młodzieżowych. Budapeszt, 7 – 12 wrzesień 2004 r. Realizacja „Program Młodzież” Udział w XIII edycji „Festiwal Ludzi Europy” Hiszpania 2005 Projekt finansowany z budżetu Prezydenta miasta Tarnowa, Urzędu Marszałka woj. Kujawsko-Pomorskirgo, Ministra Kultury i Ministerstwa Edukacji Narodowej. 5. Gmina Ciężkowice Ul. Tysiąclecia 19 33-190 Ciężkowice e-mail: [email protected] - Bank Światowy - „Budowa kanalizacji sanitarnej w ulicach: Grunwaldzka, Krynicka, I.J. Paderewskiego, św. Andrzeja, Cieszki, Spadzista, Rynek strona zachodnia i północna w Ciężkowicach. Termin realizacji 2001/2002. - Phare Odbudowa 2001 – „Usuwanie skutków powodzi na ujęciu wody dla wodociągu miejskiego oraz sieci wodociągowej 160/90 w miejscowości Ciężkowice”. termin realizacji 2002/2003 r. - SAPARD – „Rozbudowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Bogoniowice wraz z przepompowniami-etap III. Termin realizacji 2003 r. - Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej - COUNTERPART FUND- - „Naprawa sieci głównej wodociągowej na ul. Grunwaldzka. Termin realizacji 2001 r. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 17 - Narodowy fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie –Usuwanie skutków powodzi w obiektach gospodarki wodno – ściekowej na terenie gminy Ciężkowice. Termin realizacji 2001/2002 r. - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie – Usuwanie szkód powodziowych na kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków w Ciężkowicach”. Termin realizacji 2001 r. - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie - „Modernizacja kotłowni węglowej na gazową w przychodni SPZOZ w Ciężkowicach. Termin realizacji 2001 r. - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie – „Modernizacja ogrzewania z węglowych pieców kaflowych na kotłownię gazową w S. Podstawowej w Falkowej. Termin realizacji 2002 r. - Wojewódzki Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych –– „Modernizacja dróg gminnych”. Termin realizacji 2001 r. - Wojewódzki Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – „Modernizacja dróg gminnych”. Termin realizacji 2002 r. - Wojewódzki Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – „Modernizacja dróg”. Termin realizacji 2003 r. - Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu – „Budowa Sali gimnastycznej w Jastrzębi”. Termin realizacji 2002/2004 - SAPARD „Rozbudowa biologicznej oczyszczalni ścieków bytowo -gospodarczych w miejscowości Ciężkowice z 150m3/d do 360 m3/d. Termin realizacji lipiec 2005 r. - SAPARD „Dokończenie budowy budynku Muzeum Etnograficznego „GROCIARNIA” w Jastrzębi, termin realizacji - 2004 - Bank Światowy –„Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Ciężkowicach”, Termin realizacji 15 luty 2005 r. - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów –„Odbudowa nasypów przy studniach głębinowych i przejścia wodociągu przez rzekę Biała Tarnowska w m. Ciężkowice oraz montaż zasuwy zabezpieczającej i odmulenie kolektora odpływowego z Oczyszczalni Ścieków w m. Bogoniowice” Termin realizacji 30 października 2004 r. 6. LUKS “Orzeł” Ul. Łuczkiewiczów 33 - 190 Ciężkowice - Mistrzostwa Polski w Podnoszeniu Ciężarów Kobiet – współpraca z Polskim Związkiem Podnoszenia Ciężarów – 15 maja 2004 - Organizacja Strefowego turnieju w piłce ręcznej – „Nadzieje olimpijskie” – współpraca z małopolskim Związkiem Piłki Ręcznej – 3-4 wrzesień 2004 - Statutowa działalność sekcji podnoszenia ciężarów – udział zawodników w startach w zawodach mistrzowskich wojewódzkich, regionalnych. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 18 - Powstanie sekcji piłki siatkowej – Udział w zawodach o Mistrzostwo IV Ligi Mężczyzn 2005 – 2006 - Mistrzostwa Małopolski w Podnoszeniu Ciężarów OPEN – współpraca z Małopolskim Związkiem Podnoszenia Ciężarów w Gorlicach – marzec 2006. - W ramach LUKS Orzeł realizowane są programy środowiskowe np. „Ferie na hali”, Dni dziecka” itp. 7. Gmina Zakliczyn Rynek 32 32 – 840 Zakliczyn e-mail:[email protected] tel. 014 – 632 64 70 - „Budowa magistrali wodociągowej Wojnicz – Zakliczyn II etap” Beneficjenci: mieszkańcy gminy Wojnicz i Zakliczyn oraz podmioty z terenu tych gmin. - „Renowacja kanalizacji sanitarnej w Zakliczynie”. Beneficjenci: mieszkańcy Zakliczyna i podmioty z terenu Zakliczyna. - „Budowa sali sportowej w Zakliczynie” Beneficjenci: Młodzież oraz mieszkańcy Gminy Zakliczyn i turyści. - „Odbudowa kładki pieszo – jezdnej na potoku Paleśnianka”. Beneficjenci: mieszkańcy Paleśnicy i turyści - „Budowa kanalizacji sanitarnej w Zakliczynie” Beneficjenci: mieszkańcy i podmioty gospodarcze z terenu Zakliczyna - „Modernizacja drogi gminnej Gwoździec – Zawada Lanckorońska – Roztoka” Beneficjenci: mieszkańcy trzech wsi oraz turyści - „Budowa kanalizacji sanitarnej w Zakliczynie i części miejscowości Wesołów” Mieszkańcy i podmioty gospodarcze Zakliczyna i Wesołowa - „Modernizacja trzech dróg gminnych” Beneficjenci: mieszkańcy trzech miejscowości, podmioty gospodarcze oraz turyści - „Budowa kanalizacji sanitarnej w Zakliczynie oraz części miejscowości Lusławice i Roztoka” Beneficjenci: mieszkańcy oraz podmioty z terenu trzech miejscowości. - „Budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji w miejscowości Charzewice i Faliszewice” 8 Gmina Wojnicz Rynek 1 32-830 Wojnicz tel. /014/ 6790 - 108 fax /014/ 6790 - 100 e-mail: [email protected] Beneficjenci: mieszkańcy oraz podmioty gospodarcze z terenu dwóch miejscowości - Budowa Gimnazjum Publicznego w Wojniczu - Wyposażenie biblioteki w sprzęt komputerowy - „Budowa (przebudowa) drogi dojazdowej do terenów przemysłowo-usługowych w Wojniczu pn. Zielony Park Przemysłowy” - Wyposazenie biblioteki w sprzęt komputerowy Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 19 - „Budowa sieci wodociągowej z rur PCV Ø 110 wraz z przyłączami domowymi przy ul. Reymonta w Wojniczu” - „Wyposażenie świetlicy środowiskowej w Domu Strażaka w Więckowicach” - „Roboty remontowe w Domu Kultury w Grabnie” -„Kanalizacja w miejscowości Wojnicz – II etap zadania III, budowa odcinka sieci wraz z przyłączmi domowymi” Tab.2 Doświadczenie podmiotów współtworzących LGD Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 20 II. Diagnoza obszaru objętego ZSROW II.1 Charakterystyka obszaru II.1.1 Zasięg terytorialny i uwarunkowania geograficzne a) typy gmin Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała” obejmuje cztery sąsiadujące gminy z powiatu tarnowskiego gmina typ Identyfikator (kod JPTK) Wojnicz wiejska 1216132 Pleśna wiejska 1216042 miejsko-wiejska 1216013 Ciężkowice Zakliczyn miejsko-wiejska (od 1 .01.2006) 1216142 Tab.3 Zestawienie gmin współtworzących LGD „Dunajec–Biała” b) położenie LGD Cały obszar LGD „Dunajec-Biała” położony jest w obrębie jednej jednostki administracyjnej, tj. powiatu tarnowskiego w woj. małopolskim. Gminy tworzące LGD graniczą z sobą i stanowią zwarty obszar, otaczając z trzech stron enklawę w postaci gminy wiejskiej Gromnik, która jednak nie narusza zwartości terytorialnej LGD „Dunajec-Biała”. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała” graniczy: - od południa z gminami: Gródek n/Dunajcem, Korzenna i Grybów w powiecie nowosądeckim (woj. małopolskie), - od zachodu z gminami: Dębno i Czchów w powiecie brzeskim (woj. małopolskie), - od północy z gminą Borzęcin w powiecie brzeskim (woj. małopolskie), oraz gminami: Wierzchosławice i Tarnów w powiecie tarnowskim (woj. małopolskie), - od wschodu z gminami: Tuchów, Gromnik i Rzepiennik Strzyżewski w powiecie tarnowskim (woj. Małopolskie), które to gminy zdecydowały się utworzyć odrębne partnerstwo. Obszar LGD nie jest odgrodzony od obszarów sąsiednich istotnymi barierami geograficznymi czy komunikacyjnymi, dlatego nie można wykluczyć dalszego rozwoju terytorialnego LGD „DunajecBiała” w przyszłości. Największa odrębność występuje na północy, gdzie położona jest odrębna jednostka fizyczno-geograficzna „Kotlina Sandomierska”, oddzielona od Pogórza wyraźnym progiem oraz liniami komunikacyjnymi (drogową i kolejową). Poza ewentualnym połączeniem z partnerstwem Gmin Pogórza Ciężkowickiego, potencjalny rozwój terytorialny Lokalnej Grupy Działania może i powinien w przyszłości postępować głównie w kierunku zachodnim i południowym. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 13 rys 2. c) powierzchnia w km2 Łączna powierzchnia obszaru objętego strategią wynosi 388 km2. Udział powierzchniowy poszczególnych gmin wchodzących w skład LGD „Dunajec-Biała” przedstawiono na poniższym wykresie. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 14 Powierzchnia gmin LGD w km2 450 388 400 350 300 250 200 150 123 103 84 78 Pleśna Wojnicz 100 50 0 Ciężkowice Zakliczyn LGD Dunajec-Biała rys 3. d) ukształtowanie powierzchni (+ONW) Według regionalizacji fizyczno-geograficznej Polski opracowanej przez J. Kondrackiego, LGD położony jest na obszarze trzech mezoregionów, przy czym dominująca część należy do mezoregionu Pogórze Środkowo-beskidzkie. Oprócz tego do LGD należą skrawki Pogórza Zachodnio-beskidzkiego i Kotliny Sandomierskiej. W obrębie Pogórza Środkowo-beskidzkiego wyróżniamy Pogórze Rożnowskie, położone między Dunajcem i Białą, oraz skrawki Pogórza Ciężkowickiego, położone na wschód od Białej. Pogórze Zachodnio-beskidzkie na obszarze LGD reprezentowane jest przez niewielki fragment Pogórza Wiśnickiego, a Kotlina Sandomierska przez Mezoregion Pogórze Bocheńskie. Największa część obszaru LGD przynależy do Pogórza Rożnowskiego. Wyróżnia się tu następujące mniejsze jednostki: rozróg Wału (na północy), pasmo Mogiły i Styru oraz grupa Jamnej. Doliny Dunajca i Białej to mikroregiony o charakterze dolin dennych. Obie stanowią dwie najważniejsze osie rzeźby tego obszaru. Obie doliny są sterasowane. Szersza jest Dolina Dunajca - o przebiegu z południowego zachodu na północny wschód. Meandrujące koryto rzeki o szerokości od 50 m do ponad 150 m jest częściowo regulowane i obwałowane. Zbocza dolin są na ogół strome (o spadkach znacznie przekraczających 25%), modelowane przez złaziska i osuwiska. Obszar Pogórza Rożnowskiego jest porozcinany głębokimi, wciętymi do 120-150 m dolinami: wąskie wierzchowiny garbów opadają stromymi, zwykle wypukłymi, w znacznej mierze zalesionymi stokami. Doliny dzielą płaskowyż na szereg równoległych garbów. Wskutek działalności człowieka nastąpiło zintensyfikowanie denudacji i erozji. W dolinach rzecznych występuje erozja boczna i denna oraz akumulacja powodziowa i korytowa. Najwyższe kulminacje w tej części Pogórza w granicach LGD stanowią: Wał (523 m n.p.m.), Patria (478 m n.p.m.), Mogiła (ok. 503 m n.p.m.), Styr (460 m n.p.m.), Rosulec (516 m n.p.m.) oraz wzgórze w okolicach wsi Jamna (na północ od wsi) o wysokości ok. 530 m n.p.m. Na Pogórzu Wiśnickim, na terenie gminy Wojnicz, najwyżej położone wzniesienia to Wolnica (403 m n.p.m.) i Panieńska Góra (331 m n.p.m.). Obszar działania Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała” obejmuje częściowo obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 15 Rozwoju Wsi z dnia 29 czerwca 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 73 i Nr 158, z późn. zm.). Ogółem ok. 15 % użytków rolnych na obszarze Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała” zostało zakwalifikowanych do ONW. Pełne zestawienie gmin i obrębów o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) przedstawia się następująco: Obręby ewidencyjne zaliczone do poszczególnych stref w ramach obszarów ONW NAZWA GMINY Kod statystyczny GUS Nazwa obrębu ewidencyjnego ONW nizinne strefa I Zakliczyn 1216142 Borowa Zakliczyn 1216142 Ruda Kameralna ONW nizinne strefa II Zakliczyn Dzierżaniny 1216142 ONW o specyficznych utrudnieniach gm. w. Pleśna 1216042 Dąbrówka Szczepanowska gm. w. Pleśna 1216042 Lichwin gm. w. Pleśna 1216042 Lubinka gm. w. Pleśna 1216042 Rychwałd gm. w. Zakliczyn 1216142 Jamna w. Ciężkowice 1216015 Bruśnik w. Ciężkowice 1216015 Falkowa w. Ciężkowice 1216015 Siekierczyna Tab.4 Zestawienie obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) II.1.2 Uwarunkowania przyrodnicze/środowiskowe a) budowa geologiczna i bogactwa naturalne Pogórze Karpackie należy pod względem strukturalnym do Beskidów. Według podziału geomorfologicznego Polski prawie cały obszar LGD „Dunajec-Biała” leży w strefie Alpejskiej prowincji Karpaty, podprowincji Karpaty Zachodnie, makroregionie Karpat Zewnętrznych, mezoregionie Pogórze i regionie Pogórze Wielickie. W regionie tym wyróżniono jednostki podrzędne, tzn. Pogórze Ciężkowickie oraz Pogórze Wiśnickie (subregiony: Obniżenie Zakliczyńskie, Płaskowyż Wału). Regularny przebieg warstw geologicznych jest zaburzony przez uskok tektoniczny przebiegający na linii Dunajca (od Wesołowa do Olszyn), wzdłuż którego warstwy krośnieńskie i serie kredowe zostały przesunięte względem siebie. Występujący na terenach Pogórza flisz karpacki w postaci piaskowców i łupków warstw krośnieńskich oraz łupków pstrych i menilitowych układa się w postaci niecek synklinalnych w kierunku północny-zachód i południowy-wschód. Warstwom tym towarzyszą na Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 16 obrzeżach twarde warstwy kredowe. Południowa część obszaru LGD „Dunajec–Biała” zbudowana jest z serii fliszowej opadającej na południe. Północna granica Pogórza opadająca stromo w kierunku doliny Dunajca zbudowana jest z odpornych piaskowców godulskich i lgockich. Różnice w odporności skał tworzących Pogórze powodują różnice w rzeźbie terenu. Zachodnia część na obszarze gminy Wojnicz i Zakliczyn zbudowana z łatwiej wietrzejących skał, posiada krajobraz obniżonych garbów, o długich stokach. Natomiast twardsze podłoże Pogórza Ciężkowickiego generuje zwarte wzniesienia, o dużym nachyleniu stoków i głęboko wciętych dolinach potoków. Podłoże skalne pokryte jest utworami czwartorzędowymi. W obszarach wyniesionych dominują wietrzeliny o miąższości od 0.5 do 3 m. Mogą mieć one postać rumoszy piaskowcowych i łupkowych, miejscami przechodzących w gliny zwięzłe lub z dodatkiem rumoszy, a także w gliny piaszczyste. W obszarach dolin dominują osady rzeczne w postaci żwirów, piasków drobnych i średnich. Ich miąższość jest zmienna i osiąga maksymalnie do 15 m w dolinie Dunajca. Na terenie Pogórza Karpackiego często spotykanymi formami geologicznymi są również ostańce lub grupy samotnych skał, zbudowane z piaskowca. Tworzą one bardzo często oryginalne kształty, o czym przekonują nas uroki rezerwatów przyrody: „Skamieniałe Miasto” w Ciężkowicach, „Diable Skały” w Bukowcu, czy pomników przyrody nieożywionej: Jar „Wodospad” w Ciężkowicach i „Wieprzek” w Siekierczynie. Większość terenu Pogórza Karpackiego została uformowana z płaszczowiny śląskiej. Obszar Pogórza Karpackiego objęty jest licznymi uskokami i siecią dolin, jako skutek wyżłobienia terenu przez wody płynące. W rejonie malowniczo usytuowanego miasteczka Ciężkowice na Pogórzu Ciężkowickim, tereny otaczające miasteczko wraz z przyległymi wsiami zbudowane zostały z piaskowca ciężkowickiego. Najbardziej znanym obiektem jest rezerwat przyrody o dość dziwnej, legendarnej nazwie „Skamieniałe Miasto”. Obszar ten stanowią typowe gniazda piaskowca o grubości do 1000 metrów, pojawiły się w tym rejonie przed 30 milionami lat. Piaskowiec ulegał poprzecznym spękaniom, a jego wysoka porowatość w połączeniu z długim okresem działania deszczu, mrozu i wiatru, wywołały rozpadanie się skał, stanowiących powierzchnie dawnych stoków górskich przed nastąpieniem zlodowacenia. Charakterystyczną cechą geologiczną występującą na terenie Pogórza Karpackiego, są osuwiska ziemne tworzące się w okresie intensywnych opadów deszczu. Podczas działania nadmiernej ilości wód deszczowych flisz karpacki staje się szczególnie podatny na poślizg oraz osuwanie się warstw powierzchniowych. Zjawiska te są dość powszechne, szczególnie w rejonie Ciężkowic. Szacuje się, że w latach 1997-2002 na Pogórzu Rożnowskim odmłodzeniu uległy 83 osuwiska, co stanowi około 20% powierzchni osuwiskowej. Tak więc, obecna rzeźba terenu Pogórza Karpackiego jest wynikiem procesów erozyjnych i akumulacyjnych, spowodowanych przez czynniki klimatyczne. Odmienna budowa geologiczna występuje jedynie w północnej części gminy Wojnicz należącej do zapadliska przedkarpackiego. Tereny leżące na północ od drogi Wojnicz - Biadoliny w wielu miejscach pokryte są piaskami białymi, szarymi, gdzieniegdzie brunatnymi budującymi wydmy, powstałe po ustąpieniu lodowców. Natomiast w obniżeniach terenu stanowiących synklinę, odsłaniają się iły mioceńskie, sprzyjające tworzeniu się mokradeł. Między nimi widoczne są niewielkie wzniesienia utworzone przez wydmy z okresu polodowcowego. Na obszarze LGD istnieją rozpoznane zasoby soli kamiennej, surowców skalnych (kamień drogowy, kruszywo, piasek), surowców ilastych, gazu ziemnego i ropy naftowej. Eksploatacja większości kopalin pospolitych jest ekonomicznie opłacalna. Na podstawie „Bilansu zasobów złóż kopalin i wód odziemnych w Polsce wg stanu na dzień 31.12.2001 roku” ustalono, że rozpoznane złoża kruszywa naturalnego na obszarze LGD wynoszą: Dębina Łętowska I (505 tys t) , Dębina Łętowska II (1691 tys t), Filipowice I (566 tys t). Obszar LGD pokryty jest także gęstą siecią głównie prywatnych Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 17 kamieniołomów piaskowca ciężkowickiego. Na uwagę zasługują również złoża wód geotermalnych stwierdzone wieloma otworami poszukiwawczymi. Wstępne badania wskazują na możliwość wykorzystania tych wód między innymi w ogrodnictwie, balneologii, hodowli ryb i rekreacji. Prawdziwym skarbem przyrodniczym Pogórza Rożnowskiego są liczne źródła wód mineralnych, ale w większości niezbadane i nie ujęte. b) klimat Średnia temperatura roczna dla obszaru LGD „Dunajec-Biała” wynosi +8C (styczeń -3C, lipiec +18C). Temperatura powietrza jest niewiele zróżnicowana, jednak ze względu na charakter terenów górskich na południu różnice w średniej temperaturze w poszczególnych miejscowościach w tych samych miesiącach sięgają 1C. l tak w okresie stycznia w dolinie Dunajca koło Wojnicza średnia temperatura wynosi ok. -2C, natomiast w południowej części LGD poniżej -3C. Podobną różnicę temperatur obserwuje się w lecie (lipiec): od 18C w dolinach do 17C w najwyższych partiach gór. Opady kształtują się w granicach 730 - 780 mm, przy czym wyższe wartości występują w terenach górzystych. W terenach górskich obserwuje się znaczne różnice w opadach w okresie stycznia (najmniejsze opady ok. 30 mm) w stosunku do lipca (największe opady miesięczne ok. 120 mm). Duże opady w okresie letnim spowodowane są częstymi krótkotrwałymi deszczami burzowymi (jednorazowe opady powyżej 20 mm), które powodują bardzo szybki wzrost poziomu wód w potokach i rzekach oraz znaczną zmienność ich przepływów, co jest charakterystyczne dla panującego tu ciepłego i łagodnego mikroklimatu. Kierunek wiatrów ściśle zależny jest od miejsca jego oceny. W obszarach o silnie zróżnicowanym ukształtowaniu terenu cyrkulacja powietrza jest procesem złożonym. Generalnie przeważającym kierunkiem wiatru jest kierunek południowo-zachodni i zachodni ściśle związany z kierunkiem głównych dolin Dunajca i Białej. Doliny te stanowią naturalny korytarz dla wiatrów silnych (wiatru halnego w okresie chłodnej pory roku – od listopada do marca). Kierunek ten jest najkorzystniejszy dla obszaru LGD z punktu widzenia importu zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, ponieważ na tym kierunku brak jest znaczących źródeł zanieczyszczeń zlokalizowanych w odległości kilkudziesięciu kilometrów. Z kolei na terenie obniżenia kotlinnego na północ od drogi Kraków - Tarnów przeważa cyrkulacja z zachodu. Na przestrzenne zróżnicowanie klimatu wpływa rzeźba terenu. Stoki południowe są cieplejsze i bardziej suche od północnych. Zjawiskiem typowym jest na Pogórzu piętrowość. Ze wzrostem wysokości n.p.m. spada temperatura i rośnie ilość opadów. Swoisty mikroklimat mają eksponowane do słońca stoki południowe oraz zaciszne obniżenia śródgórskie, które utrzymują przez dłuższe okresy aurę bezwietrzną. Dni z przymrozkami bywa przeciętnie 100-150, dni mroźnych 50-60, a pokrywa śnieżna zalega przez 60-80 dni. Dni pogodnych w ciągu roku jest 50-55, dni z mgłą 30-50 a średnią prędkość wiatru można określić na 2,2-2,5 m/s. Wiosna na Pogórzu jest zasadniczo wczesna i ciepła. Lato trwa od początku czerwca do pierwszych dni września. Jesień przychodzi dość wcześnie, przynosząc od razu znaczne ochłodzenia. Ogólnie tutejszy klimat cechuje duża zmienność stanów pogody, co sprawia, iż jest tu praktycznie sześć pór roku: przedwiośnie, wiosna, lato, jesień, przedzimie oraz zima. Ogólnie klimat LGD „Dunajec–Biała” określa się jako klimat umiarkowanie ciepły; należy do regionu klimatycznego Pogórza, charakteryzującego się rosnącymi wraz z wysokością nad poziomem morza rocznymi sumami opadów atmosferycznych, wilgotnością powietrza nie przekraczającą 88 %, wydłużającą się trwałością pokrywy śnieżnej oraz naturalną wentylacją nawiązującą do przebiegu dolin. Rozkład sum rocznych opadów atmosferycznych uzależniony jest od wysokości nad Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 18 poziomem morza, ale głównie od ekspozycji terenu względem wiatrów opadonośnych. Roczne sumy nasłonecznienia w partii pogórza wynoszą około 1600 godzin. Maksimum sum miesięcznych nasłonecznienia przypada w lecie - ok. 560 godzin. Pod wieloma względami klimat LGD podobny jest do klimatu renomowanych uzdrowisk karpackich (Rymanów Zdrój, Iwonicz Zdrój). Podsumowując, obszar w widłach Dunajca i Białej, zalicza się do uprzywilejowanych klimatycznie, gdyż okolice Tarnowa należą do najcieplejszych dzielnic Polski. c) wody Obszar LGD „Dunajec-Biała” w całości znajduje się w dorzeczu Dunajca. Najważniejszą rzeką III rzędu jest Biała (zwana też czasem Białą Dunajcową). Dunajec jest prawym dopływem Wisły II rzędu w kilometrze 160,6 o całkowitej długości 251 km. Za źródłowy odcinek przyjmuje się Czarny Dunajec (Tatry Zachodnie na wysokości 1500 m npm). Na 199,2 km Czarny Dunajec łączy się z Białym Dunajcem i od tego punktu rozpoczyna się bieg rzeki Dunajec. Miedzy 154,0 a 171,0 km Dunajec stanowi granicę Polski ze Słowacją. Wzdłuż Dunajca zlokalizowane są zapory: Czorsztyńska, Rożnowska i Czchowska. W 104 km swego biegu Dunajec opuszcza Kotlinę Sądecką, przecina Pogórze Rożnowskie zbudowane z piaskowców i łupków trzeciorzędowych. Następnie wkracza w obręb Kotliny Sandomierskiej, pokrytej glinami i piaskami plejstoceńskimi. Szerokość doliny Dunajca zwiększa się z 6 do 8 km. Biała jest prawobrzeżnym dopływem Dunajca w kilometrze 30,3 o całkowitej długości 101,8 km. Wypływa na wysokości 730 m n.p.m. spod Ostrego Wierchu w Beskidzie Niskim. Całkowita powierzchnia zlewni wynosi 983 km2. Zlewnia Białej w górnym i środkowym odcinku ma charakter rolniczo-rekreacyjny. Rzeka przyjmuje szereg dopływów, takich jak, m.in.: Kąśnianka, Zborowianka, Szwedka. Poniżej ujścia dopływu spod Ostrej Góry Biała wypływa z Karpat do Kotliny Sandomierskiej. Przy ujściu do Dunajca powierzchnia jej zlewni całkowitej wynosi 983 km2. Na obszarze LGD 41 % stanowi zlewnia Białej. Pozostałe 59 % znajduje się w zlewni Dunajca i jego dopływów. Dział wodny pomiędzy zlewniami (II rzędu) przebiega głównym grzbietem Pogórza Rożnowskiego. Oprócz dwóch najważniejszych rzek, od których Lokalna Grupa Działania wzięła swoją nazwę, na terenie Pogórza Rożnowskiego w granicach LGD warto wymienić takie rzeki, jak Paleśnianka i Słonianka. Warto dodać, że obok rozwiniętej sieci rzecznej na Pogórzu Rożnowskim, dość powszechne są źródła wód mineralnych. Są to wody podziemne, występujące we fliszu, których zasoby mineralne ulegają częstym zmianom. Najpopularniejszymi źródłami są źródła wody siarczkowej w paśmie Suchej Góry koło Policht oraz w Słonej. Obecność wód chlorkowych stwierdzono w Bieśniku. W miasteczku Ciężkowice znajduje się ujęcie wody mineralnej jodobromowej o właściwościach leczniczych. Również rejon Zakliczyna obfituje w obecność źródeł wód mineralnych, niestety o nie zbadanym składzie.Na obszarze LGD znajdują się trzy główne zbiorniki wód podziemnych (GZWP), jedyne na terenie powiatu tarnowskiego: 434 „Dolina rzeki Biała Tarnowska”, czwartorzędowy, porowy, zasobność 7 tyś m3/dobę 435 „Dolina rzeki Dunajec (Zakliczyn)”, czwartorzędowy, porowy, zasobność 12 tyś m 3/dobę 436 „Zbiornik warstw Istebna (Ciężkowice)”, trzeciorzędowy i kreda we fliszu, szczelinowy, zasobność 3,5 tyś m3/dobę. Ten ostatni ma wody najlepszego gatunku. Na obszarze LGD nie ma powierzchniowych zbiorników wodnych czy jezior o walorach retencyjnych lub rekreacyjnych. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 19 d) walory przyrodnicze i ich ochrona Lesistość terenu LGD „Dunajec-Biała” wynosi około 27,9 %. Jest to wielkość bardzo zbliżona do średniej wojewódzkiej (28,4%) i wyraźnie przekracza średnią powiatową (21,4%). Największą lesistość (patrz tab. 5) ma gmina Zakliczyn (prawie 31%), a następnie Ciężkowice (29,8%). Ciężkowice Pleśna Wojnicz Zakliczyn 29,3% 28,4% 23,6% 30,9% LGD „Dunajec – Biała” pow. tarnowski woj.małpolskie 21,4% 28,4% 27,9% Tab.5 Lesistość obszaru LGD „Dunajec-Biała” Na obszarze LGD „Dunajec-Biała” występuje duża liczba interesujących zbiorowisk roślinnych oraz wiele ciekawych gatunków świata zwierzęcego. Choć jest to obszar wyraźnie zmieniony przez przeobrażenia cywilizacyjne, to jednak nie można zapomnieć o jego interesujących walorach przyrodniczych. Obszar Pogórza Karpackiego posiada charakter przejściowy pomiędzy Kotliną Sandomierską a Beskidami. Położenie Pogórza Karpackiego rzutuje na jego drzewostany oraz bogactwo gatunków roślinnych. Na terenie Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała” przeważają lasy mieszane z domieszką jodły, buka, grabu, sosny, brzozy i jesionu oraz buczyny i jedliny. W okolicach rzek i potoków rosną wierzby, topole, olchy. Lesistość obszaru LGD (% powierzchni) ie ał op ol sk wo j .m ar no ws ki ał a po w. t Du na je cBi icz yn LG D Za kl cz W oj ni eś na Pl Ci ęż ko w ice 35 30 25 20 15 10 5 0 rys.5 Na terenach wysuniętych na południe w kierunku Beskidów dominuje świerk, dąb, buk, jodła, natomiast po stronie północnej występują: sosna, buk, jodła. Roślinność naszego terenu ma typowy układ piętrowy, w którym dominującym zbiorowiskiem jest buczyna karpacka. Występuje ona najliczniej w rejonie Jamnej, Siekierczyny, w paśmie Styru, w rejonie Bieśnika oraz w okolicy wsi Ruda Kameralna koło Zakliczyna. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 20 Fragmenty lasów grądowych w postaci niewielkich płatów występują na stromych zboczach dolin rzecznych, zwłaszcza Białej i Dunajca. Nad korytami rzek oraz potoków spotkać można również zarośla wikliny. Dosyć powszechnym zjawiskiem są również zbiorowiska nieleśne. W podgórskiej części LGD można spotkać zbiorowiska łęgowe oraz żyzne, często wilgotne łąki, wykształcające się w korytach rzek i potoków. W okresie wiosenno – letnim kwitnie na nich wiele interesujących gatunków roślin, tworząc szczególne piękny element krajobrazu LGD „Dunajec-Biała”. W runie lasów można spotkać wiele gatunków roślin górskich oraz grzybów. Poniżej zestawiono najciekawsze gatunki roślin i grzybów, objętych ochroną całkowitą i częściową, które stanowią o oryginalności i pięknie szaty roślinnej tego terenu. Są to: podrzeń żebrowiec, skrzyp olbrzymi, orlik pospolity, wawrzynek wilczełyko, widłaki: jałowcowaty i goździsty, wroniec widlasty, barwinek pospolity, lilia złotogłów, bluszcz pospolity, borowik szlachetny, szyszkowiec łuskowaty, soplówka jodłowa i czarka szkarłatna. Do gatunków chronionych, objętych ochroną częściową należą: kalina koralowa, konwalia majowa, goryczka trojeściowa, paprotka zwyczajna, pierwiosnki: wyniosła oraz lekarska. Tereny naszego obszaru posiadają doskonałe warunki siedliskowe dla wielu gatunków zwierząt. Fauna LGD „Dunajec-Biała” wyróżnia się bogactwem wielu gatunków chronionych i rzadkich. Dominującymi gatunkami ssaków są: sarny, dziki, wiewiórki, lisy, kuny leśne i kuny domowe, nornice. Świat ssaków reprezentują także: orzesznica, popielica, rzęsorek rzeczek, bóbr europejski, wydra, borsuk i kilka gatunków nietoperzy. Pogórze Ciężkowicko - Rożnowskie to teren obfitujący w ciekawe gatunki ptaków, tj.: bocian czarny, myszołów, puszczyk, puszczyk uralski, sowa uszata. Powszechnie występują: kuropatwy, dzięcioły, wróble, zięby, jastrzębie, gawrony, kawki, wrony, szpaki, gile, szczygły, skowronki i wiele innych gatunków. Na terenie Pogórza Ciężkowickiego literatura podaje występowanie aż 276 gatunków motyli dziennych. Najciekawsze gatunki to: paź królowej, paź żeglarz oraz największa europejska ćma - zmierzchnica trupia główka. Najpopularniejsze płazy to: salamandra plamista, żaba trawna, kumak górski, ropucha szara, traszki: zwyczajna i grzebieniasta. Z gadów można spotkać: jaszczurkę zwinkę, jaszczurkę żyworodną, padalca zwyczajnego, zaskrońca zwyczajnego oraz żmiję zygzakowatą. Wody dolnego dorzecza Białej i Dunajca to kraina pstrąga i brzany. Innymi gatunkami reprezentującymi licznie świat ryb, są: szczupaki, węgorze, okonie, karpie, karasie i sandacze. Ze względu na unikalne walory przyrodnicze niemal 91 % obszaru Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała” jest objęta różnymi formami ochrony przyrody. 16 listopada 1995 roku utworzono Ciężkowicko – Rożnowski Park Krajobrazowy o powierzchni 17633,9 ha. Głównym celem utworzenia parku było zachowanie najcenniejszych elementów przyrodniczych Pogórza Ciężkowickiego oraz Pogórza Rożnowskiego, posiadających bogactwo walorów budowy geologicznej, urozmaiconej rzeźby terenu, oryginalnego świata roślin i zwierząt oraz licznych zabytków kultury materialnej. Na obszarze LGD Park obejmuje 8430,0 ha w obrębie gmin Zakliczyn i Ciężkowice. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 21 rys. 6 Aby zachować najcenniejsze walory przyrodnicze, kulturowe oraz historyczne Pogórza Rożnowskiego, podjęto decyzje o utworzeniu rezerwatów przyrody, jak niżej: - Rezerwat Przyrody Nieożywionej „Skamieniałe Miasto” w Ciężkowicach, obejmujący powierzchnię ok. 15 ha, utworzony w 1974 roku w celu ochrony oryginalnych form skalnych zbudowanych z piaskowca ciężkowickiego. - Rezerwat leśno – krajobrazowy „Styr” o powierzchni ok. 100 ha, który obejmuje kulminację i zbocza góry Styr (460 m n.p.m.). Na terenie rezerwatu znajdują się źródła wód mineralnych oraz nieczynny kamieniołom „Bodzanty”, z okresu I wojny światowej. - Rezerwat „Panieńska Góra” w Wielkiej Wsi utworzony w 2003 roku na terenie Lasów Państwowych Nadleśnictwa Brzesko, który obejmuje kompleks leśny o pow. 63 ha z wieloma bardzo rzadkimi, chronionymi gatunkami roślin; między innymi są to: lilia złotogłów, storczyk blady i storczyk purpurowy. Oprócz krótko przedstawionych powyżej rezerwatów przyrody, na terenie LGD znajdują się także liczne pomniki przyrody. Są to: okazałe drzewa, wychodnie skalne, źródła siarczkowe. Istnieje również użytek ekologiczny o nazwie „Polichty”, w sąsiedztwie którego znajduje się Ośrodek Edukacji Ekologicznej „Polichty - Sucha Góra” należący do Zespołu Parków Krajobrazowych Pogórza w Tarnowie. Najwięcej obszarów chronionych jest w gminie Zakliczyn, gdzie stanowią 98,4% powierzchni. Nieco mniej, ale powyżej 95% obszaru obszary chronione zajmują w gminach Pleśna i Ciężkowice. (średnia dla powiatu wynosi 70,3%, średnia dla województwa 58,3%). Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 22 powierzchnia obszar obszarów chronionych w % udział powierzchni liczba pomników obszarów prawnie przyrody km2 chronionych Gm. Wojnicz 51 12 65,4% Gm. Pleśna 82 5 97,6% Gm. Ciężkowice 98 9 95,1% Gm. Zakliczyn 121 10 98,4% LGD Dunajec-Biała 352 36 90,7% powiat 1032 131 73,0% województwo 8863 1932 58,3% Tab.6 Obszary chronione w terenie LGD Obszary chronionego krajobrazu na terenie LGD, to: 1. Obszar Chronionego Krajobrazu Pogórza Ciężkowickiego 2. Radłowsko - Wierzchosławicki Obszar Chronionego Krajobrazu, w północnej części gminy Wojnicz Zestawienie najciekawszych pomników przyrody ożywionej i nieożywionej położonych na obszarach leśnych Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała”: 1. Drzewa Lp. Gatunek drzewa 1. Sosna zwyczajna 2. Wieś, Gmina Pierśnica Wysokość Stan zdrowotny Lubinka, Pleśna 262 30 Zadowalający Buk zwyczajny Janowice, Pleśna 485 29 Dobry 3. Dąb szypułkowy Łowczówek, Pleśna 412 29 Zadowalający 4. Dąb szypułkowy Rychwałd, Pleśna 380 29 Dobry 5. Dąb szypułkowy Łowczówek, Pleśna 415 28 Zadowalający 6. Lipa szerokolistna Falkowa, Ciężkowice 585 25 Dobry 2.Pomniki przyrody nieożywionej Lp. Rodzaj Leśnictwo, Oddział Wieś, Gmina 1. Skałka „Wieprzek” Kąśna Górna 299b Siekierczyna, Ciężkowice 2. Ściana skalna Kąśna Górna 337 b Siekierczyna, Ciężkowice 3. Skała „Diable Boisko” Pławna - sołectwo 4. Jar „Wodospad” (teren prywatny) Rozmiary Dł. 25,5 m Wys. 11 m Dł. 200 m Wys. 15 m Pławna, Ciężkowice Ciężkowice 8m Dł. 40 m, Wys. 15 m Stan Dobry Dobry Dobry Dobry Tab.7 Zestawienie wybranych pomników przyrody na obszarze LGD Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 23 e) gleby Gleby na całym Pogórzu powstały ze zwietrzeliny skał i naniesienia jej na nierówności terenu. Na tutejszym podłożu fliszowym przeważają gleby charakterystyczne dla obszarów górzystych naturalne i bielicowe względnie brunatne wraz z utworami lessowymi lub lessopodobnymi. Są więc wśród nich gleby pylasto-ilaste, gliniasto-kamieniste, piaszczyste, kamieniste oraz aluwialne. Charakteryzują się one złymi, z rolniczego punktu widzenia, właściwościami fizycznymi i chemicznymi, należąc do gleb skrajnie ubogich w składniki pokarmowe. Gleby z tej grupy stanowią podłoże dla borów oraz lasów mieszanych. Gleby leśne występujące na omawianym obszarze mają naturalny profil, nie zmieniony na skutek gospodarki rolnej. Dla dolin rzek na Pogórzu charakterystyczne są gleby równinne aluwialne w postaci mad piaszczystych lekkich i średnich oraz piaszczysto-żwirowych. Na obszarze LGD „Dunajec-Biała” takie gleby można spotkać w dolinach Białej i Dunajca. Są wysoko urodzajne, nadające się do uprawy zbóż i roślin okopowych, jak też sadownictwa. Gleby te należą w zdecydowanej większości do typu gleb brunatnoziemnych. Są to gleby brunatne wyługowane i kwaśne wytworzone z lessów, ponadto występują tu gleby płowe, a w dolinie Dunajca i Białej mady (w bardzo małych ilościach). Są to gleby przeważnie wykazujące przeciętną przydatność dla celów rolniczych. Klasyfikując je w sześciostopniowej skali bonitacji stwierdza się najwyższy udział gleb w klasie IV (aż 49,5%) oraz relatywnie duży odsetek gleb klasy II (7,7%). Mniejszy na terenach przeznaczonych pod użytki rolne i sady niż w województwie i Polsce jest odsetek gleb najsłabszych, odpowiednio: 14,8% dla V klasy i jedynie 2,1 % dla VI klasy. Świadczy to o przemyślanej gospodarce gruntami, w której gleby najsłabsze podlegają zalesianiu. Grunty orne i sady Klasa gleb LGD „Dunajec–Biała” województwo Polska I % 0,4 % 1,4 % 0,4 % II 7,7 % 5,2 % 2,9 % III 25,5 % 26,5 % 22,7 % IV 49,5 % 36,5 % 39,9 % V 14,8 % 18,8 % 22,0 % VI 2,1 % 11,6 % 12,1 % Tabela 8. Jakość gleb powiatu tarnowskiego na podstawie danych US Kraków 2001 f) stan środowiska Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego na terenie LGD „DunajecBiała” są: zakłady przemysłowe, transport, paleniska indywidualne oraz rolnictwo. Emisja z punktowych źródeł zanieczyszczeń, tj. z zakładów przemysłowych jest w rejonie tarnowskim objęta kontrolą i ewidencją, natomiast emisja z pozostałych źródeł, ze względu na charakter i rozproszenie, jest trudna do zbilansowania i nie jest kontrolowana ani dla LGD „Dunajec-Biała”, ani w skali powiatu Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 24 tarnowskiego. Udział źródeł punktowych w ogólnej emisji jest szacowany jako znaczący, lecz nie jest określony ilościowo. W strukturze emisji zanieczyszczeń wyróżnia się: - zanieczyszczenia pyłowe: pyły ze spalania paliw, pyły z procesów technologicznych, - zanieczyszczenia gazowe: SO2, NO2, CO, CO2 oraz inne gazy, głównie specyficzne, pochodzące z procesów chemicznych. Emisja z zakładów przemysłowych w regionie tarnowskim jest oddzielnym zagadnieniem. Do bilansu emisji zanieczyszczeń przyjmuje się jednostki, dla których suma emisji gazów i pyłów jest równa lub większa od 5 ton/rok. W bilansie tym znalazły się punktowe źródła zanieczyszczeń, tj. takie zakłady i przedsiębiorstwa, z których emisja zanieczyszczeń objęta jest kontrolą i ewidencją. Emisja pyłów w powiecie tarnowskim w 2004 roku wyniosła 63 tony, w tym ze spalania paliw 62 t., podczas gdy w m. Tarnów było to odpowiednio 608 t i 416 t. Emisja gazów w powiecie ziemskim wyniosła 776 t ( z czego SO2 - 91 t), natomiast zakłady przemysłowe w m. Tarnowie odprowadziły w tym samym czasie odpowiednio 8211 t (w tym 3721 t SO2). Z przytoczonych danych wynika, że najwięcej zanieczyszczeń lokalnych na obszarze LGD pochodzi z terenu miasta Tarnowa, tym bardziej, że na obszarze LGD nie ma trucicieli, którzy odprowadzają punktowo powyżej 5 t zanieczyszczeń w ciągu roku. Na stan czystości powietrza na Pogórzu Ciężkowicko - Rożnowskim oprócz źródeł lokalnych wpływają również ponadregionalne zanieczyszczenia gazowe i pyłowe pochodzące z dużych ośrodków przemysłowych (głównie z aglomeracji krakowskiej i śląskiej). Stan czystości powietrza atmosferycznego Średnioroczne wartości stężeń zanieczyszczeń powietrza nie przekraczają wartości dopuszczalnych. Zgodnie z klasyfikacją dla kryterium „ochrona zdrowia” powiat tarnowski za rok 2004 został zakwalifikowany do klasy A. Oznacza to, że poziomy stężeń poszczególnych zanieczyszczeń są poniżej wartości dopuszczalnych. Zakwalifikowanie do klasy A wymaga utrzymania jakości powietrza na tym samym lub lepszym poziomie. Gospodarowanie odpadami Na obszarze LGD „Dunajec-Biała” brak gminnych składowisk odpadów komunalnych. Odpady z gmin wchodzących w skład LGD wywożone są na składowiska w Tarnowie, Kozodrzy (woj. podkarpackie), Bolesławiu (woj. małopolskie), Kamieńsku (woj. łódzkie). Bardzo trudnym problemem jest także składowanie odpadów komunalnych na tzw. „dzikich“ wysypiskach. Szczególny niepokój budzi lokalizacja takich wysypisk w dolinach rzecznych oraz w wyrobiskach po eksploatacji piasku, co stwarza szczególne zagrożenie w związku z przedostawaniem się zanieczyszczeń do podłoża i wód. Zanieczyszczenie gleb Badania skażenia gleb (graniczne wartości WWA w powierzchniowej warstwie gleby użytków rolnych) wykazują niezmiennie naturalną zawartość metali ciężkich i siarki. Stwierdzony stopień zanieczyszczenia w skali od 0 do 5 - wynosi 0 dla metali ciężkich i 0 dla siarki. Ocena zanieczyszczenia badanych gleb jest korzystna, bowiem stwarza możliwość uprawy wszystkich roślin bez obawy zanieczyszczenia ziemiopłodów. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 25 Poziom hałasu Poziom hałasu najczęściej przekraczany jest w pobliżu najbardziej ruchliwych ciągów komunikacyjnych. Potwierdzają to badania przeprowadzone w 2004 r na odcinku drogi najbardziej zagrożonym hałasem w skali całego LGD - w Wojniczu przy ul. Tarnowskiej (odcinek ruchliwej trasy Kraków - Tarnów - Rzeszów). Poziom hałasu w punkcie pomiarowym w Wojniczu przekracza wartość dopuszczalną dla terenów przyległych do dróg, tj. 65 dB czyli o 16 % i nieznacznie wartość progową poziomu hałasu. Przekroczenie wartości progowej poziomu hałasu w środowisku powoduje zaliczenie obszaru, na którym poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, do kategorii terenu zagrożonego hałasem. Na pozostałym obszarze LGD nie obserwuje się takiego zagrożenia hałasem. Czystość wód W 2004 roku stan jakości wód badano w 6 przekrojach na obszarze LGD. Na rzece Dunajec w Zakliczynie i Zgłobicach (na granicy LGD), na Paleśniance w Lusławicach, na Brzozowiance we Wróblowicach, na Zborowiance w Zborowicach, na Kąśniance w Kąśnej Dolnej. Rzeka Biała była badana w punktach pomiarowych poza granicami LGD, ale w bliskiej odległości, tuż przed wpłynięciem na obszar LGD i po wypłynięciu ( w obu punktach; w Bobowej i Lubaszowej odpowiadała II klasie czystości). Wszystkie badane odcinki rzek na obszarze LGD prowadzą wody dobrej jakości, odpowiadające II klasie czystości. Rys. 7. Klasyfikacja wód powierzchniowych w 2004 roku na podstawie danych WIOŚ w Krakowie II.1.3 Uwarunkowania historyczne i kulturowe Osadnictwo na tym terenie ma bardzo stary, zapewne prehistoryczny rodowód. Plemiona różnych kultur zakładały tu swoje siedziby w długim okresie – od XII w. p.n.e. do X i XI w. naszej ery. Relikty tych osad, zachowane śladowo do dziś, m. in. w Zawadzie Lanckorońskiej, Wielkiej Wsi, Roztoce, Wojniczu i Janowicach, pozwalają określić przybliżony wiek, kształt oraz wielkość tych osad, które zapewne były grodziskami, umocnionymi ziemno – drewnianymi obwałowaniami. Powstające od X w. osady i wsie, początkują kolejny etap osadnictwa na tym terenie. Są to bądź wcześniejsze podegrodzia lub ich osady służebne, bądź też nowozakładane osady na „surowym korzeniu”, w miejscach o lepszych, żyźniejszych glebach, w dolinach rzek i potoków, w pobliżu szlaków handlowych i komunikacyjnych. Najstarsze dokumenty wspominają o istniejących już ok. 1105 r. kilku wsiach klasztornych, a nieco późniejsze o zakładaniu wsi rycerskich, książęcych, a nawet królewskich, lokowanych na prawie Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 26 polskim, a od połowy XIV w. na prawie magdeburskim. Wiele z nich założył protoplasta rodu Tarnowskich, Spicymir Leliwita z Melsztyna – rycerz, właściciel melsztyńskiej warowni oraz rozległych okolicznych włości. W czasach późniejszych zasadźcami byli również przedstawiciele rycerstwa, szlachty, mieszczaństwa, a nawet chłopi. Z biegiem lat, osady mające lepsze warunki rozwoju, leżące w dolinach Białej i Dunajca, a także przy szlakach handlowych wiodących ku Węgrom i Rusi, przekształciły się w miasta, które pełniły rolę ośrodków administracji, rzemiosła i handlu dla tego terenu, który do XVI w. został już całkowicie skolonizowany i zasiedlony. Z trzech miast tego terenu, Wojnicz był lokowany w 1239 r., Ciężkowice w 1348 r. a Zakliczyn w 1557 r. Całkiem spore założenia urbanistyczne tych miast świadczą, że prosperowały one dobrze, a jedynie plagi pożarów i najazdy obcych wojsk – tatarskich, szwedzkich, siedmiogrodzkich i własnych rokoszan, oraz powtarzające się epidemie dziesiątkujące ludność, zakłócały i hamowały powolny, lecz stały proces rozwoju. W okresie Reformacji rozwinęli tu działalność Bracia Polscy - arianie, a w Lusławicach żył i działał jeden z ich głównych teoretyków i przywódców duchowych, Faustyn Socyn. W okolicy arianie posiadali szereg zborów (m.in. w Zakliczynie, Sczepanowicach, Rzuchowej, Wojniczu), drukarnię i bibliotekę, a ich działalność trwała aż do wypędzenia arian z Polski na mocy uchwały sejmowej z 1657 r. Po I rozbiorze Polski tereny te przeszły pod panowanie Austrii, jako składowa jej nowoutworzonej prowincji - Galicji. Rozpoczęła się ich planowa eksploatacja, pobór rekruta, podatków, germanizacja administracji i szkolnictwa. Nastąpiło olbrzymie zubożenie ludności (przysłowiowa nędza galicyjska), duża emigracja i rozdrobnienie własności rolnej skutkujące do dziś bardzo rozproszoną zabudową wsi, rozdrobnieniem i rozrzuceniem działek – zjawiskami charakterystycznymi dla tego obszaru. Nastąpił również proces rugowania języka polskiego ze szkół i urzędów, wzrost analfabetyzmu i upadek świadomości narodowej i patriotycznej, czego przykładem są choćby wydarzenia tzw. Rabacji Galicyjskiej z 1846 r., które w okolicach Tarnowa przybrały formę bezmyślnej rzezi. Ten stan uległ pewnej poprawie po przyznaniu Galicji autonomii. Nastąpiła repolonizacja szkolnictwa i administracji, zrealizowano pewne inwestycje (linie kolejowe Kraków – Lwów, Tarnów –Leluchów i Tarnów –Szczucin), co stworzyło sporą liczbę miejsc pracy dla ludności. I Wojna Światowa przetoczyła się przez ten region w dwu krwawych kampaniach – pierwszej, grudniowej z 1914 r., gdy wojska rosyjskie parły na zachód i południe miażdżąc opór armii austriackiej, a w słynnej bitwie pod Łowczówkiem walczyli legioniści Piłsudskiego, oraz w drugiej, majowej, z 1915 r., kiedy kontratak niemiecko – austriacki i przełamanie frontu na linii Tarnów – Gorlice odrzuciło Rosjan daleko na wschód. Oprócz zniszczeń i strat niemym świadkiem tych wydarzeń są, będące nieodłącznym elementem tutejszego krajobrazu, bardzo liczne cmentarze wojenne, na których spoczywają żołnierze obu walczących armii, a w wyniku okrutnego zrządzenia historii, wśród obu jest wiele polskich nazwisk. W dwudziestoleciu międzywojennym wszystkie miasteczka tego regionu, pogrążone w stagnacji, utraciły w roku 1934 prawa miejskie. Na budowach Tarnowa (przemysłowych, mieszkaniowych i komunalnych) pracę znalazło wielu mieszkańców, a dla wielu innych, miasto stało się naturalnym ośrodkiem migracji. W 1939 r. po agresji Niemiec, toczyły się na tym terenie krwawe walki obronne wycofującej się armii polskiej (walki pod Lusławicami, Roztoką, Wróblowicami, Łukanowicami – przy przeprawach przez Dunajec). Cała II Wojna Światowa przyniosła ogrom cierpień i zniszczeń. Okupant dokonał wielu pacyfikacji, aresztowań oraz wywózek na roboty do Rzeszy i obozów koncentracyjnych. Zgładzono całą ludność żydowską Ciężkowic, Zakliczyna i Wojnicza, oraz tę rozproszoną po okolicznych wsiach, a żyjącą tu od wieków i mającą ważny wkład w tworzenie materialnego i kulturowego dziedzictwa. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 27 Przeciw terrorowi okupanta działał miejscowy ruch oporu, związany głównie z AK i BCh, a jego oddziały partyzanckie z największym z nich, batalionem AK „Barbara”, operowały w kompleksach leśnych Jamnej, Bukowca, Paleśnicy, Brzozowej i Siemiechowa. W pięćdziesięcioleciu powojennym ludność przeżyła dwa eksperymenty polityczno – społeczno – gospodarcze, z całym bagażem ich pozytywnych i negatywnych efektów, owocujące obok widocznego postępu w wielu dziedzinach, także upadkiem wielu zakładów pracy, wzrostem bezrobocia i rozwarstwieniem materialnym społeczeństwa. Za to wielkie atuty stanowią: rozbudzenie inicjatywy i przedsiębiorczości, rozwój społeczeństwa obywatelskiego, samorządności, instytucji pozarządowych, oraz wsparcie finansowe UE przeznaczane na rozwój obszarów wiejskich. Zabytki i pamiątki historyczne Pomimo trudnej i burzliwej historii tych terenów, lista zabytków, które przetrwały do dnia dzisiejszego, przedstawia się całkiem imponująco. Nie zachowały się co prawda zamki obronne – w Melsztynie (zburzony i spalony podczas Konfederacji Barskiej w 1771 r.), z którego zachowały się resztki murów, ślady innych zamkowych budynków i część wieży zamkowej, oraz w Wielkiej Wsi na „Panieńskiej Górze”, o którego istnieniu świadczą tylko resztki fundamentów. Zamki te były ważnymi ogniwami w systemie warowni chroniących szlak handlowy na Węgry. Przetrwały za to zabytkowe układy urbanistyczne Ciężkowic, Zakliczyna i Wojnicza, z prawie całą zabytkową zabudową, pozwalające śledzić rozwój i nawarstwianie substancji miejskiej na przestrzeni wieków. W dwóch pierwszych z tych miast zachowały się zabytkowe ratusze miejskie: w Ciężkowicach z przeł. XVIII i XIX w., a w Zakliczynie z XIX w. i to w warunkach, gdy oba te miasta prawa miejskie na dłuższy czas utraciły. Ponadto w Wojniczu znajdują się czytelne do dziś ślady założenia umocnień ziemnych i wałów dawnej kasztelanii z XI-XV w., a na północ od miasta ślady okopów szwedzkich w miejscu stoczonej tu bitwy w czasie „potopu szwedzkiego”. Zachowało się sporo pałaców i dworów szlacheckich wraz z założeniami parkowymi, oraz architektury sakralnej – zabytkowych kościołów i kaplic. Pałace i dwory pałac w Wojniczu z 1876 r., neogotycki pałac w Janowicach z pocz. XIX w., klasycystyczny dwór w Więckowicach z poł. XIX w., klasycystyczno – eklektyczny dwór w Wielkiej Wsi z 2 poł. XVIII w., późnobarokowy dwór w Stróżach z przeł. XVIII i XIX w., pseudobarokowy dwór w Zdoni z 2 poł. XIX w., eklektyczny dwór w Bruśniku z przeł. XVIII i XIX w., bezstylowy (cz. Zniszczony) dwór w Kąśnej Dolnej z XVIII w., pseudoklasycystyczny dwór w Bogoniowicach (oficyna dworska z poł. XIX w.) dwór w Lusławicach z pocz. XIX w., klasycystyczny dwór w Rzuchowej z XVII w., eklektyczny dwór w Ispie z 2 poł. XIX w., eklektyczny dwór w Paleśnicy z XVIII w. (przebud. w 1950 r.) dwór we Wróblowicach z 1895 r., eklektyczny Budowle sakralne Wojnicz – kościół p.w. św. Wawrzyńca, z XV w., cz. gotycki i pseudobarokowy kościół drewniany p.w. św. Leonarda, konstrukcji zrębowej Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 28 Olszyny – kościół p.w. Najśw. MP z lat 1870-75, eklektyczny Gwoździec – kościół p.w. św. Katarzyny z 1910 r., neogotycki Paleśnica – kościół p.w. św. Justyny z 1809 r. Zakliczyn – kościół p.w. św. Idziego z lat 1739-68 późnobarokowy, klasztor i kościół OO. Reformatów z poł. XVII w., barokowy Kończyska - klasztor i kościół SS. Bernardynek z 1890 r., neogotycki Jastrzębia – kościół p.w. Bartłomieja z XV w., drewniany o konstrukcji zrębowej Ciężkowice – kościół p.w. św. Andrzeja z 1910 r., neogotycki Zborowice – kościół p.w. św. Marii Magdaleny z lat 1530-1541, późnogotycki Bruśnik – kościół p.w. NMP Wniebowziętej z 1903 r., eklektyczny Pleśna – kościół p.w. NMP Wniebowziętej z lat 1924-1930, pseudo barokowy Ponadto na tym terenie zachowało się bardzo dużo przydrożnych kapliczek i krzyży wotywnych, często o znacznej wartości artystycznej, będących dziełami miejscowych rzemieślników i samorodnych artystów. Niezwykłym dziedzictwem historycznym na tym terenie jest duża liczba cmentarzy wojskowych z I Wojny Światowej. Są one charakterystycznym i nieodłącznym elementem tutejszego krajobrazu i znajdują się praktycznie w każdej miejscowości. Są to obiekty o dużych walorach artystycznych i edukacyjno - poznawczych, a po latach zaniedbania i dewastacji są obecnie poddawane renowacji, po ukończeniu której mogą stać się jedną z wizytówek tego regionu. Największe z nich znajdują się w Łowczówku, Lichwinie, Lubince, Dąbrówce Szczepanowskiej i Charzewicach. Ogólnie na obszarze LGD istnieje 49 zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru Konserwatora Zabytków. Najwięcej w Ciężkowicach - 21, w Zakliczynie – 14, w Wojniczu – 10, w Pleśnej – 4. Najwięcej zaewidencjonowanych, a nie zarejestrowanych zabytków architektury jest w Pleśnej 766, w Wojniczu – 506. Uwarunkowania kulturowe Region ten, nie wykształcił co prawda swoistych i odrębnych elementów folkloru, ale razem z innymi, sąsiednimi terenami Pogórza i naddunajeckiej niziny nosi cechy folkloru wschodnio-krakowskiego. Dzisiaj określenie niuansów etnograficznych jest bardzo trudne, gdyż powszechny niegdyś krakowski strój ludowy wychodzi stopniowo z użycia. Pojawia się tylko okazjonalnie u dzieci i kobiet przy okazji procesji w Święto Bożego Ciała lub z okazji imprez folklorystycznych. Mężczyźni sinogranatowych kierezji, pasiastych biało-czerwonych spodni i rogatywek z pawimi piórami używają jeszcze rzadziej. Przetrwała gwara ludowa, używana przeważnie na wsi, ale nie nosi ona żadnych odrębnych cech i jest identyczna jak w pozostałych częściach wschodnio-krakowskiego regionu. Zanikło lub na naszych oczach zanika wiele tradycyjnych wiejskich zawodów rzemieślniczych: kowali, szewców, bednarzy, stelmachów, kołodziejów i rymarzy. Dotyczy to nie tylko tego regionu, ale występuje w skali o wiele większej. Procesy cywilizacyjnego postępu rządzą się w tej dziedzinie nieubłaganymi prawami. Przetrwało natomiast sporo zwyczajów i obrzędów związanych przeważnie ze sferą religijną i kalendarzem świąt kościelnych. Od Bożego Narodzenia poczynając powszechny jest tu zwyczaj kolędowania w grupach kolędniczych i odgrywania przy tej okazji jasełek, lub rozbudowanego widowiska ze Świętą Rodziną, pasterzami, Herodem, Królami, Żydem, Śmiercią i Diabłem. Na Nowy Rok obchodzi się sąsiadów z życzeniami jako „szczodroki” - przebierańce ze słomianymi elementami Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 29 strojów. W święto MB Gromnicznej święci się woskowe świece, które potem w razie potrzeby zapala się w czasie burzy lub przy łożu śmierci członków rodziny. W zapusty maluje się okna wapnem pannom na wydaniu. W Niedzielę Palmową święci się, często bardzo zdobne, samodzielnie wykonane palmy, a w Wielki Czwartek pali się ogniska, a w nich Judasza - zdrajcę i jego, oraz własne grzechy z całego roku. Powszechny jest również zwyczaj święcenia wody i ognia oraz pokarmów w specjalnie na ten cel przeznaczonych koszyczkach. Zachowuje się przy tym cały tradycyjny ceremoniał około świąteczny z postami, potrawami i symboliką Wielkanocy. W wielu miejscach, strażacy organizują straż przy grobie Chrystusa, ze szczególnie widowiskowymi zmianami warty. Po Świętach zatyka się fragmenty palm w kształcie krzyży w rogach pól „na dobry urodzaj”. Na Zielone Świątki „mai” się obejście gałązkami brzeziny, a na Boże Ciało obowiązkowo bierze udział w barwnej procesji do 4 ołtarzy, przystrojonych przez grupy parafianek, rywalizujących o jak najlepszy wygląd każdego z nich. W maju również odprawia się często samorzutnie nabożeństwa majowe tzw. „majówki” przy wybranych kapliczkach w odległych nieraz przysiółkach, a w sierpniu, w święto MB Zielnej, święci wiązanki z ziół, które potem mają być pomocne w leczeniu chorób ludzi i zwierząt. Przed pracami polowymi i żniwami, co pobożniejsi żegnają się znakiem krzyża, a na końcu koszonego łanu zostawiają nieskoszoną kępkę zboża w podzięce za dobry plon ziemi. Następnie hucznie obchodzone są dożynki, a na nie wykonywane są wieńce dożynkowe z kłosów zbóż i z owoców, będące nieraz prawdziwymi dziełami sztuki ludowej. Jesienią powszechny jest zwyczaj porządkowania, przystrajania i odwiedzania grobów zmarłych przodków, a we Wszystkich Świętych i w Dzień Zaduszny pali się na grobach niezliczone ilości zniczy. W regionie zachował się też cały ceremoniał weselny, z odgrywkami, żartobliwymi przyśpiewkami, błogosławinami i oczepinami, a nade wszystko z błogosławieństwem nowożeńców przez rodziców. Mało natomiast pozostało z niepowtarzalnej atmosfery i klimatu dawnych odpustów i jarmarków. Muzyka, śpiew i taniec ludowy, tak dawniej popularne, obecnie w dobie przejmowania wzorców zunifikowanej pop-kultury, przeżywają wyraźny regres. Istnieje jednak kilka kapel i zespołów ludowych, stałych lub okazjonalnych. Są to: Kapela „Pogórzanie” w Jastrzębi, Zespół pieśni i tańca „Mały Gwoździec” z Gwoźdźca, Zespół pieśni i tańca „Pleśnianie”, strażackie Orkiestry dęte w Filipowicach i Ciężkowicach. Krąg odbiorców muzyki ludowej stale się zwęża i ogranicza do starszego pokolenia. Podejmowane próby wskrzeszenia tych składników folkloru przez animatorów społecznych i zawodowych przynoszą na razie umiarkowane efekty. Twórczość ludowa i rzemiosło artystyczne posiadają kilkudziesięciu przedstawicieli. Wystawiają oni i oferują swoje wyroby m.in. na dorocznej wystawie - targach sztuki ludowej w Ciężkowicach. Ze zjawisk kulturotwórczych należy jeszcze wymienić: - działalność Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej w dawnym dworku I.J Paderewskiego, które organizuje koncerty i warsztaty muzyczne z udziałem znakomitych wykonawców i dużego grona melomanów; - rozpoczętą przez Stowarzyszenie „Akademia Krzysztofa Pendereckiego” budowę Międzynarodowego Centrum Muzyki, Baletu i Sportu w Lusławicach; - planowane zagospodarowanie dworku prof. J. Dietla w Rzuchowej na cele kulturotwórcze. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 30 Istotna jest również działalność na tym polu samorządów lokalnych, organizujących poprzez gminne ośrodki kultury życie kulturalne w swoich gminach, z animacją i promocją sztuki ludowej i folkloru włącznie. W Ciężkowicach działa np. sponsorowane przez samorząd Muzeum Przyrodnicze im. Krystyny i Włodzimierza Tomków, posiadające zbiory flory i fauny regionu, zgromadzone przez założycieli muzeum, małżeństwo pasjonatów i miłośników przyrody. Ważną imprezą są doroczne obchody Dnia Niepodległości na polu bitwy i cmentarzu legionistów w Łowczówku, spełniające rolę patriotyczno - edukacyjną, zwłaszcza dla młodego pokolenia oraz rajdy turystyczne organizowane szlakiem walk batalionu AK „Barbara”. Zupełnie nowym zjawiskiem jest niedawno wprowadzone Święto Fasoli w Zakliczynie, połączone z festynem ludowym i występami zespołów regionalnych, obchodzone uroczyście z okazji zbiorów bardzo tutaj popularnej i uprawianej na dużych plantacjach rośliny, zwłaszcza w dolinach Dunajca i Białej, fasoli odmiany „Piękny Jaś”. II.2 Potencjał demograficzny i gospodarczy II.2.1 Demografia Potencjał ludnościowy regionu stanowi liczba jego ludności wraz z jej strukturą biologiczną: wieku, płci oraz społeczno-zawodową. Dla opisu zjawisk demograficznych poddano analizie kilka parametrów demograficznych, takich jak: gęstość zaludnienia, wskaźnik urbanizacji, struktura wieku i płci, przyrost naturalny i migracje. Zaprezentowano je na tle sytuacji demograficznej woj. małopolskiego i powiatu tarnowskiego. Opisywany obszar zajmuje 388 km2, co stanowi 2,55 % powierzchni woj. małopolskiego i 27,4 % powierzchni powiatu tarnowskiego. liczba mieszkańców 60000 47748 50000 40000 30000 20000 11074 11466 13018 12190 1 2 3 4 10000 0 5 liczba mieszkańców Rys. 8. Liczba mieszkańców 1-Ciężkowice, 2-Pleśna, 3- Wojnicz, 4-Zakliczyn, 5-LGD „Dunajec-Biała” Łącznie obszar czterech analizowanych gmin zamieszkuje 47 748 osób, co stanowi 1,5 % ludności województwa i 24,8 % ludności powiatu. Najludniejszą gminą jest gmina Wojnicz, którą zamieszkuje 13 018 osób, kolejną gminą jest Zakliczyn – 12 190 osób i Pleśna 11 466 osób. Najmniejszą liczbę ludności – 11 074 osób posiada gmina Ciężkowice (w tym 2407 samo miasto Ciężkowice). Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 31 Stopień zaludnienia najlepiej ilustruje wskaźnik gęstości zaludnienia. Obszar ten należy do średnio zaludnionych (123 osoby/km2) na tle innych obszarów kraju, gdyż średnia krajowa wynosi 122 osoby/km2. Najsłabiej zaludniona jest gmina Zakliczyn, której wskaźnik gęstości zaludnienia wynosi 99 osób na km2 i jest ponad dwukrotnie niższy niż średnia dla woj. małopolskiego (215 osób/km 2), które jest drugim województwem w Polsce pod względem gęstości zaludnienia. Gmina Ciężkowice ma wskaźnik gęstości zaludnienia 108 osób/km2, a Pleśna 137 osób/km2 (na zbliżonym poziomie do wskaźnika powiatu tarnowskiego – 136 osób/km2). Najgęściej zaludniona jest najmniejsza powierzchniowo gmina Wojnicz, która osiągnęła wskaźnik 167 osób/km 2, lecz jest to i tak niższy wynik niż średnia dla województwa, wynosząca 215 osób/km 2. Województwo małopolskie należy do słabo zurbanizowanych w kraju, gdyż odsetek ludności miejskiej wynosi tylko 49,7 % przy 61,5 % dla całego kraju. Z gmin tworzących LGD „Dunajec-Biała” gminami miejsko - wiejskimi są: gmina Ciężkowice oraz gmina Zakliczyn. Zakliczyn odzyskał prawa miejskie na początku bieżącego roku (2006) i w większości danych statystycznych gmina ta ma jeszcze status gminy wiejskiej. Pozostałe gminy są niezurbanizowane. Wskaźnik urbanizacji LGD „Dunajec-Biała”, nawet po wliczeniu miasta Zakliczyn, jest bardzo niski - ponad 6 razy niższy niż dla województwa i wynosi 7,7 %. Jest on porównywalny ze wskaźnikiem urbanizacji powiatu tarnowskiego, wynoszącym 8,3 %. gęstość zaludnienia 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 167 137 123 108 Ciężkowice 99 Pleśna Wojnicz Zakliczyn LGD Dunajec Biała gęstość zaludnienia Rys. 9. Gęstość zaludnienia Struktura płci w analizowanych gminach jest zróżnicowana. W gminie Zakliczyn współczynnik feminizacji wynosi 101,5; w gminie Wojnicz 101. W gminie Pleśna ilość kobiet jest praktycznie równa ilości mężczyzn, natomiast znacznie odbiega od pozostałych obszarów miejsko-wiejska gmina Ciężkowice, gdzie można zaobserwować spory niedobór kobiet – współczynnik 95,5. Ogółem dla LGD niedobór kobiet jest śladowy (99,7), a zaokrąglony współczynnik wynosi 100. Jest to mniej od wskaźnika charakteryzującego województwo – 106,1, i powiatu gdzie wynosi 101,9. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 32 102 101 100 99 98 97 96 95 94 101,5 101 99,7 99,4 95,5 Gm. Gm. Pleśna Gm. Ciężkowice Wojnicz Gm. Zakliczyn LGD Dunajec Biała Rys. 10. Współczynnik feminizacji w 2004 roku Do ciekawych wniosków prowadzi analiza struktury wiekowej ludności, którą prezentują tabele poniżej: Wyszczególnienie Ogółem przedprodukcyjnym razem w tym kobiety W wieku Ludność produkcyjnym nieprodukcyjnym w wieku razem w tym kobiety poprodukcyjnym razem w tym kobiety na 100 osób w wieku produkcyjnym województwo 3260201 731311 356768 2028670 986544 500220 335121 60,7 powiat tarnowski 192656 50580 24653 113258 53584 28818 19007 70,1 Gm. Ciężkowice 11074 2975 1433 6417 2950 1682 193 73,0 Gm. Pleśna 11466 3133 1516 6654 3088 1679 1112 72,3 Gm. Wojnicz 13018 3475 1692 7717 3668 1826 1181 68,7 Gm. Zakliczyn 12190 3201 1546 7148 3361 1841 1234 70,5 LGD „Dunajec-Biała” 47748 12784 6187 27936 13067 7028 4620 70,9 Tab. 9 Ludność gmin w podziale na grupy wiekowe w 2004 roku Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 33 W wieku Wyszczególnienie przed- Ogółem produkcyjnym razem w tym kobiety produkcyjnym w tym razem kobiety Ludność poprodukcyjnym razem w tym kobiety w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w% województwo 100 22,4 48,8 62,3 48,6 15,3 67,0 60,7 powiat tarnowski 100 26,3 48,7 58,8 47,3 15,0 66,0 70,1 Gm. Ciężkowice 100 27,7 48,0 57,0 45,0 15,2 64,6 75,3 Gm. Pleśna 100 27,3 48,4 58,0 46,4 14,6 66,2 72,3 Gm. Wojnicz 100 26,7 48,7 59,3 47,5 14,0 64,7 68,7 Gm. Zakliczyn 100 26,3 48,3 58,6 47,0 15,1 67,0 70,5 LGD „Dunajec-Biała” 100 26,9 48,4 58,4 46,6 14,7 65,7 71,3 Tab. 10 Ludność gmin w podziale na grupy wiekowe w 2004 roku w procentach. Tendencje demograficzne występujące na przestrzeni ostatnich lat w Polsce wskazują na wzrost ilości ludności w wieku poprodukcyjnym i równoczesny spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym (młodzież, dzieci). Wpływ na to ma wiele czynników, między innymi zmieniający się model rodziny oraz coraz bardziej konsumpcyjny tryb życia, co powoduje stałe zmniejszanie się liczby urodzeń. Na taki stan rzeczy ma również wpływ wejście w wiek produkcyjny osób urodzonych w pierwszej połowie lat 80-tych, tj. w okresie ostatniego wyżu demograficznego. Struktura wieku województwa jest zbliżona do średniej struktury dla całego kraju - ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowi 22,4 %, w wieku produkcyjnym 62,3 %, a w wieku poprodukcyjnym 15,3 % ogółu populacji (kraj odpowiednio: 21,2 %, 63,5 % i 15,3 %). Struktura płci w poszczególnych grupach jest typowa dla ogółu ludności Polski, w młodszych grupach wiekowych z przyczyn biologicznych - większej liczby urodzeń - dominują mężczyźni, a w starszych kobiety, z powodu większej umieralności mężczyzn. Ludność zamieszkująca na obszarze LGD „Dunajec-Biała” posiada nieco młodszą strukturę wiekową, ze zdecydowanie większym udziałem osób w wieku przedprodukcyjnym (26,9 %) i mniejszym udziałem ludności poprodukcyjnej (14,7 %). Są to wskaźniki bardzo zbliżone dla tych notowanych w powiecie tarnowskim. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 34 60 58 57 59,3 58,6 58,4 50 40 30 20 27,7 27,3 15,2 26,7 14,6 26,9 26,3 15,1 14 14,7 10 0 Gm. Gm. Pleśna Gm. Ciężkowice Wojnicz przedprodukcyjna Gm. Zakliczyn produkcyjna LGD Dunajec Biała poprodukcyjna Rys. 11 Ludność w podziale na grupy wiekowe w 2004 roku (w %) Wskaźnik obciążenia na obszarze LGD wynosi 71,3 i jest zdecydowanie wyższy od wskaźnika dla województwa (60,7) oraz dla kraju (57,5). Na taki stan rzeczy ma głównie wpływ zdecydowanie większy odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym. Najmniej korzystna sytuacja jest w gminie Ciężkowice, gdzie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 75,3 w wieku nieprodukcyjnym. Podobnie wysokie wartości osiągane są w gminie Pleśna – 72,3 oraz Zakliczyn – 70,5, nieco korzystniejsze w gminie Wojnicz - 68,7. Pod względem płci w młodszych rocznikach wskaźniki są podobne do wojewódzkich, w starszych przewaga kobiet jest mniejsza. 76,0 75,0 74,0 73,0 72,0 71,0 70,0 69,0 68,0 67,0 66,0 65,0 75,3 72,3 70,5 71,3 68,7 Gm. Gm. Pleśna Gm. Ciężkowice Wojnicz Gm. Zakliczyn LGD Dunajec Biała Rys.12. Ilość osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym w 2004 roku Głównymi czynnikami kształtującymi liczbę ludności jest przyrost naturalny i saldo migracji. Wyszczególnienie Małżeństwa Urodzenia Zgony Przyrost naturalny województwo 5,2 9,9 8,7 1,2 powiat tarnowski 5,1 10,3 7,6 2,7 Gm. Ciężkowice 5,2 11,8 8,6 3,2 Gm. Pleśna 5,6 11,2 6,8 4,4 Gm. Wojnicz 7,1 12,2 7,5 4,7 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 35 Gm. Zakliczyn 6,7 10,3 8,9 1,4 LGD „Dunajec-Biała” 5,7 11,3 7,9 3,4 Tab.11Ruch naturalny ludności w roku 2004 (na 1000 mieszkańców) Polska należy do grupy krajów z malejącym przyrostem naturalnym, krajów starzejących się. Od trzech lat notowane są w Polsce ujemne wartości przyrostu naturalnego. Na analizowanym obszarze wskaźniki przyrostu naturalnego są wszędzie dodatnie, przeciętnie wynoszą 3,4 ‰. Najwyższy przyrost naturalny zanotowano w gminie Wojnicz (4,7 ‰), Pleśna (4,4 ‰) oraz Ciężkowice (3,2 ‰). Najniższą wartość osiągnęła gmina Zakliczyn 1,4 ‰, ale jest to przyrost wyższy niż średni w województwie (1,2 ‰) oraz zdecydowanie wyższy niż średni krajowy, który w roku 2004 kolejny raz przybrał wartość ujemną i wyniósł - 0,2 ‰. Warto zaznaczyć, że wskaźniki te wykazują w poszczególnych gminach dość dużą zmienność w kolejnych latach, dlatego trudno wysuwać w tej sytuacji zdecydowane wnioski. Dla pełnej analizy sytuacji ludnościowej konieczne jest przeanalizowanie migracji, którą obrazuje tabela. Saldo migracji na Wyszczególnienie Napływ Odpływ Saldo migracji województwo 32648 29393 3255 3,26 powiat tarnowski 1925 1648 241 0,24 1000 ludności Tab.12. Migracje ludności na pobyt stały w roku 2004 Obszar woj. małopolskiego posiada dodatnie saldo migracji wynoszące 3,26 na 1000 ludności. Na obszarze powiatu tarnowskiego saldo migracji jest zdecydowanie niższe i wynosi 0,24, co w liczbach bezwzględnych przekłada się na przyrost liczby ludności o 241 osób. Migracje w poszczególnych gminach mają zróżnicowany charakter, w niektórych z nich przeważa emigracja ludności, w innych imigracja, przy czym trudno tu o jakieś głębsze wnioski, zwłaszcza, że sytuacja zmienia się w kolejnych latach. Dzięki dodatniemu wskaźnikowi przyrostu naturalnego oraz dodatniemu saldu migracji liczba ludności powiatu tarnowskiego będzie wzrastać, tak przedstawiają sytuację demograficzną prognozy GUS na lata 2005-2030. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 36 210 206,8 205 207,9 203,9 200,1 200 196,4 195 192,8 190 185 2005 2010 2015 2020 2025 2030 Rys. 13. Prognoza demograficzna dla powiatu tarnowskiego na lata 2005 – 2030 (w tys) Natomiast liczba mieszkańców województwa małopolskiego wg prognoz GUS będzie się zwiększać do roku 2020, po czym nastąpi gwałtowny spadek, wskutek czego w roku 2030 powróci do poziomu z roku 2005. 3330 3320 3310 3300 3290 3280 3270 3260 3250 3240 3230 3317,2 3308,9 3304,4 3289,5 3265,2 2005 3264,6 2010 2015 2020 2025 2030 Rys. 14. Prognoza ludności woj. Małopolskiego (w tys) II.2.2 Rynek pracy a) zatrudnienie Z wyjątkiem gminy Wojnicz, która dynamicznie rozwija liczbę miejsc pracy między innymi w Zielonym Parku Przemysłowym, pozostałe gminy należą do słabiej rozwiniętych w skali powiatu. Dominuje tu ludność wiejska utrzymująca się głównie z pracy w rolnictwie. Lokalny rynek pracy jest ubogi i istnieje głównie w gminach miejsko - wiejskich. Stopień uprzemysłowienia jest niewielki, a w wyniku procesów restrukturyzacyjnych dominują obecnie średnie i małe zakłady pracy. Efektem tego jest niewielkie zatrudnienie ludności w sektorach pozarolniczych. Sytuację ratuje bliskość Tarnowa, który jest ważnym centrum przemysłowym. Region Pogórza i obszar LGD jako tereny typowo rolnicze, mają wyższy odsetek zatrudnionych w rolnictwie, jednak ze względu na to iż pracują oni głównie w gospodarstwach indywidualnych, nie jest to odnotowane w statystyce (i w tabelach poniżej). Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 37 Ludność w wieku Wyszczególnienie produkcyjnym Pracujący % pracujących województwo 2028670 603106 29,7 powiat tarnowski 113258 15932 14,1 Gm. Ciężkowice 4945 320 6,5 Gm. Pleśna 6654 462 7,0 Gm. Wojnicz 7717 1262 16,4 Gm. Zakliczyn 7148 883 12,4 LGD „Dunajec-Biała” 26464 2927 11,1 Tab.13. Pracujący w 2004 roku w % Stopień aktywności zawodowej liczony jako odsetek zatrudnionych w gospodarce narodowej (poza rolnictwem i bez podmiotów zatrudniających do 9 osób) na obszarze LGD (11,1 %) jest niższy niż w województwie (29,7 %) i powiecie (14,1 %). Najwyższy w gminie Wojnicz, która wypada wyjątkowo korzystnie w tym względzie, zwłaszcza w porównaniu z Pleśną i Ciężkowicami, gdzie wskaźniki są 4-5 razy niższe niż w województwie. W zatrudnieniu poza rolnictwem przewagę uzyskuje sektor usług (zwłaszcza nierynkowych, gdzie zatrudnienie znalazło 44,7 % pracujących). Taka sytuacja jest typowa dla gmin gdzie istnieje mała ilość podmiotów gospodarczych. Wówczas do roli głównych pracodawców urastają instytucje publiczne (urzędy gmin i ich jednostki organizacyjne, jak np. szkoły). Na tym tle wyróżnia się gmina Wojnicz, z rekordowo wysokim zatrudnieniem w usługach rynkowych (30,3 %) i wysokim zatrudnieniem w przemyśle i budownictwie. Na przeciwległym biegunie jest gmina Pleśna. Tam niemal 2/3 pracowników znalazło zatrudnienie w usługach nierynkowych. Ogółem Wyszczególnienie ogółem Sektor w tym kobiety Usługi Przemysł publiczny prywatny i budownictwo rynkowe nierynkowe województwo 603106 297346 271841 331265 210137 205084 182832 powiat tarnowski 15932 8268 6919 9013 6868 3083 5691 Gm. Ciężkowice 327 192 187 140 93 50 152 Gm. Pleśna 462 309 345 117 80 79 299 Gm. Wojnicz 1262 548 533 729 471 382 404 Gm. Zakliczyn 883 530 530 353 172 196 457 LGD „Dunajec-Biała” 2934 1579 1595 1339 816 707 1312 a. Według faktycznego miejsca pracy, bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie Tab.14 Pracujący w 2004 roku Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 38 Ogółem Wyszczególnienie ogółem w tym kobiety Sektor Usługi Przemysł publiczny prywatny i budownictwo rynkowe nierynkowe województwo 100 49,3 45,1 55,0 34,8 34,0 30,3 powiat tarnowski 100 51,9 43,4 56,6 43,1 19,4 35,7 Gm. Ciężkowice 100 58,7 57,2 42,8 28,4 15,3 46,5 Gm. Pleśna 100 66,9 74,7 25,3 17,3 17,1 64,7 Gm. Wojnicz 100 43,4 42,2 57,8 27,3 30,3 32,0 Gm. Zakliczyn 100 60,0 30,0 19,5 22,2 51,8 LGD „Dunajec-Biała” 100 53,8 45,6 27,8 24,1 44,7 60,0 54,4 a Według faktycznego miejsca pracy, bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie Tab.15 Pracujący w 2004 roku w % Pracujący w podziale na płeć wykazują bardzo duże zróżnicowanie. Inaczej niż w województwie małopolskim, na obszarze LGD „Dunajec-Biała” ponad połowę pracujących stanowią kobiety 53,8 %). Pośród analizowanych gmin sytuacja jest mocno zróżnicowana. Największy odsetek kobiet wśród ogółu zatrudnionych notuje Pleśna ponad 2/3 (66,9 %). Wyraźną przewagę w zatrudnieniu mają kobiety także w Zakliczynie i Ciężkowicach. Z kolei w gminie Wojnicz wśród zatrudnionych przewagę mają mężczyźni, a kobiety stanowią tylko 43,4 %. Zróżnicowany stopień zaawansowania wprowadzania gospodarki rynkowej uwidacznia analiza sektorów zatrudnienia. W województwie istnieje przewaga liczby miejsc pracy w sektorze prywatnym (55 %), a na Pogórzu Ciężkowicko -Rożnowskim sytuacja jest odwrotna i dominuje sektor publiczny, na który przypada 45,1 % pracujących. Pod względem struktury zatrudnienia w podziale na przemysł i usługi w województwie najwięcej pracujących występuje w usługach (64,7 %). Na obszarze LGD „Dunajec–Biała” ta dominacja jest jeszcze większa, przy czym przeważają wyraźnie usługi nierynkowe (w sferze publicznej). Wśród analizowanych gmin prace w przemyśle posiadają głównie mieszkańcy gminy Ciężkowice (28,4 %) i Wojnicz (27,3 %). Ogólnie sytuacja w zakresie liczby miejsc pracy na obszarze LGD stosunkowo najlepsza jest w gminie Wojnicz, która posiada większą zdolność do tworzenia miejsc pracy na swoim terenie. Pozytywny jest też fakt, że między grudniem 2004 roku, a lutym 2006 roku na obszarze LGD przybyło 350 miejsc pracy. b) bezrobocie Województwo małopolskie posiada najlepszą w kraju sytuację na rynku pracy. Stopa bezrobocia wynosząca 14,1 % jest najniższa wśród wszystkich województw. Powiat tarnowski nie ma tak dobrej sytuacji. Bezrobocie wynosi tu 18,0 %, i jest to wielkość podobna jak w kraju. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 39 Stopa bezrobocia w % XII. 2005 I. 2006 miasto Tarnów 11,4 11,7 powiat tarnowski 17,6 18,0 Małopolska 13,8 14,1 Polska 17,6 18,0 Tab.16. Stopy bezrobocia w 2004 roku Podawana stopa bezrobocia nie odzwierciedla jednak rzeczywistej sytuacji na rynku pracy, gdyż nie obejmuje problemu bezrobocia agrarnego, które na terenach gmin wiejskich o nieefektywnym rolnictwie z anachronicznie wysokim zatrudnieniem obejmuje dużą grupę osób. W wyniku trudności ze znalezieniem pracy na jakie natrafiają wchodzący w wiek produkcyjny dzieci rolników, często z konieczności zmuszone są pracować w gospodarstwach swoich rodziców, powiększając tym samym rozmiary bezrobocia agrarnego. Nie pozwala to na przedstawienie w pełny i obiektywny sposób stanu zatrudnienia oraz bezrobocia na terenach wiejskich jakim jest obszar analizowanych gmin. Wyszczególnienie liczba bezrobotnych poprzedni m-c=100% stopa bezrobocia kobiety z prawem do zasiłku bezrobotni w wieku do 25 r. ż. bezrobot. nowozarej. osoby wyłącz. z ewid. oferty zgłoszone w m-cu podejmujący pracę pracę niesubsydiowaną prace interw. roboty publ. podjęcia działalności gospodarczej podjęcia pracy w ramach stanow. refund. rozpocz. szkol. staże przygotowanie zawodowe w miejscu pracy XII XII XII XII 1999 2000 2001 2002 XII XII 2003 2004 I II III IV V VI VII VIII IX X XI 11036 12202 13602 12464 12840 12006 12574 12742 12490 11971 11274 11044 10854 10514 10643 10639 10928 x 104,1 102,5 101,2 103,8 93,5 104,7 101,3 98,0 95,8 94,2 98,0 98,3 96,9 101,2 100,0 x 15 16,4 15,1 14,8 18,5 19,1 19,3 19,0 18,3 17,4 17,1 16,9 16,4 16,6 16,6 5990 6636 6947 6168 6418 5998 6219 6257 6115 6028 5853 5947 5919 5828 5984 5974 6032 1726 1467 1836 1423 1427 1284 1478 1501 1413 1146 1028 980 919 844 896 956 1032 x x x x x x 10108 10198 102,7 x 3677 3747 3634 3522 3250 3378 3370 3232 3427 3487 3615 9798 11110 11121 1230 964 736 674 602 941 1117 880 1298 1071 1245 956 x 8942 8798 10936 10734 11955 662 796 988 1193 1299 1171 1307 1220 1169 1075 x 1599 1392 1643 2154 1917 114 145 166 235 217 196 271 148 153 167 86 x 4089 3891 4307 4707 4991 273 331 366 591 597 491 500 368 456 414 333 x 3382 3608 3777 3634 4174 251 303 324 543 458 397 404 325 405 338 289 x 317 41 155 324 378 14 19 27 29 43 22 40 21 28 21 23 x 140 153 142 481 321 1 2 1 9 73 58 44 18 16 41 7 x x x x x x 2 2 1 0 12 3 3 0 3 8 9 x x x x x x 2 3 8 3 8 6 1 2 3 3 2 x 218 36 182 339 325 26 21 14 12 5 52 3 84 35 78 47 x 260 39 389 401 544 31 54 63 59 42 10 107 125 49 21 8 x x x x x x 4 15 25 18 51 2 110 23 72 10 8 Tab.17 Dane o rynku pracy w powiecie tarnowskim, Źródło PUP Dane rynku pracy monitorowane są systematycznie przez Powiatowe Urzędy Pracy. Niestety szczegółowe przekroje bezrobotnych nie są analizowane w ujęciu poszczególnych gmin, podobnie jak stopa bezrobocia (są podawane jedynie dla powiatu). Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 40 Bezrobotni Nazwa gminy Bezrobotni bez prawa do zasiłku Bezrobotni z prawem do zasiłku Osoby w okresie 12 miesięcy od ukończ. szkoły Bezrobotni do 25 roku życia Bezrobotni powyżej 50 roku życia ogółem kobiety ogółem kobiety ogółem kobiety ogółem kobiety ogółem kobiety ogółem kobiety Ciężkowice 643 348 566 324 77 24 42 33 225 121 42 17 Pleśna 618 311 549 291 69 20 49 25 206 96 50 23 Wojnicz 694 385 599 351 95 34 64 39 234 138 64 23 Zakliczyn 600 315 515 288 85 27 77 56 244 143 54 14 LGD„Dunajec-Biała 2555 1359 2229 1254 326 105 232 153 909 498 210 77 Ciężkowice 100% 54,1% 88,0% 93,1% 12,0% 6,9% 6,5% 9,5% 35,0% 34,8% 6,5% 4,9% Pleśna 100% 50,3% 88,8% 93,6% 11,2% 6,4% 7,9% 8,0% 33,3% 30,9% 8,1% 7,4% Wojnicz 100% 55,5% 86,3% 91,2% 13,7% 8,8% 9,2% 10,1% 33,7% 35,8% 9,2% 6,0% Zakliczyn 100% 52,5% 85,8% 91,4% 14,2% 8,6% 12,8% 17,8% 40,7% 45,4% 9,0% 4,4% LGD Dunajec-Biała 100% 53,2% 87,2% 92,3% 12,8% 7,7% 9,1% 11,3% 35,6% 36,6% 8,2% 5,7% Tab.18 Wybrane dane o bezrobociu w gminach powiatu tarnowskiego, Stan na koniec II 2006 Źródło PUP Na koniec lutego 2006 roku na obszarze LGD 2555 osób pozostawało bez pracy. Wśród bezrobotnych przeważają kobiety (53,2% ) Taka sytuacja jest we wszystkich gminach. Zdecydowana większość, aż 87,2 % bezrobotnych nie ma prawa do zasiłku. W przypadku kobiet odsetek ten jest jeszcze większy i wynosi 92,3 %. Aż 35,6 % bezrobotnych to osoby młode, w wieku do 25 lat, z kolei osoby powyżej 50 roku życia stanowią 8,2 % bezrobotnych. Typową sytuacją dla obszarów wiejskich jest to, że osoby młode, które kończą szkołę mając trudności ze znalezieniem pracy zasilają szeregi osób bezrobotnych. Absolwenci w okresie 12 miesięcy od ukończenia szkoły stanowią 9,1 % wszystkich osób bezrobotnych. Odsetek ten jest zróżnicowany (najwyższy w Zakliczynie 12,8 %, a najniższy w Ciężkowicach 6,5 %). Przyczyny występowania bezrobocia w regionie są różnorodne. Ogólnie można stwierdzić, że podłożem są przemiany gospodarcze, społeczne oraz zmiany w strukturze demograficznej ludności. Wykształcenie jest ważnym czynnikiem wpływającym na poziom bezrobocia, od niego w dużej mierze zależy możliwość znalezienia pracy. Analizując bezrobocie powiatu tarnowskiego pod względem poziomu wykształcenia osób pozostających bez pracy uwidacznia się kolejne niepokojące zjawisko, gdyż 2/3 ogółu bezrobotnych to osoby z niskim wykształceniem: gimnazjalnym, podstawowym, niepełnym podstawowym i zasadniczym. Zapotrzebowanie na tego typu kwalifikacje jest coraz mniejsze, pewne grupy zawodowe zanikają na rynku pracy, a zapotrzebowanie jest na coraz wyżej wykwalifikowaną kadrę. Konieczne jest więc stałe uzupełnianie i poszerzanie kwalifikacji zawodowych. Działania Wojewódzkiego i Powiatowego Urzędu Pracy w zakresie poszerzania ofert szkoleń i kursów są bardzo istotne, jak również propozycje stażów pracy u pracodawców dla osób bezrobotnych. Problem ten występuje w całym województwie małopolskim, jednak grupa z najniższym wykształceniem jest tu nieco niższa w stosunku do powiatu, i stanowi 63 % ogółu. Najmniejsze problemy w znalezieniu zatrudnienia mają jak dotychczas osoby z wykształceniem wyższym, stanowiące w powiecie mniej niż 5 % ogółu bezrobotnych. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 41 Analizując strukturę osób bezrobotnych zauważa się przewagę osób bez stażu pracy lub z krótkim stażem do 5 lat oraz osoby, które już ponad 12 miesięcy przebywają w ewidencji bezrobotnych. Najliczniej reprezentowane zawody wśród bezrobotnych, to: - w grupie specjalistów: ekonomiści, specjaliści ds. marketingu i handlu, specjaliści ds. organizacji i rozwoju produkcji i usług, inżynierowie rolnictwa i pokrewni, artyści plastycy i pokrewni, nauczyciele nauczania ponad elementarnego i przedszkolnego, - w grupie techników i średniego personelu biurowego: referenci ekonomiczni, finansowi, statystyczni i pokrewni, technicy mechanicy, technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni, pracownicy obsługi biurowej, technicy włókiennicy, technologii odzieży, technicy budownictwa, urządzeń sanitarnych, technicy elektrycy, technicy technologii żywności, dietetycy, technicy chemicy, pielęgniarki i położne, magazynierzy, - w grupie robotników wykwalifikowanych: sprzedawcy, ślusarze, krawcy, mechanicy pojazdów samochodowych, mechanicy maszyn i urządzeń przemysłowych, kucharze, murarze, ustawiacze i operatorzy obrabiarek skrawających, elektromechanicy i elektromonterzy, piekarze, cukiernicy, rolnicy, fryzjerzy, cieśle, stolarze budowlani. Rynek pracy na obszarze LGD 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 3284 2555 1262 677 643 462 618 694 Pleśna Wojnicz 883 600 Zakliczyn Ciężkowice Pracujący ogółem (bez gosp. indyw) LGD Dunajec-Biała Bezrobotni zarejestrowani Rys15 Podstawowe dane o rynku pracy w powiecie tarnowskim, Źródło PUP Analiza liczby pracujących i bezrobotnych na obszarze LGD wykazuje przewagę tych pierwszych, jedynie w gminie Pleśna liczba osób pozostających bez pracy jest większa niż liczba osób, które mają pracę. II.2.3 Gospodarka a) podmioty gospodarki narodowej Analiza sytuacji gospodarczej w LGD Dunajec-Biała zostanie przeprowadzona w oparciu o istniejące dane statystyczne pochodzące z 2004 roku, obejmujące: podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w systemie REGON, podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON, wg sektorów własności, podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON, wg wybranych sekcji PKD, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą według wybranych sekcji PKD. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 42 Dla porównania sytuacja panująca na obszarze gmin wchodzących w skład LGD będzie prezentowana na tle gospodarki województwa i powiatu. Wyszczególnienie Ogółem Na 1000 mieszkańców województwo 288773 88,6 powiat tarnowski 8974 46,5 Gm. Ciężkowice 323 37,1 Gm. Pleśna 464 40,7 Gm. Wojnicz 688 53 Gm. Zakliczyn 698 57,2 LGD „Dunajec-Biała” 2173 47,9 Tab. 19 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w 2004 r Na obszarze LGD Dunajec-Biała działa 2173 podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON. Wskaźnik obliczony w stosunku do liczby ludności wynosi tu 47,9 podmiotów gospodarczych na tysiąc mieszkańców. Jest to mniejsza ilość w porównaniu do województwa, gdzie na tysiąc mieszkańców zarejestrowanych jest 88 podmiotów gospodarczych, oraz porównywalna ze wskaźnikiem dla powiatu 46,5. Niższe wskaźniki niż średnia dla obszaru LGD uzyskały: gmina Ciężkowice (37,1) oraz gmina Pleśna (40,7), natomiast gmina Wojnicz i Zakliczyn mogą poszczycić się wyższymi od średniej dla LGD wskaźnikami (53,0 i 57,2). Największą bezwzględną ilość zarejestrowanych podmiotów gospodarczych zanotowano w gminie Zakliczyn (698 podmiotów) oraz Wojnicz (688 podmiotów). Zdecydowanie od pozostałych gmin odstaje gmina Ciężkowice, w której zarejestrowane są tylko 323 podmioty. 60 53 47,9 50 40 57,2 37,1 40,7 30 20 10 0 Gm. Gm. Pleśna Gm. Ciężkowice Wojnicz Gm. Zakliczyn LGD Dunajec Biała Rys. 16. Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 43 698 688 700 600 464 500 400 323 300 200 100 0 Gm. Ciężkow ice Gm. Pleśna Gm. Wojnicz Gm. Zakliczyn Rys. 17. Liczba podmiotów gospodarczych w roku 2004 Wynikiem transformacji gospodarki polskiej jest struktura własnościowa podmiotów gospodarczych, którą prezentuje tabela: Sektor Wyszczególnienie Ogółem Sektor publiczny prywatny publiczny w% Prywatny w % województwo 288773 9047 279726 3,1 96,9 powiat tarnowski 8974 467 8507 5,2 94,8 Gm. Ciężkowice 323 19 304 5,9 94,1 Gm. Pleśna 464 23 441 5 95 Gm. Wojnicz 688 41 647 6 94 Gm. Zakliczyn 698 32 666 4,6 95,4 LGD „Dunajec-Biała” 2173 115 2058 5,3 94,7 Tab. 20 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według sektorów własności w roku 2004. Znaczna większość, bo 94,7% podmiotów gospodarczych na obszarze LGD należy do sektora prywatnego. Jest to wielkość charakterystyczna również dla województwa. Jedynie 115 podmiotów działających na obszarze LGD należy do sektora publicznego. W analizowanych gminach struktura własnościowa podmiotów gospodarczych wygląda podobnie. Spółki handlowe Fundacje, stowarzy- Osoby fizyczne szenia prowadzące i inne działalność zagra- organizacje gospodarczą nicznego społeczne w tym z Wyszczególnienie województwo Ogółem razem 288773 15229 udziałem Spółki kapitału cywilne 2531 26545 Spółdzielnie 1190 6593 223637 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 44 powiat tarnowski 8974 181 24 491 52 338 7233 Gm. Ciężkowice 323 6 1 16 2 7 267 Gm. Pleśna 464 8 1 16 2 16 392 Gm. Wojnicz 688 18 6 37 4 30 547 Gm. Zakliczyn 698 11 3 45 5 27 562 LGD „Dunajec-Biała” 2173 43 11 114 13 80 1768 Tab. 21 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON według sektorów własności w 2004 roku. Sektor prywatny tworzy własność prywatna osób fizycznych, własność prywatna osób prawnych oraz własność zagraniczna. Na obszarze LGD „Dunajec-Biała”, podobnie jak w całym regionie większość podmiotów gospodarczych to firmy utworzone przez osoby fizyczne, których jest 1768. Najwięcej działa ich w gminie Zakliczyn - 562 oraz gminie Wojnicz - 547. Znacznie mniej firm należących do osób fizycznych jest na terenie gminy Pleśna - 392 oraz Ciężkowice - 267. Duża liczba podmiotów osób prywatnych jest zjawiskiem bardzo pozytywnym. Oznacza to przedsiębiorczość i rosnącą mobilność zawodową ludności w kierunku samo zatrudnienia oraz tworzenia nowych miejsc pracy. Większość z tych podmiotów została zarejestrowana w latach dziewięćdziesiątych. Przykład gminy Pleśna, w której w latach 1993 – 1997 zostało zarejestrowanych 209 podmiotów, a wyrejestrowanych aż 260 podmiotów, pokazuje jak relatywnie wysoka jest stopa niepowodzeń tego typu inicjatyw. Podmioty gospodarcze będące własnością osób prawnych: spółki handlowe, cywilne, spółdzielnie czy podmioty będące własnością organizacji społecznych również działają na terenie LGD łącznie stanowiąc 5,3% wszystkich podmiotów. W 2004 roku zarejestrowanych było tu 250 podmiotów gospodarczych tego typu, najwięcej również w gminach Zakliczyn i Wojnicz. Jedynie jedenaście spośród tych podmiotów zostało założonych przy udziale kapitału zagranicznego. Przemysł Rolnictwo, Wyszczególnienie ogółem łowiectwo i leśnictwo w tym razem przetwórstwo Transport Budowni- Handel ctwo i naprawy Hotele i gospodar- restau- ka maga- ctwo racje zynowa finansowe i łączność przemysłowe województwo 288773 5452 34826 34363 powiat tarnowski 8974 354 1188 1164 1463 2672 160 Gm. Ciężkowice 323 34 44 44 31 158 Gm. Pleśna 464 22 51 51 98 Gm. Wojnicz 688 22 63 63 Gm. Zakliczyn 698 42 53 2173 120 211 LGD „DunajecBiała” Pośredni- 31434 91457 10854 22878 Obsługa nieruchomosci i firm, nauka 9243 41406 722 245 802 5 24 17 40 125 10 40 9 43 120 214 14 55 18 70 51 156 194 17 56 13 61 209 405 691 46 175 57 214 Tab. 22 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON, wg wybranych sekcji PKD w roku 2004 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 45 W celu przedstawienia pełnej charakterystyki gospodarki konieczne jest pokazanie liczebności podmiotów gospodarczych według branż, w których działają. Największa liczba firm przypada na handel i naprawy - 691 firm. Kolejna to budownictwo z 405 podmiotami oraz obsługa nieruchomości, firm i szkolnictwa – 214 firm. Mniejszą liczebnością podmiotów odznacza się przemysł, w tym głównie przetwórczy, w którym działa 211 podmiotów gospodarczych. Najmniej firm zarejestrowanych jest w branży hotele i restauracje oraz pośrednictwo finansowe (odpowiednio 46 i 57 podmiotów). 120 firm reprezentuje branże rolnicze i około rolnicze, należy podkreślić, że chodzi wyłącznie o podmioty prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, gdyż statystyka ta nie obejmuje indywidualnych gospodarstw rolnych. Najwięcej takich firm jest zlokalizowanych w gminie Zakliczyn. W porównaniu z województwem struktura ta nieco różni się. W województwie najwięcej firm funkcjonuje w branży handel i naprawy, a na drugiej pozycji pojawia się obsługa nieruchomości, firm i szkolnictwa. W poszczególnych gminach warto zwrócić uwagę na bardzo wysoki odsetek firm związanych z handlem i naprawami, obsługą rolnictwa oraz pośrednictwem finansowym w gminie Ciężkowice oraz dużo wyższy od średniej odsetek branży budowlanej w gminie Pleśna. W gminie Zakliczyn również zanotowano wysoki odsetek firm związanych z budownictwem, obsługą rolnictwa oraz zdecydowanie najniższy odsetek firm przemysłowych. w tym transport Wyszczególnienie Ogółem przetwórstwo przemysłowe budownictwo Obsługa handel hotele gospodarka Pośrednictwo Nieruchomo- i naprawy i restauracje magazynowa finansowe ści i firm, i łączność nauka województwo 223637 27352 27311 74052 8538 20842 8548 29664 powiat tarnowski 7233 990 1370 2371 138 688 239 718 Gm. Ciężkowice 267 34 66 75 9 14 - 33 Gm. Pleśna 392 46 96 112 9 40 9 39 Gm. Wojnicz 547 50 111 188 11 53 18 60 Gm. Zakliczyn 562 45 144 170 16 52 12 53 1768 175 417 545 45 159 39 185 LGD „Dunajec – Biała” a bez osób prowadzących indywidualne gospodarstwa rolne Tab. 23 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą według wybranych sekcji w 2004 r. Do większych pracodawców na terenie LGD należą zakłady: „Meat Company” - Wojnickie Zakłady Mięsne - Wojnicz „Konstalblech” - Firma wielobranżowa - Łopoń FH "Trójkąt" - Wojnicz Wojnickie Centrum Medyczne - Wojnicz Stacja Paliw „Complex" - Olszyny, Łopoń F.P.H. „Legbud Gargula” - Wojnicz Żwirownia KOSD - Dębina Łętowska Żwirownia SZEK - Dębina Zakrzowska Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 46 „Solid-Parkiet" Paweł Budyn - Wojnicz „Florpak" sp. z o. o. - Wojnicz F.H.U. Podraza - Wojnicz „Budomat" S.C. - Wojnicz Spółdzielnia Produkcyjno-Usługowa „Zakpol” – Zakliczyn „Agrotech-G” – Zakliczyn „Black” Zakład Produkcyjno-Handlowy - Wesołów Zakład Produkcyjno-Handlowy „Paga-Impex” – Wesołów Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna – Filipowice Firma Przetwórstwa Mięsnego „Rolmięs” S.C. – Ciężkowice „Kombud” – Ciężkowice MK Okno Sp. z o.o. – Pleśna Zakład Przetwórstwa Owocowo - Warzywnego w Świebodzinie „Elstach” Janowice Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Rzuchowej Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska w Pleśnej Firma budowlana „Solak” – Rzuchowa FHU Jumar - Pleśna Bardzo ważną rolę na obszarze LGD pełnią pracodawcy publiczni, jednostki organizacyjne i pomocnicze samorządów i firmy komunalne. Dodatkowo pewna część mieszkańców znajduje zatrudnienie w dużych zakładach z terenu powiatu, takich jak: Zakłady Azotowe w Tarnowie - Mościcach S.A. Zakłady Mechaniczne „Tarnów S.A.” Fabryka Silników Elektrycznych „Tamel S.A.” „MLEKTAR S.A.” Huta Szkła Gospodarczego „Tarnów S.A.” EXBUD Tarnów STALBUD ABM Solid S.A. Control Process STEINHOF ROLEK ROLESKI LESER Centrum Logistyczne „Good Year” w Tarnowie Dużą szansą dla rozwoju regionu jest samorządowa inicjatywa: „Wojnicki Zielony Park Przemysłowy”, którego realizację zaplanowano w Strategii Gminy Wojnicz opracowanej w 1999 roku. Pierwotnie pod lokalizację Parku gmina Wojnicz przeznaczyła 10,78 ha gruntów, natomiast docelowo całość Parku Przemysłowego ma zająć ponad 153 ha gruntów (w tym ok. 70 ha terenów zielonych). Pierwsze dwie firmy, które rozpoczęły działalność na terenie WZPP to „Leg-bud” i „Solid-Parkiet”. Kolejne firmy, które nabyły tereny na obszarze Parku, prowadzą działalność w branżach: przemysł, usługi, składowanie i magazynowanie. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 47 b) rolnictwo Ogólnie warunki prowadzenia działalności rolniczej na obszarze LGD należą do przeciętnych na tle powiatu. Najlepsze warunki do rozwoju rolnictwa wśród analizowanych gmin ma Wojnicz. Sumaryczny wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej wynosi w tej gminie 82,0 pkt w 100 stopniowej skali. Wysoka ocena jest wynikiem dobrej jakości gleb, najlepszego agroklimatu i korzystnych warunków geomorfologicznych. Z pozostałych gmin dobre warunki stwierdza się w Zakliczynie. Ta gmina ma nawet lepsze warunki glebowe niż Wojnicz, przegrywa natomiast pod względem klimatu i rzeźby, bardziej górzystej. Położone najbardziej na południe gminy Zakliczyn i Ciężkowice mają dużo gorsze warunki prowadzenia działalności rolniczej, szczególnie na teren górzysty. Wskaźnik bonitacji wyszczególnienie jakości i przydatności agroklimatu rolniczej rzeźby warunków terenu wodnych Ogólny wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej Ciężkowice 59,6 10,0 1,3 4,3 75,2 Pleśna 63,1 10,0 1,6 4,5 79,2 Wojnicz 63,0 12,0 2,8 3,9 82,0 Zakliczyn 59,0 11,0 2,1 4,1 76,2 61,2 10,8 2,0 4,2 78,2 LGD „DunajecBiała” 1) Metoda punktowa w skali od 0 - 100 punktów umożliwiająca porównanie elementów wpływających na wartość produkcyjną gleb. Źródło: PIOŚ - "Ocena stanu zanieczyszczenia gleb…" - Tarnów 1998 r. Tab. 24 Wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej Do głównych form użytkowania ziemi należą: grunty orne, sady, łąki i pastwiska, lasy oraz pozostałe grunty. Grunty orne obejmują pola, ogrody, plantacje oraz ugory i odłogi. Wraz z sadami, łąkami i pastwiskami tworzą one użytki rolne. Na strukturę użytkowania ziemi na obszarze LGD „DunajecBiała” wpływają głównie warunki naturalne: ukształtowanie terenu i gleby. Pewne znaczenie mają również czynniki poza przyrodnicze jak: bliskość rynku zbytu terenów miejskich oraz zapotrzebowanie na surowiec lokalnych zakładów przemysłowych, co na obszarze LGD nie przedstawia się zadawalająco. Analizowany obszar ma korzystne warunki przyrodnicze, słabiej natomiast rozwinięta jest sfera agrobiznesu. Użytki rolne WYSZCZEGÓLNIENIE grunty orne Sady Lasy i grunty Pozostałe grunty i leśne nieużytki łąki i pastwiska Struktura w % Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 48 woj. małopolskie 42,2 1,5 14,6 29 12,8 powiat tarnowski 49 0,9 15,9 20,9 13,3 Ciężkowice 48,9 0,4 11,4 29,8 9,5 Pleśna 39,7 3,5 15,4 28,5 12,9 Wojnicz 45,1 2,2 17,1 22,3 13,3 Zakliczyn 37,5 0,6 17,7 29,9 14,3 LGD „Dunajec-Biała” 42,8 1,7 15,4 27,6 12,5 Tabela 25. Użytkowanie gruntów Struktura użytkowania gruntów na obszarze LGD jest bardzo zbliżona do tej, która występuje w województwie. Użytki rolne stanowią 59,9% gruntów na terenie LGD Dunajec-Biała. Zdecydowanie największą część gruntów stanowią grunty rolne (42,8), dalej łąki i pastwiska 15,4%. Sady stanowią jedynie 1,5% (nieco więcej niż w województwie), a to dzięki Wojniczowi i przede wszystkim Pleśnej, gdzie sady zajmują 3,5% powierzchni. Pleśna jest znaczącym „zagłębiem” ogrodniczo-sadowniczym. W strukturze gospodarstw dominują te o przeciętnej powierzchni pomiędzy 2 i 5 ha. Jest ich prawie połowa (48,1%). Przeciętna wielkość gospodarstw wynosi 3,9 ha Jest to wielkość większa niż przeciętnie w województwie i powiecie (3,2 ha). Dzieje się tak dzięki większej niż przeciętnie wielkości gospodarstw w gminach położonych na południu LGD czyli Ciężkowice i Zakliczyn (odpowiednio 4,8 ha i 4,3 ha). Najmniejszą przeciętną wielkość gospodarstw mają gęsto zaludnione gminy Wojnicz i Pleśna. Indywidualne gospodarstwa rolne WYSZCZEGÓLNIENIE z tego o powierzchni użytków rolnych w ha 10 do 1 do 2 2 do 5 5 do 10 pow 15 15 w procentach województwo małopolskie 85,1 Przeciętna powierzchnia 1 gospodarstwa w ha 13,2 1,3 0,4 3,2 powiat tarnowski 34 51,7 13 1 0,3 3,2 Ciężkowice 25 55,2 18,5 1 0,3 4,8 Pleśna 36,5 51,5 11,2 0,5 0,3 3,8 Wojnicz 49,8 46,3 3,4 0,3 0,2 2,8 Zakliczyn 29 55,9 13,5 1,2 0,4 4,3 LGD „Dunajec-Biała” 34,9 48,4 11,7 0,8 0,3 3,9 Tabela 26. Struktura wielkościowa gospodarstw W strukturze zasiewów dominuje pszenica, która chętnie uprawiana jest na najlepszych glebach. Pszenicę najczęściej spotyka się w gminie Pleśna i Zakliczyn. Znacznie mniej areału obsiane jest owsem (6,8 %) i jęczmieniem (średnio 5,3 %). Najmniej chętnie mieszkańcy uprawiają żyto. Na drugim miejscu w uprawach są ziemniaki, które rosną na co piątym hektarze. Hodowla odgrywa Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 49 malejącą rolę na obszarze LGD. Obsada zwierząt gospodarskich jest nieco mniejsza niż w województwie. Na 100 ha użytków rolnych przypada tu 51 sztuk bydła i 57 sztuk trzody. Najwięcej bydła i trzody mają hodowcy z gminy Ciężkowice, wskaźniki w tej gminie należą do lepszych w powiecie, najmniej w Wojniczu. II.2.3 Stan rozwoju infrastruktury wiejskiej II.2.3.1 Infrastruktura społeczna a) edukacja i wychowanie Szkolnictwo na obszarze LGD „Dunajec-Biała” funkcjonuje w oparciu o dobrze rozwiniętą sieć przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjalnych oraz o trzy szkoły średnie. Stosunkowa duża gęstość zaludnienia obszaru LGD powoduje, że gminy muszą zapewnić dostępność do oferty edukacyjnej nie tylko w miejscowościach będących siedzibami gmin, ale niemal we wszystkich większych miejscowościach. Liczba placówek Przedszkola Szkoły i oddz. „0” Podstawowe Liczba uczniów Przedszkola Szkoły i oddz. „0” Podstawowe Lp. Gmina 1 Ciężkowice 4 +8 12 4 226 1056 630 2 Pleśna 1 +8 9 2 256 1264 505 3 Wojnicz 7 +3 7 5 369 1169 691 4 Zakliczyn 4 +6 9 2 270 988 620 5 LGD „Dunajec-Biała” 41 37 13 1121 4477 2446 Gimnazja Gimnazja Tabela 27. Edukacja w LGD „Dunajec Biała” Na terenie LGD Dunajec-Biała działało 41 przedszkoli i oddziałów „0” przy szkołach, z czego większość stanowiły te drugie. Klasycznych przedszkoli jest 16, najwięcej bo 7 w gminie Wojnicz i najmniej, bo 1, w Pleśnej. Oprócz tego na obszarze LGD istnieje 37 szkół podstawowych, do których uczęszcza 4477 uczniów. Najwięcej szkół tego poziomu ma gmina Ciężkowice (12), najmniej (7) gmina Wojnicz. Z kolei najwięcej uczniów uczy się w szkołach podstawowych w gminie Pleśna 1264. Pod względem ilości gimnazjów znowu przoduje gmina Wojnicz (5 szkół), gdzie uczy się najwięcej uczniów - 691, w gminie Zakliczyn i Pleśna czynne są tylko po 2 gimnazja. Ogólnie można uznać, że rozmieszczenie placówek przedszkolnych i niższego szczebla szkolnictwa jest równomierne na całym obszarze LGD, a dzieci i młodzież mają dobry dostęp do szkolnictwa na poziomie gimnazjalnym włącznie. Wyszczególnienie województwo Szkoły 1536 Pomieszczenia szkolne 14332 Liczba Oddziały 12619 uczniowie 245216 Absolwenci 47773 Liczba uczniów na uczniów na 1 oddział i salę 19,4 17,1 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 50 powiat tarnowski 141 1134 931 17022 3268 18,3 15,0 Gm. Ciężkowice 12 89 64 1056 2061 16,5 11,9 Gm. Pleśna 9 75 54 1264 215 19,4 13,9 Gm. Wojnicz 7 78 62 1169 18,9 15,0 Gm. Zakliczyn 9 71 56 988 17,6 13,9 240 217 Tab. 28 Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2004/05 Pod względem wykorzystania obiektów szkolnych sytuacja na całym obszarze LGD jest nie najgorsza. Jest to o tyle ważne, że od racjonalnego gospodarowania zasobami edukacyjnymi zależą koszty ponoszone na oświatę ze strony samorządów gminnych. Na poziomie podstawowym najlepiej zasoby wykorzystuje gmina Wojnicz, gdzie wskaźniki są podobne jak w powiecie i nieznacznie gorsze niż w województwie. Z kolei duża liczba szkół podstawowych w gminie Ciężkowice przekłada się na gorsze wskaźniki wykorzystania w tej gminie, gdzie na jeden oddział przypada 16,5 uczniów, a na jedną salę tylko 11,9 uczniów. Tak zorganizowana sieć szkół umożliwia osiągnięcie lepszego poziomu nauczania, gdyż kontakt ucznia z nauczycielem jest znacznie lepszy, co jest bardzo istotne w szkołach podstawowych, ale z drugiej strony podnosi koszty utrzymania szkół. Liczba PomieWyszczególnienie Szkoły szczenia Oddziały uczniowie Absolwenci szkolne uczniów na 1 oddział Liczba uczniów na i salę województwo 683 5756 6002 144807 48371 24,1 25,2 Powiat tarnowski 48 388 386 9488 3131 24,6 24,5 Gm. Ciężkowice 4 28 24 630 181 26,3 22,5 Gm. Pleśna 2 21 22 562 194 25,6 26,8 Gm. Wojnicz 5 41 32 691 225 21,6 16,9 Gm. Zakliczyn 2 26 24 620 200 25,8 23,9 Tab. 29 Gimnazja dla dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2004/05 Inaczej sytuacja wygląda na poziomie gimnazjalnym. Tu najbardziej odbiega od pozostałych gmina Wojnicz. Natomiast pozostałe gminy charakteryzują się wskaźnikami podobnymi do tych, jakie obserwujemy w powiecie tarnowskim i całym województwie małopolskim. Ogólnie absolwenci szkół podstawowych mają możliwość kontynuowania dalszej nauki w szkołach gimnazjalnych na swoim terenie zamieszkania. Na terenie LGD „Dunajec-Biała” funkcjonuje 13 gimnazjów, do których uczęszczało 2446 uczniów. Największa średnią liczbę uczniów w klasie ma gmina Ciężkowice 26,3, a najmniej gmina Wojnicz 21,6. Różnice nie są jednak bardzo duże i dosyć korzystnie kształtują się na tle średniej wojewódzkiej i powiatowej (odpowiednio 24,1 i 24,6). Największymi zasobami pomieszczeń dysponuje gmina Wojnicz, stąd relatywnie niski wskaźnik ich wykorzystania 16,9 uczniów na 1 salę. Z kolei w gminie Zakliczyn, gdzie wskaźnik jest najwyższy w gronie Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 51 analizowanych gmin, wynosi on 23,9 i jest to wciąż mniej niż w województwie - 25,4 i powiecie 24,5. Analizując strukturę wieku ludności, w której liczebność młodszych roczników maleje, należy przypuszczać, że przed szkolnictwem podstawowym pojawią się poważne problemy związane z redukcją oddziałów, czy nawet szkół. Obecna sieć szkół podstawowych będzie musiała ulec zmianie, likwidacja szkoły to nie tylko pogorszenie dostępu do nauki dla dzieci, ale również zanik często jedynej placówki kultury w miejscowości. Absolwenci gimnazjów mogą kontynuować naukę albo na obszarze LGD, gdzie funkcjonują 3 szkoły (ZSOiZ w Ciężkowicach, ZSP w Zakliczynie i ZSEiGZ w Wojniczu) albo w pobliskim Tarnowie, gdzie szkolnictwo prowadzone jest w oparciu o różnorodne typy szkół średnich, do których należą licea ogólnokształcące, technika, licea profilowane i szkoły zawodowe, względnie w pobliskim Tuchowie. Szkoły te mają dobre zaplecze kadrowe (w ZSP w Zakliczynie i w ZSEiGZ w Wojniczu uczy po 58 nauczycieli) zaś w ZSOiZ w Ciężkowicach – 57. Zdecydowana większość z nich to nauczyciele mianowani lub dyplomowani. Prognozy pokazują jednak, że ze względu na sytuację demograficzną liczba uczniów w istniejących szkołach na obszarze LGD będzie w najbliższych latach malała. Lp. szkoła Rok szk. 2005/06 Rok szk. 2006/07 Rok szk. 2007/08 1 ZSOiZ Cięzkowice 611 580 560 2 ZSP Zakliczyn 725 725 700 3 ZSEiGŻ Wojnicz 730 640 640 2066 1945 1900 4 RAZEM Tabela 30. Szkoły ponadgimnazjalne w LGD „Dunajec-Biała” Absolwenci szkół średnich mogą na terenie powiatu kontynuować naukę w szkołach policealnych, w szkołach dla dorosłych i w szkołach wyższych. Na terenie powiatu istnieją obecnie 5 szkół wyższych z siedzibą w mieście Tarnowie. Są to Wyższa Szkoła Biznesu, Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, ośrodek zamiejscowy Akademii Pedagogicznej w Krakowie oraz Instytut Teologiczny. Oferta ta w sposób jednoznaczny zwiększa dostępność do studiowania dla młodzieży z obszaru LGD. Oprócz tego młodzież, którą na to stać, jak dawniej chętnie pobiera naukę w uczelniach m.in. Krakowa, Rzeszowa czy Nowego Sącza. b) ochrona zdrowia i opieka społeczna Na sytuację zdrowotną mieszkańców duży wpływ ma dostęp do opieki medycznej, w tym dostęp do szpitali, ośrodków zdrowia i aptek. Na terenie każdej z gmin wchodzących w skład LGD „DunajecBiała” funkcjonują publiczne i niepubliczne zakłady świadczące usługi w zakresie podstawowej opieki medycznej dla mieszkańców. Najwięcej tego typu placówek mają gminy Zakliczyn i Wojnicz. Z kolei w gminie Pleśna jest największa dostępność do placówek medycznych na terenie Tarnowa, stąd brak konieczności budowy odrębnej infrastruktury. Lista placówek medycznych na obszarze LGD obejmuje: GZOZ, Janowice, 33-115 Janowice NZOZ Praktyka Lekarza Rodzinnego, 32-842 Paleśnica NZOZ 32-840 Zakliczyn, Grabina Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 52 Punkt Lekarski SPGZOZ, 33-192 Bruśnik SPGZOZ, 33-171 Pleśna SPZOZ, 33-190 Ciężkowice SPGZOZ, 33-191 Jastrzębia GZOZ Lichwin, 33-172 Siedliska CENTER-MED., 32-830 Wojnicz Gabinet Stomatologiczny - Ewa Ściborowicz, 32-840 Zakliczyn Centrum Stomatologii - Roman Batko, 32-840 Zakliczyn Centrum Zdrowia, 32-840 Zakliczyn Centrum Zdrowia, Gwoździec Centrum Zdrowia, Filipowice Ośrodek Zdrowia Center-Med., Biadoliny Radłowskie Wojnickie Centrum Medyczne, 32-830 Wojnicz Niepubliczny Ośrodek Zdrowia, 32-831 Olszyny Analogiczna sytuacja jest z aptekami. W gminie Pleśna istnieją 2 apteki i 1 punkt apteczny. W Gminie Wojnicz – 4, a w pozostałych gminach po 3 apteki, co daje dobrą dostępność w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, wynoszącą dla LGD 3672 osoby na 1 aptekę, lepiej niż w powiecie i gorzej niż w województwie, gdzie wskaźniki wynoszą odpowiednio 5666 i 3536. Specjalistyczne usługi medyczne dla ludności powiatu świadczą, każdy na swoim poziomie referencyjności, 3 szpitale: Szpital Św. Łukasza w Tarnowie, Szpital im. E. Szczeklika w Tarnowie, Szpital Rejonowy w Tuchowie. Ludność gm. Zakliczyn korzysta również z usług 2 szpitali w Brzesku, w sąsiednim powiecie. Analizując sytuację ochrony zdrowia pod względem opieki zdrowotnej obszar LGD „Dunajec-Biała” przedstawia się jako obszar o korzystnej sytuacji. Dopełnieniem obrazu opieki społecznej na obszarze LGD jest krótki opis sytuacji w zakresie stacjonarnych zakładów opieki społecznej. Funkcjonują tu trzy placówki tego typu. Dwie w gminie Zakliczyn i jedna w Pleśnej. Na obszarze LGD nie funkcjonuje żaden żłobek. Jest to sytuacja dosyć typowa dla obszarów wiejskich, gdzie istnieją wielopokoleniowe rodziny i wychowywaniem małych dzieci zajmują się niepracujące zawodowo matki lub babcie. c) kultura, sport i rekreacja Na terenie analizowanych gmin funkcjonują stałe placówki kulturalne oraz organizowane są różnorodne imprezy kulturalne, do których można zaliczyć festyny, jarmarki, tradycyjne odpusty pozwalające kultywować kulturę regionu. Do placówek kulturalnych działających w poszczególnych gminach należą ośrodki kultury, biblioteki, kina i muzea. Na terenie LGD „Dunajec-Biała” funkcjonują następujące placówki kultury: Ciężkowice: Centrum Kultury i Promocji Gminy Ciężkowice - Zespół „Pogórzanie”, Strażacka Orkiestra Dęta, zespoły plastyczne „Skalniaczek” i „Rondelek”, zespół taneczny „Kaczupino”, Klub „Tam i z powrotem”, Muzeum Przyrodnicze Krystyny i Włodzimierza Tomków w Ciężkowicach; Dom Kultury – Jastrzębia; Dom ludowy – Ostrusza; świetlica młodzieżowa w Pławnej, Muzeum Etnograficzne „Grociarnia” w Jastrzębi, Centrum Paderewskiego Tarnów- Kośna Dolna, Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 53 Pleśna: Gminny Dom Kultury w Pleśnej; Izba Pamięci przy Gminnym Domu Kultury (pamiątki po Ruchu Oporu działającym podczas II wojny światowej na terenie gminy – zdjęcia, fragmenty prasy podziemnej, dokumenty), Izba Pamięci przy Gimnazjum w Pleśnej poświęcona Bitwie Pod Łowczówkiem, Dom Kultury w Janowicach, świetlica środowiskowa, sale widowiskowe w Woźnicznej i Lichwinie Wojnicz: Parafialny Klub Sportowy – koszykówka, siatkówka, turystyka, siłownia; Gminny Ośrodek Kultury w Wojniczu (baza lokalowa to budynek kina „ Wawel ” – sala widowiskowa na 112 miejsc, filmowa sala projekcyjna, pomieszczenia sanitarne); Dom Grodzki – sala taneczna, pracownia fotograficzna, pracownie plastyczne, sala wystawowa Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Wojnickiej mieszcząca się w Izbie Regionalnej; Dom Wiejski - Isep Zakliczyn: ratusz w Zakliczynie – siedziba Regionalnego Centrum Turystyki i Dziedzictwa Kulturowego, Muzeum grodzkie „Pod Wagą”; Kluby: fotograficzny, szachowy, plastyczny, seniora, Dyskusyjny Klub Filmowy „Melsztyn”. Zespoły: folklorystyczny „Gwoździec”, Strażacka Orkiestra Dęta „Filipowice”, Młodzieżowy Zespół Taneczny „Vision”, Big band muzyczny, zespół wokalnoinstrumentalny „Avatar”, grupa tancerzy breack dance, zespół „Ballada”. Wystawy: malarstwa, fotografii, rzeźby oraz inne, tematyczne. Świetlice wiejskie: (Borowa, Faliszewice, Filipowice, Gwoździec, Ruda Kameralna, Słona, Stróże, Wesołów, Wróblowice) organizują szereg imprez typu: Dzień Babci i Dziadka, Dzień Kobiet, Dzień Matki, Dzień Dziecka, zabawy walentynkowe i inne, dyskoteki, rozgrywki sportowo - rekreacyjne, ferie zimowe, półkolonie, edukacja kulturalna, pomoc w rozwiązywaniu zadań domowych, imprezy z zakresu tradycji lokalnej (wykonanie palm wielkanocnych, przygotowanie obrzędów dożynkowych, Święto Czereśni w Faliszewicach). W miejscowości Jamna prężnie działa Ośrodek Duszpasterstwa Akademickiego pod przewodnictwem o. Jana Góry, organizując szereg uroczystości, spotkań i imprez skierowanych do młodzieży, w tym także z terenu gminy. Instytucjami Kultury o znaczeniu ponadregionalnym są: Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej oraz tworzone przez Stowarzyszenie „Akademia im. Krzysztofa Pendereckiego” Międzynarodowe Centrum Muzyki, Baletu i Sportu w Lusławicach. Na terenie LGD „Dunajec-Biała” działa 17 bibliotek. Pośród analizowanych gmin najlepszy dostęp do bibliotek mają mieszkańcy gmin Pleśna i Zakliczyn. W tych gminach działa po 5 bibliotek, a na jedną placówkę przypada odpowiednio 2293 i 2438 osób. Placówki biblioteczne Wyszczególnienie Liczba ludności na 1 Punkty placówkę Ogółem Biblioteki i filie województwo 834 769 65 3909 powiat tarnowski 68 64 4 2833 Gm. Ciężkowice 3 3 - 3699 Gm. Pleśna 5 5 - 2293 Gm. Wojnicz 4 4 - 3255 Gm. Zakliczyn 5 5 - 2438 LGD „Dunajec-Biała” 17 17 0 2809 biblioteczne Tab.31 Biblioteki publiczne i ich wykorzystanie w roku 2004 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 54 Księgozbiór Wyszczególnienie Wypożyczenia Czytelnicy w woluminach na 1000 w woluminach w tys. ludności województwo 10675,3 3,3 712763 13275,9 18,6 powiat tarnowski 825,7 4,3 33959 728,5 21,5 Gm. Ciężkowice 39,1 4,5 1755 29,3 16,7 Gm. Pleśna 63,0 5,5 2089 52,9 25,3 Gm. Wojnicz 53,4 4,1 2922 74,6 25,5 Gm. Zakliczyn 52,2 4,3 2596 56,0 21,6 LGD „Dunajec-Biała” 207,7 4,4 9362 212,8 22,7 w tys. na 1 czytelnika Tab.32 Księgozbiór, czytelnicy i wypożyczenia w bibliotekach publicznych w 2004 roku Na obszarze LGD „Dunajec-Biała” księgozbiór udostępniony czytelnikom liczy 207,7 tys. woluminów, co stanowi 4,4 tysiące w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Jest to ilość podobna do średniej w powiecie i dużo wyższa niż średnio w województwie. Pośród analizowanych gmin najbogatszy księgozbiór na 1000 mieszkańców występuje w gminie Pleśna. W tej gminie wskaźnik wynosi 5,5 tys. woluminów na 1000 mieszkańców, dla porównania w gminie Wojnicz tylko 4,1 tys. na 1000 mieszkańców. W całym LGD zarejestrowani czytelnicy stanowią grupę 9362 osoby, na jednego czytelnika przypada średnio 22,7 wypożyczeń. Stan czytelnictwa jest tu lepszy niż w województwie i powiecie, gdzie na jednego czytelnika przypada odpowiednio 18,6 i 21,5 wypożyczonych książek. Analiza czytelnictwa w gminach wskazuje, że najbardziej popularne jest w gminie Wojnicz, gdzie na jednego czytelnika przypada 25,5 woluminów i w gminie Pleśna ze zbliżonym wskaźnikiem 25,3. W dobie rozwoju kina domowego, DVD i innych nowoczesnych mediów w powiecie tarnowskim maleje rola kin w małych miejscowościach. Większość została zamknięta w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Na obszarze LGD funkcjonuje obecnie 1 kino w Wojniczu. W ciągu roku odbywają się tu 83 seanse. Do placówek kulturalnych należą także muzea. W Zakliczynie jest Muzeum Grodzkie „Pod Wagą”. W Gminie Ciężkowice są trzy muzea: Muzeum Przyrodnicze K. i W. Tomków, Muzeum Etnograficzne „Graciarnia” oraz Dwór I. J. Paderewskiego. Oprócz tego działa 19 placówek upowszechniania kultury, większość pod opieką Gminnych Ośrodków Kultury. Pod tym względem przoduje gmina Zakliczyn, gdzie takich placówek jest 11. W tej gminie funkcjonuje najbardziej prężny amatorski ruch artystyczny: 14 zespołów, w których 179 osób objętych jest opieką 16 instruktorów. wyszczególnienie Redakcje lokalnych gazet Twórcy ogółem W tym profesjonalni ludowi nieprofesjonalni Ciężkowice 1 14 3 4 7 Pleśna 3 3 1 1 1 Wojnicz 1 2 2 0 0 Zakliczyn 1 43 5 24 14 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 55 LGD Dunajec-Biała 6 62 11 29 22 Tabela 32. Placówki Kultury Na obszarze LGD wydawanych jest 7 gazet lokalnych (3 - na terenie gminy Pleśna, 2 - na terenie Gminy Zakliczyn, w pozostałych po 1). Ulubionym miejscem zamieszkania osób uprawiających różne dziedziny twórczości artystycznej na obszarze LGD jest gmina Zakliczyn, gdzie żyje 43 twórców, spośród 53 twórców mieszkających na obszarze LGD. Na obszarze LGD rozwija się amatorski ruch sportowy. Działa tu 27 drużyn piłki nożnej (w tym 13 seniorskich) zrzeszonych w 13 klubach sportowych należących do Tarnowskiego Okręgowego Związku Piłki Nożnej. Największe sukcesy na poziomie okręgu odnoszą LKS Olimpia Wojnicz, LKS Dunajec Zakliczyn, LKS Ciężkowianka i LKS Pogórze Pleśna. W klubach oprócz drużyn seniorskich jest też 14 drużyn młodzieżowych. W klubach na terenie LGD ćwiczy 344 seniorów oraz 367 juniorów i młodzików. Najwięcej drużyn jest w gminie Wojnicz. Ilość Lp. Gmina/ nazwa klubu drużyn ogółem 1. 3. 4. 5 Ilość drużyn rozgrywek seniorów Ilość zawodników seniorów Ilość zawodników drużyn młodzieżowych Ciężkowice LKS Ciężkowianka 2. Klasa 3 OKR 1 39 45 LKS Pogórze Pleśna 3 OKR - B 1 28 29 LZS Świebodzianka 1 B 1 26 - UKS Pleśna 2 - 0 - 14 KS Rzuchowianka 1 - 1 27 - LKS Olimpia Wojnicz 3 A 1 24 73 LKS Spółdzielca Grabno 1 A 1 41 - LKS Zryw Wielka Wieś 1 B 1 26 - LKS Pogoń Biadoliny Radł. 2 A 1 25 25 LKS Olszyny 1 A 1 18 - LKS Dunajec Zakliczyn 5 OKR 1 30 134 LKS Orzeł Stróże 1 B 1 29 - Par. KS Jedność Paleśnica 2 A 1 31 26 LKS Pogórze Gwoździec 1 - - - 21 12 344 367 Pleśna Wojnicz Zakliczyn Razem LGD „DunajecBiała” 26 Tabela 34. Kluby sportowe Obiekty sportowe: Ciężkowice: hala widowiskowo-sportowa, stadion sportowy LKS „Ciężkowianka”, 3 boiska szkolne i szkolne sale sportowe; Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 56 Pleśna: boisko do piłki nożnej i siatkówki, plac zabaw dla dzieci; Wojnicz: stadion sportowy Olimpia Wojnicz – bieżnia, skocznia, zaplecze sanitarne, trybuna; boiska sportowe; sale gimnastyczne /Wojnicz, Biadoliny Radłowskie, Grabno, Olszyny/ Zakliczyn: boiska LKS w Zakliczynie, Paleśnicy i Stróżach; boiska przyszkolne w Zakliczynie, Gwoźdźcu, Filipowicach. W ostatnich latach LGD „Dunajec-Biała” była areną interesujących inwestycji w zakresie infrastruktury sportowo-rekreacyjnej. W Zakliczynie otwarta została hala sportowa o powierzchni ponad 1240 m 2 na 280 miejsc siedzących, a także nowoczesne zaplecze techniczno - funkcjonalne. Obiekt jest w pełni dostępny dla osób niepełnosprawnych. Druga hala sportowa została wybudowana przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych w Zakliczynie. W roku 2005 rozpoczęto budowę nowej hali sportowej przy Zespole Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Zakliczynie. Hala sportowa w Ciężkowicach powstała w latach 2001-2003 jako wspólna inwestycja powiatu tarnowskiego i samorządu gm. Ciężkowice. Głównym zadaniem hali jest realizacja potrzeb edukacyjnych ZSOiZ, PG i Szkoły Podstawowej w Ciężkowicach. Hala sportowa to nowoczesny obiekt z pełnym zapleczem sanitarnym bez barier architektonicznych. Przystosowana do gier zespołowych powierzchnia parkietu areny głównej to 1000 m2, widownia na 205 miejsc siedzących. W trakcie realizacji jest hala sportowa przy gimnazjum w Pleśnej o powierzchni parkietu 858 m 2. d) organizacje pozarządowe Rozwój społeczeństwa obywatelskiego wyraża się m.in. poprzez liczbę aktywnych organizacji pozarządowych działających na danym terenie oraz liczbą zaangażowanych w ich działania osób. Z jednej strony cieszy liczba nowotworzonych organizacji pozarządowych z drugiej strony ich ilość jest w dalszym ciągu niezadowalająca na tle innych obszarów. Lista działających organizacji pozarządowych na terenie Pogórza Ciężkowicko - Rożnowskiego obejmuje: Samarytańskie Towarzystwo im. Jana Pawła II w Zakliczynie Samarytańska Federacja Organizacji Pozarządowych - Zakliczyn Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym „Bez Barier” w Zakliczynie Stowarzyszenie Przyjaciół Domu Pomocy Społecznej w Stróżach Ochotnicza Straż Pożarna w Zakliczynie Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Gminy Zakliczyn Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne – Koło Agroturystyczne Zakliczyn Stowarzyszenie Ekologiczne Wsi: Bieśnik, Słona, Kończyska Stowarzyszenie Edukacyjne „Szansa" – Zakliczyn Koło Gospodyń Wiejskich w Melsztynie Koło Gospodyń Wiejskich w Woli Stróskiej Stowarzyszenie Promocji Kultury Liberum Arbitrium w Zakliczynie Caritas – 5 oddziałów parafialnych w gm. Zakliczyn Parafialny Klub Sportowy „Jedność" - Paleśnica Klub Obrony Rolnika – Faliszewice Stowarzyszenie Pogodnej Jesieni Rolnika im. Wincentego Witosa z siedzibą w Janowicach Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych i Oświatowych „CUMULUS" - Wojnicz Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Wojnickiej w Wojniczu Koło Pszczelarzy w Wojniczu Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 57 Wojnickie Stowarzyszenie Seweryniacy w Wojniczu Związek Sybiraków w Wojniczu Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży w Wojniczu Stowarzyszenie Kulturalno-Turystyczne „Z Własnej Woli" – Milówka Ludowy Klub Sportowy „Olimpia" w Wojniczu Uczniowski Klub Sportowy przy Gimnazjum Publicznym w Wojniczu Uczniowski Klub Sportowy przy Szkole Podstawowej w Grabnie Małopolskie Towarzystwo Łowieckie Oddział Tarnów – Ciężkowice Polski Związek Wędkarki - koło Ciężkowice Uczniowski Klub Sportowy „ Junior” przy Pub licznym Gimnazjum w Ciężkowicach Ludowy Klub Sportowy „Ciężkowianka” w Ciężkowicach Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Orzeł” w Ciężkowicach Stowarzyszenie Ciężkowickie na rzecz Rozwoju Społeczno-Gospodarczego i Kulturalnego Pogórza Ciężkowickiego UKS Cieszko przy ZSOiZ w Ciężkowicach UKS „Grunwald” Przy SP w Ciężkowicach UKS Plus przy PG w Jastrzębi UKS Zaborowice przy SP w Zborowicach Ognisko TKKF „Pogórze” w Ciężkowicach Uczniowski Klub Sportowy „Junior” przy Publicznym Gimnazjum w Ciężkowicach Ludowy Klub Sportowy „Ciężkowianka” w Ciężkowicach Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Orzeł” w Ciężkowicach Podgórski Związek Pszczelarzy w Tarnowie – Koło Pszczelarzy w Pleśnej Stowarzyszenie „Młoda Europa” w Pleśnej Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała” z siedzibą w Zakliczynie Samarytańskie Towarzystwo im. Jana Pawła II. prowadzi Dom Pogodnej Jesieni w Zakliczynie. Utworzona kilka lat temu Samarytańska Federacja Organizacji Pozarządowych mająca swoją siedzibę w Zakliczynie należy do europejskiego związku organizacji „SAINT – Samaritan International”. Różne sposoby aktywizacji tego terenu z powodzeniem wciela w życie Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Gminy Zakliczyn, w ramach którego działają: - Zakliczyński Klub Przyrodniczy im. św. Franciszka z Asyżu, - Grupa producencka rolników „Dolina Zakliczyna" prowadząca sprzedaż produktów rolnych z własnych gospodarstw, - Koło Pszczelarzy Zakliczyn. Działające w gminie Wojnicz Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Wojnickiej utrzymuje kontakt ze swoim odpowiednikiem w Chicago – licznie zamieszkałym przez byłych mieszkańców terenu LGD. Towarzystwo to przejęło opiekę nad Izbą Regionalną w Wojniczu oraz wydaje miesięcznik historyczny „Zeszyty Wojnickie”, powszechnie ceniony w środowisku historyków. Na obszarze LGD działają także liczne jednostki straży pożarnej zrzeszone w Związku Ochotniczych Straży Pożarnych oraz Koła Gospodyń Wiejskich - mające charakter nieformalny. Do najmłodszych organizacji pozarządowych należy Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała” z siedzibą w Zakliczynie, mające ambicję odegrać kluczową rolę w zakresie pobudzania aktywności i rozwoju obszarów wiejskich na swoim obszarze działania. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 58 Największa liczba aktywnych organizacji pozarządowych znajduje się na terenie gminy Zakliczyn – siedziby LGD. Wśród nich dużą grupę stanowią organizacje działające na rzecz aktywizacji lokalnej społeczności, a także pomocy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym. e) baza turystyczna i okołoturystyczna Infrastruktura turystyczna i okołoturystyczna obejmuje obiekty i urządzenia świadczące usługi zarówno na rzecz ludności miejscowej jak i turystów. Ważnymi elementami są baza noclegowa i gastronomiczna, infrastruktura towarzysząca oraz dostępność komunikacyjna. Diagnoza stanu pod względem wielkości i standardu bazy noclegowej, rodzaju i funkcji spełnianych przez bazę gastronomiczną oraz obiekty świadczące usługi towarzyszące, także ocena możliwości dojazdowych stanowią punkt wyjścia do wskazania najwłaściwszych potrzeb inwestycyjnych i kierunków rozwoju. Baza noclegowa Baza noclegowa danego obszaru składa się przede wszystkim z pokoi gościnnych w gospodarstwach agroturystycznych, schronisk (głównie młodzieżowych), pól biwakowych. Mało jest infrastruktury noclegowej w postaci hoteli i pensjonatów. Miejsca noclegowe przypadają przeważnie na obiekty sezonowe, a w powiecie tarnowskim, w którym położone są omawiane gminy, stopień ich wykorzystania kształtuje się na poziomie 10,6 %. Prowadzenie gospodarstw agroturystycznych spowodowane jest przede wszystkim rolniczym charakterem tego rejonu. Związek tutejszej ludności z ziemią jest bardzo silny. Duże znaczenie ma również odległość od takich ośrodków miejskich jak Tarnów. W gminie Pleśna, gdzie 34,5 % rodzin nie posiada gospodarstwa rolnego, rolnictwo jako źródło utrzymania ma raczej charakter pomocniczy (tylko 4 % rodzin utrzymuje się wyłącznie z rolnictwa). W strukturze wiekowej omawianych gmin dominuje ludność w wieku produkcyjnym i uzasadnione jest szukanie alternatywnego źródła dochodu w postaci prowadzenia gospodarstw agroturystycznych. W tym celu prowadzone są liczne szkolenia, które mają zachęcić mieszkańców do rozpoczęcia tego typu działalności. Najwięcej gospodarstw agroturystycznych występuje w Zakliczynie - 27, Ciężkowice posiadają 24, natomiast Pleśna 9. Gospodarstwa te najczęściej oferują od 2 do 3 pokoi. Pobyt turystów uatrakcyjniany jest poprzez organizację jazdy konnej, wycieczek z gospodarzem, spotkań z twórcami ludowymi, pokazów wypiekania chleba, przejażdżek bryczką oraz spotkań przy ognisku czy grillu. Jako najważniejsze zalety oferty agroturystycznej wymieniane są produkty prosto z gospodarstwa, cisza i spokój, położenie na czystym ekologicznie terenie - malownicze lasy obfitujące w grzyby, jagody i zioła, wzgórza, rzeki i stawy. Gmina Wojnicz, poza Wojniczem (restauracja, schronisko PTSM), nie posiada rozbudowanej infrastruktury turystycznej, szczególnie hotelarsko - gastronomicznej. Lukę tą starają się wypełnić powstające gospodarstwa agroturystyczne oferujące wypoczynek pobytowy połączony z wypoczynkiem aktywnym - rowery, konie, sporty wodne. Ważną zaletą bazy noclegowej opisywanych gmin są niskie ceny, zwłaszcza w tych gospodarstwach, gdzie przeciętna stawka dzienna wynosi 15-25 zł za łóżko. Pozostałe obiekty noclegowe na terenie LGD są bardzo zróżnicowane. Należą do nich schroniska młodzieżowe, domy rekolekcyjne, ośrodki wypoczynkowe, w tym m.in.: - pensjonat „U Martusiowej” w Ciężkowicach, Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 59 - hotel „Uroczysko Jamna” w Jastrzębi, - Bacówka na Jamnej prowadzona przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza z Poznania, - Duszpasterstwo Akademickie Dominikanów prowadzone przez O. Jana Górę na Jamnej. Na szczególną uwagę zasługuje dom pracy twórczej Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej (gm. Ciężkowice). Organizowane tam są co roku koncerty muzyki poważnej oraz impreza „Bravo Maestro” z wirtuozami z całego świata. Gospodarstwa agroturystyczne: Ciężkowice - 24 gospodarstwa agroturystyczne – Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne, Koło Ciężkowickie /120 miejsc/ Pleśna - 9 gospodarstw agroturystycznych /60 miejsc/ Wojnicz - 5 gospodarstw agroturystycznych /32 miejsca/ Zakliczyn - 27 gospodarstw agroturystycznych /220 – 250 miejsc/ Ciężkowice - schronisko młodzieżowe PTSM/32 miejsca/, dom rekolekcyjny /120 miejsc/, Pensjonaty/ schroniska, domy, ośrodki ... / hotel – dom pracy twórczej Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej /22 miejsca/, hotel „Uroczysko Jamna” /25 miejsc/, pensjonat „ U Martusiowej” /20 miejsc/, Pleśna - Zajazd „U Burnatów” /20 miejsc/, dom strażaka /12 miejsc/, Wojnicz - schronisko PTSM w Wojnicz, Zakliczyn - bacówka na Jamnej /27 miejsc/. Inne Ciężkowice - pole biwakowe w Jastrzębi, Pleśna - 4 pokoje gościnne, Wojnicz - szkoła podstawowa w Wojniczu /noclegi w czasie wakacji/, szkoła podstawowa w Biadolinach Radłowskich /noclegi dla młodzieży w czasie wakacji/. Łączna liczba miejsc: Ciężkowice ~ 350 Pleśna ~ 100 Zakliczyn ~ 370 Wojnicz - 220 Baza gastronomiczna Ważnym uzupełnieniem bazy noclegowej jest oferta gastronomiczna, tzw. infrastruktura żywieniowa. Składają się na nią restauracje, zakłady gastronomiczne, zajazdy, karczmy, bary, pizzerie. Usługi gastronomiczne świadczone są także w istniejących obiektach noclegowych, przede wszystkim w gospodarstwach agroturystycznych. Serwowane są obfite, regionalne przysmaki oraz istnieje możliwość zamawiania ulubionych dań. Można zasmakować również w produktach wytwarzanych na miejscu, jak np. twaróg, suszony ser, chleb, mleko prosto od krowy, wiejskie jajka. Zajazdy / restauracje, kawiarnie, bary / Ciężkowice- Bar „Smakosz” u p. Martusiowej pizzeria „Piramida” w Ciężkowicach hotel – dom pracy twórczej Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 60 restauracja „Galicja” w Ciężkowicach restauracja „Wrzos” Pleśna- Politechnika Krakowska – pałac w Janowicach „Zajazd na krzyżówkach” – Rychwałd Restauracja „Rotunda” w Pleśnej Wojnicz- restauracja „Wojnicka” w Wojniczu restauracja „Kasztelańska” w Wojniczu pizzeria „Wrzask” w Wojniczu Zakliczyn- restauracje: „Jagiellonka” w Zakliczynie „Podzamcze” w Melsztynie kawiarnie: „Ratuszowa” i „Piwnica” w Zakliczynie, „ Elita ” w Wesołowie, kawiarnia w Faściszowej punkty gastronomiczne: bacówka na Jamnej „Ramix” w Zdoni „Astoria” w Zakliczynie bary: dwa bary w Rudzie Kameralnej, bar w Paleśnicy Infrastruktura okołoturystyczna Ilość i rozmieszczenie obiektów ułatwiających codzienne funkcjonowanie turystów wpływa na bezpieczeństwo ich pobytu. Jest dodatkowym elementem przetargowym oferty. Najlepiej przedstawia się sieć obiektów związanych z życiem codziennym, tj. stacje benzynowe, komunikacja, apteki, poczty, sklepy spożywcze. Nieźle wygląda sytuacja ze szlakami turystycznymi. Gminy przejawiają także dużą aktywność w wytyczaniu ścieżek rowerowych. Jeżeli chodzi o obiekty o charakterze sportowym i rozrywkowym, są to wielofunkcyjne boiska przy szkołach podstawowych, place zabaw, domy kultury, kluby dyskotekowe. Na terenie LGD „Dunajec–Biała” znajdują się obiekty sportowo-rekreacyjne, solaria, gabinety kosmetyczne, siłownie i oświetlone korty tenisowe. Dobrze rozwinięta jest także obsługa bankowa z dostępem do bankomatów. Turyści mają łatwy dostęp do placówek ochrony zdrowia, aptek, poczty, stacji benzynowych i gazowych, kantorów wymiany walut, kawiarenek internetowych, oraz punktów naprawy pojazdów. Wyciągi narciarskie: Jastrzębia – długości 600 metrów, stok oświetlony, nagłośniony, ratrak, kuchnia Lubinka – długość 1600 metrów, stok oświetlony, nagłośniony, ratrak, kuchnia Szlaki turystyczne: Ciężkowice: Ciężkowice: Szlak Niepodległości im. J. I. Paderewskiego /znaki niebieskie/ Przebieg: Tuchów – Brzanka – rezerwat „Skamieniałe Miasto” – Kąśna Dolna – Bruśnik – Bukowiec – Żebraczka – Przydonica – Dział – Bartkowa. /znaki żółte/ Przebieg: Tarnów (Góra Św. Marcina) – Piotrkowice – Pleśna – Wał– Siemiechów – Brzozowa – Sucha Góra – Jastrzębia – Jamna – Bartkowa. /Znaki żółte/ Przebieg: Pławna (PKP) – Bruśnik. /Znaki czarne/: Przebieg: Bogoniowice (stacja PKP) – Ciężkowice (rezerwat „Skamieniałe Miasto”). /Znaki zielone/ Przebieg: Pławna PKP – Pomnik Przyrody – „Diable Boisko” Pleśna: Tarnów – Gródek nad Dunajcem /znaki żółte/, Lubinka – Wał /znaki zielone/, Wał – Pleśna /znaki żółte/, Pleśna – Przysiółek Olszówki na Lubinkę /bez znaków/ - długość ok. 15 km, Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 61 czas przejścia ok. 3,5 h; wycieczka na cmentarz Legionistów w Łowczówku i powrót /bez znaków/- czas 2,5 h; do Tarnowa przez Słoną Górę – Górę św. Marcina – 15 km, czas ok. 3,5 h /znaki żółte/; Pleśna – Wał – Sucha Góra – Gródek nad Dunajcem – 33 km; ścieżka przyrodnicza „Uroczysko Paleśnianki” ; część szlaku Paderewskiego /Tarnów – Kąśna Dolna/ Wojnicz: szlak pieszy Wojnicz – Więckowice – Wielka Wieś – Panieńska Góra /331 m npm./ długość 8 km, czas przejścia 2 h /znaki niebieskie/; fragment szlaku niebieskiego Dębno – Melsztyn /okolice Jaworska/; ścieżka rowerowa wiodąca południową częścią gminy /Isep – Wielka Wieś – Milówka – Grabno – Rudka – Więckowice – Wojnicz/ Zakliczyn: Gromnik – Czchów; 3 piesze szlaki turystyczne PTTK; czarny /Zakliczyn – Sucha Góra/; czerwony /Jastrzębia – Styr – Jamna/; zielony /Sucha Góra – Mogiła – Czchów/; niebieski /Zawada Lanckorońska – Dębno/. Inne: Ciężkowice- Nauka jazdy konnej, objazdy, turystyka konna – gospodarstwo u P. Drebotów, warsztaty malarskie – gospodarstwo Teresy Bigos, szlaki rowerowe, dyskoteka „ Podgórzanka”, Ciężkowicki Jarmark Artystów i Rękodzielników /lipiec/ , Festiwal Obrzędów Ludowych /sierpień/– imprezy cykliczne promujące region, uroczystości rocznicowe Bitwy pod Pławną /wrzesień/ Pleśna - stadnina koni u Michała Kuczery w Pleśnej – nauka jazdy konnej dla początkujących, jazda rekreacyjna, rajdy konne; Powiatowy Dzień Dziecka – impreza integracyjna dla zdrowych i niepełnosprawnych; Festyny Rodzinne; Festyn Trzeźwości; Święto Owoców i Produktów Pszczelich; Święto Plonów – sierpień/wrzesień; Forum Kultury; Święto Niepodległości /listopad/ - uroczystość powiatowa na cmentarzu Legionistów w Łowczówku, połączona ze Zlotem Niepodległościowym Wojnicz - kurs tańca towarzyskiego; kurs języka angielskiego; kurs nauki gry na instrumentach; sekcje kung fu i break dance; Bractwo Rycerskie Kasztelani Wojnickiej /pod patronatem Gminnego Ośrodka Kultury/ - średniowieczna tradycja rycerska, pokazy walk rycerskich, promocja Wojnicza poprzez uczestnictwo w turniejach rycerskich organizowanych w Polsce i zagranicą; koncert organowy w kolegiacie św. Wawrzyńca; wybór Strażaka Gminy; Międzyszkolny Festiwal Teatralny; Dni Wojnicza; koncerty muzyki dawnej; dożynki gminne; remizy strażackie i Domy Ludowe /Wielka Wieś, Zakrzów, Dębina Łętowska, Sukmanie, Dębina Zakrzowska/; zbiorniki po wyrobisku żwirowym – Dębina Łętowska, Olszyny; kąpieliska i łowiska na rzece Dunajec i okolicznych stawach /Olszyny/; rzeka Kisielina – Biadoliny Radłowskie; świetlice wiejskie Zakliczyn- remizy OSP z salami do zabaw w Zakliczynie, Charzewicach, Faliszewicach, Filipowicach i Stróżach; „ Zielona Świetlica ” z placem zabaw w Zakliczynie. Imprezy: Święto Fasoli w Zakliczynie, Dni Gminy Zakliczyn, Uliczny Bieg Niepodległości – 14 edycji (drugi najstarszy bieg niepodległości w Polsce) zawsze 11 listopada, opieka nad mogiłami żołnierzy, uroczystości religijno-patriotyczne, koncerty muzyki poważnej, piknik samochodów terenowych „4x4”, Konkurs Piosenki Maryjnej „W siódmym niebie”, Przegląd Piosenki Religijnej. Kursy: językowe dla dzieci i dorosłych, tańca towarzyskiego, gry na instrumentach, rytmika dla dzieci, warsztaty plastyczne. II.2.3.2 Infrastruktura techniczna a) gospodarka wodno-ściekowa Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 62 Prezentowana na wykresie poniżej sytuacja w zakresie podstawowej infrastruktury wodnokanalizacyjnej na obszarze LGD Dunajec-Biała jest mocno zróżnicowana. Infrastruktura wod-kan 140 121,0 120 92,7 100 79,7 80 60 33,6 40 20 41,7 30 19,1 7,7 1,9 0 0 Ciężkowice Pleśna Wojnicz Sieć wodociągowa w km. Zakliczyn LGD DunajecBiała Sieć kanalizacyjna w km. Rys 18. Infrastruktura wodno-kanalizacyjna Połączenia do Sieć w km budynków mieszkalnych Wyszczególnienie Wodociągowa rozdzielcza Kanali- Wodocią- Kanali- zacyjnaa gowe zacyjne województwo 15528,8 6479,1 362552 powiat tarnowski 1077,8 492,5 23413 8896 Gm. Ciężkowice 7,7 19,1 339 Gm. Pleśna 33,6 41,7 Gm. Wojnicz 79,7 Gm. Zakliczyn - Zużycie wody z wodociągów w Ścieki gospodarstwach domowych Na 1 W dam3 odprowadzone w dam3b mieszkańca w m3 142703 88751,9 27,3 95957,6 2259,5 11,8 1239,3 481 33,1 3,0 64,0 694 722 45,5 4,0 87,3 1,9 1866 46 162,9 12,6 16,0 30 - 487 - - 81 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 63 LGD „Dunajec-Biała” 121 92,7 2899 1736 241,5 5,1 248,3 a – sieć rozdzielcza i kolektory, b – do kanalizacji miejskiej Tab. 35 Wodociągi i kanalizacja w 2004 roku Długość sieci wodociągowej na obszarze LGD wynosiła w 2004 roku 121 km, i posiadała 2899 podłączeń do budynków mieszkalnych. To bardzo niski wskaźnik na tle województwa i innych regionów. Jedynie gmina Wojnicz na tym tle prezentuje się relatywnie dobrze, zaś bardzo niezadowalająca sytuacja jest w gminie Zakliczyn. Zużycie wody na jednego mieszkańca, wynoszące 5,1 m3 jest dużo niższe od średniego zużycia w województwie i powiecie. Sieć kanalizacyjna jest nieco gorzej rozwinięta, jej długość wynosi jedynie 92,7 km. Korzysta z niej 1736 budynków mieszkalnych. Najlepiej skanalizowana jest gmina Pleśna, a za nią Zakliczyn. Stan rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej ulega powolnej poprawie bowiem infrastruktura ta tworzona jest dopiero od kilku lat, stanowi jednak zadanie priorytetowe dla samorządów. Na obszarze LGD istnieje 9 oczyszczalni ścieków. Największą przepustowość ma oczyszczalnia gminna w Rzuchowej. Z kolei najbardziej obciążone ściekami są obie oczyszczalnie w gminie Ciężkowice oraz oczyszczalnia w Zakliczynie. Q projekt. Obciążenie M3/dobę w% Dunajec 150 82,0% mech-biol Biała Dunajec 100 62,8% mech-biol Pleśna Biała Dunajec 725 58% mech-biol Wojnicz Zakrzowski Dunajec 100 39,0% mech-biol Wojnicz Zakrzowski Dunajec 50 17,5% mech-biol Wojnicz Zakrzowski Dunajec 40 21,3% mech-biol Zakliczyn Zakliczyn Dunajec Dunajec 474 63,3% mech-biol Paleśnica Zakliczyn Olszowianka Dunajec 48 32,8% mech-biol Melsztyn Zakliczyn Zelina Dunajec 18 5,7% mech-biol Miejscowość Gmina Odbiornik Zlewnia Ciężkowice Ciężkowice Ostruszanka Bogoniowice Cięzkowice Rzuchowa Wojnicz Kos - 2 Wojnicz Kos - 3 Wojnicz Eco Clear typ Tab36. Stan oczyszczalni ścieków na koniec 2004 r. WIOŚ Kraków. Ogólnie należy uznać, że gospodarka wodno-kanalizacyjna jest w dalszym ciągu w przeważającej części nieuregulowana i samorządy czekają duże inwestycje w tym zakresie. b) zaopatrzenie w energię Warunki zasilania w energię elektryczną na terenie LGD są dobre. Obok energii elektrycznej, drugim najpowszechniej rozprowadzanym źródłem energii jest gaz. Powiat tarnowski jest niemal w 100 % zgazyfikowany. Podobnie obszar LGD, ma zapewniony przesył gazu do prawie każdej miejscowości. Do najlepiej zgazyfikowanych gmin zalicza się Ciężkowice, które mają najdłuższą sieć gazową, przekraczającą 200 km. W pozostałych gminach sieć również jest rozbudowana. Ogólna długość sieci gazowej na obszarze LGD wynosiła (w 2002 r.) 752 km. Pod względem liczby przyłączy sytuacja Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 64 jest odmienna. Przewodzi Wojnicz - 2420 przyłączy, a Ciężkowice dysponujące 1290 przyłączami są na końcu (przy czym na tle innych regionów i tak sytuacja jest zdecydowanie korzystna i cały czas się poprawia). połączenia Wyszczególnienie Sieć gazowa prowadzone do w km budynków mieszkalnych Odbiorcy gazu z sieci Zużycie gazu z sieci w tys. Stan w dniu 31 XII W hm3 Na 1 mieszkańca w m3 Województwo 21485,6 370963 662,8 401,6 123,2 Powiat tarnowski 2698,2 28516 31,3 21,3 110,6 Tab.37 Sieć gazowa oraz odbiorcy i zużycie gazu z sieci w gospodarstwach domowych w 2004 roku. c) zagospodarowanie odpadów Na obszarze LGD nie ma większych źródeł odpadów przemysłowych. Główny strumień odpadów ma pochodzenie komunalne. Ogółem na obszarze czterech gmin współtworzących LGD zebrano 3,6 tys. ton odpadów komunalnych. Szczególnie niepokojący jest niski odsetek odpadów wyselekcjonowanych i odzyskiwanych ze strumienia odpadów komunalnych. Jest on niemal 10-krotnie niższy niż w województwie i w stosunku do lat poprzednich maleje, podczas gdy w województwie obserwuje się systematyczny wzrost ilości odpadów odzyskanych w wyniku selektywnej zbiórki. Inne niepokojące zjawisko wynika z analizy danych przekazanych do WIOŚ przez jednostki administracji samorządowej, podmioty świadczące usługi w zakresie zbiórki i wywozu odpadów oraz zarządzających składowiskami. Z danych tych wynika, że prawie 50 % powstających w powiecie odpadów komunalnych nie jest ani składowane na składowiskach ani też nie jest poddawane jakiemukolwiek recyklingowi czy odzyskowi. Na obszarze LGD „Dunajec-Biała” brak gminnych składowisk odpadów komunalnych. Odpady z gmin wchodzących w skład LGD wywożone są na składowiska w Tarnowie, Kozodrzy (woj. podkarpackie), Bolesławiu (woj. ma opolskie), Kamieńsku (woj. łódzkie). Bardzo trudnym problemem jest także składowanie odpadów komunalnych na tzw. „dzikich“ wysypiskach. Na obszarze LGD nie funkcjonuje system selektywnej zbiórki odpadów. d) sieć komunikacyjna Z trzech dróg międzynarodowych biegnących przez województwo małopolskie, jedna E-40 /nr 4/ Zgorzelec-Medyka, przebiega przez obszar LGD na terenie gminy Wojnicz. Należy również wymienić dwie drogi z północy na południe oraz jedną ze wschodu na zachód. Pierwsza przebiega przez Wojnicz – Zakliczyn – Paleśnicę - Gródek nad Dunajcem - Wielogłowy, druga przez Tarnów - Porębę Radlną – Tuchów – Siedliska – Gromnik – Ciężkowice – Bobową - Grybów oraz trzecia przez Melsztyn - Zakliczyn - Gromnik- Rzepiennik Strzyżewski. Istnieje wiele dróg lokalnych oraz trasa widokowa Gromnik - Siemiechów – Zakliczyn – Melsztyn – Czchów - Tropie nad Jeziorem Czchowskim. W roku 2005 rozpoczęto budowę obwodnicy Wojnicza, a w 2004 przebudowano pierwszy odcinek międzynarodowej trasy E-40 przebiegającej przez centrum Wojnicza. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 65 Ogólnie dostępność transportowa omawianego obszaru jest dobra, a najdogodniejszym środkiem transportu jest samochód osobowy. Pod względem gęstości dróg na 100 km obszar LGD znacznie przekracza średnią krajową i wojewódzką /2,5 razy/. Największą gęstość dróg powiatowych i gminnych o powierzchni twardej na 100 km2 ma Pleśna /ponad 177,6km/, zaś najmniejszą gminy Ciężkowice i Wojnicz - odpowiednio 102,5 km i 102,9 km. Atutem tego regionu jest również niezbyt odległe położenie niezwykle dynamicznie rozwijającego się międzynarodowego portu lotniczego w Krakowie-Balicach, będącego drugim lotniskiem w Polsce po Okęciu w Warszawie. Na terenie województwa małopolskiego funkcjonują również trzy lotniska sportowe: w podkrakowskim Pobiedniku, Nowym Targu i Łososinie Dolnej. Poza tym niewielkie lokalne lotnisko w Tarnowie. Stosunkowo blisko rejonu gmin znajduje się dziewięć drogowych przejść granicznych: w Chyżnem, Chochołowie, Łysej Polanie, Jurgowie, Sromowcach Wyżnych, Niedzicy, Kacwinie, Piwnicznej i Koniecznej. Ulokowane są wzdłuż południowej granicy województwa, będącej jednocześnie granicą państwa. Drogi publiczne o twardej Wyszczególnienie nawierzchni w km W tym o nawierzchni ulepszonej powiatowe gminne powiatowe gminne województwo 6481,7 12868,3 6374,9 9538,2 powiat tarnowski 556,1 1238,7 565,1 944,4 Gm. Ciężkowice 39,6 66,6 39,6 28,0 Gm. Pleśna 50,8 50,8 50,8 18,0 Gm. Wojnicz 14,3 66,0 14,3 61,0 Gm. Zakliczyn 43,2 104,0 43,2 61,2 LGD „Dunajec-Biała” 147,9 287,4 147,9 168,2 Tab.38 Drogi publiczne w 2004 roku (dane dot. gmin za 2001 rok) W zasadzie ilość dróg jest wystarczająca, poważnym problemem jest jednak ich stan. Wiele dróg wymaga generalnego remontu, większych nakładów na modernizację i bieżące utrzymanie. Doraźne remonty, pozwalające na utrzymanie przejezdności powodują, że drogi są nierówne oraz szybko ulegają ponownemu zniszczeniu. LGD „Dunajec-Biała” położona jest w obrębie linii kolejowej Tarnów-Nowy Sącz i dalej do Krynicy i na Słowację. Przez Obszar gminy Wojnicz przebiega też linia kolejowa Kraków – Rzeszów o znaczeniu ponadregionalnym, po której kursują pociągi ekspresowe zapewniające łączność z pozostałą częścią kraju. d) telefonizacja Podstawowym wskaźnikiem obrazującym stan w zakresie telefonii przewodowej jest gęstość telefoniczna, czyli liczba telefonów na 1000 mieszkańców. Wskaźnik ten na obszarze LGD wynosił w 2003 roku 234 i był nieco wyższy niż w województwie. Najwyższy wskaźnik telefonizacji ma gmina Wojnicz. Obszar LGD jest dobrze pokryty przez operatorów telefonii komórkowej. Pokrycie to wynosi 96 %, choć w praktyce (na skutek konfiguracji terenowych) jest nieco mniejsze. Słabszy odbiór Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 66 sygnału występuje najczęściej w wąskich dnach dolin i na stokach o położeniu przeciwległym do przekaźników. II.3. Uzasadnienie spójności obszaru ZSROW Projekt realizowany jest na Ziemi Tarnowskiej na obszarze Pogórza Ciężkowicko - Rożnowskiego w granicach czterech przylegających do siebie gmin: Wojnicz, Pleśna, Zakliczyn i Ciężkowice, które administracyjnie należą do powiatu tarnowskiego w województwie małopolskim. Ziemia tarnowska od stuleci była regionem typowo rolniczym, z drobnym przemysłem, opartym głównie na warsztatach rzemieślniczych i manufakturach. Jednocześnie będąca w przeszłości własnością najzamożniejszych rodów magnackich, posiada liczne pamiątki historyczne o bezcennej wartości. O wyborze gmin uczestniczących w projekcie zadecydowała spójność terytorialna i chęć nawiązania szerszej niż do tej pory współpracy ze strony samorządów gminnych. Wybrane do projektu gminy mają podobny, rolniczy charakter i zbliżone wskaźniki rozwoju społeczno-gospodarczego. W projekcie nie bierze udziału gmina Gromnik, która mogłaby doskonale uzupełniać pozostałe gminy pod względem terytorialnym i ma zbliżone uwarunkowania społeczno-ekonomiczne oraz podobną strategię rozwoju, która jednak niestety zdecydowała się na udział w innej Lokalnej Grupie Działania. Mimo barier utrudniających współpracę istnieje przede wszystkim wiele wspólnych cech. Są to, m.in.: - położenie na obszarze jednej jednostki fizyczno - geograficznej i geologicznej, - położenie na obszarze jednego powiatu, - zbliżony typ ukształtowania terenu i walory krajobrazowe, predysponujące do rozwoju turystyki wiejskiej, - wysoki udział ludności wiejskiej, - położenie w zasięgu oddziaływania ekonomicznego ośrodka tarnowskiego, będącego największym „pracodawcą” w regionie, - mniejsze niż w innych gminach powiatu tarnowskiego znaczenie i uzależnienie od przemysłu, - podobny typ rolnictwa o zbliżonej średniej wielkości gospodarstw (3,9 ha), produkujących nie tylko na własne potrzeby, ale także stanowiących znaczącą bazę surowcową owoców i warzyw dla przemysłu spożywczego, - relatywnie wysoki poziom bezrobocia (ok. 18 %) oraz wspólne dla wszystkich gmin zjawisko „ukrytego bezrobocia” w rolnictwie, - zły stan podstawowej infrastruktury, - problemy demograficzne, takie jak niski wskaźnik urodzeń, małżeństw i starzenie się społeczeństwa, - ujemne saldo migracji, występujące zwłaszcza w grupie wykształconej młodzieży, - niedobór usług (szczególnie rynkowych) związanych z zaspokajaniem wyższych potrzeb (np. kultura), - istniejący, niewykorzystany potencjał dla rozwoju przetwórstwa rolnego na wsi, - podobne problemy ekologiczne (zanieczyszczenie rzek, nieuregulowana gospodarka odpadami). Specyficzne warunki przyrodnicze oraz społeczno-ekonomiczne zadecydowały o wyodrębnieniu na obszarze Pogórza Ciężkowicko - Rożnowskiego mikroregionu, który został nazwany „Dunajec–Biała”. Nazwa ta została wybrana jako najbardziej adekwatna dla nowotworzonej Lokalnej Grupy Działania. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 67 Granice, mimo że sztuczne (administracyjne), dość dokładnie pokrywają się swoim zasięgiem z granicami Pogórza Rożnowskiego. III. Aktualnie wdrażane inicjatywy/projekty na obszarze ZSROW W gminie Ciężkowice zrealizowano następujące projekty: 1. Phare INRED Nr Pl9706/02/02/L135 – „Gazyfikacja wsi Bruśnik, Falkowa, Siekierczyna”. Wartość zadania 932 764,76 zł, wartość dofinansowania 296 436,11 zł. Termin realizacji 2000 r. 2. Bank Światowy Nr C-46-0051 – „Budowa kanalizacji sanitarnej w ulicach: Grunwaldzka, Krynicka, I.J. Paderewskiego, św. Andrzeja, Cieszki, Spadzista, Rynek strona zachodnia i północna w Ciężkowicach. Wartość zadania 686 824,88 zł. Wartość dofinansowania 260 988,00 zł. Termin realizacji 2001/2002. 3. Phare Odbudowa 2001 Nr Pl01.12.01.01.012 – „Usuwanie skutków powodzi na ujęciu wody dla wodociągu miejskiego oraz sieci wodociągowej 160/90 w miejscowości Ciężkowice”. Wartość zadania 981 400,21 zł. Wartość dofinansowania 813 837,65 zł. termin realizacji 2002/2003 r. 4. SAPARD Nr 732-060009/02 – „Rozbudowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Bogoniowice wraz z przepompowniami-etap III. Wartość zadania 791 150,52 zł, wartość dofinansowania 593 362,89 zł. Termin realizacji 2003 r. 5. Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej - COUNTERPART FUND-Nr 41/41/2001- „Naprawa sieci głównej wodociągowej na ul. Grunwaldzka. Wartość zadania 158 333,28 zł. Wartość dofinansowania 63 300,00 zł. Termin realizacji 2001 r. 6. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie – Nr 001/2002/Wn6/203 – „Usuwanie skutków powodzi w obiektach gospodarki wodno – ściekowej na terenie gminy Ciężkowice”. Wartość zadania 1 290 870,00 zł. Wartość dofinansowania 862 100,00 zł. Termin realizacji 2001/2002 r. 7. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie – Nr 176/I/2001/P – „Usuwanie szkód powodziowych na kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków w Ciężkowicach”. Wartość zadania 169 470,00 zł. Wartość dofinansowania 50 841,00 zł. Termin realizacji 2001 r. 8. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie – Nr 175/I/2001 – „Modernizacja kotłowni węglowej na gazową w przychodni SPZOZ w Ciężkowicach”. Wartość zadania 55 645,02. Wartość dofinansowania 16 000,00 zł. Termin realizacji 2001 r. 9. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie – Nr D/070/02/041 – „Modernizacja ogrzewania z węglowych pieców kaflowych na kotłownię gazową w Szkole Podstawowej w Falkowej”. Wartość zadania 43 216,96 zł. Wartość dofinansowania 14 300,00 zł. Termin realizacji 2002 r. 10. Wojewódzki Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – Nr VI/45/01 – „Modernizacja dróg gminnych”. Wartość zadania 55 000,00 zł. Wartość dofinansowania 27 500,00 zł. Termin realizacji 2001 r. 11. Wojewódzki Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – Nr VI/44/6R/02 – „Modernizacja dróg gminnych”. Wartość zadania 69 000,00 zł. Wartość dofinansowania 34 500,00 zł. Termin realizacji 2002 r. 12. Wojewódzki Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – Nr VI/42/SW/03 – „Modernizacja dróg”. Wartość zadania 70 000,00 zł. Wartość dofinansowania 35 000,00 zł. Termin realizacji 2003 r. 13. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu – Nr 02/04/480 – „Budowa Sali gimnastycznej w Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 68 Jastrzębi”, wartość zadania 1 253 600,00, wartość dofinansowania 300 000,00 zł. Termin realizacji 2002/2004. 14. SAPARD Nr 16760/732-060071/03-„Rozbudowa biologicznej oczyszczalni ścieków bytowo gospodarczych w miejscowości Ciężkowice” z 150m3/d do 360 m3/d, wartość zadania 2 217 108,47zł. Wartość dofinansowania 1 619 154,32 zł. Termin realizacji lipiec 2005 r. 15. SAPARD Nr 17599/743-060042/04-„Dokończenie budowy budynku Muzeum Etnograficznego GROCIARNIA w Jastrzębi”. Wartość zadania 198 443,29 zł, wartość dofinansowania 99 221,64 zł. Termin realizacji 2004. 16.Bank Światowy Nr VIII/306/PR/1253/04 –„Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej w Ciężkowicach”, wartość zadania 1775 941,06, wartość dofinansowania 517 860 zł. Termin realizacji 15 luty 2005 r. 17. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów Nr MAŁ/655/KPRM/2004 –„Odbudowa nasypów przy studniach głębinowych i przejścia wodociągu przez rzekę Biała Tarnowska w m. Ciężkowice oraz montaż zasuwy zabezpieczającej i odmulenie kolektora odpływowego z oczyszczalni ścieków w m. Bogoniowice” Wartość zadania 145 851,88 zł, wartość dofinansowania 110 000,00 zł. Termin realizacji 30 października 2004 r. 18. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach ZPORR - numer roboczy wniosku Z/12/III/3.5.1/53/05 – „Budowa sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w Zborowicach” – planowana wartość zadania 1 600 000,00 zł, wartość dofinansowania 960 000,00 zł. Termin realizacji XII 2005 – 15 XII 2006 r. 19. Sektorowy Program Operacyjny – Nr umowy VIII/401/SW/2252/05 – „Restrukturyzacja przestrzeni publicznej w gminie Ciężkowice na przykładzie miejscowości Jastrzębia, Siekierczyna, Falkowa” – planowana wartość zadania 413 711,34 zł – wartość dofinansowania 266 669,00 zł Termin realizacji 2006 r. 20. Projekt złożony do EkoFunduszu przez Zespół Parków Krajobrazowych Pogórza w Tarnowie, przy współpracy z Centrum Kultury i Promocji w Cieżkowicach , koszt całego projektu 350 000 zł. 21. W fazę realizacji wchodzi projekt oświetlenia części drogi wojewódzkiej 977 (dojścia do parkingu) oraz iluminacji skał „Czarownica", „Grunwald" i „Skałka z krzyżem" na Skamieniałym Mieście w Ciężkowicach. 22. Realizacja inwestycji pod nazwą „Termomodernizacja budynku Urzędu Gminy w Ciężkowicach" Termin zakończenia inwestycji to 15 grudnia 2005 r. Wśród zrealizowanych w ostatnich latach projektów inwestycyjnych w gminie Wojnicz należy wymienić: 1. Urząd Wojewódzki w ramach Kontraktu Wojewódzkiego dla Województwa Małopolskiego na lata 2001-2002; Budowa Gimnazjum Publicznego w Wojniczu okres realizacji 2001-2002. 2. Fundacja im. A. Urbańczyka; Wyposażenie biblioteki w sprzęt komputerowy; Biblioteka Publiczna w Wojniczu oraz filie w Biadolinach Radłowskich i w Wielkiej Wsi; okres realizacji 2003-2004. 3. SAPARD; Budowa (przebudowa) drogi dojazdowej do terenów przemysłowo-usługowych w Wojniczu pn. Zielony Park Przemysłowy; okres realizacji maj 2004-czerwiec 2005; 4. Fundacja IKONKA; Wyposażenie biblioteki w sprzęt komputerowy; okres realizacji 2004. 5. SAPARD; Budowa sieci wodociągowej z rur PCW wraz z przyłączami domowymi przy ul. Reymonta w Wojniczu; okre realizacji lipiec 2004- sierpień 2004. 6. SPO-ROL Odnowa Wsi i ochrona dziedzictwa kulturowego; Wyposażenie świetlicy środowiskowej w Domu Strażaka w Więckowicach. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 69 7. Fundacja Tuleja; Uniwersytet III wieku; okres realizacji październik 2005 styczeń 2006. 8. SPO-ROL Odnowa Wsi i ochrona dziedzictwa kulturowego; Roboty remontowe w Domu Kultury w Grabnie; okres realizacji październik – listopad 2005. 9. ZPORR; Kanalizacja w miejscowości Wojnicz – II etap zadania III, budowa odcinka sieci wraz z przyłączami domowymi; okres realizacji 2006. W gminie Zakliczyn zrealizowano następujące projekty: 1. Phare-Inred, umowa Nr 073/3427/2000 na zadanie: „Budowa magistrali wodociągowej Wojnicz – Zakliczyn II etap”. Wartość zadania 748.867,- zł. Wartość dofinansowania 243.372,- zł. Termin realizacji 2000 r. 2. Środki Banku Światowego w ramach PAOW, umowa Nr 79/VIII/GR/52/01 na zadanie: „Rozbudowa i remont Zespołu Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Zakliczynie” Wartość zadania 470.892,- zł, wartość dofinansowania 197.770,- zł. Termin realizacji 2001-2003. 3. Środki Banku Światowego w ramach PAOW, umowa Nr 791/VIII/GR/62/01 na zadanie: „Modernizacja drogi gminnej Borowa – Dzierżaniny”. Wartość zadania 386.960,- zł, wartość dofinansowania 184.480,- zł. Termin realizacji 2001 – 2003. 4. Dotacja z rezerwy celowej budżetu państwa oraz dotacja z Powiatu Tarnowskiego, umowa Nr 115/Koi101/G/2000 na zadanie: „Budowa Zespołu Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Paleśnicy. Wartość zadania 611.500,- zł, wartość dofinansowania 292.808,- zł. Termin realizacji 2001. 5. Dotacja z NFOŚiGW na usuwanie skutków powodzi, umowa Nr 002/2002/Wn6/203 na zadanie: „Renowacja kanalizacji sanitarnej w Zakliczynie”. Wartość zadania 374.807,- zł, wartość dofinansowania 209.892,- zł. Termin realizacji 2001 – 2002. 6. Kredyt preferencyjny z BOŚ, umowa Nr 001/2002/Wn-06/UR-PO-bs/0/203 na zadanie: „Renowacja kanalizacji sanitarnej w Zakliczynie”. Uzupełnienie dotacji z poz. 5. w kwocie 52.473,- zł. Termin realizacji 2001 – 2002. 7. Dotacja z WFOŚiGW w Krakowie umowa Nr 164/I/2000 na zadanie: „Modernizacja kotłowni w budynku Gminnego ZOZ w Zakliczynie”. Wartość zadania 48.418,- zł, wartość dofinansowania 15.644,- zł. Termin realizacji 2001 – 2002. 8. Dotacja ze środków finansowych MENiS, umowa Nr 187/02/233 na zadanie: „Budowa sali sportowej w Zakliczynie”. Wartość zadania 662.294,- zł, wartość dofinansowania 217.000,- zł. Termin realizacji 2002. 9. Dotacja Telewizji Polskiej S.A. w ramach akcji „Telewidzowie powodzianom”, porozumienie z TVP z 30 listopada 2001 na zadanie: „Odbudowa kładki pieszo – jezdnej na potoku Paleśnianka”. Wartość zadania 346.084,- zł, wartość dofinansowania 241.600,- zł. Termin realizacji 2002. 10. Dotacja WFOŚiGW w Krakowie, umowa Nr D/220/02/041 na zadanie: „Modernizacja kotłowni w Szkole Podstawowej w Dzierżaninach”. Wartość zadania 49.124,- zł, wartość dofinansowania 19.649,- zł. Termin realizacji 2002. 11. Pożyczka preferencyjna WFOŚiGW w Krakowie, umowa Nr 8/077/02/042-2 na zadanie: „Budowa kanalizacji sanitarnej w Zakliczynie”. Wartość zadania 310.300,-, wartość dofinansowania 290.000,- zł. Termin realizacji 2002. 12. Program SAPARD + rezerwa celowa budżetu państwa, umowa Nr 671/734-060014/02 na zadanie: „Modernizacja drogi gminnej Gwoździec – Zawada Lanckorońska – Roztoka”. Wartość zadania 445.873,- zł, wartość dofinansowania 334.405,- zł. Termin realizacji 2003. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 70 13. Program SAPARD + rezerwa celowa budżetu państwa, umowa Nr 670/732-060018/02 na zadanie: „Budowa kanalizacji sanitarnej w Zakliczynie i części miejscowości Wesołów”. Wartość zadania 197.199,- zł, wartość dofinansowania 147.899,- zł. Termin realizacji 2003. 14. Program SAPARD + rezerwa celowa budżetu państwa, umowa Nr 15194/734-060145/03 na zadanie: „Modernizacja trzech dróg gminnych”. Wartość zadania 600.980,- zł, wartość dofinansowania 450.735,- zł. Termin realizacji 2004. 15. Program SAPARD + rezerwa celowa budżetu państwa, umowa Nr 15298/732-060136/03 na zadanie „Budowa kanalizacji sanitarnej w Zakliczynie oraz części miejscowości Lusławice i Roztoka”. Wartość zadania 777.485,- zł, wartość dofinansowania 583.114,- zł. Termin realizacji 2004. 16. Pożyczka preferencyjna z WFOŚiGW w Krakowie, umowa Nr P/097/04/07a-2 na uzupełnienie dotacji z poz. 15. Wartość zadania 777.485,-, wartość dofinansowania 181.655,- zł. Termin realizacji 2004. 17. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach ZPORR oraz rezerwa celowa z budżetu państwaumowa Nr Z/2.12/III/3.1/295/04/U/10/05 na zadanie: „Budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji w miejscowości Charzewice i Faliszewice”. Wartość zadania 3.433.323,- zł, wartość dofinansowania 2.740.554,- zł. Termin realizacji 2006 r. Wśród zrealizowanych w ostatnich latach projektów inwestycyjnych w gminie Pleśna należy wymienić: .1. Środki w ramach kontraktu wojewódzkiego województwa małopolskiego Umowa nr 7.1.4 z dnia 23 października 2003 roku Tytuł projektu: “Oznakowanie Szlaków Turystycznych w ramach programu IDENTUR”, Wartość zadania 14.000 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Urząd Wojewódzki Wartość dofinansowania 7.000 zł. Opis projektu: wykonano tablice informujące i oznakowano Szlaki Turystyczne na terenie Gminy Pleśna Umowa nr I.5.16.13 z dnia 9 lipca 2004 roku Tytuł projektu: „Rozbudowa Gimnazjum wraz z halą sportową i zapleczem socjalnym” Wartość zadania: 994.188,23 zł Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Urząd Wojewódzki Wartość dofinansowania 412.261 zł. Opis projektu: dobudowano do istniejącego budynku Gimnazjum w miejscowości Pleśna dodatkową część dydaktyczną z salami lekcyjnymi, klasopracowniami, szatniami dla młodzieży. 2. Środki przedakcesyjne: 1. Phare-INRED Nr PL9706/02/02/L092 z dnia 14 lipca 1999 roku Tytuł projektu: “Budowa wodociągu grupowego wraz z przyłączami w miejscowości Pleśna – Gmina Pleśna”, Wartość zadania 1.267.071 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Program PHARE - INRED Wartość dofinansowania 200.133 zł. Opis projektu: wybudowano 267 przyłączy o łącznej długości 6.690 m oraz sieć wodociągową o długości 16.148 mb 2. Phare-INRED Nr PL9509/02/02/L170 z dnia 30 grudnia 1999 roku Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 71 Tytuł projektu: “Budowa kanalizacji sanitarnej warz z przyłączami w miejscowości Rzuchowa”, Wartość zadania 1.082.513,60 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Program PHARE - INRED Wartość dofinansowania 341.458,92 zł. Opis projektu: wybudowano sieć kanalizacyjną o długości 4.479 mb oraz wykonano przyłącze do 70 budynków o długości 2000 mb. 3. Program SAPARD Umowa nr 20423/731-060072/03 z dnia 29 czerwca 2004 roku Tytuł projektu: “Budowa magistrali wodociągowej wraz z wodociągiem grupowym w miejscowości Świebodzin”, Wartość zadania 328.043,20 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Program SAPARD Wartość dofinansowania 176.131,47 zł. Opis projektu: budowa magistrali wodociągowej o łącznej długości 2.451 mb wraz z przyłączami wodociągowymi w ilości 59 sztuk. 4. Program SAPARD Umowa nr 20725/731-060065/03 z dnia 29 czerwca 2004 roku Tytuł projektu: “Budowa wodociągu grupowego w miejscowości Lichwin”, Wartość zadania 76.914,72 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Program SAPARD Wartość dofinansowania 47.284,00 zł. Opis projektu: budowa sieci wodociągowej o łącznej długości 1.542 mb wraz z przyłączami wodociągowymi w ilości 19 sztuk. 5. Program SAPARD Umowa nr 20707/734-060220/03 z dnia 29 czerwca 2004 roku Tytuł projektu: “Przebudowa (modernizacja) drogi gminnej Świebodzin „Kanada”, Wartość zadania 219.765,74 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Program SAPARD Wartość dofinansowania 135.047,00 zł. Opis projektu: budowa drogi o długości 710 mb 6. Program SAPARD Umowa nr 20705/734-060222/03 z dnia 29 czerwca 2004 roku Tytuł projektu: “Przebudowa (modernizacja) drogi gminnej Dąbrówka Szczepanowska Szczepanowice Wartość zadania 469.837,22 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Program SAPARD Wartość dofinansowania 288.064,00 zł. Opis projektu: budowa drogi o długości 1580 mb 7. Program SAPARD Umowa nr 20704/734-060232/03 z dnia 29 czerwca 2004 roku Tytuł projektu: “Przebudowa (modernizacja) drogi gminnej Janowice – Dolna Wieś Wartość zadania 122.628,48 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Program SAPARD Wartość dofinansowania 74.622,00 zł. Opis projektu: budowa drogi o długości 600 mb 3. Środki Banku Światowego 1. Nr projektu B2-2002-08 Tytuł projektu: “Umowa o realizację zadań szkoleniowo-dydaktycznych w ramach PAOW”, Wartość zadania 326.137,49 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Bank Światowy Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 72 Wartość dofinansowania 197.268 zł. Opis projektu: zakup środków dydaktycznych i oprogramowania komputerowego, oraz szkolenia dla nauczycieli i dyrektorów, szkolenia informatyczne dla 11 placówek oświatowych z terenu Gminy. 2. Nr projektu B2-45-0431 Tytuł projektu: “Rozbudowa i adaptacja pomieszczeń w SP w Rzuchowej”, Wartość zadania 117.468,25 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Bank Światowy Wartość dofinansowania 49.336 zł. Opis projektu: roboty budowlane polegające na wymianie stolarki okiennej oraz wykonanie instalacji wodno-kanalizacyjnej. 3. Wodociąg grupowy w Rzuchowej, wartość zadania 624.595,01 zł, dotacja z Banku Światowego w ramach PAOW – 304.352 zł, środki własne – 320.243,01 zł. Zadanie zakończono w 2002 roku. 4. Inne śodki zewnętrzne 1. Magistrala wodociągowa „Tuchów – Lichwin” z dwoma przepompowniami i zbiornikiem, wartość zadania – 3.349.602 zł, dotacja z Urzędu Wojewódzkiego – 550.000 zł, środki z ARiMR – 1.080.586 zł, środki z Urzędu Miasta i Gminy Tarnów – 82.440 zł, środki własne – 1.636.576 zł. Zadanie zakończono w 2000 roku 2. Magistrala wodociągowa „Lichwin – Rzuchowa” wraz ze stacją redukcyjną w Rychwałdzie, wartość zadania – 1.377.455 zł, dotacja z ARiMR – 299.786 zł, kredyt – 300.000 zł, środki własne 777.669 zł. Zadanie zakończono w 2001 roku. 3. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – umowa NR VI/45/sw/05 z dnia 22 września 2005 roku Tytuł projektu: “Modernizacja dróg dojazdowych do pól „nad Białą” o długości 170 m oraz „wzdłuż torów” o długości 270 m w miejscowości Łowczówek”, Wartość zadania 59.573,00 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, FOGR Wartość dofinansowania 35.000 zł. Opis projektu: długość zmodernizowanego odcinka drogi – 440mb, 4. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – umowa NR VI/159/sw/04 z dnia 8 października 2004 roku Tytuł projektu: “Modernizacja drogi dojazdowej do pól „Gierowa Górna” w Janowicach, Wartość zadania 75.988,00 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, FOGR Wartość dofinansowania 32.900 zł. Opis projektu: długość zmodernizowanego odcinka drogi – 380mb, 333 5. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – umowa NR VI/159/sw/04 z dnia 8 października 2004 roku Tytuł projektu: “Modernizacja drogi dojazdowej do pól „Gierowa Górna” w Janowicach, Wartość zadania 75.988,00 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, FOGR Wartość dofinansowania 32.900 zł. Opis projektu: długość zmodernizowanego odcinka drogi – 380mb, 6. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – umowa NR VI/29/SW/03 z dnia 4 września 2003 roku Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 73 Tytuł projektu: “Modernizacja drogi dojazdowej do pól w miejscowości Lichwin „Łazy” Wartość zadania 81.500,30 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, FOGR Wartość dofinansowania 35.750 zł. Opis projektu: długość zmodernizowanego odcinka drogi – 430mb, szerokość jezdni 3 mb 7. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych – umowa NR VI/210/SW/03 z dnia 2 października 2003 roku Tytuł projektu: “Remont dróg rolniczych uszkodzonych przez ulewne deszcze w miejscowości Rzuchowa – „Zakościele” i „K/Sklep”” Wartość zadania 62.719,31 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, FOGR Wartość dofinansowania 50.000 zł. Opis projektu: długość wyremontowanego odcinka drogi – 240mb, szerokość jezdni 3 mb 8. Prezes Rady Ministrów, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi – umowa NR MAŁ/41/MSWiA/2005 z dnia 12 lipca 2005 roku Tytuł projektu: „Remont przepustu rurowego Szczepanowice – „Wola” Wartość zadania 22.748,84 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi Wartość dofinansowania 18.199 zł. 9. Prezes Rady Ministrów, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi – umowa NR MAŁ/42/MSWiA/2005 z dnia 12 lipca 2005 roku Tytuł projektu: „Remont dróg gminnych Rychwałd – Walkowicz – Baca”, Janowice – „Zadziele” Wartość zadania 162.772,45 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi Wartość dofinansowania 130.218 zł. Opis projektu: długość wyremontowanego odcinka drogi – 1170mb, szerokość jezdni 3,35 mb 10. Prezes Rady Ministrów, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi – umowa NR MAŁ/569/MSWiA/2005 z dnia 3 października 2005 roku Tytuł projektu: „Remont przepustu rurowego w m. Lubinka Wartość zadania 13.818,38 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi Wartość dofinansowania 11.054 zł. 11. Prezes Rady Ministrów, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi – umowa NR MAŁ/568/MSWiA/2005 z dnia 3 października 2005 roku Tytuł projektu: „Remont drogi gminnej Lubinka – Janowice” Wartość zadania 25.917,54 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi Wartość dofinansowania 19.331 zł. Opis projektu: długość wyremontowanego odcinka drogi – 200mb, szerokość jezdni 2,7 mb 11. Prezes Rady Ministrów, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi – umowa NR MAŁ/570/MSWiA/2005 z dnia 3 października 2005 roku Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 74 Tytuł projektu: „Remont dróg gminnych: Lichwin „Łazy”, Świebodzin „Tory”, Łowczówek – Piotrkowice, Janowice „Bigosówka” Wartość zadania 124.519,26 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi Wartość dofinansowania 99.615 zł. Opis projektu: długość wyremontowanego odcinka drogi – 497mb, szerokość jezdni 2,75 mb 11. Prezes Rady Ministrów, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi – umowa NR 61/12/OS-IIA/RCKB/MSWiA/2005 z dnia 25 października 2005 roku Tytuł projektu: „Wykonanie opinii geologicznej i projektu zabezpieczenia osuwisk określonych w KDO nr 1,2,4,6 oraz opracowanie projektu przedłużenia innej drogi gminnej prowadzącej przez centrum Szczepanowic” Wartość zadania 166.530,00 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi Wartość dofinansowania 133.134 zł. 12. Prezes Rady Ministrów, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi – umowa NR MAŁ/323/KPRM/2004 z dnia 5 sierpnia 2004 roku Tytuł projektu: “Remont dróg gminnych: 1. Lichwin „Nowy Świat – Ciurej” 2. Rychwałd „Zagórze I – Janik – Górska” 3. Szczepanowice „Nad Kościół” 4. Pleśna „Bryl –Kula” 5. Plesna „Bryl – Chrzanowski” 6. Świebodzin „do J. Seruś” Wartość zadania 452.479,28 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi Wartość dofinansowania 300.000 zł. Opis projektu: długość wyremontowanych odcinków dróg –2 025mb 13. Prezes Rady Ministrów, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi – umowa NR MAŁ/639/KPRM/2004 z dnia 28 października 2004 roku Tytuł projektu: “Remont dróg gminnych „Osiedle” w m. Rzuchowa, „Pustki” w m. Pleśna oraz przepusty w ciągu dróg „Łazy”, „Burnat” w m. Lichwin, „Rzeki” w m. Janowice” Wartość zadania 250.000,12 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi Wartość dofinansowania 200.000 zł. Opis projektu: długość wyremontowanych odcinków dróg – 540mb. Wyremontowane trzy ważne przepusty w komunikacji dróg gminnych 14. Prezes Rady Ministrów, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi – umowa NR MAŁ/356/KPRM/2003 z dnia 8 września 2003 roku Tytuł projektu: “Remont drogi gminnej „Janowice – Działy Górne” Wartość zadania 158.039,54 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi Wartość dofinansowania 110.000 zł. Opis projektu: długość wyremontowanego odcinka drogi – 350mb 15. Prezes Rady Ministrów, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi – umowa NR MAŁ/456/KPRM/2003 z dnia 25 września 2003 roku Tytuł projektu: “Remont drogi gminnej „Świebodzin(Szkoła) - Kłokowa” i drogi gminnej „Pleśna Doliska Pleśnieńskie” Wartość zadania 124.991,63 zł, Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 75 Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Biuro ds. Usuwania Skutków Powodzi Wartość dofinansowania 99.993 zł. Opis projektu: długość wyremontowanego odcinka drogi – 290 mb 16. Województwo Małopolskie – umowa NR VII/407/WUP/1498/03 z dnia 14 października 2003 roku Tytuł projektu: “Utworzenie Gminnego Centrum Informacji” Wartość zadania 101.018 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Wojewódzki Urząd Pracy Wartość dofinansowania 60.744 zł. Opis projektu: wyposażenie w zestawy komputerowe (6 szt), kserokopiarkę, fax, drukarkę laserową pomieszczenia w którym znajduje się Gminne Centrum Informacji. Miejsce informacji dla bezrobotnych, pracujących i przedsiębiorców z terenu Gminy Pleśna 17. Tytuł projektu: “Pracownia komputerowa w każdej szkole”, „Pracownia komputerowa dla każdego gimnazjum”, „Pracownie komputerowe dla szkół w 2004 r” Wartość zadania 159.674 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Wojewódzki Urząd Pracy Wartość dofinansowania 144.254 zł. Opis projektu: wyposażenie w zestawy komputerowe (45 szt) w szkołach ZSPiG w Rzuchowej, Szkoła Podstawowa w Janowicach, Szkoła Podstawowa w Pleśnej, Szkoła Podstawowa w Świebodzinie, i w bibliotece: Biblioteka Szkolna w Pleśnej i Biblioteka Szkolna w Lichwinie. 18. Tytuł projektu: “Pracownia komputerowa w każdej szkole”, „Pracownia komputerowa dla każdej szkoły”, „Pracownie komputerowe dla szkół w 2005 r” Wartość zadania 156.345,84 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, Wojewódzki Urząd Pracy Wartość dofinansowania 156.345,84 zł. Opis projektu: wyposażenie w zestawy komputerowe (45 szt) w szkołach ZSPiG w Rzuchowej, Szkoła Podstawowa w Lichwinie, Gimnazjum w Pleśnej, Szkoła Podstawowa w Szczepanowicach. 19. Remont i nadbudowa Gminnego Domu Kultury w Pleśnej. Wartość zadania 436.000,00 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, środki pozyskane z SPO „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” Wartość dofinansowania 396.000,00 zł. Opis projektu: Zadanie zostanie zakończone w 2006 roku. 20. Modernizacja i rozbudowa Zespołu Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Rzuchowej. Wartość zadania 1.972.114,83 zł, Źródła finansowania: budżet Gminy Pleśna, środki w ramach ZPORR działanie 3.5.1. oraz z budżetu państwa Wartość dofinansowania 1.380.480,37 zł. Opis projektu: Zadanie zostanie zakończone w 2006 roku. IV. Analiza SWOT obszaru objętego ZSROW SWOT, to metoda diagnozy wykorzystywana powszechnie w uspołecznionym procesie planowania. Nazwa techniki pochodzi od pierwszych liter angielskich słów: Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 76 S - Strengths - Silne strony, W - Weaknesses ZASOBY GMINY atuty - Wady, ZASOBY GMINY słabości, słabe strony O - Opportunities T - Threats - Okazje, OTOCZENIE możliwości, szanse - Trudności, OTOCZENIE zagrożenia Tab.39 Zakres analizy SWOT Technika ta pozwala ocenić zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne czynniki, mogące mieć wpływ na powodzenie planu strategicznego, dlatego stanowi użyteczną pomoc prowadzącą do dokonania analizy zasobów i otoczenia Lokalnej Grupy Działania oraz określenia jej priorytetów rozwoju. W celu uzyskania jasnej analizy przyjmuje się, że mocne strony i słabe strony to czynniki wewnętrzne z punktu widzenia LGD, na które społeczność lokalna ma wpływ, a szanse i zagrożenia to czynniki zewnętrzne, znajdujące się w otoczeniu. Poniżej prezentujemy analizę SWOT dla LGD „Dunajec-Biała” stworzoną i zweryfikowaną przez uczestników warsztatów strategicznych. Przy tworzeniu analizy SWOT Lokalnej Grupy Działania przyjęto założenie, że określanie atrybutów istotnych ze względu na szeroko rozumiany rozwój obszarów wiejskich będzie poprzedzone consensusem w ramach zespołów zadaniowych, dlatego powstała analiza SWOT bez atrybutów kontrowersyjnych czy wątpliwych. SILNE STRONY Istniejący potencjał turystyczny mikroregionu Zasoby dziedzictwa historycznego i kulturowego Zbliżone zasoby etnograficzne i architektura krajobrazu Atrakcyjna sieć rzeczna Przyjazne warunki klimatyczne (łagodny klimat) sprzyjające turystyce i rolnictwu Źródła wód chlorkowych i siarczkowych Brak przemysłu i zanieczyszczeń Nie wyeksploatowany wizerunek regionu Zaradność, pracowitość społeczności lokalnej Posiadanie wspólnie wypracowanej wizji rozwoju obszaru LGD Potencjał wykształconych, aktywnych ludzi Doświadczenie w pozyskiwaniu i zagospodarowaniu zewnętrznych środków pomocowych Prężnie działające organizacje pozarządowe Zbliżona charakterystyka gmin tworzących LGD Zwielokrotniony potencjał ludzki i operacyjny Rozwinięte rolnictwo drobnotowarowe Centralne położenie wobec ośrodków miejskich (Kraków, Tarnów, Nowy Sącz) Dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna Położenie przy trasach tranzytowych Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 77 Rozwijający się ośrodek turystyki pielgrzymkowej (Jamna, Zakliczyn, Ciężkowice) SŁABE STRONY Niskie dochody społeczności lokalnej Turystyka zarobkowa (migracja) Mało zróżnicowana oferta turystyczna Brak dotychczas jednolitej strategii rozwoju gmin wchodzących w skład LGD Bariery mentalne Słaba infrastruktura sportowo - turystyczna Roszczeniowa postawa części społeczeństwa Słaba promocja regionu Brak wiedzy na temat kreowania, wykorzystania produktu lokalnego i jego promocji Brak sieci przetwórstwa rolno-spożywczego Słabe procedury komunikacji międzyludzkiej Brak kapitału finansowego Słaba znajomość języków obcych Brak gminy Gromnik w strukturze i terytorium LGD SZANSE LGD szansą rozwoju Zaangażowanie wielu osób i środowisk na rzecz LGD Odbudowa tradycji uprawy winorośli i produkcji wina Odbudowa pszczelarstwa Wzrost zapotrzebowania na usługi i konsumpcję Uaktywnienie społeczeństwa przez działania LGD Zapotrzebowanie na produkcję żywności ekologicznej Wzrost zamożności klasy średniej Wzrost liczby turystów zagranicznych Zapotrzebowanie na turystykę kulturową i alternatywną Wzrost popularności turystyki aktywnej, weekendowej i pielgrzymkowej ZAGROŻENIA Niestabilne i niespójne prawo i przepisy fiskalne nieprzyjazne dla rozwoju przedsiębiorczości indywidualnej i rodzinnej Konkurencja ze strony innych regionów Zmieniające się trendy w turystyce Słabość administracji Biurokracja Prywata Brak myślenia perspektywicznego Brak nowoczesnej infrastruktury turystycznej Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 78 V. ZSROW – cele i planowany budżet V.1 Tematy wiodące i cele strategiczne ZSROW ZSROW powinna dotyczyć jednego lub kilku tematów wiodących wybranych spośród następujących: 1) innowacja - zastosowanie nowych technik informacji know-how i nowych technologii w celu podniesienia konkurencyjności produktów i usług świadczonych na terenach wiejskich, 2) poprawa jakości życia na obszarach wiejskich, 3) podnoszenie wartości lokalnych produktów, zwłaszcza przez ułatwianie małym jednostkom produkcyjnym dostępu do rynków dzięki wspólnym działaniom, 4) wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału obszarów należących do sieci Natura 2000. Lokalna Grupa Działania Dunajec-Biała wybrała dwa tematy wiodące: Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału obszarów należących do sieci Natura 2000 jako Priorytet Główny z zastrzeżeniem, że na obszarze LGD „Dunajec-Biała” nie ma obszarów objętych ochroną w ramach sieci Natura 2000, ale są zaawansowane działania nad koncepcją włączenia do sieci ostoi nietoperzy położonych przy granicy LGD. Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich, jako Priorytet Dodatkowy. Misja Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała” oraz lista zatwierdzonych Celów Strategicznych i Programów (do 2013 roku zostały zaprezentowane poniżej). MISJA Lokalna Grupa Działania „Dunajec–Biała” inicjuje i realizuje na swoim terenie nowatorskie projekty ukierunkowane na wykorzystanie unikalnych walorów przyrodniczych i kulturowych Pogórza Ciężkowicko – Rożnowskiego oraz poprawę jakości życia mieszkańców. Priorytet: A. Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału obszarów należących do sieci Natura 2000 W wykorzystaniu walorów przyrodniczych i kulturowych upatruje się główne szanse na wypromowanie i rozwój turystyki wiejskiej oraz kształtowanie unikalnego wizerunku regionu. A.I. Waloryzacja dziedzictwa kulturowego i historycznego Podczas warsztatów zwrócono uwagę na bogactwo dziedzictwa kulturowego i historycznego. Istniejąca architektura, rodzime tradycje, obyczaje i legendy są wszechobecne niemal w każdej sferze życia mieszkańców. Odpowiednie zagospodarowanie tych zasobów w znacznej mierze przyczyni się do podniesienia atrakcyjności naszej „Małej Ojczyzny”. Niezbędna jest renowacja Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 79 historycznej architektury oraz istniejących parków, a także rozwijanie muzeów i izb regionalnych. Jednym z pomysłów na utrzymanie żywych tradycji oraz zabytków historii jest utworzenie żywego skansenu kulturowego. Ważnym elementem kulturotwórczym są zespoły i grupy folklorystyczne oraz artyści ludowi tworzący na naszym terenie. Wspieranie ich działalności pozwoli utrwalić naszą tożsamość oraz przyczyni się do wzbogacenia potencjału turystycznego naszego regionu. Wspólny kalendarz imprez kulturalnych zwiększy więzi między lokalną społecznością. Wypracowano następujące programy: A.I.1. -renowacja zabytków (drewniane domy, zabytkowe kapliczki, cmentarze wojskowe), A.I.2. -rozwój istniejących muzeów i izb regionalnych, A.I.3. -utworzenie żywego skansenu kulturowego, A.I.4. -wspieranie ruchu artystycznego, rozwój zespołów i grup folklorystycznych, A.I.5. -budowa przenośnej, stylowej estrady na użytek LGD „Dunajec-Biała”, A.I.6. -skatalogowanie i odnowienie kapliczek oraz zaprojektowanie szlaku turystycznego, A.I.7. -opracowanie „wspólnego kalendarza” imprez kulturalnych i festynów, A.I.8. -renowacja i zagospodarowanie istniejących parków. A.II. Waloryzacja i ochrona dziedzictwa przyrodniczego Poza istniejącym olbrzymim potencjałem historycznym i kulturowym, LGD „Dunajec–Biała” jest terenem niezwykle atrakcyjnym pod względem przyrodniczym. Utrzymanie tych zasobów poprzez propagowanie idei ochrony środowiska, wdrażanie produkcji paliw ekologicznych oraz popularyzację źródeł energii odnawialnej spowoduje, że w pełni będzie można je wykorzystać dla rozwoju naszego mikroregionu. Podstawowymi kierunkami, na które wskazali uczestnicy warsztatów są: popularyzacja istniejących oraz stworzenie nowych szlaków turystycznych, zagospodarowanie rzek, wykorzystanie wód siarczkowych i termalnych. Wypracowano następujące programy: A.II.1. -propagowanie idei ochrony środowiska (szkolenia, konkursy, segregacja odpadów), A.II.2. -popularyzacja istniejących oraz stworzenie nowych szlaków i produktów turystycznych (np. szlak winny, historyczny), A.II.3. -wykorzystanie rzek, np. popularyzacja spływu Dunajcem, zagospodarowanie kąpielisk i stanowisk wędkarskich, A.II.4. -wykorzystanie wód siarczkowych i termalnych, A.II.5. -popularyzacja uprawy , przerobu i wykorzystania biomasy jak źródła energii odnawialnej, A.II.6. -wdrożenie produkcji paliw ekologicznych (brykietowanie). A.III. Przemyślana promocja LGD „Dunajec-Biała” Uczestnicy warsztatów doszli do wniosku, że niezbędnym elementem dla rozwoju obszaru LGD jest skuteczna i nowatorska promocja, aby jak największa liczba osób dowiedziała się o atrakcjach na terenie LGD oraz o działaniach jakie są podejmowane. Organizacja i uczestnictwo w targach, jarmarkach i wystawach oraz dobrze przygotowana i prowadzona strona internetowa będą podstawowymi elementami reklamy zewnętrznej. Natomiast stworzenie zintegrowanej informacji turystycznej spowoduje, że potencjalny turysta otrzyma pełną informację o ofertach turystycznych na terenie LGD. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 80 Opracowanie pamiątek z regionu, wyprodukowanie filmu promocyjnego, wydanie albumu fotograficznego, możliwość zakupu produktów regionalnych pozwoli zachować miłe wspomnienia z pobytu oraz rozpropagować informację o atrakcjach regionu. Wypracowano następujące programy: A.III.1. -atrakcyjna i nowatorska promocja mikroregionu jako całości, A.III.2. -wykorzystanie produktów lokalnych do promowania walorów regionu, A.III.3. -stworzenie zintegrowanej informacji turystycznej na obszarze działania LGD (punkty recepcyjne i serwis internetowy), A.III.4. -opracowanie pamiątek z regionu, A.III.5. -wyprodukowanie filmu promocyjnego (w kilku wersjach językowych), A.III.6. -wydanie albumu fotograficznego LGD, A.III.7. -uruchomienie stoisk z produktami regionalnymi na terenie LGD „Dunajec-Biała” (zdrowa żywność, rękodzieło), A.III.8. organizacja targów, wystaw, jarmarków w celu promocji produktów lokalnych i ekologicznych, A.III.9. -uczestnictwo w targach. A.IV. Rozwój agroturystyki i różnych form turystyki weekendowej Wykorzystanie zasobów kulturowych i naturalnych odbywać się będzie poprzez rozwój agroturystyki i różnych form turystyki weekendowej połączonej z propagowaniem aktywnych form wypoczynku. Służyć temu będzie między innymi utworzenie systemu ścieżek rekreacyjnych i stworzenie miejsc do uprawiania sportów ekstremalnych. Ważnym elementem jest również dostosowanie oferty turystycznej dla różnych grup odbiorców, np. wędkarzy czy artystów. Warunkiem koniecznym dla rozwoju turystyki jest zapewnienie właściwej oferty usług w tym gastronomicznych, sieci wypożyczalni sprzętu sportowego, powstania odpowiednio przygotowanych miejsc wypoczynku przy trasach turystycznych z wyeksponowaniem miejsc i motywów charakterystycznych dla regionu i zagospodarowaniem punktów widokowych. W celu przyciągnięcia turystów LGD „Dunajec–Biała” planuje wprowadzenie unikalnych atrakcji np. nocnego dyliżansu. Wypracowano następujące programy: A.IV.1. -rozwój gospodarstw agroturystycznych, (łączenie w sieci, współpraca, uzupełnianie oferty), A.IV.2. -rozwój aktywnych form wypoczynku, A.IV.3. -rozwój usług okołoturystycznych, A.IV.4. -rozwój bazy gastronomicznej, np. „karczm regionalnych”, A.IV.5. -uruchomienie sieci wypożyczalni sprzętu sportowego (np. rowery, narty), A.IV.6. -przygotowanie atrakcyjnej oferty dla wytypowanych grup (np. dla wędkarzy, artystów plenery), A.IV.7. -udostępnienie nieczynnych kamieniołomów i ostańców skalnych do celów wspinaczki skałkowej (alternatywa dla skałek w rezerwatach), A.IV.8. -unikalne atrakcje – np. nocny dyliżans, A.IV.9. -utworzenie systemu ścieżek rekreacyjnych, A.IV.10. -utworzenie miejsc odpoczynku przy trasach komunikacyjnych z wyeksponowaniem miejsc i motywów charakterystycznych dla regionu, A.IV.11. -stworzenie sieci miejsc do sportów ekstremalnych z wykorzystaniem istniejącej bazy, Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 81 A.IV.12. -zagospodarowanie punktów widokowych. B. Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich B.I. Rozwijanie społeczeństwa obywatelskiego i wzmacnianie więzi społecznych Uczestnicy warsztatów zwrócili uwagę na brak więzi obywatelskich oraz wspólnych działań w rozwiązywaniu lokalnych problemów. Zaradzić temu miałaby prowadzona konsekwentnie regionalna edukacja, polegająca między innymi na prowadzeniu warsztatów przez specjalistów (np. psychologów, socjologów) z danej dziedziny oraz miłośników lokalnej historii. Ważnym czynnikiem rozwijającym społeczeństwo obywatelskie będzie rozwój wspólnych mediów lokalnych (np. radio, prasa), które będą na bieżąco informować o zaistniałych społecznych problemach oraz sposobach wspólnego ich rozwiązywania. W celu zacieśniania więzi międzyludzkich przewidziano organizację turniejów i konkursów, które wyzwolą zdrową rywalizację i połączą społeczeństwo we wspólnym działaniu. Poszerzając horyzonty myślowe (np. kursy ekologiczne, agroturystyczne) maksyma „myśl globalnie, działaj lokalnie” stanie się żywa. Te wszystkie działania rozwiną lokalny patriotyzm. Wypracowane zostały następujące programy: B.I.1. -edukacja regionalna, wpajanie miłości do „Małej Ojczyzny”, B.I.2. -poprawa komunikacji między mieszkańcami (rozwój mediów lokalnych), B.I.3. -organizacja turniejów i konkursów międzygminnych (zdrowa rywalizacja, integracja), B.I.4. -bezpłatne kursy ekologiczne, agroturystyczne, pszczelarskie, przekwalifikowania. B.II. Rozwój zasobów ludzkich Sprawne działanie na rzecz poprawy jakości życia na obszarach wiejskich wiąże się z posiadaniem specjalistycznej wiedzy i nabycia nowych umiejętności zarówno przez dorosłych, młodzież i dzieci. Ważne jest stworzenie możliwości rozwoju dla mieszkańców LGD takich jak: edukacja informatyczna, kursy różnego rodzaju (np. języków obcych, przedsiębiorczości) organizację zajęć poza lekcyjnych i programów dla dzieci i młodzieży. Wypracowane zostały następujące programy: B.II.1. -organizacja zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży, B.II.2. -programy dla młodzieży (wspieranie pomysłów i inicjatyw grup formalnych i nieformalnych), B.II.3. -szkolenia specjalistyczne, B.II.4. -upowszechnienie nauki języków obcych i edukacji informatycznej. B.III. Poprawa warunków prowadzenia działalności gospodarczej i różnicowania źródeł dochodów Mówiąc o poprawie jakości życia na terenie LGD uczestnicy warsztatów podkreślili konieczność rozwoju alternatywnych źródeł dochodu oraz dywersyfikację działalności gospodarczej. Dlatego za bardzo ważne uznano inicjowanie powstawania formalnych i nieformalnych grup producenckich, wspieranie rozwoju nowych upraw oraz wznawianie zaniechanych (np. winorośli). Zamierzenia te będą osiągnięte z pomocą fachowców i instytucji w postaci punktów informacji gospodarczej i inkubatorów przedsiębiorczości. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 82 Wypracowane zostały następujące programy: B.III.1. -rozwój alternatywnych źródeł dochodu (rzemiosło, rękodzieło, usługi, agroturystyka, pszczelarstwo), B.III.2. -wspieranie rozwoju przedsiębiorczości (inkubatory bez ścian), B.III.3. -popularyzacja i promocja odtworzenia upraw winorośli w regionie, B.III.4. -inicjowanie powstawania grup producenckich i wspieranie grup nieformalnych, B.III.5. –utworzenie punktów informacji gospodarczej, B.III.6. -opracowanie kompleksowej oferty inwestycyjnej, B.III.7. –inwentaryzacja produktów lokalnych. B.IV. Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich Kolejnym ważnym elementem poprawy jakości życia na obszarze LGD „Dunajec–Biała” będzie poprawa estetyki naszego terenu poprzez modernizację i tworzenie ważnych dla społeczeństwa obiektów oraz motywowanie ludzi do dbania o własne podwórka. W celu integracji społeczeństwa przewidziana jest rewitalizacja centrów miasteczek i wsi. Praktycznym wdrożeniem wiedzy z kursów ekologicznych będzie wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów, co spowoduje, że nasze otoczenie stanie się czystsze i piękniejsze. Wypracowane zostały następujące programy: B.IV.1. -remonty obiektów ważnych kulturowo, B.IV.2. -rozwój punktów dostępu do Internetu (IAP), B.IV.3. -poprawa estetyki obejść (konkurs na najładniejsze obejście np. „Kwietne Domy”), B.IV.4. -wspieranie inicjatyw w zakresie rekreacji i sportu (imprezy, małe obiekty), B.IV.5. -zagospodarowanie i wzmocnienie funkcji reprezentacyjno-usługowych w centrach miasteczek i wsi (rewitalizacja), B.IV.6. -poprawa bezpieczeństwa i estetyki (oświetlenie, monitoring), B.IV.7. -modernizacja placów zabaw, oraz tworzenie nowych miejsc pod rekreację, B.IV.8. -tworzenie świetlic, kawiarenek internetowych z bezpłatnym dostępem do internetu, B.IV.9. -wdrożenie selektywnej zbiórki odpadów. Oznaczenie znaków A – (symbol pojedynczy literowy) - oznacza „Priorytet” A.I. - (symbol podwójny; Litera wielka i cyfra rzymska) – oznacza „Cel strategiczny” A.I.1. – (symbol potrójny; Litera wielka, cyfra rzymska, cyfra arabska) – oznacza „Program” Zestawione cele strategiczne i programy stanowią realizację obu wybranych priorytetów. Mają charakter długofalowy, zasadniczy z punktu widzenia rozwoju obszaru, zapewniają ciągłość i trwałość rozwoju oraz umożliwiają realizację działań w kolejnym okresie programowania zgodnie z Narodowym Planem Rozwoju w latach 2007-2013. V.2 Uzasadnienie wyboru tematu wiodącego, celów strategicznych Zestawione powyżej „drzewo celów” zostało opracowane w trakcie pięciu miesięcy prac przez zespół złożony z przedstawicieli mieszkańców w tym młodzieży, przedsiębiorców, organizacji pozarządowych i samorządów lokalnych. Prace koordynowała Fundacja Instytut Karpacki. Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 83 Przyjęto metodę od ogółu do szczegółu. Podstawą prac projektowych była diagnoza stanu społeczno-gospodarczego i analiza SWOT. Oprócz danych statystycznych wzięto pod uwagę rezultaty ankiety przeprowadzonej wśród mieszkańców Pogórza Ciężkowicko-Rożnowskiego. Ankieta stanowiła zestawienie zamkniętych i otwartych pytań umożliwiających ocenę sytuacji z zakresu m.in. warunków życia na obszarze LGD oraz najważniejszych potencjałów. W wielu miejscach dawała również możliwość swobodnej wypowiedzi. Ankieta została przeprowadzona w pierwszych miesiącach trwania projektu, na całym obszarze Lokalnej Grupy Działania. Uspołecznienie procesu planowania zostało wprowadzone w życie poprzez organizację sesji strategicznej mieszkańców z udziałem różnych środowisk, reprezentujących wszystkie gminy wchodzące w skład LGD. Częścią sesji strategicznej był również wybór tematów wiodących spośród czterech priorytetów ustalonych dla bieżącej edycji programu Leader+. W wyniku głosowania okazało się, że rozkład głosów przypadających na poszczególne priorytety uniemożliwia wybór jednego (jedynego) priorytetu, z tego powodu, iż dwa priorytety uzyskały zbliżoną liczbę wskazań równocześnie wyraźnie dystansując dwa pozostałe. Taki stan został utrzymany również w następnych etapach, po przeprowadzonych dyskusjach i konsultacjach. Dlatego należy stwierdzić, że Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała” wybrała dwa tematy wiodące: - Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych – jako priorytet główny, - Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich – jako priorytet dodatkowy. Priorytety (% wskazan) I.Technologie 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 6,35% IV. Waloryzacja zasobów 39,68% 0,00% 36,51% II.Jakość życia 17,46% III. Produkt lokalny Rys 19. Wybór priorytetów LGD „Dunajec-Biała” Wybrane priorytety mają głębokie poparcie w analizie SWOT, nie tylko po stronie istnienia koniecznych potencjałów, ale i najważniejszych potrzeb. W wyborze głównego priorytetu w wykorzystaniu walorów przyrodniczych i kulturowych upatruje się główne szanse na wypromowanie i rozwój turystyki wiejskiej, kształtowanie unikalnego wizerunku. Z kolei „poprawa jakości życia” jest także podsumowaniem istniejących aspiracji (i niekiedy frustracji) w dążeniu do likwidowania różnic w zakresie standardu życia i warunków do rozwoju, jaki jest udziałem mieszkańców LGD „Dunajec-Biała” w porównaniu do innych, lepiej rozwiniętych czy zorganizowanych regionów. Dopiero po wyborze priorytetów, uczestnicy warsztatów strategicznych sformułowali skorelowaną z nimi misję Lokalnej Grupy Działania, a następnie zestawiono najistotniejsze zagadnienia związane z Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 84 wytypowanymi priorytetami. Pogrupowane zagadnienia stały się przedmiotem prac zespołów ds. Strategii. W wyniku tych prac (mających miejsce pomiędzy styczniem a marcem 2006 roku) nastąpiło rozwinięcie kluczowych zagadnień ujętych kolejno jako Cele Strategiczne, Programy, a na końcu Zadania do realizacji w ramach Schematu II Pilotażowego Programu Leader+. Wybór priorytetów poddany został krytycznej dyskusji, m.in. na etapie prac zespołów ds. strategii oraz podczas dwóch publicznych prezentacji wersji roboczej strategii, połączonych z konsultacjami i otwartą dyskusją. Zgłaszane uwagi nie dotyczyły wyboru priorytetów czy konieczności ich rewizji. Uprawniony jest wniosek, że wybór priorytetów spotkał się z powszechna akceptacją. V.3 Partnerstwo Proces przygotowania Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich dla Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała” prowadzony był w oparciu o tzw. metodę uspołecznioną, która w odróżnieniu od tzw. metody eksperckiej przewiduje szeroki udział reprezentantów społeczności lokalnej na wszystkich etapach przygotowania strategii. Podstawą prac projektowych była diagnoza stanu społeczno-gospodarczego i analiza SWOT opracowana na sesji strategicznej. Oprócz danych statystycznych wzięto pod uwagę rezultaty ankiety przeprowadzonej wśród mieszkańców Pogórza Ciężkowicko - Rożnowskiego. Ankietą zostało objętych 135 osób, w tym 53 kobiety i 82 mężczyzn. Uspołecznienie procesu planowania zostało wprowadzone w życie poprzez organizację sesji strategicznej mieszkańców reprezentujących różne środowiska wchodzące w skład LGD. Do udziału w Lokalnej Grupie Działania „Dunajec-Biała” zostały zaproszone wszystkie samorządy gminne oraz wszyscy liczący się partnerzy społecznogospodarczy z terenu 4 gmin oraz najważniejsze stowarzyszenia działające na Ziemi Tarnowskiej, mające siedzibę poza obszarem LGD. Partnerzy społeczno-gospodarczy byli zapraszani telefonicznie, pocztą elektroniczną i faxem do włączenia się w proces współtworzenia Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała” (do udziału w sesji strategicznej, warsztatach, do uczestnictwa poprzez swoich reprezentantów w zebraniu Założycielskim i zarządzie LGD). Ogólnie imienne rekomendacje do zarządu Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała” zostały wystawione przez 20 różnych podmiotów i organizacji działających na obszarze LGD. W wyniku głosowania na Zebraniu Założycielskim do zarządu weszli przedstawiciele 10 podmiotów (odpowiednio): 1. Anna Kuzera–Majewska – z rekomendacji Stowarzyszenia Promocji i Rozwoju Gminy Zakliczyn 2. Stanisław Żabiński – z rekomendacji Gminy Zakliczyn 3. Bernadetta Polek – z rekomendacji Gminy Wojnicz 4. Stanisław Sorys – z rekomendacji Gminy Pleśna 5. Paweł Gac – z rekomendacji Stowarzyszenia Promocji i Rozwoju Gminy Zakliczyn 6. Stanisława Konopka – z rekomendacji Stowarzyszenia „Młoda Europa” w Pleśnej 7. Jan Michałowski – z rekomendacji Podgórskiego Związku Pszczelarzy w Tarnowie, Koło w Pleśnej 8. Stanisław Haraf – z rekomendacji Gminy w Ciężkowicach 9. Stanisława Wantuch – z rekomendacji Ludowego Uczniowskiego Klubu Sportowego „Orzeł” 10. Tadeusz Salwa – z rekomendacji „Stowarzyszenia Ciężkowickiego” - Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Społeczno–Gospodarczego i Kulturalnego Gmin Pogórza Ciężkowickiego Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 85 W tak skonstruowanym partnerstwie reprezentanci partnerów społeczno-gospodarczych (6 osób) stanowią 60 % składu organu decyzyjnego. Kobiety natomiast stanowią 40 % składu zarządu. Opracowana w oparciu o metodę uspołecznioną Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich powstawała w trakcie sesji strategicznych i warsztatów planistycznych realizowanych w okresie pomiędzy grudniem 2005 a marcem 2006 roku. Zdecydowano się na prowadzenie warsztatów metodami interaktywnymi z użyciem narzędzi (technik) treningowych, pozwalających uczestnikom indywidualnie i grupowo identyfikować, następnie analizować i w końcu proponować możliwe rozwiązania. Ten sposób pracy traktuje uczestników spotkań jako lokalnych ekspertów posiadających znaczące doświadczenie, a rolą konsultantów jest prowadzenie procesu budowy Strategii Rozwoju oraz proponowanie narzędzi i podawanie przykładów rozwiązań, sprawdzonych w innych samorządach. Za najważniejsze uznano stworzenie takiej sytuacji warsztatowej, która pozwalałaby uczestnikom warsztatów uzyskać pewność, że to oni sami dzięki partnerskiej współpracy, są autorami propozycji i rozwiązań. Nie byłoby to możliwe bez stworzenia sprzyjających warunków warsztatowych. Z tego powodu każde spotkanie warsztatowe prowadzone było urozmaiconymi technikami: mini wykłady, techniki kreatywne, prace z formularzem, techniki pracy zespołowej, moderowana dyskusja, „burza mózgów”. Uczestnicy otrzymywali w trakcie prac warsztatowych materiały dotyczące poszczególnych zagadnień. Opracowana Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich w dniu 20 marca 2006 roku, została zaprezentowana na stronie internetowej www.cumulus.org.pl, gdzie udostępniono również możliwość kierowania swoich uwag do zespołu projektowego. Oprócz tego odbyły się cztery publiczne prezentacje roboczej wersji strategii połączone z dyskusją i konsultacjami. Miały one miejsce we wszystkich gminach współtworzących LGD: w dniu 22 marca w Zakliczynie, w dniu 23 marca w Ciężkowicach i w Pleśnej oraz w dniu 24 marca w Wojniczu. Oprócz tego, założenia Strategii zostały przedstawione radnym gmin współtworzących LGD. Z możliwości udziału w konsultacjach skorzystało łącznie 85 osób (z czego 48 podczas czterech spotkań zorganizowanych dla mieszkańców). Do tego należy dodać ok. 120 unikalnych użytkowników w Internecie. Zgłoszone i przedyskutowane w trakcie spotkań i drogą internetową uwagi zostały uwzględnione przy formułowaniu ostatecznej wersji ZSROW w niniejszym brzmieniu. Zgłaszane uwagi dotyczyły: -propozycji zmiany atrybutów analizy SWOT (3 uwagi) -propozycji zmiany lub dodania nowych celów strategicznych (2 uwagi) -propozycji zmiany lub dodania nowych programów (6 uwag) -uwag do budżetu Schematu II ( 7 uwag) -innych zagadnień (3 uwagi) Zgłoszone uwagi zostały przeanalizowane w gronie zespołu roboczego i tam gdzie to było uzasadnione i możliwe do uwzględnienia w ramach planowanego budżetu wprowadzone do strategii (np. zapisy dotyczące szlaku winnego i wsparcia dla zakładania winnic na obszarze LGD). Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 86 V.4 Sposób finansowania ZSROW Zestawienie zbiorcze planowanych kosztów realizacji zadań w okresie 01 październik 2006 – 31 marzec 2008 Koszty w zł Lp. koszt całk. Rodzaje kosztów etap I VAT k. kwalif koszt całk. etap II VAT k. kwalif koszt całk. etap III VAT etap IV VAT koszt całk. k. kwalif k. kwalif 1. Koszty administracyjne w tym zakup sprzętu 47550 3750 47550 15350 324 15350 15350 324 15350 31000 703 31000 2. Promocja i informacja 3450 622 3450 600 108 600 2250 406 2250 5700 1027 5700 3. Pomoc szkoleniowa i doradcza 25000 4508 25000 2000 361 2000 6000 1082 6000 16000 2885 16000 4. Analizy, ekspertyzy itp 64000 10820 64000 1000 0 1000 36000 6311 36000 91000 10459 91000 5. Działania na rzecz promocji regionu 14800 1947 14800 87500 13345 87500 91500 6493 91500 135300 19890 135300 6. Współpraca i wymiana doświadczeń między LGD 750 0 750 56050 0 56050 750 0 750 750 0 750 7 Suma 155550 21647 155550 162500 14138 162500 151850 14616 151850 279750 34965 279750 Szczegółowe zestawienie rzeczowo finansowe realizacji zadań w okresie 01 październik 2006 – 31 marzec 2008. 18,032787 0,18032787 etap I etap II kod rodzaj kosztu koszt całk. VAT 1 2 3 4 k. kwalif koszt całk. 5 6 VAT 7 etap III k. kwalif koszt całk. 8 9 VAT 10 VAT k. kwalif ogółem k. kwalifik. 13 14 18 etap IV k. kwalif koszt całk. 11 12 A. Koszty administracyjne (Ka) I.1. I.1.1. I.1.2. I.1.3. I.2. I.2.1. Wynagrodzenie pracowników (z narzutami) wynagrodzenie Kierownika Biura/Projektu 3/4 etatu 25200 0 25200 12600 0 12600 12600 0 12600 25200 0 25200 75600 10200 0 10200 5100 0 5100 5100 0 5100 10200 0 10200 30600 wynagrodzenie pracownika biurowoadministracyjnego wynagrodzenie księgowej 10200 4800 0 0 10200 4800 5100 2400 0 0 5100 2400 5100 2400 0 0 5100 2400 10200 4800 0 0 10200 4800 30600 14400 14500 2614 14500 0 0 0 0 0 0 600 108 600 3150 568 3150 15100 3150 Zakup sprzętu biurowego zakup zestawu komputerowego (stacj.) Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 87 I.2.2. I.2.3. I.2.4. I.2.5. I.2.6. 1.2.7. I.2.8. I.2.9. I.3. I.3.1 I.3.2 I.3.3 I.3.4. I.4. I.4.1. zakup oprogramowania zakup drukarki zakup telefonu i telefaxu zakup aparatu cyfrowego zakup komputera przenośnego zakup skanera zakup rzutnika multimedialnego ubezpieczenie sprzętu Opłaty związane z prowadzeniem biura opłaty telekomunikacyjne eksploatacja sprzętu i mat. biurowe opłaty pocztowe delegacje Zakup innego wyposażenia biura zakup mebli biurowych Suma kosztów administracyjnych (Ka) 2000 600 500 1000 3100 250 3000 900 361 108 90 180 559 45 541 162 2000 600 500 1000 3100 250 3000 900 600 108 600 4850 595 4850 2750 324 2750 2750 324 2750 5200 595 5200 1500 1800 300 1250 270 325 0 0 1500 1800 300 1250 900 900 150 800 162 162 0 0 900 900 150 800 900 900 150 800 162 162 0 0 900 900 150 800 1500 1800 300 1600 270 325 0 0 1500 1800 300 1600 0 2000 600 500 1000 3100 250 3000 1500 15550 4800 5400 900 4450 3000 3000 3000 541 3000 0 0 0 0 0 0 0 0 3000 47550 541 3750 3000 47550 15350 324 15350 15350 324 15350 31000 703 31000 109250 43200 6933 43200 59650 469 59650 10000 1488 10000 65450 5715 65450 178300 25000 4508 25000 2000 361 2000 6000 1082 6000 16000 2885 16000 49000 6000 1082 6000 6000 1082 6000 12000 10000 1803 10000 10000 B. Koszty pozostałe (Kp) II. II.1. Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich Szkolenia II.1.1. organizacja kursów języka angielskiego/niemieckiego w LGD II.1.2. szkolenia z zakresu uprawy winorośli oraz pszczelarstwa II.2.1. organizacja szkoleń informatycznointernetowych dla mieszkańców organizacja szkoleń i udział w szkoleniach podnoszących kwalifikacje personelu (zarządzanie projektami, języki, i in.) Analizy, ekspertyzy honoraria konsultantów za przygotowanie strategii działania na lata 2007-2013 II.2.2. udzielenie grantów na koncepcje (dokumentacje) mikroprogramów dla podmiotów z obszaru LGD II.1.3. II.1.4. II.2. 21000 3787 21000 21000 4000 721 4000 2000 361 2000 14000 1803 14000 1000 0 1000 1000 0 1000 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 43000 1803 43000 6000 59000 10000 1803 10000 10000 32000 0 32000 32000 88 inwentaryzacja produktów lokalnych na obszarze LGD opracowanie procedur naboru i wyboru projektów w modelu "mikrograntów" tłumaczenia dokumentów 10000 1803 10000 2000 2000 0 0 2000 2000 1000 0 1000 1000 0 1000 1000 0 1000 2000 5000 Przedsięwzięcia o charakterze informacyjnym 3450 622 3450 600 108 600 2250 406 2250 5700 1027 5700 12000 II.3.1. organizacja spotkań popularyzujących ZSROW i prowadzone działania na obszarze LGD 2250 406 2250 2250 406 2250 4500 811 4500 9000 II.3.3. udział w konferencjach związanych tematycznie ze ZSROW 1200 216 1200 600 108 600 1200 216 1200 3000 750 0 750 56050 0 56050 750 0 750 750 0 750 58300 750 0 750 750 0 750 750 0 750 750 0 750 3000 55300 0 11500 0 20400 0 21600 0 1800 0 87500 13345 55300 11500 20400 21600 1800 87500 II.2.3. II.2.8. II.2.9. II.3. II.5. II.5.1. II.5.2. II.5.2.1. II.5.2.2. II.5.2.3. II.5.2.4. IV. IV.2. Współpraca i wymiana doświadczeń między LGD udział w krajowej sieci i konferencjach/seminariach organizowanych przez inne LGD udział w sieci Leadera + organizacja zagranicznego wyjazdu studyjnego (16 osób + tłumacz) transport noclegi diety honorarium tłumacza Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych IV.2.2. Analizy, ekspertyzy wykonanie dokumentacji do odbudowy wież obserwacyjnych (patrie) opracowanie dokumentacji wspólnych dla całego obszaru LGD szlaków; rowerowych, konnych, pieszych i narciarskich z miejscami postojowymi, parkingami, punktami widokowymi i ekspertyzy lokalizacyjne dla w/w obiektów IV.2.3. opracowanie studium wykonalności dla żywego skansenu wraz z dokumentacją projektową IV.2.1. 64800 10964 64800 50000 9017 50000 30000 5410 30000 10000 0 0 0 55300 11500 20400 21600 1800 126500 12804 126500 35000 6311 35000 35000 6311 35000 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 183300 28546 183300 462100 48000 20000 8656 3607 48000 20000 133000 20000 65000 28000 5049 28000 28000 89 inwentaryzacja i wstępna dokumentacja cmentarzy wojskowych i szlaków bojowych IV.2.4. IV.4. Działania na rzecz promocji regionu, w tym imprezy kulturalne IV.4.1.1 IV.4.1.2 IV.4.1.3 IV.4.2. IV.4.3. prowadzenie zintegrowanej promocji LGD w Internecie zakup pakietu do samodzielnej administracji strony www (generator, hosting, poczta) projekt graficzny strony www administracja strony www promocja imprez lokalnych w mediach produkcja filmu promocyjnego (DVD) IV.4.4. ustawienie tablic informacyjnych (witaczy) (8*1500)+1500 IV.4.1. IV.4.5. IV.4.6. IV.4.7. IV.4.8. 20000 3607 20000 14800 1947 14800 87500 13345 87500 91500 6493 91500 135300 19890 135300 329100 4800 144 4800 1500 0 1500 1500 0 1500 3800 144 3800 11600 800 1000 3000 144 0 0 800 1000 3000 800 144 800 3000 10000 20000 0 1803 3607 3000 10000 20000 1600 1000 9000 40000 20000 25500 4598 25500 25500 30000 5410 30000 30000 12000 2164 12000 24000 zlecenie przeprowadzenia multimedialnej kampanii promocyjnej (radio, prasa, ulotki, inserty,) udzielenie grantów na działania promocyjne dla podmiotów z obszaru LGD projekt i wydanie drukowanych materiałów promocyjnych uczestnictwo podmiotów z obszaru LGD w targach turystycznych (powierzchnia, wystrój, zakwaterowanie) organizacja Festynu Rzemiosła i Folkloru w Ciężkowicach koszt udziału osób i podmiotów organizacja (strona techniczna) organizacja uroczystości niepodległościowych w Łowczówku, z plenerowymi inscenizacjami IV.4.10. historycznymi IV.4.10.1. koszt udziału osób i podmiotów IV.4.10.2. organizacja (strona techniczna) organizacja Święta Fasoli w IV.4.11. Zakliczynie IV.4.11.1. koszt udziału osób i podmiotów IV.4.9. IV.4.9.1. IV.4.9.2. 20000 10000 1803 10000 1500 10000 0 1803 1500 10000 1500 20000 0 3607 1500 20000 12000 2164 12000 20000 3607 20000 30000 20000 3607 20000 20000 24000 1443 24000 16000 8000 0 1443 16000 8000 24000 16000 8000 24000 12000 12000 24000 1443 24000 16000 0 16000 Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 2164 0,0 2164 24000 12000 12000 24000 12000 12000 24000 16000 90 8000 IV.4.11.2. organizacja (strona techniczna) organizacja Pokazu Drużyn i Orkiestr Strażackich w Wojniczu połączonego IV.4.12. z festynem IV.4.12.1. koszt udziału osób i podmiotów IV.4.12.2. organizacja (strona techniczna) 24000 12000 12000 2164 0 2164 8000 8000 24000 12000 12000 dofinansowanie organizacji imprez kulturalnych służących promocji dla podmiotów z obszaru LGD IV.4.13. wyłonionych na zasadzie konkursu Suma kosztów pozostałych (Kp) C. Koszty administracyjne i pozostałe projektu (Ka + Kp) 1443 24000 12000 12000 22000 0 22000 10000 0 10000 32000 108000 17897 108000 147150 13814 147150 136500 14292 136500 248750 34261 248750 640400 155550 21647 155550 162500 14138 162500 151850 14616 151850 279750 34964 279750 749650 Tab.40 Budżet LGD „Dunajec-Biała”, w Schemacie II PP Leader+ Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 91 VI. Wpływ realizacji ZSROW na rozwój regionu Podobnie jak w całej Małopolsce, również na terenie gmin wchodzących w skład LGD „Dunajec-Biała”, głównym problemem wymagającym rozwiązania jest przeludnienie agrarne i ukryte bezrobocie. Obfite miejscowe zasoby pracy zatrudnione są, z braku innych możliwości, głównie w rozdrobnionym i mało efektywnym rolnictwie, przynoszącym zbyt niskie dochody, by stanowić wystarczającą podstawę utrzymania mieszkańców. Drogą wyjścia z tej sytuacji może być zintegrowany i zrównoważony rozwój tych obszarów w ramach „Pilotażowego Programu Leader+”, który dał szansę zorganizowania się Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała”, w celu wspierania i pobudzania aktywności mieszkańców i uczestniczenia społeczności w podejmowaniu inicjatyw na rzecz ich rozwoju, co przyczyni się do powstania licznych miejsc pracy pozarolniczej oraz alternatywnych do rolnictwa dochodów. Potrzebne w tym celu przedsięwzięcia zostały określone w opracowanej strategii LGD, która jest w pełni zgodna ze strategią rozwoju powiatu tarnowskiego, województwa małopolskiego oraz z przyjętymi w strategiach kierunkami rozwoju poszczególnych gmin wchodzących w skład LGD „Dunajec-Biała”, jak również gmin sąsiednich, co przyczynia się do ich integracji i spójności regionalnej. Mieszkańcy LGD to ludzie bardzo ambitni, troszczący się i zabiegający o rozwój swojego regionu, a jego dobra chcą wypracowywać własnymi rękami, własnym umysłem. Nie posiadają kapitału w postaci oszczędności, ale ich największym bogactwem jest bogactwo przyrodnicze i kulturowe, a szansę umiejętnego ich wykorzystania dają przyjęte działania LGD, przy możliwości wsparcia finansowego, które w rezultacie zdecydują o poprawie warunków życia na wsi, przez tworzenie nowych źródeł dochodu dla ludności wiejskiej. VII. powiązanie ZSROW ze strategią NPR (na lata 2004-2006) Po dokonaniu analizy realizacji celu strategicznego NPR stwierdza się, że wszystkie gminy, które utworzyły LGD „Dunajec-Biała” posiadają opracowane strategie rozwoju na lata 2004-2006, spójne ze strategią NPR na ten okres. Są to zadania wpisujące się w całości do wyzwań, które będą aktualne również w następnym okresie planowania, co najmniej do 2013 r., ponieważ LGD wybrała dwa tematy wiodące. Są to: 1. Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych. 2. Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich. Umiejętne wykorzystywanie zasobów naturalnych i kulturowych, będących największym bogactwem regionu, daje główne szanse na ukształtowanie unikalnego wizerunku i podniesienie atrakcyjności obszaru LGD jako miejsca zamieszkania i umożliwi podejmowanie działalności pozarolniczej. Zapewni to wzrost zatrudnienia, tym samym da dodatkowe źródło dochodów, a przez to umożliwi osiągnąć poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym. VIII. Promocja i informowanie o projekcie i ZSROW Narzędzia i środki przeznaczane na promocję będą każdorazowo dopasowywane do tematyki, celów i adresatów działań promocyjnych. Promocja projektu będzie prowadzona w dwóch wymiarach: wewnętrznym (ograniczającym się do obszaru LGD) i zewnętrznym. Najważniejsze grupy docelowe objęte promocją, to: Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 93 Promocja wewnętrzna: W.A. mieszkańcy obszaru LGD, W.B. członkowie LGD „Dunajec-Biała”, W.C. władze samorządowe i pozostali partnerzy publiczni, W.D. partnerzy społeczno-gospodarczy działający na obszarze LGD, W.E. wszyscy zaangażowani w proces rozwoju lokalnego i rozwoju obszarów wiejskich. Promocja zewnętrzna: Z.A. mieszkańcy z obszarów przyległych, zwł. województwa małopolskiego i powiatu tarnowskiego, Z.B. mieszkańcy sąsiadujących z LGD „Dunajec-Biała” powiatów na terenie województwa małopolskiego i podkarpackiego, Z.C. inne lokalne grupy działania w Polsce i za granicą, Z.D. krajowe i międzynarodowe sieci Leadera +, Z.E. potencjalni goście i turyści (zainteresowani ofertą agroturystyczną i krajoznawstwem), Z.F. samorząd powiatowy i władze województwa małopolskiego, decydenci na poziomie regionalnym, Z.G. instytucje ogólnopolskie, decydenci na poziomie krajowym: m.in. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, FAPA, ARiMR, Z.H. krajowi i zagraniczni inwestorzy. W zakresie promocji Projektu i zasobów przyrodniczych, kulturowych Lokalnej Grupy Działania „Dunajec-Biała” przewidziano następujące działania: IV.4.1. prowadzenie zintegrowanej promocji LGD w Internecie, IV.4.2. promocja imprez lokalnych w mediach, IV.4.3. produkcja filmu promocyjnego (DVD), IV.4.4. ustawienie tablic informacyjnych („witaczy”), IV.4.5. zlecenie przeprowadzenia multimedialnej kampanii promocyjnej (radio, prasa, ulotki, inserty), IV.4.6. udzielenie grantów na działania promocyjne dla podmiotów z obszaru LGD, IV.4.7. projekt i wydanie drukowanych materiałów promocyjnych, IV.4.8. uczestnictwo podmiotów z obszaru LGD w różnych ponadregionalnych targach i imprezach promocyjnych, w tym turystycznych. IV.4.1. Prowadzenie zintegrowanej promocji LGD w Internecie W oparciu o narzędzie software’owe do administrowania strony zostanie stworzony serwis internetowy LGD „Dunajec-Biała”. Przewidziano zaprojektowanie profesjonalnego layuotu graficznego oraz bieżące administrowanie strony. Oprócz wiadomości ogólnych o Pogórzu i Stowarzyszeniu oraz realizowanych projektach, przewidziano również stworzenie podwalin pod system zintegrowanej informacji turystycznej i gospodarczej mikroregionu, linki do partnerów i lokalnych serwisów, linki do sieci Leadera+ oraz rozbudowany dział aktualności. Planowane są również wersje językowe. Strona WWW ma stać się głównym kanałem komunikowania się LGD „Dunajec-Biała” z otoczeniem. Wykorzystane do tego zostaną także dynamiczne i często odwiedzane strony poszczególnych gmin wchodzących w skład LGD poprzez uzupełnienie ich treści o informacje na temat niniejszego projektu. Strony te także będą zawierać połączenia (linki) ze stronami internetowymi agend rządowych oraz Komisji europejskiej dotyczącymi przedmiotowych funduszy. Grupy docelowe: W - wszystkie (W.A. do W.D.), Z - wszystkie (Z.A. do Z.H.). Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 94 IV.4.2. Promocja imprez lokalnych w mediach i na plakatach W okresie poprzedzającym główne imprezy promujące region w mediach o zasięgu regionalnym, zostanie przeprowadzona kampania promocyjna wykorzystująca takie narzędzia jak: prasa, radio i plakaty. Grupy docelowe: W.A., Z.A., Z.B., Z.E. IV.4.3. Produkcja filmu promocyjnego (DVD) Krótki film promocyjny będzie sztandarowym narzędziem promocji walorów mikroregionu wykorzystywanym do działań bezpośrednich i kierowanych do następujących grup docelowych: Z.C., Z.D., Z.E., Z.F., Z.G., Z.H. i w mniejszym zakresie lokalnie do W.B., W.C., W.D. Dodatkowo po umieszczeniu fragmentów filmu w Internecie do samodzielnego ściągnięcia, także dla pozostałych grup docelowych. IV.4.4. Ustawienie tablic informacyjnych („witaczy”) Tablice informacyjne („witacze”) mają na celu głównie wypromować integralność i spójność Lokalnej Grupy Działania oraz stanowią fragment całościowej identyfikacji umożliwiającej wypromowanie jednolitego i pożądanego wizerunku oraz ukazanie piękna naszego regionu. Grupy docelowe: W - wszystkie (W.A. do W.D.), Z - Z.A., Z.B., Z.E. IV.4.5. Zlecenie przeprowadzenia multimedialnej kampanii promocyjnej (prasa, ulotki, inserty, radio) Kampania będzie mieć charakter kompleksowy i multimedialny. Będzie największym w historii przedsięwzięciem promującym walory i osiągnięcia LGD „Dunajec-Biała”. Jej przeprowadzenie będzie zlecone profesjonalnej agencji reklamowej wyłonionej w ramach konkursu. Pomysł, główne motywy oraz użyte narzędzia zostaną zaproponowane przez podmioty uczestniczące w konkursie. Kampania będzie prowadzona na obszarze województwa małopolskiego i województw przyległych. W jej wyniku ma zwiększyć się znajomość i świadomość Lokalnej Grupy Działania. Promowane będą także walory przyrodnicze i kulturowe LGD „Dunajec-Biała” jako miejsce życia i prowadzenia działalności gospodarczej. Grupy docelowe: W - wszystkie (W.A. do W.D.), Z - Z.A., Z.B., Z.E., Z.F., Z.H. i w mniejszym zakresie również pozostałe. IV.4.6. Refundacja działań promocyjnych realizowanych przez podmioty z obszaru LGD Wybór dostępnych narzędzi oraz szczegółowe zasady dostępu do funduszy zostaną sprecyzowane w terminie późniejszym. W założeniu tego działania chodzi o włączenie samodzielnych podmiotów działających na obszarze LGD do działań promocyjnych prowadzonych dla LGD i tym samym popularyzacja potencjału LGD „Dunajec-Biała” jako podmiotu grantodawczego, osiągnięcie lepszej rozpoznawalności marki i licznych cech wspólnych. Grupy docelowe: W - wszystkie (W.A. do W.D.). IV.4.7. Projekt i wydanie drukowanych materiałów promocyjnych Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 95 Drukowane materiały promocyjne, takie jak: plakaty, ale przede wszystkim ulotki, foldery, mapy, będą prezentować projekt i osiągnięcia LGD w kontekście walorów LGD. Ponadto na papierach do korespondencji związanej z projektem oraz wizytówkach władz LGD zostanie umieszczona odpowiednia informacja zawierająca Godło Unii Europejskiej, logo LGD „Dunajec–Biała”, adres strony internetowej itp. Grupy docelowe: W - wszystkie (W.A. do W.D.), Z - (Z.A., Z.B., Z.E.). IV.4.8. Uczestnictwo podmiotów z obszaru LGD w targach turystycznych Wybrane zostaną wiodące imprezy targowe odbywające się bezpośrednio przed sezonem. Grupa docelowa: Z.E. Informacje o udziale środków Unii Europejskiej w jego finansowaniu, będą stosowane zgodnie z rozporządzeniem 1159/2000 z dnia 30 maja 2000 o informacji i środkach reklamy stosowanych przez państwa członkowskie w sprawie pomocy ze strony funduszy strukturalnych (Dz. Urz. UE L 130/30 z 31.05.2000 r.). Materiały promocyjne i reklamy będą opatrzone logiem Unii Europejskiej, FAPA, Ministerstwa Rolnictwa i Programu Leader+. Dodatkowo wszystkie materiały i dokumenty powstałe w związku z realizowanym projektem, w szczególności takie jak: materiały szkoleniowe i informacyjne, plakaty, listy obecności, pisma kierowane do osób i podmiotów będą oznaczone w analogiczny sposób. Osobą odpowiedzialną za promocję będzie kierownik biura LGD, a bezpośredni nadzór nad działalnością promocyjno–informacyjną oraz ocena jej skuteczności będzie należała do zarządu. IX. Informacja o załącznikach L.p. Nazwa załącznika Liczba załączników 1 Rekomendacje do władz stowarzyszenia LGD “Dunajec – Biała” 18 2 Listy poparcia dla LGD 103 3 Skład komitetu wspomagającego zarząd LGD 1 4 Oświadczenia o kwalifikacjach i doświadczeniach członków 5 komitetu wspomagającego zarząd LGD Lokalna Grupa Działania „Dunajec-Biała”. Zintegrowana Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich. 96
