Portugalia
advertisement
PROJEKT: „ SYSTEM DOSKONALENIA ZAWODOWEGO NAUCZYCIELI W EUROPIE - WYMIANA DOŚWIADCZEŃ” Program Leonardo da Vinci Nr projektu: 2013-1-PL1-LEO03-37273 Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu „Uczenie się przez całe życie” Portugalia Stolica: Lizbona Język urzędowy: portugalski Ustrój polityczny: republika Powierzchnia: - całkowita 92 391 km2 - wody śródlądowe 440 km2 Liczba ludności: - całkowita 10 598 000 (2012 r.) - gęstość zaludnienia 115 osób/km2 Jednostka monetarna: 1 euro = 100 eurocentów (obecnie) Religia: katolicyzm Podział administracyjny • 18 dystryktów (distrito): • Aveiro, Beja, Braga, Bragança, Castelo Branco, Coimbra, Évora, Faro, Guarda, Leiria, Lizbona, Portalegre, Porto, Santarém, Setúbal, Viana do Castelo, Vila Real, Viseu • 2 regiony autonomiczne: • Region Autonomiczny Azorów, Region Autonomiczny Madery Ustrój polityczny • Portugalia jest republiką o parlamentarnoprezydenckim systemie rządów. • Obowiązująca konstytucja jest z 1976 roku. • Głową państwa jest prezydent i jest on wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich na 5 lat. Może być wybrany na najwyżej dwie kadencje. • Przy prezydencie działa ciało doradcze – Rada Państwa. • Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowe Zgromadzenie Republiki. Składa się z 230 deputowanych wybieranych na 4 lata w głosowaniu powszechnym, bezpośrednim oraz proporcjonalnym. Rząd jest naczelnym organem administracji publicznej. Przedstawiciele władzy Prezydent - Aníbal António Cavaco Silva Premier - Pedro Manuel Mamede Passos Coelho Portugalia - położenie Herb Portugalii • Niebieski krzyż na srebrnej tarczy był herbem pierwszego króla Afonso Henriquesa (I poł. XII w.). • W herbie zamieścił on też dodatkowo srebrne koła, które podkreślały jego prawo do bicia monet. • Jego syn, król Sancho I, zamienił krzyż na pięć niebieskich tarcz ze srebrnymi kołami. • Zgodnie z portugalską legendą oznaczają one pięć klęsk, jakie zadał jego ojciec Maurom. • Król Afonso III w herbie dodał zewnętrzne czerwone pole z siedmioma złotymi zamkami. W 1813 roku cały herb umieszczono na wizerunku sfery armiliarnej, przyrządu do nawigacji, nawiązując do czasów wielkich podróży morskich Portugalczyków. Flaga Portugalii • Jest w kształcie prostokąta podzielonego na dwa pionowe pasy: zielony i czerwony. Na złączeniu pasów umieszczony jest herb Portugalii. Czerwień symbolizuje krew i nawoływanie do zwycięstwa. • Zieleń nie ma tradycji w portugalskiej symbolice, a jej znaczenie nie jest do końca jasne. Biel oznacza pokój i harmonię. • W centrum flagi znajduje się herb. • Astrolabium - dawny przyrząd astronomiczny, na którym znajduje się herb symbolizuje odkrycia geograficzne i podboje morskie, które uczyniły Portugalię potęgą. Język portugalski • Język portugalski pochodzi od łaciny. Powstał na podstawie języka galicyjskiego, dialektu języka hiszpańskiego, używanego w północno -zachodniej Hiszpanii. • Mówi nim 130 milionów ludzi na świecie. Jest językiem urzędowym w: Portugalii, Brazylii, Angoli, Gwinei Bissau, Mozambiku a także na wyspach św. Tomasza, Książęcych oraz Zielonego Przylądka. W Portugalii można także się porozumieć w języku angielskim, hiszpańskim czy francuskim. Portugalczycy na ogół rozumieją hiszpański, jednak za nim nie przepadają. Najlepiej przed wyjazdem zapoznać się chociażby z podstawami języka portugalskiego, warto wspomnieć że uchodzi on za język trudny. • Dużo osób słysząc go, pierwsze skojarzenia brzmienia odnosi do języka rosyjskiego. Historia • W starożytności teren Portugalii był zamieszkany przez ludy iberyjskie i celtyckie. W III wieku p.n.e. obszary te zostały objęte wpływami Kartaginy, a w II wieku p.n.e. stały się terenem Rzymian. • Pod panowaniem rzymskim (II w. p.n.e.-początek V w. n.e.) południowo-zachodnie ziemie półwyspu objęła od 27 p.n.e. prowincja Luzytania. Nastąpił rozwój cywilizacyjny i integracja gospodarcza z imperium (miasta, kolonizacja, drogi, górnictwo, spichlerz zbożowy) oraz romanizacja ludności i jej chrystianizacja (III–V wiek). • Po najeździe germańskim na półwysep (409 n.e.) większą część jego zachodnich obszarów opanowali początkowo Swebowie, tworząc królestwo ze stolicą w Bradze, następnie Wizygoci zajęli w 469 południową część dzisiejszej Portugalii, a w 585 – jej północne obszary. • Po rozbiciu (711–718) przez Arabów królestwa Wizygotów ziemie półwyspu objął kalifat Umajjadów. • Prowadzona od VIII wieku przez chrześcijan rekonkwista objęła w IX–XI wieku rejon Bragi, Porto i Coimbry, które zostały zdobyte przez królów Leónu i Kastylii. • Obszar ten, związany początkowo z prowincją Galicią, w 1097 wydzielono w hrabstwo Portucale z ośrodkiem w Porto (staroż. Portus Cale), nadając je w lenno Henrykowi Burgundzkiemu; • 1139 jego syn przyjął tytuł króla Portugalii (Alfons I Zdobywca) i uzyskał niezależność swego państwa (ze stolicą w Coimbrze) od Leónu i Kastylii. • Do połowy XIII wieku Portugalia kontynuowała rekonkwistę zachodniego pasa Półwyspu Iberyjskiego; oprócz rodzimego rycerstwa świeckiego w walkach uczestniczyły zakony rycerskie (m.in. Aviz) oraz krzyżowcy zachodnioeuropejscy (1147 zdobycie Lizbony). • W 1249 osiągnięto wybrzeże Algarve na południu (Portugalia uzyskała obecny kształt terytorialny). Równocześnie monarchia dążyła do ograniczenia rosnącej potęgi możnych, Kościoła i zakonów rycerskich; popierała rozwój handlu i miast. • W XIII wieku rada królewska przekształciła się w parlament stanowy, Kortezy, do których w 1254 dopuszczono delegatów miast. • Około 1255 przeniesiono stolicę do Lizbony, gdzie w latach 1288– 1290 powstał pierwszy portugalski uniwersytet przeniesiony później do Coimbry. Od XV w. – pierwsze ekspansje zamorskie: • Działalność księcia Henryka Żeglarza - odkryto Maderę (1419) i Azory (1427) • W 1487 r. Bartolomeu Dias opływa południowy kraniec Afryki nadając mu miano „Przylądka Dobrej Nadziei” • W 1497 r. Vasco da Gama przeciera szlak handlowy do Indii • 1500 r. – odkrycie Brazylii • 1495-1521r. – panowanie Manuela I zwanego Szczęśliwym – „złoty wiek” Portugalii • XVI w. – wydalenie Żydów z Portugalii, upadek gospodarczy • 1581 r. – Filip I portugalski na tronie – okres panowania Habsburgów • Od 1640 r. – okres panowania dynastii Bragança • Początek XIX w. – inwazje francuskie, panowanie Miguela • 1916 r. – przystąpienie Portugalii do pierwszej wojny światowej • 1932-1968 r. – António de Oliveira Salazar premierem – czas reżimu • 1974 r. – „rewolucja goździków” • 1986 r. – wstąpienie Portugalii do Wspólnoty Europejskiej Portugalskie imperium kolonialne w XVIII w. Geografia • Portugalia to najbardziej na zachód wysunięty kraj Europy, zajmuje powierzchnie 92,4 tys. km2, z czego 88 km2 to część kontynentalna. • Pozostały obszar to wyspy - Madera i Azory- położone na Oceanie Atlantyckim. • Część kontynentalna to tylko 16% półwyspu Iberyjskiego. Państwo graniczy od północy i zachodu z Hiszpanią, a od pozostałych stron z oceanem Atlantyckim. Wybrzeże ma długość 1793 km i jego przeważającą część oblewają wody Atlantyku, tylko południowy brzeg graniczy z zatoką Kadyksu. Niedaleko Lizbony znajduje się najbardziej na zachód wysunięty kraniec kontynentu - Cabo da Roca. Większą część powierzchni, bo aż 70% zajmują góry i wyżyny. Występowanie nizin ogranicza się głównie do obszarów w pasie nadbrzeżnym oraz wąskich dolin rzecznych. Po północnej stronie rzeki Tag ciągnie się Nizina Środkowoportugalska, aż do rzeki Duero. Po południowej stronie Tagu natomiast rozpościera się największa w kraju Nizina Południowoportugalska Rzeźba terenu • Na północy przeważa teren górzysty i wyżynny. • Tu przebiegają pasma gór Serra do Larouco (1525 m n.p.m.), Serra do Marão (1415 m n.p.m.) i Serra da Estrela (1993 m n.p.m.). • Na południu króluje krajobraz nizinno-wyżynny. • Bliżej morza rozciągają się wyżyny Alentejo i Algarve. • Wybrzeże w południowej części klifowe, na pozostałym terenie pokryte wydmami i lagunami. Wybrzeże w południowej Portugalii Klimat • Cała Portugalia leży w strefie klimatu podzwrotnikowego. • Północna część kraju cechuje się wilgotnym, oceanicznym klimatem, gdzie występują duże opady, niewielkie dobowe wahania temperatur i brak ekstremów termicznych. • Południowa część kraju będąca pod wpływem suchego i zimnego Prądu Kanaryjskiego cechuje się klimatem śródziemnomorskim. Sieć rzeczna • Głównymi rzekami Portugalii są: • na północy Miño (portugalskie Minho, graniczna z Hiszpanią) oraz Duero (portugalskie Douro, długość w granicach Portugalii 322 km), • w środkowej części Tag (202 km), • na południu Gwadiana (częściowo graniczna z Hiszpanią, uchodzi do Zat. Kadyksu); • w całości na obszarze Portugalii: Mondego (220 km), Sorraia, Sado, Mira. Rzeka Tag Gleby • Na północy kraju występują głównie gleby brunatne powstały pod lasami liściastymi, gleby te występują także w środkowej części kraju. • Obszary górskie pokryte są glebami kamienistymi. • Na południu kraju występują gleby cynamonowe oraz terra-rosa, które są śródziemnomorskimi glebami brunatnymi. Doliny rzek wypełniają żyzne mady. Flora • Naturalne zbiorowiska roślinne tworzą lasy, które zajmują 41% powierzchni kraju. Lasy najlepiej są zachowane w górach na północy kraju. Przeważa tam roślinność typu atlantyckiego z dużym udziałem lasów dębowych, poza dębami rosną buki i sosny. • W niższych partiach gór rosną także gaje oliwne • Na południu kraju roślinność jest typowa dla obszarów klimatu śródziemnomorskiego. Z formacji leśnych przeważają dęby (głównie ostrolistne), gdzie rośnie odporny na suszę dąb korkowy. Ponadto występują duże plantacje eukaliptusa. • Region Algarve słynie z gajów chleba świętojańskiego, drzew migdałowych i figowych • Na południu kraju duży udział ma roślinność twardolistna - makia, które zajęła miejsce wyciętych lasów. Na wybrzeżu rosną sosny nadmorskie. Dąb korkowy • • Kolejne okorowanie może nastąpić dopiero po 9–12 latach, gdy zarosną poprzednie nacięcia i kora zregeneruje się. Korę pozyskuje się po raz pierwszy z drzew, które osiągnęły minimum 25 lat. W ciągu życia pojedynczego drzewa pozyskuje się korek zwykle 12 razy. Drzewo osiąga wiek 150–250 lat. Dąb korkowy jest uprawiany w Hiszpanii, Portugalii, Algierii Maroko, Francji, Włoszech i Tunezji. W krajach tych lasy z dębem korkowym zajmują ok. 2,5 miliona ha powierzchni. Około 50% ilości pozyskiwanego korka przypada na Portugalię. Makia • Tworzą ją wiecznie zielone, sucholubne, twardolistne zarośla, składające się ze skarlałych drzew takich jak dąb ciernisty i ostrolistny, cedr atlaski , drzewo poziomkowe, dzikie odmiany oliwek czy pistacja kleista drobnolistnych krzewów i krzewinek (dominują rodzaje: mirt i wrzosiec) oraz licznych gatunków aromatycznych roślin zielnych. Fauna • Portugalia należy do regionu śródziemnomorskiego. Fauna została w znacznym stopniu przetrzebiona. • Świat kręgowców zdominowany jest przez ptactwo. Oprócz dużej ilości gatunków lęgowych spotyka się wiele gatunków przelatujących z północy na okres zimowy. Dużą część ptaków stanowią gatunki wypoczywające podczas migracji, jako że Portugalia jest krajem leżącym na trasie przelotów. • Duże ssaki najbardziej rozpowszechnione są w centrum i na południu kraju. Występują stada jeleni, saren i dzików. W górzystych rejonach w północno-wschodniej części kraju żyje nieliczna populacja wilków. • Do drapieżników należą spokrewniony z rysiem pardel i afrykańska żeneta. Często spotykane są w południowej części Portugalii gady, szczególnie jaszczurki i kameleony Pardel Żeneta Kultura • Ludność W kraju mieszka 10,5 mln osób, z czego aż 98% jest narodowości portugalskiej. Przeciętna gęstość zaludnienia to 112 os/km2. • Rozmieszczenie ludności jest nierównomierne, najwięcej osób mieszka na wybrzeżu, przy ujściach rzek Tag i Douro/Duero - 700 osób na km2. • Gęsto zaludnione są też Azory i Madera. • Prawie niezamieszkałe są suche obszary południa oraz pas przygraniczny z Hiszpanią, 20 osób na km2. • W miastach mieszka 63% ludności. Największe skupiska miejskie to Lizbona – 600 000, Porto – 263 000, Braga – 170 858, Coimbra – 148 470 mieszkańców . Religia • Dominuje Kościół rzymskokatolicki, należy do niego 97% mieszkańców, resztę stanowią protestanci, wyznawcy islamu i judaizmu. • Wiara dla Portugalczyków jest ważnym elementem życia, objawia się to w licznych uroczystościach religijnych, kulcie świętych, jak i ilości budowli sakralnych i kapliczek. • Obok najważniejszych świąt religijnych obchodzonych w Portugalii, które są takie same jak w Polsce, funkcjonuje wiele świąt lokalnych. Oświata • Oświata charakteryzuje się ciekawymi rozwiązaniami organizacyjnodydaktycznymi, takimi jak kształcenie telewizyjne na poziomie szkoły podstawowej oraz edukacja równoległa, czyli możliwość uczenia się w szkole dziennej, wieczorowej lub telewizyjnie, na szczeblu szkolnictwa średniego. • Portugalia ma najwyższy w Europie wskaźnik analfabetyzmu – 10,4% mieszkańców w wieku powyżej 15 roku życia nie potrafi czytać ani pisać. Kultura • W kulturze Portugalii widoczny jest wpływ różnych cywilizacji: tych, które dotarły do Półwyspu Iberyjskiego (m.in. Celtów, Rzymian, Maurów), jak również tych, z którymi Portugalczycy mieli styczność w wyniku morskich wypraw w okresie wielkich odkryć geograficznych. • Na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO znajduje się 13 miejsc z Portugalii, z czego 9 z nich to zabytki architektoniczne, a 2 to regiony uprawy wina. • Od 1990 roku, liczba publicznych obiektów kulturalnych w Portugalii wzrosła. Oprócz Muzeum Calouste Gulbenkiana, otwartego w 1969 roku w Lizbonie, powstały m.in. Centro Cultural de Belém w Lizbonie, Museu de Arte Contemporânea de Serralves oraz Casa da Música w Porto. Architektura • Charakterystyczny dla Portugalii jest styl manueliński, cechujący się ozdobną ornamentyką o motywach orientalnych i morskich (np. liny okrętowe, fale, koniki morskie czy koralowce). Styl ten powstał w okresie wielkich odkryć geograficznych, dokonywanych przez Portugalię, pod rządami króla Manuela I. • Znakomitymi przykładami stylu manuelińskiego są: Klasztor Hieronimitów i Torre de Belém w Lizbonie oraz Klasztor Zakonu Chrystusa w Tomar. • Przykładem współczesnej architektury jest znajdujący się w Porto budynek – Casa da Música, nagrodzony przez RIBA, oraz Parque das Nações w Lizbonie. Do znanych na całym świecie, współczesnych architektów portugalskich zalicza się: Eduardo Souto de Moura, Álvaro Siza Vieira, Gonçalo Byrne, Filipe Oliveira Dias oraz Carrilho da Graça. Muzyka • Portugalska muzyka obejmuje rozmaite gatunki muzyczne. Przede wszystkim jednak Portugalia słynie z tęsknych pieśni fado wykonywanych przy akompaniamencie gitar portugalskich. Najbardziej znanymi na świecie wykonawcami tej muzyki są: Amália Rodrigues, Carlos Humberto Paredes, José Afonso, Mariza, Carlos do Carmo, António Chainho, Mísia i Madredeus. • Nurt współczesnej muzyki portugalskiej reprezentują takie zespoły, jak Buraka Som Sistema (muzyka elektroniczna), Moonspell (gothic metal), Blasted Mechanizm (electro-rock) oraz The Gift. • W Portugalii odbywa się wiele letnich festiwali poświęconych różnym gatunkom muzyki. Do najważniejszych należą: TMN Festival Sudoeste (w Zambujeira do Mar), Paredes de Coura Festival (w Paredes de Coura), Optimus Alive! (w Passeio Marítimo de Algés), Rock in Rio Lisboa (w Lizbonie) oraz Super Bock Super Rock. W 2005 roku, Portugalia gościła w Lizbonie MTV Europe Music Awards. • Dziedzinę muzyki poważnej reprezentują m.in. pianiści Artur Pizarro i Maria João Pires oraz wiolonczelistka Guilhermina Suggia. • Do znanych portugalskich kompozytorów należą: José Vianna da Motta, Carlos Seixas, João Domingos Bomtempo, João de Sousa Carvalho, Luís de Freitas Branco i jego student Joly Braga Santos, Fernando Lopes-Graça, Emmanuel Nunes i Sérgio Azevedo. Literatura • Literatura portugalska, będąc jedną z najstarszych zachodnich literatur, rozwinęła się poprzez teksty pisane oraz pieśni wykonywane przez trubadurów. • Za największych twórców portugalskich uznaje się poetę i podróżnika Luísa de Camões, twórcę epopei „Os Lusíadas” (Luzjady), Fernando Pessoa, poetę okresu modernizmu, oraz laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1998 roku – José Saramago. • Literaturę portugalską reprezentują tacy pisarze jak Gil Vicente, Almeida Garrett, Camilo Castelo Branco, Eça de Queiroz, Sophia de Mello Breyner, António Lobo Antunes oraz Miguel Torga. Kino • Kino portugalskie posiada długoletnią tradycję, sięgającą początków tej formy przekazu w późnych latach XIX-ego wieku. • Do grona najlepszych portugalskich reżyserów należą: Arthur Duarte, António Lopes Ribeiro, Pedro Costa, Manoel de Oliveira, António-Pedro Vasconcelos, João Botelho oraz Leonel Vieira. • Natomiast najbardziej znanymi portugalskimi aktorami są Joaquim de Almeida, Daniela Ruah, Maria de Medeiros, Diogo Infante, Soraia Chaves, Vasco Santana, Ribeirinho oraz António Silva. Kuchnia narodowa • Kuchnię portugalską cechuje zróżnicowanie. Łatwy dostęp do morza zagwarantował bogactwo ryb i skorupiaków, na których bazują potrawy z regionów nadmorskich, natomiast w centralnej części kraju dominują dania mięsne i sery. • Wiele produktów Portugalczycy zawdzięczają najeźdźcom: Rzymianie pozostawili po sobie pszenicę, winną latorośl, figi, oliwki i migdały, natomiast Maurowie – ryż, owoce cytrusowe, szafran oraz zamiłowanie do ciast z miodem, migdałami i figami. • Dzięki morskim ekspedycjom, portugalska kuchnia wzbogaciła się o rozmaite przyprawy z Indii i Dalekiego Wschodu, m.in. pieprz, cynamon, goździki i gałkę muszkatołową, oraz afrykańskie papryczki piri piri. Przywieziono także egzotyczne owoce, pomidory, ziemniaki, kukurydzę oraz kakao. • Śniadania portugalskie często składają się z świeżego chleba z masłem, szynką, serem lub przetwory owocowe oraz kawy, mleka (często pije się kawę pół na pół z mlekiem) oraz herbaty lub gorącej czekolady. • Słodkie wypieki są również bardzo popularne, jak również płatki śniadaniowe, zmieszane z mlekiem lub jogurtem i owocami. • Lunch serwowany jest od południa do +/- godziny 14 lub 15, a po nim serwowany jest obowiązkowy deser z mocną kawą. • Kolacje serwowane są zazwyczaj późno, bo około godziny 20 – 21. • Narodową potrawą Portugalii jest bacalhau, solony i suszony dorsz, którego podobno można przyrządzić na 365 sposobów, czyli tyle, ile jest dni w roku. Każdy z regionów ma swój unikatowy sposób jego przyrządzania. • Innym, równie popularnym daniem są grillowane sardynki (port. sardinhas grelhadas). • Każdy region kraju posiada swoją tradycyjną potrawę. Na przykład w Aveiro są to słodkie ovos moles, natomiast w Algarve cataplana, czyli owoce morza, duszone w specjalnym, miedzianym naczyniu z przykrywką. • Na północy kraju popularna jest caldo verde – zielona zupa z ziemniaków, a na Azorach – cozido das Furnas – jednogarnkowe danie duszone w gorącej ziemi, tuż nad parującymi źródłami wulkanicznymi. • Lizbona szczyci się pastéis de Belém (pastéis de nata), czyli babeczkami z budyniowym nadzieniem, posypanymi cynamonem i cukrem pudrem, a Porto – tripas à moda do Porto, czyli flaczkami z białą fasolą. Zupa caldo verde • Wykonana ziemniaków, jarmużu i plastrów kiełbasy Chouriço. „Pasteis de nata” • Portugalskie wina zdobyły światową sławę oraz kilka międzynarodowych nagród. Najbardziej znane na świecie jest wino porto (pochodzące z doliny Douro/Duero) oraz niezwykle trwałe wino madera. • Z Portugalii pochodzi także m.in. vinho verde oraz wina regionalne, np. z Douro, Alentejo, Dão, Bairrada, a także wino moscatel (z okolic Setúbal i Favaios). • W Portugalii odbywają się festiwale kulinarne, m.in. Algarve Gourmet w regionie Algarve , • Festival Nacional de Gastronomia w Santarém (region Alentejo) • oraz Międzynarodowy Festiwal Czekolady (International Chocolate Festiwal) w Óbidos, • a także Festiwal Owoców Morza, czyli Festival do Marisco w Olhão (odbywający się raz w roku, w tym roku w: 08-12.08.2013r). Sport • Piłka nożna jest najpopularniejszym sportem w Portugalii. W kraju organizuje się zarówno amatorskie mecze lokalne, jak i światowej klasy spotkania na profesjonalnym poziomie. • Największą legendą portugalskiej piłki nożnej pozostaje Eusébio, choć na świecie uznaniem cieszą się także Luís Figo i Cristiano Ronaldo – obaj są zdobywcami tytułu Piłkarza Roku FIFA, oraz trenerzy: José Mourinho, Carlos Queiroz, Manuel José i André Villas-Boas. • Największymi klubami sportowymi w Portugalii są: SL Benfica (Sport Lisboa e Benfica), FC Porto (Futebol Clube do Porto) oraz Sporting CP (Sporting Clube de Portugal). Kluby te często określane są jako „os três grandes”, czyli „wielka trójka”. Gospodarka • W drugiej połowie lat 80. produkt krajowy brutto wzrastał średnio o 4,6% rocznie. Na przyspieszenie rozwoju gospodarczego wpłynęło członkostwo w EWG (od 1986) i napływ kapitału zagranicznego. W latach 1988-1993 Portugalia otrzymała 3,7 mld USD z Regionalnego Funduszu EWG na modernizację przemysłu, gospodarki rolnej i rozbudowę infrastruktury. • Od 1988 r. zaczęła się reprywatyzacja przedsiębiorstw, przejętych przez państwo po 1974 r. Szybkie zmiany struktury gospodarki, opartej do lat 70. na rolnictwie i eksploatacji kolonii. W 1990 r. ok. 56% produktu krajowego brutto wytworzyły usługi (głównie handel, turystyka), 38% – przemysł i budownictwo, 6% – rolnictwo i leśnictwo. • Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosi 16 700 USD (2006). Istotną rolę w gospodarce odgrywają przekazy pieniężne od pracujących za granicą emigrantów portugalskich (1991 – 3,4 mld USD). • Portugalia jest obecnie jednym z najwolniej rozwijających się krajów Europy. Na uwagę zasługuje fakt, iż w kwietniu 2007 r. The Economist opisała Portugalię jako „chorego człowieka Europy”. • Ponadto należy zauważyć, że w 2003 r. Portugalia zanotowała spadek PKB, zaś jego wzrost w 2006 r. w wysokości 1,3% był nie tylko najniższy w Unii Europejskiej, ale też w całej Europie. Turystyka • W 2012 roku kraj ten odwiedziło 7,696 mln turystów (3,8% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 11,056 mld USD. Rolnictwo • Użytki rolne zajmują 45% pow. kraju (2000), w tym grunty orne i sady — 31% pow.; • w północnej części Portugalii przeważają małe, kilkuhektarowe gospodarstwa rolne, • w południowej — duże, kilkusethektarowe; • rozwinięte sadownictwo; w dolinach rzek i na Maderze uprawa winorośli, na południu kraju — oliwek, cytrusów, figowców i migdałowców, na wyspach także — ananasów i bananów; • ze zbóż uprawia się pszenicę, kukurydzę oraz ryż w dolinie Tagu i Gwadiany, ponadto ziemniaki i warzywa, zwłaszcza pomidory. • Zbiór kory dębu korkowego. • Hodowla słabo rozwinięta; w górach ekstensywna hodowla owiec (5,5 mln sztuk, 2002), na pozostałym obszarze trzody chlewnej i bydła. • Dużą rolę odgrywa rybołówstwo, gł. przybrzeżne połowy sardynek i tuńczyków; liczne porty rybackie, największe: Setúbal, Figueira de Foz, Aveiro, Porto de Leixões. Handel zagraniczny • Portugalia ma ujemny bilans handlowy i znaczne zadłużenie zagraniczne (eksport 37,8 mld dol. USA, import 60,2 mld dol. USA, 2005); • eksport obejmuje maszyny i środki transportu, odzież i obuwie, papier, drewno, korek, oliwę i wino; • Import: maszyn i środków transportu, ropy naftowej; • partnerzy handlowi: kraje UE, głównie: Hiszpania, Niemcy, Francja, W. Brytania, Włochy. Portugalia w Unii Europejskiej • Traktat akcesyjny Portugalia podpisała 12 czerwca 1985 r. Na jego mocy stała się członkiem Wspólnot Europejskich z dniem 1 stycznia 1986 r. Do Unii przystąpiła wspólnie z sąsiadującą Hiszpanią. Zabytki UNESCO • • • • • • • • • Historyczne centrum Angra do Heroizmo na Azorach Klasztor dos Jerominos i wieża Belém w Lizbonie Klasztor w miejscowości Batalha Klasztor Zakonu Chrystusa w Tomarze Historyczne centrum Évory Opactwo Cystersów w Alcobaça Krajobraz kulturowy w Sintrze Historyczne centrum Porto Prehistoryczna sztuka naskalana w dolinie Côa • • • • Lasy endemiczne na Maderze Alto Douro- region winny górnego Douro Historyczne centrum Guimaraes Krajobrazy winnic na wyspie Pico na Azorach Lizbona – Zamek Św. Jerzego • Został zbudowany przez Maurów w XII wieku na fundamentach poprzedniej budowli i służył jako twierdza. Chrześcijańscy królowie Portugalii rozbudowali go do dzisiejszych rozmiarów Lizbona - Katedra Najświętszej Marii Panny • zbudowana w 1150 roku w stylu romańskim upamiętnia wyzwolenie miasta spod władzy Maurów. Budowla zajmuje miejsce, na którym w dawnej Lishbunie wznosił się główny mauretański meczet. Katedra posiada portal ogromne rozetowe okna i dwie wieżyczki. • Wnętrze świątyni w XVIII wieku z rozkazu króla Jana V wykończono w stylu rokokowym. Klasztor Hieronimitów • • Klasztor Hieronimitów w lizbońskiej dzielnicy Belém – budowa klasztoru rozpoczęła w 1502 z polecenia króla Manuela I jako wyraz dziękczynienia za szczęśliwą wyprawę Vasco da Gamy do Indii, zakończyła w roku 1551, kiedy jego syn Jan III zrezygnował z jej finansowania. Powstała na miejscu kaplicy Ermida do Restelo, założonej w tym miejscu przez Henryka Żeglarza. W klasztorze znajdują się groby króla Manuela I i jego żony Marii Aragońskiej oraz króla Jana III i jego żony Katarzyny Habsburg. Są też tam nagrobki żeglarza Vasco da Gamy (14681523) i pisarza Luisa de Camões (15271570). 13 grudnia 2007 r., podczas szczytu Unii Europejskiej, na terenie klasztoru podpisano formalnie tzw. Traktat Reformujący Unię Europejską, odtąd nazywany Traktatem Lizbońskim. Lizbona - Wieża Betlejemska • • Torre de Belém – militarna budowla stojąca w Lizbonie, na jej zachodnim przedmieściu Belém, nieopodal Klasztoru Hieronimitów, u ujścia Tagu do oceanu. Jedna z największych atrakcji turystycznych stolicy Portugalii. Torre de Belém wybudowano z polecenia portugalskiego króla Manuela I Szczęśliwego w latach 1515–1520. Wieżę zaprojektował Fernando de Arruda i uchodzi ona za jedyną zachowaną do dziś budowlę wzniesioną całkowicie w tzw. stylu manuelińskim. Postawiona w epoce wielkich odkryć geograficznych, wieża odgrywała rolę strażnicy lizbońskiego portu, stała się także punktem orientacyjnym dla wracających do ojczyzny żeglarzy i symbolem morskiej potęgi Portugalii. W okresach późniejszych pełniła funkcję więzienia. Lizbona – Pomnik Odkrywców • • • • Pomnik Odkrywców – monumentalny pomnik, znajdujący się w lizbońskiej dzielnicy Belém. Prowizoryczna konstrukcja została zbudowana w 1940 na portugalską wystawę światową. Obecna konstrukcja została odsłonięta w 1960, dokładnie w pięćsetną rocznicę śmierci księcia Henryka Żeglarza. Sama konstrukcja jest zbudowana z betonu, ma kształt karaweli i liczy sobie 52 metry wysokości. Pomnik przedstawia ważne postacie z okresu wielkich odkryć geograficznych, zarówno żeglarzy jak i naukowców i misjonarzy. Są to m.in. Henryk Żeglarz, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan, Diogo Cão, Nuno Gonçalves, Luís de Camões, Bartolomeu Dias, Afonso de Albuquerque. Na samym szczycie pomnika jest mały taras widokowy, z którego widać dzielnicę Belém. Przed pomnikiem położona jest marmurowa mozaika o średnicy 50 m, przedstawiająca mapę i trasy podróży portugalskich odkrywców. Mozaika ta została podarowana w 1960 r. przez RPA. Lizbona – Most 25 kwietnia Lizbona – Most Vasco da Gamy Lizbona - Oceanarium Lizbona-tramwaj 28 Lizbona – winda Santa Justa Lizbona – pomnik Chrystusa Króla Azulejos • Ozdobne płytki ceramiczne, są jednym z symboli Portugalii. Azulejos, zdobią kamienice, kościoły, wnętrza domów, stacje metra, dworce. Zwyczaj dekorowania ceramicznymi kafelkami wprowadzili tu Maurowie, Portugalia własne azulejos zaczęła produkować w XVI wieku. • Za najpiękniejsze uchodzą barokowe niebiesko-białe kafelki. Można wyróżnić jeszcze style renesansowe, klasycystyczne, secesyjne oraz współczesne. • Płytki pełnią nie tylko funkcję dekoracyjną, mają także szereg funkcji praktycznych: są trwałe i łatwe w utrzymaniu, latem chronią przed upałem, zima przed wilgocią. CO KUPIĆ CZYLI PAMIĄTKI Z LIZBONY Bez względu na to, czy będziemy intensywnie zwiedzać zabytki Lizbony czy całymi dniami plażować – warto z podróży do Portugalii przywieźć jakąś niesamowitą pamiątkę. Poszukując pamiątek z Portugalii warto wybierać przedmioty oryginalne, ręcznie robione (artesanto). Wybór jest naprawdę duży: ręcznie malowane płytki azulejos, wyszywane obrusy, koronki, ceramika, wyroby z korka... Wyroby z korka naturalnego Kto poszukuje czegoś naprawdę oryginalnego jako pamiątki z Portugalii, niech wpisze korek na listę swoich zakupów. Portugalia jest największym na świecie producentem korka naturalnego, materiału przyjaznego środowisku. Cieniutko pocięty i poddany obróbce termicznej korek robi się tak giętki, jak materiał. Portugalczycy produkują więc sporo rzeczy z korka, o których w pierwszej chwili nikt by nie pomyślał. Możemy nabyć korkowe torebki, buty, portfele, krawaty, paski, okładki na książki, saszetki na klucze, kapelusze czy parasole. Wspaniałą pamiątką jest także biżuteria wykonana z korka. Na stoiskach z pamiątkami można kupić korkowe pocztówki, a poczta portugalska wyprodukowała nawet korkowe znaczki. Sklepy warte polecenia to Cork & Co. przy Rua das Salgadeiras 10 na Bairro Alto oraz Pelcor przy Rua das Pedras Negras 28 w dzielnicy Baixa. Sintra – Zamek Maurów • • • Górujące nad miastem mury obronne Castelo dos Mouros pną się po zboczu góry na szczyt. Mauretańska twierdza z VIII wieku została zdobyta przez Alfonsa Zdobywcę w 1147 roku. Przy dobrej pogodzie z Zamku Maurów roztacza się widok na położony na sąsiednim wzgórzu Palácio da Pena oraz na ocean. Sintra – Pałac Pena • • • • Palácio da Pena budowany został w latach 1839-1850. Stanął na miejscu XV-wiecznego klasztoru Hieronimitów. Wygląda jak zlepek wielobarwnych wieżyczek, kopułek, balkoników i przesadzonych ozdób. Według opinii wielu osób jest kwintesencją portugalskiego kiczu. Uderza tu nieprawdopodobna ilość misternie zaprojektowanych drobnych detali, bajkowe kafelki, liczne smoki oraz straszny potwór morski strzegący Łuku Trytona. Pałac stoi na szczycie wzgórza, z którego rozciągają się zapierające dech w piersiach widoki. Sintra – Pałac Narodowy Sintra – Klasztor Kapucynów • • • Klasztor Kapucynów został założony w 1560 przez D. Álvaro de Castro, w miejscu odizolowanym od świata, wśród lasów Sintry. Klasztor jest niewielki, surowy, za jedyne ozdoby służą naturalne surowce takie jak kora dębu korkowego i muszle. Motywem przewodnim jest tu ubóstwo franciszkańskie. Sintra – Palaccio de Monseratte • • Monserrate to romantyczny ogród i posiadłość zbudowana przez angielskiego milionera Francisa Cooka. Park przy pałacyku jest jednym z najbogatszych ogrodów botanicznych w Portugalii. Spacerować możemy tu wśród egzotycznych drzew i kwiatów. Sintra - Quinta da Regaleira • • • Quinta da Regaleira jest zaskakującym i tajemniczym miejscem, wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jest to świat pełen symboli i metafor. Oprócz pięknego pałacu istnieją tu fascynujące ogrody, pełne podziemnych przejść, labiryntów i grot. Wybierając się do Quinta da Regaleira warto wziąć ze sobą latarkę. Cabo da Roca • • skalisty Przylądek Roca (Cabo da Roca) stanowi najdalej na zachód wysunięty punkt lądu stałego Europy (współrzędne geograficzne 38°46′51.82″N 9°30′02″W ). Klif na Cabo da Roca ma wysokość 140 metrów nad poziomem Oceanu Atlantyckiego. Przylądek znajduje się ok 40 kilometrów od Lizbony. Algarve Fatima Fatima - miasto w Portugalii, leżące w centrum kraju. Sanktuarium fatimskie jest celem wielu pielgrzymek katolickich i ośrodkiem kultu maryjnego. • Fátima leży w środkowej Portugalii, w dystrykcie Santarém, na południowy wschód od miasta Leiria. Do 30 czerwca 2003 Fátima wchodziła w skład gminy Ourém, Zgromadzenie Narodowe Portugalii zadecydowało o utworzeniu samodzielnej gminy Fatimy od 1 lipca 2003 roku. • Struktura miejscowości jest typowo wiejska. Przeważa działalność usługowa, ze względu na pielgrzymów dobrze rozwija się handel i hotelarstwo. W przemyśle duże znaczenie ma budownictwo. W rolnictwie przeważają gospodarstwa rodzinne. Objawienia fatimskie • W 1917 troje pasterzy z Fatimy - Francisco i Jacinta Marto oraz Lucia dos Santos - ogłosiło, że objawiła im się Matka Boża i przekazała trzy tajemnice fatimskie. Kościół katolicki uznał te objawienia za nie będące w sprzeczności z doktryną. Za cud uznał je w 1930. Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej Fatima - Sanktuarium – Kaplica Objawień Porto • Porto– miasto w Portugalii, 263 tys. mieszkańców (zespół miejski 2,2 mln), drugie co do wielkości w państwie. • Leży u ujścia rzeki Douro/Duero, nad Oceanem Atlantyckim, w północnej Portugalii, jest głównym miastem regionu Wielkie Porto. Porto Porto Coimbra • Coimbra to miasto w Portugalii, leżące nad rzeką Mondego, w dystrykcie Coimbra, w regionie Centrum w podregionie Baixo Mondego. Mieści się tu najstarszy uniwersytet w kraju założony w 1290. • Coimbra to zarazem była stolica Portugalii (do 1255 r.) i najważniejszy ośrodek życia akademickiego w tym państwie. Coimbra Coimbra Coimbra - uniwersytet Dziękuję za uwagę Koordynator projektu: mgr Elżbieta Tomaszewska
