PRAWA AUTORSKIE OLIWIA BLAK KL.V.A. Znak Copyright

PRAWA AUTORSKIE
OLIWIA BLAK KL.V.A.
Znak Copyright oznaczany
przez abrewiaturę © (litera C w okręgu) –
symbol używany jako oznaczenie praw
autorskich dla dzieł innych niż nagrania
muzyczne (które są oznaczane przez znak
praw autorskich do nagrań muzycznych ℗).
DEFINICJA PRAW AUTORSKICH
Prawa autorskie to zbiór przepisów regulujących jedną z ważniejszych dziedzin
prawa własności intelektualnej. Ochroną prawno autorską objęte są jedynie te
wytwory intelektu człowieka, które spełniają przesłanki „utworu”. Prawo
autorskie zapisane w ustawie o prawie autorskim z dnia 4 lutego 1994 roku,
określa co i kto może skorzystać z ochrony praw autorskich. Definicję tego pojęcie
zawiera art. 1 ust. 1 prawa autorskiego, który stanowi, że „Przedmiotem prawa
autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnych
charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości,
przeznaczenia i sposobu wyrażania (utwór)”. W praktyce oznacza to, że każdy z
nas napisawszy dowolny utwór, moze zastrzec sobie do niego prawa. Aby być
twórcą w rozumieniu prawa autorskiego i ewentualnie czerpać z tego tytułu
profity, nie trzeba mieć ukończonych szkół artystycznych, nie trzeba przywdziewać
ekstrawagandzkich strojów czy porzucać własnego stylu życia.
Przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
1. wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi
(literackie,
publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe),
2. plastyczne,
3. fotograficzne,
4. lutnicze,
5 .wzornictwa przemysłowego,
6 .architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
7 .muzyczne i słowno-muzyczne,
8 .sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
9. audiowizualne (w tym wizualne i audialne).
Przedmiotem prawa autorskiego są także:
1. opracowania cudzych utworów (tłumaczenia, przeróbki),
2. zbiory, antologie, wybory, bazy danych, nawet jeśli zawierają nie chronione
materiały, o
ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter (art. 3).
Wyłącza się spod pojęcia "utwór":
1. akty normatywne lub ich urzędowe projekty
2. urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole,
3. opublikowane opisy patentowe lub ochronne,
Pod ochroną prawa autorskiego pozostaje także, w myśl art. 2 ustawy,
"opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka,
adaptacja (...)". Ponadto, w myśl art. 3, "zbiory, antologie, wybory, bazy
danych są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeśli zawierają nie
chronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie
ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych
utworów". Osobny rozdział VII ustawy (art. 74-77) zawiera przepisy
szczególne, dotyczące programów komputerowych.
Autorskie prawa osobiste to przede wszystkim prawo:
- do autorstwa utworu,
- do ochrony jego integralności,
- decydowania o pierwszym upublicznieniu utworu,
- nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.
- nienaruszalność treści i formy
Autorskie prawa majątkowe, to:
- wyłączne prawo twórcy do korzystania z utworu,
- prawo do rozporządzania utworem na wszystkich tzw. polach eksploatacji (wg
art. 50
ustawy takie "pola" to: utrwalenie, powielenie, wprowadzenie do obrotu,
wprowadzenie do
pamięci komputera, publiczne wykonanie lub odtworzenie, wystawienie,
wyświetlenie,
najem, dzierżawa, nadanie wizji lub fonii przez stacje naziemna, przez satelitę,
retransmisja),
- prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.
Takie same prawa dotyczą autorstwa w Internecie.
TO, CZEGO NIE WOLNO ROBIĆ
1. Zamieszczenie (na własnej witrynie) cudzego tekstu i podpisanie go własnym nazwiskiem najbardziej prymitywny plagiat, ale wcale nie wyjątkowy.
2. Zamieszczenie cudzego tekstu bez podania autora.
3. Wplatanie do własnych tekstów twórczych fragmentów cudzych tekstów jako własnych. Takie
fragmenty mogą się znaleźć w naszym tekście, ale ujęte w cudzysłów oraz właściwie opisane (autor,
źródło fragmentu, jeśli jest to strona internetowa - wraz z podaniem linka).
4. Przywłaszczanie sobie cudzych skryptów czy appletów.
5. Przywłaszczanie (elementów) grafiki stworzonej dla innej witryny.
6. Przeróbka i łączenie cudzych utworów (tekstów) bez zgody i wiedzy autora. Jest to złamanie prawa
autora do integralności jego utworu (ustawa mówi o nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego
rzetelnym wykorzystaniu).
7. Przywłaszczanie sobie cudzych rozwiązań technicznych i webmasterskich w organizacji innego
serwisu, sposobu jego funkcjonowania, interface'u, newslettera itd. Przy takich zapożyczeniach
minimum będzie wspomnienie w jakimś opisie strony lub twórców strony o źródle inspiracji lub
wzorze na którym (częściowo) opierają się rozwiązania danej witryny internetowej.
8. Zamieszczenie cudzego tekstu bez zgody autora (licencji autorskoprawnej). Nie czynimy zadość
prawu autorskiemu oraz dobrym obyczajom, jeśli cudzy tekst kopiujemy na swoją witrynę bez
zgody autora, lecz ze szczegółowym opisem autora i źródła. Autor może nie chcieć publikacji w
danym miejscu w Sieci i ma do tego całkowite i nienaruszalne prawo. Autor może sobie nie życzyć,
aby jego tekst znalazł się w jakimś niekorzystnym kontekście lub z innych względów nie życzyć
sobie publikacji na jakiejś witrynie.
9. Zamieszczenie cudzego tekstu bez linka źródłowego (miejsca pierwotnej publikacji w Internecie),
zwłaszcza problem ten dotyczy "przytaczania" tekstów na różnych forach - moderatorzy nawet
największych forów niepomiernie więcej uwagi zwracają na to, aby nie przemknął się link innej
strony, niż na to, aby nie przepuszczać "wypowiedzi" polegających na wklejaniu cudzych tekstów
(zdarza się, że bez podania autora oraz linka źródłowego).
OCHRONA PRAW AUTORSKICH
Ochrona praw autorskich powstaje samoczynnie w chwili stworzenia utwory i nie
potrzebna jest żadna ochrona certyfikacyjna. Autorskie prawa majątkowe mogą
przejść na inne osoby poprzez dziedziczenie lub podpisanie stosownej umowy (o
przeniesienie majątkowych praw autorskich lub licencji – umowy o korzystaniu z
utworu).
Konsekwencją prawną naruszenia praw autorskich jest odpowiedzialność karna,
m. in. grzywna, ograniczenie lub pozbawienie wolności do 5 lat oraz zabranie
własności powstałej na drodze przestępczej.
LICENCJA
Aby uniknąć nieprzyjemności związanych z łamaniem praw autorskich można
starać się o licencję. Licencja może być pełna lub niepełna, w zależności od
rodzaju zawartej umowy licencyjnej.
Na utworach różne symbole odpowiedniego urzędu określa prawa własności:
- (copyright) oznacza zastrzeżenie prawa autorskiego, obok znaku © Symbol ©
powinno znajdować się wskazanie uprawnionego z tytułu prawa autorskiego i
roku pierwszej publikacji utworu, np.: © Copyright by Wydawnictwo Szkolne PWN
Sp. z o.o, Warszawa 2003.
- Symbol ® (reserved) to zastrzeżenie znaku towarowego, Microsoft® Word
9 np.:7.
- Symbol ™ (trademark) to znak towarowy (handlowy) właściciela produktu,
zgłoszony do itp.
Prawa autorskie w odróżnieniu do bezterminowości charakteryzują się tym, że
trwają nawet po ustaniu podmiotowości osoby uprawnionej (śmierć). Nie
przechodzą one na inne osoby, a jedynie są wykonywane i chronione przez osoby
żyjące (osoby najbliższe).
CO MOŻNA ROZPOWSZECHNIAĆ?
Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji:
1. Już rozpowszechnione:
a. sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,
b. aktualne artykuły i wypowiedzi na tematy polityczne, gospodarcze i społeczne,
c. aktualne zdjęcia reporterskie,
2. Krótkie wyciągi ze sprawozdań, artykułów i wypowiedzi, o których mowa w pkt.
1 lit. a/ i b/,
3. Przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych,
4. Mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach ; nie upoważnia to
jednak do publikacji
zbiorów mów jednej osoby
5. Krótkie streszczenia rozpowszechnianych utworów."