Prawa Autorskie

Prawa Autorskie
0 Prawo autorskie–pojęcie prawnicze oznaczające ogół
praw przysługujących autorowi utworu albo zespół
norm prawnych wchodzących w skład prawa
własności intelektualnej, upoważniających autora do
decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z
niego korzyści finansowej.
0
Symbol:
Źródła Polskiego prawa
autorskiego.
0 Przyjęta w 1994 roku (a następnie nowelizowana) ustawa o
prawie autorskim i prawach pokrewnych[1] reguluje między
innymi przedmiot i podmiot prawa autorskiego, wyjątki i
ograniczenia praw autorskich, okres obowiązywania praw
autorskich oraz ochronę przedmiotu prawa autorskiego.
Podstawowym założeniem jest rozróżnienie autorskich praw
osobistych oraz autorskich praw majątkowych. Ustawa zgodnie z nazwą reguluje także prawa pokrewne - związane z
wykonaniami, produkcją i dystrybucją utworów.
Przedmiot prawa autorskiego.
0 Zgodnie z ustawą, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw
0
0
0
0
0
0
0
0
0
działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w
jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu
wyrażenia (utwór). Prawo autorskie działa automatycznie - ochrona praw
autorskich rozpoczyna się z chwilą ustalenia utworu, bez konieczności
spełnienia jakichkolwiek formalności przez jego twórcę. Utwór nie musi
przy tym być skończony. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego
są utwory:
wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi
(literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy
komputerowe),
plastyczne,
fotograficzne,
lutnicze,
wzornictwa przemysłowego,
architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,
muzyczne i słowno-muzyczne,
sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,
audiowizualne (w tym wizualne i audialne).
Autorskie prawa osobiste.
0 Autorskie prawa osobiste są prawami "ojcostwa utworu" i obejmują przede
wszystkim prawo autora do wiązania z dziełem jego nazwiska. Prawo to nigdy
nie wygasa i jest, z natury rzeczy, niezbywalne, nie można się go zrzec ani
przenieść na inną osobę. W ramach ochrony dóbr osobistych autor ma prawo
do przedstawiania utworu pod pseudonimem lub anonimowo. Do osobistych
praw autorskich należy także prawo do zachowania niezmienionej treści i
formy utworu, zakazujące wprowadzania zmian, zniekształceń, przeinaczeń czy
prawo do nadzoru nad korzystaniem z dzieła. Warto nadmienić, że prawo do
anonimowej publikacji dzieła jest często wykorzystywane w umowach
kupna/sprzedaży utworów - umowne zobowiązanie nabywcy do anonimowego
rozpowszechniania dzieła jest de facto zrzeczeniem się przez twórcę
autorskiego prawa osobistego do oznaczenia utworu nazwiskiem lub
pseudonimem.
0 Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym
działaniem, może żądać zaniechania tego działania. W razie dokonanego
naruszenia może także żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia,
dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności,
aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie. Jeżeli
naruszenie było zawinione, sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę
pieniężną tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo - na żądanie
twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na
wskazany przez twórcę cel społeczny.
Autorskie prawa majątkowe.
0 Autorskie prawa majątkowe (ang. copyright) to monopol praw majątkowych na rzecz
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
autora utworu lub posiadacza praw (który najczęściej uzyskał te prawa na mocy umowy z
autorem). Powodem wprowadzenia praw autorskich majątkowych było zabezpieczenie
interesów twórców oraz innych posiadaczy praw do utworów. Zasadą w prawie
autorskim jest, że z utworu może korzystać lub nim rozporządzać tylko osoba
uprawniona. Osobą uprawnioną jest w pierwszej kolejności posiadacz praw do utworu.
Osoba taka (lub inny podmiot) może następnie udzielić innym uprawnień do korzystania
z utworu, na mocy umowy licencyjnej lub umowy przekazującej prawa do utworu.
Autorskie prawa majątkowe są ograniczone przez zasady dozwolonego użytku,
określające ograniczenia i wyłączenia z ochrony prawnoautorskiej. Ustawa rozróżnia
dozwolony użytek prywatny oraz dozwolony użytek publiczny.
Autorskie prawa majątkowe są ograniczone w czasie, i trwają:
przez cały czas życia twórcy i 70 lat po jego śmierci;
jeżeli twórca nie jest znany - 70 lat od daty pierwszego rozpowszechnienia utworu.
Jeżeli z mocy ustawy autorskie prawa majątkowe przysługują innej osobie niż twórca:
70 lat liczy się od daty rozpowszechnienia utworu;
gdy utwór nie został rozpowszechniony - 70 lat od daty ustalenia utworu;
Inny jest okres obowiązywania praw pokrewnych:
50 lat w odniesieniu do nadań programów RTV (licząc od roku pierwszego nadania);
50 lat w odniesieniu do sporządzania i korzystania z fonogramów i wideogramów (licząc
od roku sporządzenia).
Ochrona wizerunku, adresata
korespondencji i tajemnicy
źródeł informacji.
0 Ustawa o prawie autorskim reguluje również kwestię ochrony wizerunku.
W myśl ustawy rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby
na nim przedstawionej. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie
wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w
związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności
politycznych, społecznych, zawodowych oraz osoby stanowiącej jedynie
szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
0 Jeżeli osoba, do której korespondencja jest skierowana, nie wyraziła innej
woli, rozpowszechnianie korespondencji, w okresie dwudziestu lat od jej
śmierci, wymaga zezwolenia małżonka, a w jego braku kolejno zstępnych,
rodziców lub rodzeństwa.
0 Twórca, a wydawca lub producent na żądanie twórcy mają obowiązek
zachowania w tajemnicy źródeł informacji wykorzystanych w utworze oraz
nieujawniania związanych z tym dokumentów. Ujawnienie tajemnicy jest
dozwolone za zgodą osoby, która powierzyła tajemnicę, lub na podstawie
postanowienia właściwego sądu.
Niektóre wnioski wynikające
z ustawy.
0 Dla użytku osobistego wolno korzystać bez zgody twórcy utworu i nieodpłatnie z pojedynczych egzemplarzy
0
0
0
0
0
0
utworu rozpowszechnionego, tzn. takiego, który za zezwoleniem twórcy został udostępniony publicznie
(wyjątki: utwór architektoniczny i architektoniczno-urbanistyczny w zakresie budowania, programy
komputerowe) (art. 23. ust.1. ustawy). Zakres podmiotowy prywatnego użytku obejmuje krąg osób
pozostających w związku osobistym, w szczególności pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku
towarzyskiego (art.23. ust.2. ustawy). Oznacza to na przykład, że można swoim krewnym i znajomym
pożyczać, bądź wykonywać kopie książek, filmów, albumów muzycznych czy programów typu open source. Nie
jest to jednak dozwolone w przypadku komercyjnych programów komputerowych bądź gier. Niezgodna z
prawem będzie również wymiana np. w ramach "klubu miłośników muzyki", jeśli nie wszyscy członkowie się
znają i utrzymują ze sobą stały kontakt. Możliwe jest jednak podarowanie, bądź odsprzedaż również obcym
osobom zakupionych wcześniej egzemplarzy utworów.
Można bez zgody autora przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych
utworów lub drobne utwory w całości, lecz trzeba podać autora i dzieło. Jest to tzw. prawo cytatu.
Prawo bezpłatnego przytaczania urywków rozpowszechnionych utworów lub drobnych utworów w całości,
przysługuje w zakresie uzasadnionym:
wyjaśnieniem lub analizą krytyczną (jeśli na przykładzie fragmentu jakiegoś utworu wyrażamy własną
opinię);
prawami gatunku (np.: tworząc karykaturę cudzego utworu wykorzystujemy jej elementy, jednak uzasadnione
jest specyficzną formą karykatury);
nauczaniem (np.: fragmenty występujące w podręcznikach albo czasopismach popularnonaukowych) (art. 29.
ust.1. ustawy).
Twórca ma prawo do wynagrodzenia w przypadku, gdy rozpowszechnia się drobne utwory lub fragmenty
większych utworów w podręcznikach, wypisach i antologiach w celu naukowym i dydaktycznym (art. 29 ust.2.
i ust.21 ustawy).
Teorie społeczne odrzucające
majątkowe prawa autorskie
0 Według niektórych doktryn rozwoju społeczeństwa, majątkowe prawa autorskie i
patenty (MPAP) są nieuzasadnionym czerpaniem korzyści przez ludzi, którym uda się
odnaleźć jakąś nową ideę (rozumianą jako wynalazek, dzieło sztuki, projekt itp.).
Uzasadnieniem takiego podejścia jest fakt, że we wszechświecie wszelkie rozwiązania i
idee są z góry możliwe, a więc człowiek ich nie tworzy, lecz odkrywa. Odkrywca może
czerpać dochody ze swego odkrycia, ale nie może mieć ustawowego monopolu na
korzystanie z właściwości wszechświata, które są wspólnym dobrem wszystkich ludzi.
0 Innym argumentem jest fakt, że łamanie MPAP nie przynosi ich posiadaczowi czynnej
straty, a co najwyżej brak zysku, podczas gdy złamanie prawa własności materialnej
(kradzież dowolnego przedmiotu) przynosi czynną stratę posiadaczowi przedmiotu.
Kopiowanie idei lub niezależne odkrywanie już istniejących a strzeżonych idei, nie
powoduje utraty tej idei u pierwszego jej odkrywcy.
0 Przykładem technicznego problemu wynikającego z dzisiejszej konstrukcji prawa o
MPAP jest zależność obowiązywania okresu ochrony dzieła od czasu życia autora tej idei.
Teoretyczna możliwość, że w przyszłości medycyna zapewni jakiś rodzaj
długowieczności, spowoduje blokadę wielu dzieł na całe stulecia. Również arbitralnie
przyjęte okresy ochrony sugerują, że MPAP są tworem sztucznym i nie są intuicyjnym
sposobem na organizację społeczeństwa.
Dziękuje za uwagę.
0Wykonała: Nikola Szymczak klasa 6
0Źródło: http://pl.wikipedia.org/