Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny
advertisement
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Toruniu Ocena sytuacji epidemiologicznej i stanu sanitarnego Miasta Torunia za 2009 rok Toruń, 10 marca 2010 r. SPIS TREŚCI: str. I.1. Sytuacja epidemiologiczna w Toruniu w 2009 r. …………………………… 3 2. Ocena wykonawstwa szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym…………………………………………………………………...... 6 2.1 Szczepienia obowiązkowe…………………………………………………… 6 2.2 Szczepienia zalecane - nie finansowane ze środków znajdujących się w budżecie państwa………………………………………………………...... 7 II. Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej……………………………......... 8 III. Jakość wody przeznaczonej do spożycia………………………………......... 9 IV. Stan sanitarny miasta oraz obiektów i urządzeń użyteczności publicznej………………………………………………………………......... 10 V. Warunki sanitarno - higieniczne w środowisku pracy, choroby zawodowe… 12 VI. Warunki sanitarno - higieniczno w szkołach i innych placówkach oświatowo - wychowawczych……………………………………………...... 15 VII. Stan sanitarny obiektów żywieniowo - żywnościowych…………………...... 17 VIII. Działania podejmowane na rzecz oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia…………………………………………………………... 19 Wnioski…………………………………………………................................ 21 IX. 2 I. Sytuacja epidemiologiczna w Toruniu w 2009 roku. W 2009 r. do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Toruniu zgłoszono 3256 podejrzeń i potwierdzeń zakażeń i chorób zakaźnych oraz 167 zgłoszeń pokąsań przez zwierzęta, które wystąpiły na terenie Torunia. Zachorowania na grypę i przypadki grypopodobne zgłoszono w 289 meldunkach. Zgłoszenia wpłynęły od 56 placówek ochrony zdrowia. Z laboratoriów wykonujących badania w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych do PPIS w Toruniu przekazano 429 dodatnich wyników badań. Na podstawie zgłoszeń zakażeń i chorób zakaźnych oraz biologicznych czynników chorobotwórczych przeprowadzono 912 wywiadów epidemiologicznych w środowiskach chorych i osób zakażonych. W 2009 r. odnotowano 30 zgonów spowodowanych chorobami zakaźnymi. Najczęstszą ich przyczyną były posocznice (50%) i zapalenia płuc (36%). Choroby zakaźne, którym można zapobiegać poprzez szczepienia. Wśród chorób, w profilaktyce których stosowane są szczepienia ochronne, wystąpiły zachorowania na krztusiec, świnkę i różyczkę. W porównaniu do 2008 r. zaobserwowano poprawę sytuacji epidemiologicznej w zakresie zachorowań na krztusiec. Zachorowało 61 osób (2008 r. - 138 przyp.). Współczynnik zapadalności zmniejszył się z 66,8 w 2008 r. do 29,6 w 2009 r. Zachorowania dotyczyły przede wszystkim dzieci do 9 roku życia (60 % ogólnej liczby przypadków). Odnotowano 4 ogniska zachorowań, w których chorowały 2 osoby (1 ognisko rodzinne i 3 ogniska w obiektach nauczania). Wprowadzona w obowiązkowym kalendarzu szczepień, w 2003 r. dodatkowa dawka szczepionki DTP w 6 roku życia, wpłynie w przyszłości na ograniczenie zachorowań w starszych grupach wiekowych. Tendencję spadkową obserwowano również w przypadku świnki (2008 r.- 13,1; 2009 r.- 8,7) oraz różyczki (2008 r.- 25,7; 2009 r. - 9,7). Na świnkę zachorowało 18 osób (2008 r. - 27 przyp.), zachorowanie na różyczkę zgłoszono u 20 osób (2008 r. - 53 przyp.). Obie te jednostki chorobowe charakteryzują się cyklicznym występowaniem zwiększonej liczby zachorowań co 3-7 lat. Pomimo, że w najbliższych latach przewidywany jest cykliczny wzrost zapadalności na te choroby, to po wprowadzeniu w latach 2004 - 2005 powszechnych 2-dawkowych szczepień przeciwko odrze, śwince i różyczce (13-14 m-c i 10 rok życia), wzrost nie powinien być bardzo duży. W 2009 r. nie odnotowano przypadku zachorowania na odrę. Inne choroby wieku dziecięcego. Na terenie Torunia w 2009 r. odnotowano wzrost zapadalności na ospę wietrzną z 308,3 w 2008 r. do 444,8 w 2009 r. Zarejestrowano 918 przypadków, podczas gdy w 2008 r. zachorowało 637 osób. Zachorowania dotyczyły głównie dzieci do 9 roku życia – 735 przyp. (80 % ogólnej liczby zachorowań). Zarejestrowano 25 ognisk rodzinnych, w których zachorowało od 2 do 4 osób (łącznie 79 osób). W analizowanym okresie wzrosła również zapadalność na płonicę (2008 r. - 18,9; 2009 r. - 47,0). Zarejestrowano 97 przypadków (2008 r.- 39 przyp.). Chorowały przeważnie dzieci do 9 roku życia - 88 przyp., które stanowiły 91 % ogólnej liczby przypadków. Odnotowano 2 ogniska rodzinne, w których chorowały po 2 osoby. 3 Zatrucia pokarmowe i zakażenia żołądkowo-jelitowe wywoływane przez czynniki biologiczne. Zakażenia i zatrucia pokarmowe są wywoływane przez różne czynniki etiologiczne, jednak ich wspólną cechą jest zakażenie drogą pokarmową. W 2009 r. odnotowano spadek zapadalności na zatrucia pokarmowe i zakażenia jelitowe wywołane przez czynniki biologiczne. W 2008 r. zarejestrowano 690 przypadków zachorowań (wsp. zap. - 334,3), natomiast w 2009 r. zachorowały 574 osoby (wsp. zap. - 278,4). W 2008 r. przeważały zatrucia i zakażenia o etiologii wirusowej - 398 zachorowań (57 %), w roku 2009 dominowała etiologia bakteryjna - 341 przyp. (59%). Na podstawie przeprowadzonych badań kału od chorych patogeny zidentyfikowano w 335 przypadkach. Największy odsetek stanowiły rotawirusy - 42 % oraz bakterie Salmonella sp. – 25%. U 239 chorych nie ustalono czynnika etiologicznego zatrucia lub zakażenia. W tej grupie chorych odnotowano znaczny wzrost zachorowań na bakteryjne zakażenia jelitowe nie określone z 28 w 2008 r. do 170 w 2009 r. Zarejestrowano 3 ogniska zatruć pokarmowych, w których zachorowało 8 osób. Każde zatrucie było wywołane innym czynnikiem zakaźnym (Escherichia coli, Yersinia enterocolitica, norowirusy). W jednym ognisku nie ustalono źródła zatrucia. W dwóch pozostałych przypadkach były to potrawy własnej produkcji. Choroby przenoszone przez naruszenie ciągłości tkanek. W 2009 r. zwiększyła się liczba osób, u których wykryto zakażenie HIV. Zarejestrowano 5 osób (współczynnik zapadalności wynosił 2,4), podczas gdy w roku poprzednim odnotowano 2 przypadki (współczynnik zapadalności - 1,0). Zakażeniu ulegli mężczyźni w wieku od 32 do 39 lat. W analizowanym okresie, podobnie jak w 2008 r., zgłoszono 1 przyp. zachorowania na AIDS (współczynnik zapadalności wynosił 0,5). Osoba chora zmarła. W 2009 r. odnotowano spadek zapadalności na wirusowe zapalenie wątroby typu B (wzw typu B) z 12,6 w 2008 r. do 3,9 w 2009 r. Zarejestrowano 8 przypadków (w 2008 r. – 26 przyp.). Na podstawie dochodzenia epidemiologicznego ustalono, że prawdopodobnym źródłem zakażenia były zabiegi związane z naruszeniem ciągłości tkanek wykonywane w obiektach służby zdrowia. Większość zachorowań dotyczyła przypadków przewlekłych, gdzie do zakażenia doszło w latach ubiegłych. Spadek liczby zachorowań na wzw B uzyskano dzięki szczepieniom ochronnym przeciwko wzw typu B, które po raz pierwszy wprowadzono w latach 1994-1996 oraz poprawie warunków higieniczno-sanitarnych w obiektach służby zdrowia. Zmniejszyła się również zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu C (wzw typu C) z 8,7 w 2008 r. do 6,3 w 2009 r. Zachorowało 13 osób (w 2008 r. – 18 przyp.). Prawdopodobnym źródłem zakażenia były zabiegi związane z naruszeniem ciągłości tkanek wykonywane w obiektach służby zdrowia. Dwa zachorowania dotyczyły personelu służby zdrowia. Zmniejszenie liczby zachorowań na wzw typu C nie wynika z faktycznego spadku zachorowań, lecz zniesienia obowiązku zgłaszania właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu dodatnich wyników badań w kierunku zakażenia wirusem wzw typu C, po których wdrażano dochodzenie epidemiologiczne i informowano osoby o konieczności zgłoszenia się do lekarza. 4 Gruźlica W 2009 r. zarejestrowano 43 przypadki, zapadalność na gruźlicę zwiększyła się z 15,1 w 2008 r. (31 przyp.) do 20,8 w 2009 r. Choroby przenoszone drogą płciową. W 2009 r., w porównaniu do roku poprzedniego, wzrosła zachorowalność na kiłę i rzeżączkę. W 2009 r. na kiłę zachorowało 6 mężczyzn (współczynnik zapadalności - 2,9), w tym 5 w wieku od 21 do 27 lat. W 2008 r. zgłoszono 1 zachorowanie. Na rzeżączkę w 2009 r. zachorowały 4 osoby (współczynnik zapadalności - 1,3), w 2008 r. zgłoszono 2 przypadki. Zachorowania wystąpiły u osób w wieku od 40 do 49 lat. Choroby przenoszone przez kleszcze. Zapadalność na boreliozę utrzymała się w 2009 r. na poziomie roku poprzedniego (21,3 w 2008 r., 19,9 w 2009 r.). Zachorowało 41 osób (w 2008 r. – 44 przyp.), z których żadna nie była narażona zawodowo. Na podstawie przeprowadzonych wywiadów epidemiologicznych ustalono, że osoby chore przebywały na terenach zalesionych w okolicach Torunia lub różnych rejonach Polski. Na terenie Torunia dotychczas nie rejestrowano przypadku kleszczowego zapalenia mózgu. Grypa i zachorowania grypopodobne. Największy wzrost zapadalności (liczba zachorowań na 100 tys. ludności) odnotowano w przypadku grypy i zachorowań grypopodobnych. (2008 r.- 4,8; 2009 r.- 4935,0). W 2009 r. zachorowały 10.184 osoby, podczas gdy w roku poprzednim odnotowano tylko 10 zachorowań. Dzieci do 14 roku życia stanowiły 48 % ogólnej liczby przypadków. Z powodu nasilonych objawów ze strony układu oddechowego oraz układu krążenia hospitalizowano 64 osoby. Badania wirusologiczne potwierdzające zakażenie wirusem grypy przeprowadzono u 4 chorych – w 4 przypadkach potwierdzono grypę typu A, w tym u 1 osoby zakażenie nowym wirusem grypy typu A (H1N1). Inne jednostki chorobowe. W 2009 r. zarejestrowano 1 przypadek bąblowicy. Bąblowica to choroba odzwierzęca wywołana przez larwalne postacie tasiemców bąblowcowych. Tasiemiec może zagnieździć się w różnych organach człowieka, najczęściej w wątrobie i płucach. Choroba rozwija się przez kilka lat. W Toruniu zachorowała 72-letnia kobieta. W przeprowadzonym dochodzeniu ustalono, że prawdopodobnym źródłem zakażenia był kontakt z własnym psem lub spożywanie niemytych owoców, w tym owoców leśnych. W 2009 r. zarejestrowano po raz pierwszy, na terenie Torunia i powiatu toruńskiego, zachorowanie na legionelozę czyli tzw. chorobę legionistów. Jest to choroba dróg oddechowych, przebiegająca z zapaleniem płuc, wywołana przez bakterie z rodzaju Legionella. Źródłem zakażenia jest skażony bakteriami pył wodny wytwarzany przez fontanny, urządzenia klimatyzacyjne, urządzenia sanitarne (np. prysznice). 5 W Toruniu zachorował 62-letni mężczyzna, który przebywał w krajach azjatyckich. Prawdopodobną przyczyną jego zachorowania była zakażona pałeczką Legionella klimatyzacja hotelowa. W analizowanym okresie, również po raz pierwszy, zarejestrowano zachorowanie na listeriozę. Jest to choroba odzwierzęca wywołana przez bakterie Listeria monocytogenes. Choroba szerzy się poprzez bezpośredni kontakt z zakażonymi wydalinami i wydzielinami chorego zwierzęcia lub poprzez skażoną żywność. U 5-miesięcznego dziecka rozpoznano listeriozowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. W płynie mózgowo-rdzeniowym potwierdzono obecność bakterii Listeria monocytogenes. W dochodzeniu nie ustalono źródła zakażenia. Pokąsania przez zwierzęta Na terenie Torunia w porównaniu z poprzednim rokiem odnotowano spadek liczby pokąsań przez zwierzęta. W 2009 r. zarejestrowano 167 pokąsań (2008 r. - 206 przyp.). Osoby były pokąsane głównie przez psy - 139 przyp. (83 %) i koty - 20 przyp. (12%). W pojedynczych przypadkach osoby pokąsane miały kontakt z końmi, świnką morską, fretką, koszatniczką, norką hodowlaną i kuną. Ponarażeniowo szczepienia p/ko wściekliźnie podjęto u 47 osób (28 % ogólnej liczby pokąsań). 2. Ocena wykonawstwa szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym. Na terenie powiatu grodzkiego, obowiązkowe szczepienia ochronne dla dzieci i młodzieży były prowadzone w 29 zakładach podstawowej opieki zdrowotnej oraz w oddziale noworodkowym Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego. W 2009 roku szczepienia przeciw chorobom zakaźnym, ujęte w programie szczepień ochronnych, podobnie jak w 2008 roku, zostały zrealizowane na dobrym poziomie, wysoki odsetek populacji podlegającej szczepieniu został uodporniony. Szczepienia obowiązkowe dzieci i młodzieży. Szczepienia p/ko wzw typu B Szczepieniom podlegają noworodki oraz osoby w grupach ryzyka. Stan uodpornienia noworodków na dzień 31.12.2009 r. wyniósł 88,7%. W grupach ryzyka (osoby szczególnie narażone na zakażenie wirusem wzw typu B) zaszczepiono 191 osób. Szczepienia p/ko błonicy, tężcowi i krztuścowi Szczepieniom podlegają dzieci w pierwszym, drugim i szóstym roku życia. Stan uodpornienia dzieci z rocznika 2009 wyniósł 58,5% (podano trzy dawki szczepionki). Pozostałe dzieci otrzymały jedną lub dwie dawki szczepionki, z rocznika 2008 uodporniono 99,5% dzieci. Pierwszej dawce szczepienia przypominającego podlegało 1909 dzieci, stan uodpornienia dzieci w 6 roku życia wyniósł 96,3%. Szczepienie p/ko błonicy i tężcowi Drugiej dawce szczepienia przypominającego podlega młodzież w 14 roku życia. Zaszczepiono 1932 osoby tj. 97,5%. Trzeciej dawce szczepienia przypominającego podlega młodzież w 19 roku życia (2649 osób), zaszczepiono 2621 osób tj. 98,9%. Pozostałe osoby zostaną zaszczepione w 2010 r. 6 Szczepienia p/ko Poliomyelitis Szczepieniom podlegają dzieci w pierwszym, drugim i szóstym roku życia. W roku 2009 urodziło się 2299 dzieci, stan zaszczepienia wyniósł 58,5%. Dzieci w drugim roku życia zostały uodpornione w 99,5%. Pierwszej dawce szczepienia przypominającego podlegało 1909 dzieci, stan uodpornienia dzieci w 6 roku życia wyniósł 96,3%. Szczepienie p/ko odrze, śwince i różyczce Szczepieniom podlegają dzieci w 2 i 10 roku życia. Stan uodpornienia dzieci w 2 roku życia wyniósł 86,3%. Dzieci w 10 roku życia zostały uodpornione w 91,3% (1825 dzieci). Szczepienia przeciw Hib Szczepieniom podlegają dzieci w 1 i 2 roku życia. Dzieci urodzone w 2009 zostały uodpornione w 58,5% (1346 dzieci), a urodzone w 2008 roku w 99,5% (2394 dzieci). Szczepienia p/ko gruźlicy Szczepieniom podlegają noworodki, w 2009 roku podlegało 2299 dzieci, zaszczepiono 2295 tj. 99,8%. Szczepienia obowiązkowe u dzieci z grup ryzyka - przeciw zakażeniom bakteriami Streptococcus pneumoniae wykonano u 133 dzieci, przeciw ospie wietrznej u 39 dzieci. Szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie. Szczepienia p/ko tężcowi Ogółem w 2009 r., ze wskazań indywidualnych, uodporniono 4376 osób narażonych na zakażenie tężcem. Szczepienia p/ko wściekliźnie W 2009 r., ze wskazań indywidualnych, zaszczepiono 47 osób po narażeniu (pokąsania przez zwierzęta podejrzane o zakażenie wirusem wścieklizny). Szczepienia zalecane - nie finansowane ze środków znajdujących się w budżecie państwa W 2009 r. znacznie wzrosła liczba osób zaszczepionych przeciwko: - Neisseria meningitidis - 498 osób (2008 r. - 115 osób) - zakażeniom wirusem brodawczaka ludzkiego - 271 osób (2008 r. - 155 osób) - biegunce rotawirusowej - 608 dzieci (2008 r. - 246 dzieci) - grypie - 11056 osób (2008 r. - 8120 osób) - kleszczowemu zapaleniu mózgu - 424 osoby (2008 r. - 358 osób) - ospie wietrznej - 300 osób (2008 r. - 221 osób) Pozostałe szczepienia zalecane przeprowadzone w 2009 r. wykonano przeciwko: - zakażeniom Haemophilus influenzae typu b - 25 osób (2008 r. - 151 osób) - wzw typu B - 2712 osób (2008 r. - 2940 osób) - wzw typu A - 435 osób (2008 r. - 735 osób) - błonicy - 270 osób (2008 r. - 267 osób) - odrze, śwince, różyczce - 20 osób (2008 r. - 16 osób) - Streptococcus pneumoniae - 1431 osób (2008 r. - 1687 osób) 7 II. Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej. 1. Szpitale Baza szpitalna pozostaje w Toruniu bez zmian. Funkcjonuje 1 szpital z pełnym zakresem usług medycznych (Wojewódzki Szpital Zespolony), 1 szpital specjalistyczny działający bez pionu dziecięcego i kobiecego, w tym również położnictwa (Specjalistyczny Szpital Miejski), 1 szpital działający w dziedzinie chirurgii krótkoterminowej (Szpital Specjalistyczny MATOPAT) oraz 4 jednostki specjalistyczne, wyspecjalizowane w jednej dziedzinie (Szpital Dziecięcy, Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnień i Współuzależnienia, Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Psychiatrycznego i Wojewódzki Szpital ObserwacyjnoZakaźny). Stan techniczny i funkcjonalny wszystkich szpitali poprawia się systematycznie. Bardzo dobrymi warunkami lokalowymi oraz wysokim standardem pomieszczeń charakteryzuje się Specjalistyczny Szpital MATOPAT, który jako jedyny szpital w Toruniu, spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej ( Dz. U. z 2006 r. Nr 213, poz.1568 z późn. zm.). Dobre warunki lokalowe posiada także Wojewódzki Szpital Dziecięcy. W maju 2009 r. na terenie Specjalistycznego Szpitala Miejskiego rozpoczęto budowę nowoczesnego pawilonu przeznaczonego na bloki operacyjne, Oddział Hematologii oraz zaplecze medyczne, techniczne i sanitarne. Planowany termin zakończenia prac to czerwiec 2010r. Przeniesienie bloków operacyjnych do nowych pomieszczeń objęte jest programem dostosowania szpitala do obowiązujących przepisów. W Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym także trwają remonty, modernizacje w celu dostosowania poszczególnych oddziałów do obowiązujących przepisów. Gruntowne modernizacje i remonty przeprowadzono na Oddziale chirurgii ogólnej, gastroenterologicznej i onkologicznej, Oddziale noworodków i intensywnej terapii neonatologicznej oraz Oddziale położnictwa chorób kobiecych i ginekologii onkologicznej. Zabytkowy charakter budynków należących do Wojewódzkiego Ośrodka Lecznictwa Psychiatrycznego sprawia trudności w ich utrzymaniu. Pomimo licznych utrudnień dokonano jednak pewnych prac unowocześniających, polegających na modernizacji i rozbudowie systemów wentylacyjnych, zwłaszcza w budynku przy ul. Mickiewicza. W Wojewódzkim Ośrodku Lecznictwa Psychiatrycznego trwają procedury przygotowawcze do ISO. Pozostałe szpitale toruńskie posiadają już certyfikaty wg wymagań ISO 9001-2000. Można się zatem spodziewać, że w roku 2010 wszystkie placówki szpitalne osiągną wymagany procedurami poziom jakości świadczonych usług. W 2009r. w szpitalach przeprowadzono badania wody ciepłej w celu dokonania oceny skażenia sieci wodnej przez pałeczki Legionella sp. W próbkach wody pobranych w Szpitalu Psychiatrycznym, Szpitalu MATOPAT, Szpitalu Miejskim, Szpitalu Zespolonym, Szpitalu Zakaźnym wykryto pałeczki Legionella sp. w liczbie przekraczającej dopuszczalną normę. Wymienione Szpitale podjęły działania mające na celu wyeliminowanie w/w mikroorganizmów z instalacji, a tym samym likwidacji stwierdzonego zagrożenia. 2. Inne placówki ochrony zdrowia Na terenie Torunia znajdują się 94 zakłady opieki zdrowotnej (57 przychodni, ośrodków, poradni, 12 zakładów stomatologicznych, 9 zakładów rehabilitacyjnych, 5 laboratoriów medycznych, 2 zakłady opiekuńczo-lecznicze, 1 zakład pielęgnacyjnoopiekuńczy, 2 hospicja stacjonarne, 6 tzw. „innych” tj. świadczących medyczne usługi w ramach innych działalności) i 180 gabinetów lekarskich. Przychodnie i poradnie działają w dobrych warunkach higienicznych. W 2009r. nie nałożono mandatów ani grzywien. 8 Postępowanie zarówno z odpadami niebezpiecznymi, jak i komunalnymi prowadzone było prawidłowo. Jednostki przystosowują się do wymagań rozporządzenia Ministra Zdrowia. Na wyróżniającą ocenę zasługuje 7 obiektów: Prywatne Centrum Chirurgiczne, ul. Kołłątaja 10, NZOZ „Lar-Med.” ul. Kołłątaja 1, NZOZ Przychodnia Neuropsychiatryczna CEREBRUM, ul. Klonowica 19, Przychodnia Rodzinna na Ugorach, ul. Ugory 1, NZOZ „Wrzosy”, Szosa Chełmińska 254/258, Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy, ul. Bydgoska 76, Miejska Przychodnia Specjalistyczna, ul. Uniwersytecka 17. W roku 2009 powstały 2 nowe obiekty: Lecznice CITOMED Sp. z o.o. Przychodnia Lekarska, ul. Tuwima 9, NZOZ Międzynarodowe Centrum Dializ, ul. Batorego 17/19. W Toruniu prowadzi działalność 9 indywidualnych praktyk pielęgniarskich. Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Toruniu sprawuje stały nadzór nad wszystkimi zakładami opieki zdrowotnej oraz ściśle z nimi współpracuje. W 2009r. pracownicy Stacji wielokrotnie brali udział w konsultacjach i opiniach dotyczących projektowania, modernizacji lub reorganizacji zakładów opieki zdrowotnej, co miało głównie związek z opracowywaniem przez te jednostki programów dostosowania zakładów do wymagań rozporządzenia Ministra Zdrowia. W Toruniu działają 3 zakłady opiekuńczo-lecznicze i pielęgnacyjno-opiekuńcze. Obecnie są w nich do dyspozycji 184 łóżka, w tym 21 na wyspecjalizowanym oddziale apalicznym przy ul. Grunwaldzkiej 64. Obiekty te są w dobrym stanie sanitarno-higienicznym. III. Jakość wody przeznaczonej do spożycia. Głównym źródłem zaopatrzenia Torunia w wodę do spożycia jest wodociąg publiczny, oparty na powierzchniowym ujęciu na rzece Drwęcy. Na podstawie przeprowadzonych w 2009 roku badań wody surowej, czerpanej z w/w ujęcia, należy stwierdzić, że rzeka Drwęca spełnia wymagania rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe, wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia. Większość oznaczanych parametrów chemicznych klasyfikuje wodę w kategorii A2, niektóre nawet w kategorii A1, jedynie zawartość manganu była wyższa i przekroczyła wartość dopuszczalną dla klasy A2. Oznaczone stężenia manganu wahały się od 0,06 mg/l do 0,20 mg/l. Wskaźniki bakteriologicznego zanieczyszczenia wody również nie przekraczały wartości dopuszczalnych dla kategorii A2. Dotyczy to liczby bakterii grupy coli, liczby paciorkowców kałowych i bakterii z rodzaju Salmonella. Modernizacja stacji uzdatniania wody przeprowadzona w latach ubiegłych (tj. włączenie do eksploatacji nowych urządzeń, usprawnienie koagulacji wody oraz jej filtracja na węglu aktywnym, zastąpienie dezynfekcji chlorem gazowym, dezynfekcją dwutlenkiem chloru) spowodowała poprawę jakości wody, odczuwalną przez odbiorców, przede wszystkim jako poprawę jej cech organoleptycznych, takich jak smak i zapach. W 2009r. do Stacji nie wpłynęła żadna tego typu skarga. Jakość wody produkowanej przez Toruńskie Wodociągi, w 2009 roku odpowiadała wymaganiom obowiązującego Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Występujące przekroczenia stwierdzano sporadycznie i nie miały one wpływu na ogólną ocenę przydatności wody do spożycia. Przyczyną ich występowania nie był proces uzdatniania, lecz stara, od kilkudziesięciu lat nie wymieniana, sieć wewnętrzna budynków. 9 W 2009 roku do badań pobrano 186 próbek wody. Normatywnym wymaganiom nie odpowiadało 14 prób, co stanowi 7,5 % wszystkich pobranych prób. Wszystkie kwestionowane próby dotyczyły zwiększonej zawartości żelaza i manganu, wypłukiwanych z wewnętrznych lokalnych, starych sieci. Żadna z pobranych prób nie była kwestionowana bakteriologicznie. Na podstawie wyników badań próbek wody, należy stwierdzić, że Wodociągi Toruńskie podają swoim konsumentom wodę dobrą, zarówno pod względem fizykochemicznym, jak i bakteriologicznym. Interwencje w sprawie jakości wody dotyczyły najczęściej zwiększonej zawartości żelaza, wypłukiwanego z wewnętrznej sieci budynków, za co Przedsiębiorstwo Wodociągowe – Toruńskie Wodociągi Sp. z o.o. nie ponoszą odpowiedzialności. W ostatnich latach znacząco pogorszyła się jakość wody ujmowanej z ujęć kredowych, z których nadal tak chętnie korzystają mieszkańcy Torunia. Na istniejących siedem ujęć kredowych tylko ujęcie przy Wojewódzkim Szpitalu Dziecięcym dostarcza wodę dobrą. Pozostałe ujęcia dostarczają nie tylko wodę odbiegającą od wymagań fizykochemicznych (mangan, żelazo, jon amonowy), przez co woda dopuszczona jest warunkowo, ale coraz częściej odbiegającą od odpowiedniego składu bakteriologicznego, co jest przyczyną okresowego wyłączania studni z eksploatacji. IV. Stan sanitarny miasta oraz obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. 1. Tereny mieszkalne Przedstawiciel Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Toruniu, podobnie jak w latach ubiegłych, brał w 2009 roku udział w przeglądach czystości miasta, organizowanych przez Wydział Gospodarki Komunalnej UM w Toruniu. Przeglądy pozwalają na bieżąco usuwać niedociągnięcia w tym zakresie i czuwać nad bezpiecznymi i higienicznymi warunkami środowiskowymi mieszkańców Torunia. O tym, że nie zawsze warunki te są prawidłowe świadczą liczne interwencje wpływające do Stacji. W ramach przeglądów czystości miasta przeprowadzano także kontrole związane z interwencjami dot. złego stanu higienicznego posesji, ich zarobaczenia i zaszczurzenia, nieprawidłowego gromadzenia odpadów stałych i ścieków, zaśmiecenia ulic, osiedli i parków. PPIS w Toruniu podejmował też wiele działań w celu rozwiązania innych zgłaszanych przez ludzi problemów, takich jak: zagrzybienie mieszkań, gromadzenie przez ludzi w podeszłym wieku w swoich mieszkaniach dużych ilości odpadów, występowanie w mieszkaniach szkodliwych zapachów. W 2008 roku do Stacji wpłynęły 54 tego typu interwencje, w roku 2009 interwencji tych było 77. Przy rozwiązywaniu zgłaszanych przez mieszkańców problemów wielokrotnie podejmowano współpracę z innymi służbami i instytucjami, m.in. ze Strażą Miejską, Wydziałem Gospodarki Komunalnej i organami Nadzoru Budowlanego. Innym problemem, którym zajął się Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Toruniu w 2009 roku, było przeprowadzenie rozeznania czystości piaskownic, zarówno ogólnodostępnych osiedlowych, jak również przy żłobkach i przedszkolach. W trosce o bezpieczeństwo dzieci PPIS w Toruniu przeprowadził akcję kontroli w/w piaskownic. Na 549 skontrolowanych piaskownic, w tym 30 przy żłobkach i przedszkolach, tylko 22 piaskownice (co stanowi ok. 4 % skontrolowanych) posiadały zabezpieczenie przed dostępem zwierząt i ptaków. Żadna ogólnodostępna piaskownica nie posiadała takiego zabezpieczenia. Brak odpowiedniego zabezpieczenia piaskownic uniemożliwia utrzymanie piasku w odpowiednio dobrym stanie higienicznym, co może stanowić poważne zagrożenie dla dzieci, przede wszystkim takimi chorobami jak: toksoplazmoza i toksokaroza. 10 Niepokojącym jest fakt odcinania lokatorom dopływu wody bieżącej z sieci przez prywatnych właścicieli posesji oraz przez przedsiębiorstwa wodociągowe w przypadku zaległości w opłatach. W roku 2009 do Stacji wpłynęło 512 zawiadomień o zamiarze odcięcia wody na terenie Torunia. Przedsiębiorstwa Wodociągowe wyznaczają wprawdzie zastępcze źródła wody do spożycia, jednak brak wody bieżącej znacznie obniża warunki higieniczne życia ludzi, a nawet może być przyczyną wystąpienia zachorowań na choroby zakaźne. 2. Obiekty użyteczności publicznej Stan sanitarno-higieniczny obiektów użyteczności publicznej, w tym przede wszystkim basenów kąpielowych, zakładów usługowych (fryzjerskich, kosmetycznych, odnowy biologicznej i tatuażu), dworców i stacji PKP może mieć wpływ na wystąpienie zagrożenia dla zdrowia mieszkańców Torunia. Na nadzorowanym terenie obiekty użyteczności publicznej nie budzą obecnie większych zastrzeżeń, na koniec 2009 roku wszystkie obiekty uzyskały ocenę pozytywną, jednak w ciągu roku ich stan wymagał często interwencji organów inspekcji sanitarnej. W próbkach wody pobieranych z basenów kąpielowych nadal stwierdza się występowanie bakterii chorobotwórczych takich jak gronkowce koagulazododatnie. Pobrano 303 próbki wody, w 20 (7% wszystkich prób), występowało w/w zanieczyszczenie. Głównym problemem na terenie dworców PKP, powtarzającym się każdego roku, jest wyłączanie z eksploatacji ubikacji dla podróżnych. Odsyłanie podróżnych do korzystania z ubikacji w lokalach gastronomicznych nie jest dobrym rozwiązaniem ze względu na zamykanie lokali w godzinach nocnych. Wszystkie obiekty (295) świadczące usługi fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej, objęte nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Toruniu, spełniają wymagania rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej. W tej grupie obiektów największe zagrożenie może stanowić wykonywanie usług niesterylnymi narzędziami wielokrotnego użytku. Pod nadzorem sanitarnym na terenie Torunia znajdowało się 15 ustępów skanalizowanych, w tym 6 stałych i 9 ustępów przenośnych typu TOI-TOI. Ustępy przenośne zlokalizowane są w najbardziej ruchliwych miejscach Torunia, gdzie nie ma ubikacji stałych i w ten sposób rozwiązywany jest problem niewystarczającej ich ilości w mieście. Poważnym mankamentem przenośnych ubikacji jest brak ciepłej wody bieżącej. Wszystkie ubikacje posiadały dobry stan higieniczny, pomimo że ich stan techniczny i standard wyposażenia jest nadal niski. Przeprowadzane są tylko bieżące remonty malarskie bez modernizacji i wymiany armatury. Będąca pod nadzorem PPIS w Toruniu baza noclegowa w postaci hoteli oceniana jest bardzo wysoko. Hotele, jest to grupa obiektów, która systematycznie podnosi i utrzymuje wysoki standard wyposażenia i usług ze względu na dużą konkurencję na rynku. 11 V. Warunki sanitarno - higieniczne w środowisku pracy, choroby zawodowe. Sekcja Prewencji Chorób Zawodowych PSSE w Toruniu sprawuje nadzór nad warunkami higieny pracy w zakładach pracy. Działalność Sekcji ukierunkowana jest na poprawę warunków pracy, a więc poprawę warunków sprzyjających zdrowiu. Przeprowadzane kontrole koncentrują się przede wszystkim na głównych zagrożeniach dla zdrowia pracowników, mając za cel szeroko pojętą profilaktykę chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy. W 2009 roku skontrolowano w Toruniu 127 zakładów pracy zatrudniających łącznie 14421 pracowników. Ogółem przeprowadzono 202 kontrole sanitarne. Kontrole przeprowadzono w zakładach o największych zagrożeniach zawodowych, w zakładach budzących zastrzeżenia pod względem sanitarno-technicznym oraz w tych, w których wyniki badań środowiskowych czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowiskach pracy odbiegały od wymagań określonych przepisami. Kontynuowano nadzór nad zakładami pracy, w których pracownicy narażeni są na substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne o rakotwórczym lub mutagennym, a także nadzór nad niebezpiecznymi substancjami i preparatami chemicznymi poprzez kontrole podmiotów zajmujących się obrotem chemikaliami lub stosujących chemikalia w działalności zawodowej. W ewidencji Sekcji Prewencji Chorób Zawodowych PSSE w Toruniu na koniec 2009 roku ujęte były 742 zakłady pracy funkcjonujące w Toruniu. W ciągu roku do ewidencji zostało włączonych 8 nowych, dotychczas nie kontrolowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną, zakładów pracy. Spośród zewidencjonowanych zakładów pracy funkcjonujących na terenie Torunia: 268 (36,1%) to zakłady zatrudniające do 5 pracowników, 243 (32,7%) to zakłady zatrudniające od 6 do 20 pracowników, 93 (12,5%) to zakłady zatrudniające od 21 do 50 pracowników, 65 (8,8%) to zakłady zatrudniające od 51 do 100 pracowników, 48 (6,5%) to zakłady zatrudniające od 101 do 250 pracowników, 25 (3,4%) to zakłady zatrudniające powyżej 250 pracowników. Zakłady pracy ujęte w ewidencji Sekcji Prewencji Chorób Zawodowych PSSE w Toruniu prowadzą działalność sklasyfikowaną wg Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007). Dominujące pod względem liczby zakładów pracy funkcjonujących w Toruniu branże to: handel hurtowy i detaliczny (PKD 2007: 46) – 109 zakładów (14,7% spośród znajdujących się w ewidencji), naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (PKD 2007: 45) – 90 zakładów (12,1 %), przetwórstwo przemysłowe – produkcja: odzieży skórzanej, odzieży roboczej, pozostałej odzieży wierzchniej, bielizny, pozostałej odzieży i dodatków do odzieży, wyrobów futrzarskich, wyrobów pończoszniczych, pozostałej odzieży dzianej (PKD 2007: 14) – 49 zakładów (6,6%). W 2009 roku w zakładach pracy objętych nadzorem sanitarnym w zakresie warunków pracy, funkcjonujących na terenie Torunia – 862 pracowników zatrudnionych było w warunkach niezgodnych z normatywami higienicznymi (dla porównania – w 2008 roku w narażeniu na czynniki szkodliwe dla zdrowia w stężeniach lub natężeniach przekraczających dopuszczalne normy pracowało 1113 osób). 12 Z tej liczby: 845 pracowników narażonych było w środowisku pracy na hałas o natężeniu powyżej dopuszczalnych norm, 17 pracowników narażonych było na ponadnormatywne stężenia substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy, 9 pracowników eksponowanych było na działanie pyłów o stężeniach przekraczających najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS), 6 pracowników narażonych było na ponadnormatywne wartości parametrów przyspieszenia drgań (wibracji) działających na organizm człowieka. Na koniec 2009 roku przekroczenie normatywów higienicznych w środowisku pracy w zakładach pracy funkcjonujących na terenie Torunia występowało: w zakresie natężenia hałasu – w 24 skontrolowanych zakładach pracy; w zakresie stężenia substancji chemicznych – w 1 skontrolowanym zakładzie pracy; w zakresie stężenia pyłów – w 2 skontrolowanych zakładach pracy; w zakresie parametrów przyśpieszenia drgań (wibracji) – w 1 skontrolowanym zakładzie pracy. W dalszym ciągu głównym czynnikiem szkodliwym w środowisku pracy, na który narażona jest największa liczba pracowników, jest hałas. W 2009 roku 845 pracowników w 24 zakładach pracy na terenie Torunia narażonych było na hałas powyżej najwyższego dopuszczalnego natężenia (w 2008 roku – 1085). W przypadku hałasu często niemożliwe jest wyeliminowanie tego czynnika ze środowiska pracy ze względów technologicznych. W takim przypadku egzekwuje się skuteczną ochronę pracowników przed zagrożeniami związanymi z występowaniem hałasu. Od pracodawców wymagane jest sporządzenie i wprowadzenie w życie programu działań organizacyjnotechnicznych zmierzającego do ograniczenia narażenia na hałas, zaopatrzenie pracowników w indywidualne ochrony słuchu dobrane do wielkości charakteryzujących hałas i do cech indywidualnych pracowników oraz egzekwowanie stosowania ich przez pracowników, oznakowanie stref zagrożonych hałasem, informowanie pracowników o ryzyku zawodowym. Wśród zakładów o największej liczbie pracowników eksponowanych w środowisku pracy na ponadnormatywny hałas należy wymienić w Toruniu: BELLA Spółka z o. o., TZMO MATOPAT Spółka z o. o., NOMET Spółka z o. o. oraz „POL-NECKS” Spółka z o. o. Przekroczenie normatywów higienicznych w zakresie stężeń czynników chemicznych na koniec 2009 r. dotyczyło 17 pracowników, zatrudnionych w warunkach przekroczenia współczynnika narażenia łącznego (aceton, styren, chlorek metylenu) w 1 zakładzie. Decyzją Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Toruniu pracodawca został zobowiązany do zastosowania odpowiednich środków organizacyjnotechnicznych w celu obniżenia współczynnika narażenia łącznego do obowiązujących norm. Wśród zagrożeń występujących w środowisku pracy nie można też pominąć szkodliwych czynników biologicznych. W 2009 roku przeprowadzono 23 kontrole w zakresie oceny realizacji przez pracodawców wymogów w zakresie ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na szkodliwe dla zdrowia czynniki biologiczne w 22 zakładach pracy funkcjonujących w Toruniu. Na szkodliwe dla zdrowia czynniki biologiczne w środowisku pracy narażonych jest łącznie 950 pracowników, zatrudnionych w zakładach produkcji żywności, w placówkach służby zdrowia, w laboratoriach diagnostycznych, w zakładach utylizacji odpadów i przy oczyszczaniu ścieków. Liczba pracowników zawodowo narażonych na substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w skontrolowanych w 2009 roku zakładach pracy wynosiła 1536 osób (w 2008 roku – 317 osób). 13 Znaczący wzrost liczby osób zawodowo eksponowanych na substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym wynika ze zmiany zasad kwalifikowania pracowników jako narażonych na czynniki biologiczne o działaniu rakotwórczym w środowisku pracy – tj. wirusy zapalenia wątroby typu B (HBV) oraz typu C (HCV), wymienione w wykazie 3, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. nr 280 z 2004 r. poz. 2771 z późn. zm.). Zgodnie ze stanowiskiem Głównego Inspektora Sanitarnego w Warszawie, uzgodnionym z Głównym Inspektorem Pracy w Warszawie, zarówno osoby już zakażone wirusami zapalenia wątroby typu B lub C w wyniku narażenia zawodowego, jak również osoby niezakażone, lecz wykonujące prace, przy wykonywaniu których może dojść do zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B lub C w warunkach narażenia zawodowego na zakażenie należy traktować jako osoby narażone na zachorowanie na chorobę nowotworową w wyniku zawodowego narażenia na działanie czynnika biologicznego o działaniu rakotwórczym. Przed 2009 r. jako narażone na czynniki biologiczne o działaniu rakotwórczym w środowisku pracy uznawano tylko osoby po przebytym zakażeniu HBV lub HCV. W 2009 roku przeprowadzono kontrole w 12 zakładach, w których zatrudnieni pracownicy eksponowani byli na substancje, preparaty, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. W trakcie kontroli sprawdzano, czy ograniczono liczbę osób pracujących w narażeniu na czynniki rakotwórcze do niezbędnego minimum, czy poinformowano pracowników o występujących zagrożeniach oraz zapewniono odpowiednie środki ochrony indywidualnej i profilaktyczną opiekę zdrowotną. Zwracano też uwagę na oznakowanie instalacji i pojemników zawierających czynniki rakotwórcze, przeprowadzanie okresowych badań i pomiarów czynników rakotwórczych w środowisku pracy, zapewnienie pracownikom odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych. Nadzór nad niebezpiecznymi substancjami i preparatami chemicznymi nadal należał do priorytetowych zadań pionu higieny pracy w 2009 roku w związku z wejściem w życie rozporządzenia REACH. Różnorodne substancje i preparaty chemiczne stosowane są w działalności wielu zakładów pracy na terenie Torunia, co powoduje określone zagrożenia dla zdrowia pracowników. Na terenie Torunia funkcjonują także producenci oraz dystrybutorzy niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych, w tym prekursorów narkotyków kategorii 2 i 3 oraz produktów biobójczych. Kontrole podmiotów zajmujących się obrotem chemikaliami lub stosujących chemikalia w działalności zawodowej obejmowały m. in. spełnienie wymagań w zakresie kart charakterystyki substancji chemicznych i preparatów chemicznych, w oparciu o uregulowania wynikające z rozporządzenia WE nr 1907/2006 REACH. W 2009 roku przeprowadzono: w ramach nadzoru nad substancjami i preparatami chemicznymi – 86 kontroli w 70 zakładach; w ramach nadzoru nad prekursorami narkotyków kategorii 2 i 3 – 6 kontroli w 6 zakładach; w ramach nadzoru nad produktami biobójczymi – 3 kontrole w 3 zakładach. W 2009 roku stwierdzono u pracowników zatrudnionych w zakładach pracy w Toruniu 12 przypadków chorób zawodowych (w roku 2008 stwierdzono także 12 przypadków). Wśród stwierdzonych w 2009 roku chorób zawodowych: 5 przypadków dotyczyło chorób zakaźnych lub pasożytniczych albo ich następstw (4 przypadki boreliozy, 1 przypadek gruźlicy). 14 4 przypadki dotyczyły przewlekłych chorób układu ruchu wywołanych sposobem wykonywania pracy; 3 przypadki dotyczyły obustronnego trwałego ubytku słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego spowodowanego hałasem, wyrażonego podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczonego jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1, 2 i 3 kHz. W zakresie chorób zawodowych prowadzona jest ścisła współpraca z Poradnią Chorób Zawodowych Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Toruniu, Wojewódzką Przychodnią Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych w Toruniu oraz Instytutem Medycyny Pracy w Łodzi. VI. Warunki sanitarno - higieniczno w szkołach i innych placówkach oświatowo - wychowawczych. 1. Stan sanitarno - techniczny placówek. Wszystkie placówki nauczania i wychowania mieszczą się w budynkach przystosowanych. Skontrolowano ogółem 141 szkół i innych placówek oświatowo - wychowawczych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Toruniu wystawił 41 decyzji administracyjnych zobowiązujących do poprawy stanu sanitarno-technicznego placówek. Wystosował również 25 wystąpień do dyrektorów szkół. Wystąpienia dotyczyły: - oceny natężenia oświetlenia sztucznego w pomieszczeniach do nauki (13); - oceny dostosowania mebli szkolnych do wzrostu uczniów (5); - oceny higienicznej rozkładów lekcji (5); - oceny obciążenia uczniów tornistrami/plecakami (2). Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Toruniu przekazał do Prezydenta Miasta Torunia informacje nt. stanu sanitarno – technicznego Miejskiego Domu Kultury, warunków do utrzymania higieny osobistej w szkołach (profilaktyka zakażeń wirusem A/H1N1) oraz przebiegu akcji letniej. Wystąpienia do Dyrektora Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Torunia dotyczyły zapewnienia właściwych warunków do utrzymania higieny osobistej w szkołach, programu „Owoce w szkole”, stanu technicznego ZS Nr 15 w Toruniu. Z powodu zagrożenia grypą wywołaną wirusem typu A/H1N1 podjęto działania profilaktyczne. W maju i listopadzie 2009r. przeprowadzono kontrole sanitarne we wszystkich szkołach. Kontrolowano warunki do utrzymania higieny osobistej (dostęp do ciepłej bieżącej wody, zaopatrzenie w środki higieniczne, stan sanitarny i techniczny WC). W kontrolowanych placówkach pozostawiano ulotki i przeprowadzano rozmowy z dyrekcją i personelem medycznym. Nałożono 2 mandaty karne za brak środków higienicznych w sanitariatach szkolnych. W placówkach, w których nie było możliwości umycia rąk w ciepłej bieżącej wodzie wydano decyzje administracyjne, do dnia 31.12.2009r. nie zrealizowano 2 decyzji. O wynikach podjętych działań poinformowano Prezydenta Miasta Torunia i Dyrektora Wydziału Edukacji Urzędu Miasta Torunia. 2. Warunki pobytu dzieci i młodzieży w placówkach nauczania i wychowania. 2.1. Ocena natężenia oświetlenia sztucznego. Przeprowadzono pomiary natężenia oświetlenia sztucznego w 13 placówkach, w 233 pomieszczeniach do nauki. Oświetlenie niezgodne z wymogami podanymi w Polskiej 15 Normie (PN-EN 12404-1) stwierdzono w 74 pomieszczeniach (32 % badanych, 2008 r.48%). 2.2. Ocena mebli szkolnych Pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego kontrolują w placówkach m.in. stanowiska pracy ucznia (przedszkolaka) pod kątem dostosowania mebli do wzrostu. Zasady higieny pracy wymagają stworzenia ergonomicznego stanowiska pracy, dostosowanego do wzrostu i odpowiedniej do wieku organizacji nauki. Uczniowie spędzają w przymusowej, siedzącej pozycji kilka godzin dziennie. Dłuższe korzystanie z mebli nieodpowiednich prowadzi do wystąpienia zmęczenia, wytworzenia nawyku nieprawidłowej pozycji podczas pracy i utrwalaniu skrzywienia kręgosłupa. Choroby narządu ruchu są uznane za narastający problem zdrowia publicznego. W 2009 roku przeprowadzono pomiary mebli szkolnych w 3 placówkach u 187 uczniów. Z pomiarów wynika, że 21% badanych uczniów (w 2008 r.-29%) korzysta z mebli niezgodnych z wymogami ergonomii, niedostosowanych do wzrostu. 2.3 Ocena higieniczna tygodniowych rozkładów lekcji W 2009 r. stwierdzono niezgodność tygodniowego rozkładu lekcji z zasadami higieny w 69% badanych oddziałów (w 2008 r.- 77%). Nieprawidłowości stwierdzone w czasie oceny higienicznej rozkładów lekcji dotyczyły (tak jak w latach poprzednich): - zbyt krótkich przerw, - zdwojenia godzin danego przedmiotu więcej niż raz w tygodniu, - nierównomiernego rozłożenia zajęć w poszczególnych dniach tygodnia, - nie uwzględnienia w każdym dniu zajęć z elementami ruchu. 2.4 Ocena obciążenia uczniów tornistrami/ plecakami W październiku 2009 r. oceniono obciążenie tornistrów u 276 uczniów. Badania przeprowadzono w 2 szkołach miejskich (publicznej i niepublicznej). Ocena łączna wykazała, że ciężar tornistrów u 182 uczniów (66%) przekracza dozwoloną wagę. Gorsza sytuacja w tym zakresie była w szkole niepublicznej, gdzie aż 74% uczniów nosi za ciężkie tornistry. Noszenie zbyt ciężkiego tornistra prowadzi do zaburzeń równowagi statycznej (niewłaściwa postawa) i dynamicznej ( mięśniowa nierównowaga oraz niewłaściwe stereotypy ruchowe). Nauczyciele w porozumieniu z rodzicami powinni kontrolować wagę uczniowskich tornistrów i zadbać, aby nie było w nich zbędnych przedmiotów i książek. W klasach powinno być wyznaczone miejsce do pozostawiania podręczników i pomocy szkolnych. 3. Nadzór nad substancjami i preparatami niebezpiecznymi Ocenę realizacji wymogów w zakresie stosowania substancji i preparatów chemicznych przeprowadzono w 41 placówkach posiadających odczynniki chemiczne tj. w 6 gimnazjach, 4 liceach ogólnokształcących, w 31 zespołach szkół. W roku 2009 sytuacja w zakresie posiadania przez szkoły przeterminowanych substancji i preparatów chemicznych uległa poprawie. W pojedynczych przypadkach stwierdzono przeterminowane substancje i preparaty chemiczne. Zalecano nieużywanie tych odczynników, a Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Toruniu zwrócił się do Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska - Delegatura w Toruniu, z prośbą o udzielenie dalszej pomocy szkołom w utylizacji przeterminowanych odczynników chemicznych (pismo Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Toruniu z dnia 18.01.2010 r.). 16 4. Prowadzenie dożywiania. Z danych uzyskanych podczas kontroli sanitarnych wynika, że ok. 34% uczniów szkół podstawowych i gimnazjów spożywa posiłek w szkole (pełen obiad lub posiłek jednodaniowy). Z posiłków dofinansowanych korzysta ok. 44% uczniów. Nadal niewiele szkół organizuje podawanie napoju, korzysta z niego ok. 70% uczniów szkół podstawowych (głównie z klas I-III). Spożywanie ciepłego posiłku, jak i możliwość nawodnienia, jest niezmiernie ważne, gdyż uczeń w szkole spędza nierzadko 7-8 godzin. Uczucie głodu i deficyt płynów pogarsza samopoczucie i dyspozycję do nauki, utrudnia koncentrowanie uwagi i potęguje zmęczenie. VII. Stan sanitarny obiektów żywieniowo - żywnościowych. W Toruniu pod nadzorem Sekcji Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku znajduje się 1595 obiektów, w 2009 r. skontrolowano 947 zakładów, w których przeprowadzono 2000 kontroli. Najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w obiektach obrotu żywnością, zakładach małej gastronomii i restauracjach. 1. Zakłady obrotu żywnością Do grupy tej zaliczamy sklepy spożywcze, super- i hipermarkety, hurtownie spożywcze oraz kioski. W 2009r. podczas kontroli sanitarnych w tej grupie obiektów nałożono 68 mandatów karnych na łączną kwotę 11100zł. Najczęściej występujące nieprawidłowości to: brak higieny sprzedaży, brak czystości pomieszczeń i sprzętu, sprzedaż żywności o niewłaściwej jakości zdrowotnej. W celu poprawy stanu technicznego obiektów i ich wyposażenia wydano 91 decyzji administracyjnych. Ponadto przyjęto 77 interwencji dotyczących głównie złej jakości zdrowotnej zakupionych produktów spożywczych oraz braku higieny sprzedaży. Ok. 60% przypadków było uzasadnionych. 2. Obiekty żywienia zbiorowego otwartego W skład tej grupy obiektów wchodzą: restauracje, bary, kawiarnie, punkty małej gastronomii, pijalnie piwa. Podczas kontroli w 2009 r. stwierdzano nieprawidłowości dotyczące zarówno bieżącego stanu sanitarnego, jak i stanu technicznego tych zakładów. Nieprawidłowości dotyczyły głównie: braku czystości pomieszczeń produkcyjnych i sprzętu, niewłaściwych warunków przechowywania żywności, braku higieny produkcji, braku dokumentacji dotyczących systemów jakości. W związku z powyższym nałożono 76 mandatów karnych na kwotę 10.450 zł (w roku 2008 42 na kwotę 10050 zł). Ponadto wydano 89 decyzji na poprawę stanu technicznego pomieszczeń i sprzętu produkcyjnego. Wpłynęło 40 interwencji na złą jakość potraw oraz brak higieny produkcji i wydawania dań. 17 3. Zakłady produkcji żywności Do grupy tej zaliczamy piekarnie, ciastkarnie, przetwórnie owocowo-warzywne, wytwórnie wyrobów cukierniczych oraz wytwórnie lodów i automaty lodowe. Najliczniejszą grupę stanowią piekarnie i ciastkarnie. Nieprawidłowością stwierdzoną w trakcie kontroli był brak czystości pomieszczeń i sprzętu produkcyjnego, za co ukarano osoby odpowiedzialne 11 mandatami karnymi na kwotę 1650 zł. Wydano 18 decyzji administracyjnych zobowiązujących do poprawy stanu technicznego pomieszczeń i wyposażenia. Kontrole przeprowadzone w zakładach: PACIFIC Sp. z o.o, EUROHANSA – Toruń Sp. z o.o. nie wykazały nieprawidłowości. Wydano decyzje administracyjne zobowiązujące do poprawy stanu technicznego pomieszczeń produkcyjnych w zakładach: Fabryka Cukiernicza KOPERNIK S.A, wytwórnia murzynków MURZYNEK, zakład konfekcjonowania i pakowania soli WANEX-BIS oraz Fabryce Wódek „KOPERNIK”. 4. Zakłady żywienia zamkniętego pion żywienia w placówkach oświatowych Stan sanitarno-higieniczny nie budził zastrzeżeń w żłobkach, domach dziecka, internatach oraz na półkoloniach i zimowiskach. Wydano 3 decyzje administracyjne na poprawę stanu technicznego w następujących placówkach: Szkoła Podstawowej nr 1, Zespół Szkół nr 2 oraz Społeczna Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia „Edukacja”. Ponadto poprawy wymagają pomieszczenia pionu żywienia w Zespole Szkół Nr 16 – obowiązuje decyzja z terminem wykonania 31.08.2010 r. bloki żywienia w placówkach służby zdrowia Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Psychiatrycznego w Toruniu oraz Wojewódzki Szpital Obserwacyjno-Zakaźny prowadzą żywienie we własnym zakresie. Specjalistyczny Szpital Miejski, Wojewódzki Szpital Dziecięcy, Wojewódzki Szpital Zespolony, Szpital Specjalistyczny MATOPAT w zakresie żywienia pacjentów korzystają z usług firm cateringowych. We wszystkich szpitalach zostały przeprowadzone kontrole kompleksowe. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie higieny produkcji oraz utrzymania bieżącej czystości, natomiast w związku ze złym stanem technicznym pomieszczeń wydano dwie decyzje (Wojewódzki Szpital Dziecięcy i Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Psychiatrycznego). W Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym obowiązuje decyzja administracyjna z terminem wykonania 31.12.2010 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Toruniu wystosował 10 wniosków o nałożenie kary pieniężnej do Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy w związku z rozpoczęciem działalności bez decyzji zatwierdzającej oraz z samowolnym rozszerzeniem zakresu działalności. Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku w ramach urzędowej kontroli żywności i monitoringu pobrała do badań laboratoryjnych 564 próby żywności i przedmiotów użytku. Z przeprowadzonych badań wynika, iż żywność spełniała wymagania pod względem mikrobiologicznym i fizykochemicznym. W 2009 roku zakwestionowano jedynie 12 prób ze względu na obecność szkodników. 18 Nadzór nad żywnością i przedmiotami użytku obejmuje również działania w ramach systemów wczesnego ostrzegania o produktach niebezpiecznych RASFF i RAPEX. W ramach systemu RASFF otrzymano 25 zgłoszeń dotyczących 19 produktów np.: wyroby z melaminy, artykuły spożywcze i suplementy diety. W związku z czym sprawdzono 89 obiektów objętych nadzorem i nie stwierdzono w obrocie kwestionowanych produktów. W systemie RAPEX zgłoszono 12 produktów (kosmetyki, przedmioty użytku). W związku z w/w zgłoszeniami przeprowadzono 158 kontroli i wycofano z obrotu 400 kubków. VIII. Działania podejmowane na rzecz oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia. Pracownicy Sekcji Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia PSSE w Toruniu w roku 2009 zorganizowali i przeprowadzili: 20 szkoleń dla 130 osób (w tym 16 szkoleń wewnętrznych) 40 narad dla 118 osób 46 wizytacji oceniających realizowane przedsięwzięcia. Pracownicy OZ współuczestniczyli w organizacji 2 konferencji naukowo – szkoleniowych, w których uczestniczyło ok. 300 osób. Edukacją bezpośrednią objęto ok. 13 000 osób, natomiast edukacją pośrednią (ekspozycje wizualne, rozdawnictwo materiałów informacyjnych) – ok. 20 000. W działaniach inicjowanych przez pracowników OZ udział wzięło ok. 240 placówek (żłobki, przedszkola, szkoły, zakłady pracy, placówki służby zdrowia, inne). W roku 2009 realizowano: - 3 interwencje programowe krajowe - 4 interwencje nieprogramowe krajowe - 3 interwencje programowe wojewódzkie - 5 interwencji nieprogramowych wojewódzkich - 2 interwencje nieprogramowe powiatowe. Na terenie miasta Torunia realizowane były następujące interwencje: programowe krajowe i wojewódzkie 1. „Trzymaj Formę” – celem programu jest edukacja w zakresie trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety, w oparciu o odpowiedzialność indywidualną i wolny wybór jednostki – w programie udział wzięło 29 szkół podstawowych i gimnazjalnych, liczba odbiorców programu – ok. 3 000 osób. 2. Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV na lata 2007 – 2011 – działania w ramach kampanii medialnej „Wróć bez HIV” oraz Światowego Dnia AIDS – szacunkowa liczba uczestników – ok. 10 000 osób. 3. Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu – działania w ramach kampanii „Papierosy pożerają Cię żywcem”, „Światowego Dnia bez Tytoniu” oraz „Rzuć Palenie Razem z Nami” - szacunkowa liczba uczestników – ok. 3 000 osób. 4. „Czyste Powietrze Wokół Nas” - głównym celem programu jest wykształcenie u dzieci świadomej umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich papierosy. Program dostosowany jest do możliwości 19 rozwojowych i intelektualnych dzieci. Edycja pilotażowa realizowana była w 5 przedszkolach w Toruniu, uczestniczyło w niej ok. 250 dzieci. 5. „Radosny Uśmiech – Radosna Przyszłość” – program profilaktyki próchnicy zębów, skierowany do dzieci z klas II w szkołach podstawowych – w programie uczestniczyło ok. 2 200 dzieci. 6. „Wolność Oddechu – Zapobiegaj Astmie” – program profilaktyki astmy skierowany do dzieci klas I – III w szkołach podstawowych oraz do ich rodziców i opiekunów – w programie uczestniczyło 15 szkół podstawowych – ok. 1 200 dzieci. 7. „Etykieta rozszyfrowana - wiem, co kupuję i jem” - celem programu jest podniesienie wiedzy wśród konsumentów na temat informacji zawartych na opakowaniach produktów żywnościowych, program realizowany był w 2 szkołach ponadgimnazjalnych – ok. 300 uczniów. nieprogramowe krajowe, wojewódzkie i powiatowe 1. „Tatuaż – moda a zdrowie” – celem interwencji jest zwiększenie świadomości oraz wiedzy na temat zagrożeń wynikających z wykonywania zabiegów zdobienia ciała (tatuaż, piercing). Działania skierowano do młodzieży 12 szkół ponadgimnazjalnych w Toruniu – ok. 5 700 uczniów. 2. Światowy Dzień Zdrowia 3. Światowy Dzień bez Tytoniu 4. Rzuć Palenie Razem z Nami 5. Profilaktyka grypy (działania obejmowały m. in. współpracę z Urzędem Miasta Torunia – sfinansowanie wydruku ulotek nt. profilaktyki grypy dla uczniów wszystkich typów szkół i przedszkoli oraz dla ich rodziców i opiekunów) 6. Ogólnopolska Kampania Społeczna STOP MENINGOKOKOM 7. Profilaktyka wszawicy – celem działań jest zmniejszenie liczby zachorowań na wszawice wśród społeczności lokalnej na terenie Torunia i powiatu toruńskiego oraz kształtowanie prawidłowych nawyków higienicznych – materiały edukacyjne przekazano do wszystkich placówek oświatowo – wychowawczych na terenie Torunia 8. w zakresie profilaktyki zatruć pokarmowych: a) „Uroczystości komunijne bez zatruć pokarmowych” – celem działań jest zapobieganie zatruciom i zakażeniom pokarmowym w okresie uroczystości I – komunijnych poprzez działania informacyjno – edukacyjne wśród społeczności lokalnej b) akcja letnia „Bezpieczne wakacje” - adresowana głównie do uczestników kolonii i obozów, właścicieli oraz pracowników sklepów spożywczych, restauracji i pubów 9. zapobieganie grzybicom stóp i paznokci – celem działań profilaktycznych jest zmniejszenie liczby zachorowań na grzybice wśród społeczności lokalnej na terenie Torunia oraz kształtowanie prawidłowych nawyków higienicznych – w interwencji uczestniczyły 2 szkoły z pływalnią, 2 pływalnie ogólnodostępne WOSiR oraz 4 placówki letniego wypoczynku dzieci i młodzieży – ok. 1 000 osób. Jedną z podstawowych zasad promocji zdrowia jest rozwijanie działalności tam, gdzie mogą zaistnieć, czy też już istnieją zagrożenia zdrowia. Pożądane jest również równoległe działanie w kierunku powiększania potencjału zdrowotnego, czyli tak zwanego pozyskiwania zdrowia. Realizacja tych zasad nie jest możliwa bez kontaktu ze społecznością lokalną. Doświadczenia z ostatnich lat wskazują na wzrost zainteresowania profilaktyką tytoniową, co dodatkowo stanowi potwierdzenie zasadności wprowadzenia wychowania antytytoniowego jako części wychowania zdrowotnego dla różnych grup wiekowych. 20 W ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Toruniu na koniec 2009 r. figurowały 3452 obiekty funkcjonujące w Toruniu. W roku 2009 przeprowadzono ogółem 4408 kontroli. W związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości podczas kontroli Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Toruniu wydał 949 decyzji administracyjnych dot. ich usunięcia oraz 1083 decyzje ustalające opłatę za czynności kontrolne. Wydano również 8 postanowień o nałożeniu grzywny w celu przymuszenia do wykonania obowiązków określonych w decyzjach na kwotę 3500 zł, nałożono 163 mandaty na kwotę 28150 zł, wystosowano 101 wystąpień. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Toruniu wydał ponadto 407 opinii sanitarnych, pobrał 1880 prób do badań laboratoryjnych. W związku ze zgłoszeniem chorób zakaźnych przeprowadzono 912 wywiadów epidemiologicznych. IX. Wnioski. 1. Wzrost zachorowań na grypę był związany z sezonowością tej choroby oraz pojawieniem się nowego pandemicznego wirusa grypy typu A (H1N1). Na grypę zachorowała największa liczba osób spośród wszystkich zachorowań na choroby zakaźne i zapadalność na tę chorobę była najwyższa. Zapobieganie zachorowaniom oraz ciężkim powikłaniom tej choroby polega na promowaniu szczepień p/ko grypie sezonowej oraz grypie pandemicznej osób szczególnie narażonych. 2. Konieczna jest kontynuacja nadzoru sanitarnego nad placówkami służby zdrowia oraz obiektami użyteczności publicznej w zakresie zapewnienia odpowiedniego stanu sanitarnego, prawidłowości przeprowadzania procesów dezynfekcji i sterylizacji, przestrzegania procedur higienicznych. 3. Należy poprawić warunki w placówkach nauczania poprzez zapewnienie w nich ergonomicznych stanowisk pracy, prawidłowego oświetlenia pomieszczeń dydaktycznych, higienicznego rozkładu zajęć lekcyjnych, miejsca do przechowywania podręczników i pomocy szkolnych oraz zapewnienie właściwych warunków do utrzymania higieny osobistej w szkołach. 4. Wskazane jest podjęcie działań w celu zwiększenia liczby uczniów spożywających w szkole ciepły posiłek. 5. Należy nadzorować przestrzeganie przepisów sanitarnych oraz odpowiednich procedur gwarantujących właściwą jakość zdrowotną żywności w zakładach zajmujących się produkcją żywności i jej obrotem. 6. Konieczna jest kontynuacja nadzoru sanitarnego nad podmiotami zajmującymi się produkcją i wprowadzaniem do obrotu, a także stosującymi w działalności zawodowej substancje i preparaty chemiczne, ze względu na dynamicznie zmieniające się przepisy prawne dotyczące chemikaliów, w tym nowe obowiązki wynikające z rozporządzenia GHS. 7. Należy inicjować i kontynuować przedsięwzięcia na rzecz umocnienia i poprawy zdrowia mieszkańców Torunia oraz prowadzić szeroko zakrojone działania informacyjno - edukacyjne w tym zakresie. 21
