Tożsamość psychologa i psychoterapeuty chrześcijańskiego

Tożsamość
psychologa i psychoterapeuty
chrześcijańskiego
Studium Psychoterapii SPCh
Ks. dr Romuald Jaworski
Tożsamość


„Tożsamość osobista, to zbiór samookreśleń,
za pomocą których jednostka opisuje własną
osobę, różnicując między Ja i Inni Ludzie w
kategoriach Ja-nie-Ja.
Tożsamość społeczna to zbiór samookreśleń,
za pomocą których jednostka opisuje własną
osobę, różnicując między My a Inni Ludzie w
kategoriach My-nie-My (Oni)”.
Za: Artur S. Reber, Słownik psychologii, Warszawa 2000, s. 767.
Ja - jako chrześcijański psycholog

Kim jestem?




Jaki jestem?



Jako chrześcijanin
Jako psycholog
Jako psycholog chrześcijański
Kompetencje naukowe
Kompetencje duchowe, religijne
Jaki chciałbym i jaki powinienem być?

Święty, mądry, dobry, prawy, kompetentny…
Postawa psychologa
chrześcijańskiego



Komponenta poznawcza
Komponenta emocjonalno-motywacyjna
Komponenta behawioralna
Tożsamość

„Do kościoła dziś pójdzie wielu psychologów. Są psychologami i chrześcijanami.
Ale nie koniecznie psychologami chrześcijańskimi.”
PSYCHOLOG
CHRZEŚCIJANIN
PSYCHOLOG CHRZEŚCIJAŃSKI
Przekonania psychologa
chrześcijańskiego

Koncepcja człowieka




Koncepcja psychologii jako nauki



Ujmującej życie psychiczne i jego styk ze sferą somatyczną i duchową
Empirycznej i humanistycznej zarazem
Obraz siebie



Osoba świadoma, wolna i odpowiedzialna
Dążąca do wiecznej harmonii z Bogiem, z ludźmi, ze światem, z sobą
samym
Uwikłana w konflikty wewnętrzne i zewnętrzne
Godność powołania jako psychologa
Służebna misja psychologa
Obraz pacjenta, klienta


Bliźni
Dziecko Boga
Emocje Motywacje Uczucia

Uczucia religijne



Uczucia duchowe



Tremendum et fascinosum
Immanencja i transcendencja
Peak experience
Niezwykłość, ponadczasowość, niewyrażalność
Motywacja naturalna i nadprzyrodzona



Satysfakcja osobista
Altruizm endocentryczny
Troska o zbawienie
Zachowania psychologa
chrześcijańskiego

Rozwój nauki



Diagnoza



Psychofizyczna
Psychoduchowa
Prognoza



Weryfikacja teorii z perspektywy chrześcijańskiej
Reinterpretacja faktów w perspektywie religijnej
Rozwój psychiczny
Rozwój duchowy
Terapia

Zdrowie psychiczne i duchowe
Tożsamość

Psycholog chrześcijański



Kryteria pozytywne
Kryteria negatywne
Psychoterapeuta chrześcijański


Kryteria pozytywne
Kryteria negatywne
Obszary kształcenia

Zakresy kompetencji psychologicznych i duchowych:




Uznawany system wartości


Obszar psychiczny
Obszar psychosomatyczny
Obszar psychoduchowy
Wartości absolutne: Prawda, Dobro, Piękno, Miłość, Życie,
Doświadczenia rozwoju duchowego


Osobista troska o rozwój duchowy
Poddawanie się ocenie Kościoła
Drogi kształtowania

Kompetencji psychologicznych:




Studium SPCh
Superwizja
Lektury odpowiednich tekstów
Kompetencji duchowych




Korzystanie z kierownictwa duchowego
Uczestnictwo w rekolekcjach
Udział w pielgrzymkach
Osobisty kontakt z Bogiem





Studium Biblii
Modlitwa
Życie sakramentralne
Medytacja
Asceza
Kryteria pozytywne i negatywne

Psycholog chrześcijański:






Uznaje istnienie Boga i jego wpływ na życie człowieka
Uznaje nadprzyrodzone powołanie i grzeszność człowieka
Troszczy się o osobisty rozwój psychiczny i duchowy
Bazuje na miłości jak podstawowej relacji interpersonalnej
Uznaje wartość życia doczesnego i wiecznego
Psycholog chrześcijański:

Nie ignoruje znaczenia oddziaływań ze strony sfery
nadprzyrodzonej
Istotne aspekty psychoterapii
chrześcijańskiej
Obecność Jezusa Chrystusa i sfery
nadprzyrodzoności
 Chrześcijańska wizja człowieka i świata


więzi interpersonalne
wymiar wieczności
Integralność uzdrowienia


Cielesne uzdrowienie i przebaczenie
grzechów jest dla Jezusa tak samo ważne.
Człowiek może być całkiem zdrowy
tylko wtedy, gdy jego wnętrze zostanie
uzdrowione.
Psychologia chrześcijańska sprzyja
procesom terapeutycznym

uwzględnienie relacji między Bogiem i
człowiekiem sprzyja takim procesom, jak:





przyjęcie, akceptacja odrębności innych ludzi,
przyjęcie i akceptacja siebie,
wyzwalanie gotowości do zmiany (metanoia),
nauczenie identyfikacji potrzeb duchowych,
przechodzenie od mentalności ofiary czy niewolnika
do życia w pełni.
Specyficznie chrześcijańskie
techniki i strategie terapeutyczne
Specyfika chrześcijańska:
 terapeuty – wiara, nadzieja, miłość, członkostwo Kościoła
 klienta (pacjenta) – integralność osoby, stworzonej przez
Boga, zranionej grzechem i zaproszonej do zwycięstwa
zmartwychwstania
 metody – obecność kontekstu religijnego w strategii
pomagania (duchowe przyczyny zachorowań i ich
przezwyciężenie przy pomocy psychologicznych metod)
 specyficzne tematy (problemy)



zranienia i przebaczenie,
uzależnienia i 12 kroków ku pełni życia,
opętania i owładnięcia (egzorcyzmy)
Techniki stosowane w terapii
chrześcijańskiej

Wyobrażenie (imaginacja - obrazowe przedstawienie) Jezusa,
które odpowiada katatymicznemu przeżyciu obrazowemu najwyższemu stopniowi w treningu autogennym.




Terapeuta na tle muzyki daje określone impulsy i zachowując pauzy,
milczenie, umożliwia i rozwija proces wyobraźni.
Medytacja ma zbliżyć do Jezusa, Jego sposobu myślenia, Jego uczuć i
woli.
Pacjent zostaje tu skonfrontowany nie tylko z osobą Jezusa, lecz także
z wszystkimi, którzy w szczególny sposób go zranili, wobec których
odczuwa gniew i rozgoryczenia. Wtedy nie jest trudno porozmawiać z
Jezusem o nieprzyjemnych przeżyciach.
Może to być rozmowa poważna i szczera, jak z żadnym innym
terapeutą. Wszystko może być wypowiedziane, wykrzyczane, nawet
bezsilna wściekłość, którą czasami niektórzy mają względem Boga.
Cierpienie i jego rola


Cielesne i psychiczne cierpienia są z reguły
naturalna reakcja na nienaturalna sytuację.
Cierpienie nie może być po prostu
przezwyciężone w terapii. Ma ono bowiem
określony sens, który człowiek mu nadaje lub
który w nim odkrywa.
Skutki i… przyczyny






Negatywne formy życia pochodzą z serca (Mt 15,19)
W sobie samym rozpoznać nieautentyczne formy życia i
zmienić je
Nie jest ważne, co inni myślą o nas, lecz co myśli Bóg.
Moje życie i szczęście nie może zależeć od chwilowych
popędowych zachcianek czy potrzeb, bo w takim
przypadku będę niewolnikiem swoich kaprysów i
życzeń.
Niezadowolenie, ambicja, zawiść, lęk, labilność - są
następstwem takich sytuacji
Nie mogę także uzależniać siebie od osiągania wysiłku,
bo wtedy nie uwolnię się od lęku przed własna
zawodnością, nieporadnością itp.
Analizując skutek - odkrywać
przyczyny
Przyczyna
Skutek
brak wiary w transcendentną
osobową siłę
brak więzi, lęk, beznadziejność, zranienia,
utrata miłości,
zranienia
agresja
bezradność
nadopiekuńczość
lęk przed więzią
niewierność lub niepewność
brak prawdziwej intymności
oczekiwanie podziwu i adoracji
nie przyjmowanie ludzi jakimi
są, brak akceptacji innych
dążenie do uczynienia innych szczęśliwymi
wg własnej recepty
przekonanie, że miłość musi być pogoń za sukcesem, bogactwem, siłą,
okupiona
seksualnością, przesadnym dopasowaniem
siebie
brak miłości, poczucie bycia
niekochanym
zniszczone zaufanie (także do Boga)
Terapia indywidualna





Analiza biografii religijnej
Interwencja kryzysowa
Metafory biblijne
Modlitwa w terapii indywidualnej
Technika immaginacji (wyobrażenie sobie
spotkania z Jezusem)
Terapia grupowa



Bibliodrama
Warsztaty akceptacji siebie
Religijne (modlitewne) grupy wsparcia
Poradnictwo pastoralne

Poradnictwo oparte o społeczność wyznaniową

Poradnictwo religino-egzystencjalne

Poradnictwo biblijne
Specyficzne metody
psychoterapii chrześcijańskiej







Bibliodrama
Warsztaty akceptacji siebie
Analiza rozwoju własnej osobowości
religijności
Poradnictwo biblijne
Poradnictwo religijno-egzystencjalne
12 kroków ku pełni życia
Zwyciężyć poczucie krzywdy - przebaczyć
i
Superwizor chrześcijański
Superwizora chrześcijańskiego cechuje:




Respektuje on zasady etyczne i daje świadectwo życia chrześcijańskiego
(posiada wysoki etos osobisty):








otwartość na treści religijne występujące w terapii i relacjonowane w superwizji.
kompetencja w zakresie wiedzy psychologicznej, teologicznej i duchowości.
dojrzałość duchowa i religijna.
Dba o swoją osobistą relację z Bogiem, o osobisty rozwój duchowy i poddaje go
ocenie Kościoła.
Cechuje go realistyczne widzenie człowieka, także z Bożej perspektywy
(umiejętność wykorzystywania rozumu i wiary, wiedzy empirycznej i
objawienia).
Uwzględnia działanie Boga.
Uwzględnia w człowieku sferę fizjologiczną, psychiczną i duchową.
Jest otwarty na problemu duchowe pacjenta i terapeuty.
Zna specyficzne techniki terapii chrześcijańskiej.
Potrafi ocenić znaczenie i wpływ kondycji duchowej terapeuty na jego
działania wobec pacjenta.