1 - SISKOM
advertisement
Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 SPIS TREŚCI 0. NIETECHNICZNE STRESZCZENIE ........................................................ 2 1. CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘWZIĘCIA ............................................ 12 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1.8. 1.9. WSTĘP.................................................................................................................................................. 12 CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I WARUNKI UŻYTKOWANIA TERENU .............................................................................................................................................. 13 OSZACOWANIE ILOŚCI KAŻDEGO RODZAJU EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ ............................ 18 OPIS JAKOŚCI ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH OBJĘTYCH ISTOTNYMI ODDZIAŁYWANIAMI....................................................................................................................... 20 OMÓWIENIE GŁÓWNYCH ALTERNATYW ROZWAŻANYCH ROZWIĄZAŃ .......................... 25 PODSUMOWANIE SKRININGU PRZEDSIĘWZIĘCIA ................................................................... 25 OPIS PRAWDOPODOBNIE ISTOTNYCH ODDZIAŁYWAŃ – FAZA BUDOWY ......................... 26 OPIS PRAWDOPODOBNIE ISTOTNYCH ODDZIAŁYWAŃ – FAZA EKSPLOATACJI .............. 27 WYNIKI OCENY ................................................................................................................................. 32 2. OPIS ŚRODKÓW MINIMALIZOWANIA ODDZIAŁYWAŃ 2.1. 2.2. .......................... 33 FAZA BUDOWY.................................................................................................................................. 33 FAZA EKSPLOATACJI ....................................................................................................................... 33 3. PORÓWNANIE Z INNYMI STOSOWANYMI TECHNOLOGIAMI ................... 35 4. OBSZAR OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA ........................................ 35 5. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKOW SPOŁECZNYCH, WYNIKI KONSULTACJI Z INSTYTUCJAMI ........................................................................... 35 6. PROPOZYCJA MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ...................................................................... 43 7. PODSUMOWANIE I WNIOSKI .......................................................... 46 8. WSKAZANIE TRUDNOSCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTAKTÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY .................................................... 48 9. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU ................................................................................... 50 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 1 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 0. NIETECHNICZNE STRESZCZENIE WSTĘP Opracowanie stanowi syntezę raportów o oddziaływaniu na środowisko projektowanego odcinka autostrady A-4 na odcinku Zgorzelec – Krzyżowa wykonanych do projektu budowlanego w celu przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko przed udzieleniem pozwolenia na budowę. Inwestorem przedsięwzięcia jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu. Planowane przedsięwzięcie zostało podzielone na 2 odcinki (km: 0+000 – km 22+000 i km 22+000 – 51+400). Do każdego projektu (będącego przedmiotem odrębnych pozwoleń na budowę) opracowywane zostały raporty o oddziaływaniu na środowisko. Będą one stanowiły dokumenty niezbędne w procedurze oceny oddziaływania na środowisko. Budowa autostrad, zgodnie z dyrektywą 85/337/EEC ze zmianami wprowadzonymi dyrektywą 97/11/EC w sprawie oceny wpływu na środowisko niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć umieszczona jest w wykazie aneksu 1 – co oznacza, że podlega ocenie oddziaływania na środowisko zgodnie z zasadami określonymi w art. od 5 do 10. Implementacja w/w dyrektywy do polskiego systemu prawa ochrony środowiska zrealizowana jest przez ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Szczegółowy podział przedsięwzięć zawarty jest w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 179, poz. 1490). Planowane przedsięwzięcie – autostrada – zgodnie z § 2 pkt 1 ppkt 8 lit. c) wyżej wymienionego rozporządzenia, zaliczane jest do grupy, dla której sporządzenie raportu jest obligatoryjne i wynika wprost z ustawy – Prawo ochrony środowiska. Przed udzieleniem pozwolenia na budowę właściwy organ zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w procedurze prowadzącej do wydania tego pozwolenia. Z dniem 24 maja 2003 r. zasady sporządzania raportów o oddziaływaniu na środowisko dla dróg krajowych (w tym autostrad) określa ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80, poz. 721). Zgodnie z tą ustawą, lokalizacja i budowa dróg krajowych (w tym autostrad) zawsze wymaga sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (niezależnie od długości projektowanego odcinka drogi) i przeprowadzenia konsultacji z udziałem społeczeństwa przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej. Przed wydaniem pozwolenia na budowę konsultacji społecznych nie przeprowadza się. STRESZCZENIE RAPORTU W raporcie przedstawiono i omówiono charakterystyczne okresy związane z przedsięwzięciem i sposoby oddziaływania każdego z nich na środowisko, tj.: fazę budowy, fazę eksploatacji, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 2 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Faza budowy obejmuje szereg oddziaływań na środowisko, z których najbardziej charakterystyczne to: 1. zajęcie terenu, 2. zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej 3. efekt przecięcia 4. hałas przenikający do środowiska 5. pylenie z odsłoniętych powierzchni, 6. wytwarzanie odpadów, 7. emisja ze środków transportu i maszyn Faza eksploatacji powodować będzie następujące oddziaływania na środowisko: 1. zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej, 2. uszczelnienie powierzchni, 3. efekt przecięcia 4. hałas przenikający do środowiska 5. wytwarzanie odpadów, 6. emisja zanieczyszczeń do powietrza, 7. ryzyko wystąpienia wypadków. Charakterystyka planowanego przedsięwzięcia i jego lokalizacji Omawianym przedsięwzięciem jest budowa autostrady A-4 na odcinku od Zgorzelca do Krzyżowej, tj. od km 0+000 do km 51+400. Projektowany odcinek położony jest w województwie dolnośląskim. Trasa autostrady przechodzi przez teren 2 powiatów i 5 gmin. Trasa autostrady A-4 została ustalona w wyniku wieloletnich prac studialnych, którym towarzyszyły analizy dotyczące środowiska. Autostrada generalnie omija tereny zabudowane. Trasa autostrady będzie przecinać lub przebiegać będzie w pobliżu następujących miejscowości: Jędrzychowice, Zgorzelec, Łagów, Pokrzywnik, Żarska Wieś, Przesieczany, Gronów, Bielawa Górna, Strzelno, Godzieszów, Wykroty, Czerna, Zebrzydowa, Nowa Wieś, Kierżno, Bolesławiec, Kraśnik Dolny, Nowa Wieś i Krzyżowa. Trasa autostrady nie koliduje z istniejącymi wielkoprzestrzennymi obiektami przyrodniczymi podlegającymi ochronie. Najbliższy prawnie chroniony obiekt - rezerwat Brzeźnik, położony jest w odległości około 2,2 km na południe od trasy autostrady. Nie występują w rejonie lokalizacji tereny o gęstym zaludnieniu.. Średnia gęstość zaludnienia w Polsce wynosi 124 os/k km2, w województwie dolnośląskim – 145 os/km2, natomiast w gminach, przez które przebiega trasa autostrady średnia gęstość zaludnienia wynosi: Gmina Gęstość zaludnienia [osób/km2] Zgorzelec 57 Pieńsk 107 Osiecznica 14 Nowogrodziec 85 Bolesławiec 42 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 3 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 W rejonie lokalizacji autostrady nie ma terenów, na których występują przekroczenia dopuszczalnego zanieczyszczenia środowiska w zakresie powietrza. Analizowane wyniki pomiarów wskazują na znaczną pojemność środowiska.. Monitoring środowiska prowadzi Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska. Nie występują na terenie województwa dolnośląskiego a zatem nie pozostają w zasięgu oddziaływania projektowanej autostrady tereny chronione zgodnie z konwencją RAMSAR. Jakość rzek nie odpowiada obecnie normom głównie ze względu na zanieczyszczenia bakteriologiczne i biogenne. Projektowany odcinek autostrady wchodzi w skład sieci dróg w ramach układu głównych międzynarodowych korytarzy transportowych przebiegających przez terytorium Polski (sieć TINA z uzupełnieniami). Realizacja dróg sieci TINA jest jednym z priorytetów polityki transportowej Państwa stanowiącej element Narodowego Planu Rozwoju. Narodowy Plan Rozwoju przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 14.01.2003 r. a następnie uchwalony przez Sejm ustawą z dnia 20.04.2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1260) określa podstawowe cele i priorytety polityki Państwa na lata 2004 – 2006 oraz strategie osiągania celów w tym w zakresie transportu. W skład projektowanego odcinka autostrady A-4 na odcinku Zgorzelec-Krzyżowa wchodzić będą następujące elementy: dwie jezdnie po dwa pasy ruchu (docelowo - dwie jezdnie po 3 pasy ruchu); pas zieleni izolacyjnej; obiekty inżynierskie, w tym: o węzły drogowe 4 szt., o mosty autostradowe 9 szt., miejsca obsługi podróżnych - 5 szt.; urządzenia bezpieczeństwa ruchu, tj. bariery i ogrodzenia; urządzenia towarzyszące, tj. linie energetyczne, wodociągi, urządzenia i sieci odprowadzające ścieki deszczowe i socjalno-bytowe; urządzenia ochrony środowiska, tj.: ekrany akustyczne, urządzenia do oczyszczania ścieków deszczowych i socjalno-bytowych, zieleń osłonowa i izolacyjna, przejścia dla zwierząt. Prognoza ruchu na analizowanym odcinku autostrady dla roku 2021 stanowiąca podstawę prac projektowych przedstawia się następująco: Odcinek międzywęzłowy Prognoza ruchu na rok 2021 [pojazdów/dobę] Granica Państwa - Zgorzelec 16.800 Zgorzelec - Godzieszów 12.000 Godzieszów – Bolesławiec 10.000 Bolesławiec - Krzyżowa 9.750 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 4 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Na potrzeby budowy autostrady wraz z drogami do obsługi ruchu lokalnego zostanie zajęty teren o łącznej powierzchni 754, tj. 14,7 ha/km długości. Powierzchnia lasów zajętych na potrzeby budowy autostrady wynosi 314,3 ha, czyli ok. 42%. Za oddziaływanie istotne fazy budowy uznano zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej i wytwarzanie odpadów. Pozostałe oddziaływania (emisja hałasu, emisja do powietrza) nie zaliczono do oddziaływań istotnych tej fazy. W fazie realizacji omawianego przedsięwzięcia źródło odpadów będą stanowiły: prace rozbiórkowe istniejących obiektów budowlanych w granicach linii rozgraniczających autostrady, wycinka drzew i krzewów, roboty ziemne, roboty konstrukcyjno – budowlane obiektów inżynierskich, ułożenie nawierzchni dróg. Dominującą masą odpadów będą odpady zielone z wycinki lasów. Usunięcie odpadów powstających podczas budowy drogi będzie zadaniem wykonawcy przedsięwzięcia. W fazie budowy występować będzie zapotrzebowanie na kruszywo do wybudowania korony drogi i utworzenia projektowanych parametrów technicznych oraz mieszanek bitumicznych tworzących nawierzchnię jezdni dróg lokalnych. Kruszywo dostarczane będzie z istniejących kopalni działających na podstawie koncesji. Dostawcy wybierani będą zgodnie z obowiązującymi procedurami zamówień publicznych. Zasada ta dotyczy również wyboru wykonawcy projektowanego odcinka autostrady. Faza eksploatacji charakteryzować się będzie odmiennymi oddziaływaniami niż opisana wyżej faza budowy. Poniżej przedstawia się analizę oddziaływań fazy eksploatacji. Oddziaływania pośrednie Oddziaływaniem pośrednim związanym z fazą eksploatacji jest, trudny do przewidzenia obecnie, wzrost emisji do środowiska powodowany zainwestowaniem terenów przylegających do węzłów autostradowych. Należy oczekiwać urbanizacji tych terenów i budowy obiektów usługowych związanych z obsługą ruchu drogowego (stacje paliw, parkingi, warsztaty naprawy samochodów, hotele, usługi gastronomiczne). Spodziewane przeznaczenie terenów na funkcje komercyjne spowoduje zwiększoną antropopresję na środowisko, wzrost powierzchni uszczelnionych, powstanie nowych ilości wód opadowych oraz ścieków (bytowych, technologicznych), które będą wymagać oczyszczania przed ich wprowadzeniem do środowiska, możliwość wystąpienia zmian stosunków wodnych na terenach sąsiednich, wzrost emisji zanieczyszczeń (pyły i gazy), powstawanie nowych źródeł hałasu i odpadów. Zarówno w fazie budowy, a w szczególności – w fazie eksploatacji, istotnym oddziaływaniem pośrednim mającym wpływ na stan środowiska a w szczególności na społeczny odbiór przedsięwzięcia jest tzw. efekt przecięcia. Autostrada wprowadzi nowy porządek przestrzenny na Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 5 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 terenach przylegających do niej. W niektórych przypadkach wydłużeniu ulegnie trasa przemieszczania się na tereny położone po obu stronach autostrady (w kierunku północ – południe). Może to powodować określone trudności w uprawie pól położonych po obu stronach autostrady. W wyniku eksploatacji autostrady i powodowanych przez nią uciążliwości zakłóceniu ulegną możliwości swobodnego przemieszczania zwierząt dziko żyjących. Ewentualne kolizje z istniejącymi sieciami (wodociąg, gazociąg, energetyczne) zostaną wyeliminowane przez odpowiednie przebudowy tych linii. Powstanie na obecnie niezabudowanym, w większości użytkowanym rolniczo terenie obiekt budowlany, o szerokości ok. 80, ogrodzony, którego przekraczanie poprzeczne będzie możliwe w ściśle określonych miejscach. Powodować to może powolne ustępowanie zwierząt dziko żyjących, zwłaszcza zwierzyny łownej z terenów przylegających i sąsiadujących z autostradą. Realizacja autostrady wraz z towarzyszącą infrastrukturą wpłynie na zmianę obecnego krajobrazu. Jednym z takich potencjalnych oddziaływań, które mogą spowodować zanieczyszczenie środowiska oraz mieć negatywne oddziaływanie na zdrowie ludzi lub życie jest możliwość wystąpienia poważnych awarii w wyniku sytuacji drogowych, jakie mogą być źródłem kolizji drogowych lub wypadków drogowych. Oddziaływania bezpośrednie Hałas Przeprowadzane analizy uciążliwości akustycznej dotyczą perspektywy roku 2021. W raporcie przedstawiono wpływ projektowanej autostrady w zakresie emisji hałasu do środowiska na etapie jej eksploatacji zgodnie z prognozą ruchu na rok 2021. Szczegółowa analiza zasięgu występujących oddziaływań akustycznych, lokalizacja obiektów chronionych akustycznie, skuteczność działań minimalizujących oddziaływanie, ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wskazują na efektywność projektowanych działań minimalizujących w stopniu wystarczającym. W indywidualnych przypadkach niezbędna może być indywidualna ochrona budynków (izolacja elewacji, wymiana stolarki budowlanej). Weryfikacja tych wniosków zostanie przeprowadzona w raporcie powykonawczym oceniającym rzeczywiste skutki w środowisku eksploatacji autostrady i zasięg jej oddziaływania. Przewiduje się, ze hałas komunikacyjny emitowany do środowiska od projektowanego odcinka autostrady po zastosowaniu zabezpieczeń akustycznych nie będzie powodować przekraczania dopuszczalnego równoważnego poziomu dźwięku na terenach chronionych. Zanieczyszczenie powietrza Na podstawie uzyskanych wyników obliczeń stwierdzono, że analizowana trasa nie będzie stanowić źródła oddziaływującego w sposób ponadnormatywny na najbliższe otoczenie. O zasięgu oddziaływania decydują stężenia średnioroczne tlenków azotu (wartość ze względu na ochronę roślin) oraz dwutlenku azotu. Dla prognozowanego stanu na rok 2021 zasięg oddziaływania tlenków azotu z uwzględnianiem aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza (wartość dyspozycyjna) może wynieść do 20 m od linii rozgraniczających projektowanej trasy. Bez uwzględniania tła emisja tych substancji nie będzie powodować przekroczeń stężenia dopuszczalnego poza liniami rozgraniczającymi. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 6 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Wody powierzchniowe i podziemne Głównym i praktycznie jedynym (poza sytuacjami awaryjnymi) źródłem zanieczyszczeń zasobów wodnych, w tym również dla wód podziemnych, są ścieki deszczowe i spływy roztopowe z utwardzonych jezdni. Wpływ natężenia ruchu na wielkość ładunku zanieczyszczeń spływających z jezdni jest w zasadzie ograniczony głównie do jednego wskaźnika (ekstrakt eterowy). Dostępne wyniki badań wód opadowych spływających z dróg wskazują na ponadnormatywne zawartości zawiesin oraz mieszczące się generalnie w granicach wartości dopuszczalnych stężenia substancji ropopochodnych lub wyrażające się wskaźnikiem – substancje ekstrahujące się ekstraktem naftowym. Do nadzwyczajnych sytuacji w okresie eksploatacji drogi, mogących w istotny sposób wpłynąć na pogorszenie stanu środowiska gruntowo-wodnego, można zaliczyć związany z awariami niekontrolowany wyciek przewożonych substancji chemicznych. Gleby Obszar najbardziej szkodliwych oddziaływań zanieczyszczeń komunikacyjnych na gleby szacowany jest na około 10-20 m w zależności od warunków lokalnych. Natomiast bezpośrednie oddziaływania drogi na zawartość substancji szkodliwych w glebach odnotowuje się w odległości kilkudziesięciu metrów (najczęściej szacuje się wartość zasięgu rzędu 50 m). Dostępne dane literaturowe wskazują, że z przeprowadzonych badań zanieczyszczenia gleb wynika, że zasięg pionowy zanieczyszczeniem związkami ołowiu praktycznie już zanika na głębokości 20 – 40 cm. Gospodarowanie odpadami W fazie eksploatacji powstawać będą odpady związane z funkcjonowaniem obiektów i urządzeń do obsługi podróżnych i zapewniających sprawne funkcjonowanie drogi. Nie przewiduje się powstawania znaczących ilości odpadów w fazie eksploatacji. Źródłem odpadów mogą być obiekty towarzyszące autostradzie (miejsca obsługi podróżnych: hotele, stacje paliw, bary, restauracje). Ich inwestorami i operatorami będą odrębne podmioty, które zgodnie z obowiązującymi przepisami będą wytwórcami odpadów i na nich będą spoczywać obowiązki minimalizacji ilości powstających odpadów oraz zgodnego z prawem wykorzystywania i unieszkodliwiana odpadów. Roślinność Projektowana autostrada wpływać będzie na roślinność. Jak wynika z dostępnej literatury omawiającej wyniki badań, zanieczyszczenie roślinności występuje na przestrzeni 100 – 120 m od dróg. Przy czym największe stężenie metali ciężkich obserwuje się w pasie przyległym bezpośrednio do trasy. W odległości do około 50 m od trasy zawartość metali ciężkich utrzymuje się na niezmienionym poziomie. Zasięg oddziaływania powodowanego przez ruch pojazdów sprowadzający się do zanieczyszczenia powietrza, a pośrednio gleb i roślin, jest różny od zasięgu hałasu. Projekt przewiduje wykonanie pasów zieleni. Zaprojektowana zieleń oprócz wartości estetycznowizualnych spełni przede wszystkim funkcję osłony i izolacji przed zanieczyszczeniem powietrza (głównie dwutlenek azotu, dwutlenek siarki i tlenek węgla) oraz osłony przed wiatrem i śniegiem. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 7 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Krajobraz, świat zwierzęcy i roślinny oraz dobra kultury W otoczeniu projektowanej autostrady krajobraz jest obecnie zróżnicowany: występują obszary pól, łąk i lasów, doliny rzek oraz zabudowa zagrodowa. W rezultacie budowy autostrady nastąpią poważne zmiany w krajobrazie. Do istniejących krajobrazów zostanie wprowadzona droga biegnąca na nasypach lub w wykopach. Powstaną masywne konstrukcje inżynierskie związane z drogą, takie jak: węzeł „Zgorzelec”, „Godzieszów”, „Bolesławiec”, obiekty mostowe, wiadukty. Poważne awarie Sytuacje awaryjne związane z eksploatacją autostrady dotyczą głównie zdarzeń, które mogą wystąpić w wyniku kolizji i wypadków drogowych z udziałem środków transportu przewożących substancje niebezpieczne (towary niebezpieczne). Zasady transportu towarów niebezpiecznych określają przepisy międzynarodowe – umowa ADR. Zdrowie ludzi Trasa przebiegu autostrady została wybrana w sposób powodujący jak najmniej kolizji, w tym z istniejącą zabudową mieszkalną. W obszarze potencjalnego ponadnormatywnego oddziaływania hałasu, gdyby nie zastosowano zabezpieczeń akustycznych – ekrany, zamieszkuje ok. 300 osób na terenie gmin, przez które przechodzi trasa projektowanej autostrady. W celu minimalizacji niekorzystnego oddziaływania autostrady, zgodnie z obowiązującymi przepisami ochrony środowiska i w myśl postanowień decyzji lokalizacyjnej, projekt budowlany przewiduje zastosowanie środków technicznych ograniczających te oddziaływania. Ogólna długość odcinka autostrady objętego projektem wynosi 51,4 km. W celu utrzymania wymaganych standardów jakości środowiska na terenach chronionych akustycznie zaprojektowano ekrany akustyczne. Ich długość wynosi 4.271 m. Celem ich jest zapewnienie mieszkańcom hałasu na poziomie nie wyższym od dopuszczalnego. Przeprowadzone obliczenia zasięgu uciążliwości akustycznej projektowanego odcinka autostrady z uwzględnieniem ekranów akustycznych, wykazują, że zastosowane zabezpieczenia zmniejszą poziom hałasu do wartości dopuszczalnych. Jednakże w granicach objętych izolinią 50 dB znajdują się pojedyncze budynki mieszkalne. Ochrona tych budynków ekranami akustycznymi powodowałaby powstawanie nadmiernych kosztów. W przyszłości – po potwierdzeniu pomiarami prognozowanych poziomów hałasu przekraczających dopuszczalne wartości należy przewidywać dokonanie na koszt inwestora autostrady wymiany stolarki budowlanej w budynkach mieszkalnych na taką, która zapewni dźwiękoizolacyjność większą niż obecna. Niezależnie jednak od zastosowania tych środków technicznych, w w/w miejscowościach należy spodziewać się zmiany klimatu akustycznego, który będzie miał charakter trwały a wartości poziomu dźwięku mogą wykazywać tendencję wzrostową. Analiza wyników obliczeń prowadzi do wniosku, że wobec zastosowania środków minimalizujących oddziaływanie planowane przedsięwzięcie będzie powodować dla zdrowia ludzi uciążliwość małą i średnią. Brak ekranów powodowałby bardzo dużą uciążliwość. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 8 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Opis środków minimalizowania oddziaływań Faza budowy Oddziaływania negatywne fazy budowy autostrady będą mieć charakter tymczasowy, nietrwały. Nie istnieje potrzeba podejmowania szczególnych działań technicznych minimalizujących te oddziaływania. Roboty budowlane, aby spełniać wymagania związane z ochroną środowiska, powinny być poprzedzone szczegółowym planem i harmonogramem robót uwzględniającym zabezpieczenia, w którym zapewni się: odpowiednią organizację placu budowy z zapleczem socjalnym, aby na skutek braku porządku, niewłaściwego zabezpieczenia zbiorników, materiałów, maszyn, urządzeń i samochodów przed awariami nie doszło do skażeń, zanieczyszczeń i zniszczeń w środowisku; sprawny sprzęt i środki transportu, przy czym ważna jest tutaj zarówno jakość sprzętu, jego prawidłowa eksploatacja i konserwacja, jak i dodatkowe wyposażenie w urządzenia zmniejszające niekorzystne oddziaływanie na środowisko; stały nadzór nad wykonawcami robót i ich pracownikami. Faza eksploatacji Jako istotne w fazie eksploatacji uznano oddziaływanie związane z hałasem i odprowadzaniem wód opadowych i roztopowych z korpusu autostrady, którą mogą być zanieczyszczone substancjami ropopochodnymi. Szczególnym oddziaływaniem istotnym jest tzw. „efekt przecięcia”. Dla oddziaływań istotnych projekt autostrady przewiduje zastosowanie środków technicznych minimalizujących oddziaływania. ochrona przed hałasem W projekcie budowlanym autostrady A-4 zaprojektowano ekrany akustyczne o łącznej długości 4 271 m. Wysokość ekranów – w zależności od warunków lokalnych 2,5 – 4,0 m. Przeprowadzone wyniki obliczeń propagacji hałasu bez ekranów i z zastosowaniem ekranów akustycznych wskazują na efektywność projektowanych działań minimalizujących w stopniu wystarczającym. W indywidualnych przypadkach niezbędna może być indywidualna ochrona budynków (izolacja elewacji, wymiana stolarki budowlanej). ochrona powietrza Ze względu na specyfikę planowanego przedsięwzięcia nie jest możliwe podejmowanie działań technicznych zmniejszających emisję zanieczyszczeń do środowiska powstających w związku z eksploatacją autostrady. Projekt przewiduje rozwiązania zmniejszające skutki emisji – nasadzenia roślinności – gatunków odpornych na działanie zanieczyszczeń drogowych. ochrona środowiska gruntowo-wodnego W celu ograniczenia negatywnego wpływu ścieków deszczowych i roztopowych na środowisko wodne zaprojektowano zastosowanie rozwiązań technicznych, które ograniczą możliwość przedostawania się ich do wód gruntowych i do wód powierzchniowych. Projektowany system odwodnienia autostrady zapewni odbiór ścieków a następnie ich oczyszczanie do parametrów określonych prawem. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 9 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 gospodarowanie odpadami Faza eksploatacji nie wiąże się z powstawaniem znacznych ilości odpadów. Winny być one zagospodarowywane w sposób zgodny z wymaganiami prawa, w tym w szczególności odpady niebezpieczne (zużyte źródła światła zawierające rtęć). Nie zachodzi konieczność planowania i podejmowania środków technicznych minimalizujących oddziaływanie gospodarki odpadami na stan środowiska. fragmentacja przestrzenna (efekt przecięcia) W celu minimalizacji efektu przecięcia projekt budowlany przewiduje bezkolizyjne połączenia terenów przeciętych korytarzem autostrady. Istniejące drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne będą przebudowane i poprowadzone nad lub pod autostradą. Dojazdy do indywidualnych działek przewidziano projektowanymi drogami dojazdowymi zlokalizowanymi w liniach rozgraniczających autostrady. Zaprojektowane drogi dojazdowe łączące się z istniejącym układem drogowym. Zaprojektowano przejścia dla zwierząt dziko żyjących (7). Lokalizacja przejść – w miejscu naturalnego ciągu migracji zwierząt, zgodnie z opinią właściwego miejscowo nadleśnictwa. Projektowane są przejścia dla zwierząt nad i pod autostradą– umożliwią swobodne przemieszczanie się dużych zwierząt. Zmodyfikowane przepusty z półkami na ciekach wodnych umożliwią przemieszczanie się małych ssaków. kompensacja przyrodnicza Budowa autostrady spowoduje czasowe oraz trwałe zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej (754 ha). Projekt budowlany autostrady przewiduje kompensację przyrodniczą. Zaprojektowano nasadzenia drzew i krzewów odpornych na wpływ zanieczyszczeń z autostrady. Propozycja monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia Celem monitoringu jest prowadzenie obserwacji stanu środowiska oraz zmian tego stanu zachodzących pod wpływem emisji do środowiska, których źródłem będzie budowa a następnie eksploatacja autostrady. W wyniku analizy uzyskanych w ten sposób danych i informacji możliwe jest planowanie i podejmowanie przedsięwzięć organizacyjnych lub technicznych zmniejszających negatywne oddziaływanie. Zagadnienia dotyczące szczegółowych ustaleń sposobu i częstotliwości prowadzenia monitoringu określa rozporządzenie Ministra Środowiska. Zaproponowano lokalizację punków monitoringu środowiska w zakresie ochrony przed hałasem i ochrony wód. Analiza możliwych konfliktów społecznych, wyniki konsultacji z instytucjami W raporcie zawarte są informacje na temat konsultacji z władzami gminnymi w ciągu ostatnich lat oraz możliwych konfliktów na etapie udzielania pozwolenia na budowę. Istotne jest, że zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, nie ma wymogu prowadzenia konsultacji społecznych przed udzieleniem pozwolenia na budowę autostrady. Z dniem 24 maja 2003 r. weszła w życie ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80, poz. 721). Zgodnie z tą ustawą, lokalizacja i budowa dróg krajowych (w tym autostrad) zawsze wymaga sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (niezależnie od długości projektowanego Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 10 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 odcinka drogi) i przeprowadzenia konsultacji z udziałem społeczeństwa przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej. W/w ustawa będzie obowiązywać do 31 grudnia 2007 r. Organem właściwym do wydania decyzji lokalizacyjnej i pozwolenia na budowę dla autostrad jest właściwy miejscowo wojewoda. Przed udzieleniem decyzji lokalizacyjnej wojewoda zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w procedurze prowadzącej do wydania tego pozwolenia oraz przeprowadza procedurę oceny oddziaływania na środowisko. Odrębny raport – zgodnie z wymaganiami prawa sporządza się na etapie przygotowania projektu budowlanego przed uzyskaniem pozwolenie na budowę. Od dnia 24 maja 2003 r. ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80, poz. 721) wprowadziła nowe tymczasowe zasady prawa, zgodnie z którymi nie jest wymagane dwukrotne przeprowadzanie konsultacji z udziałem społeczeństwa odrębnie przed wydaniem pozwolenia na budowę. Tak więc dla planowanych autostrad przeprowadza się tylko jedną procedurę z zapewnieniem udziału społeczeństwa – tzn. przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej. Udział społeczeństwa w postępowaniach w sprawie wydania decyzji lokalizacyjnej i pozwolenia na budowę autostrady zagwarantowany jest ustawowo od 1 stycznia 2001 r. (ustawa z 9 listopada 2000 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – Dz. U. Nr 109, poz. 1157, a następnie ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska) według zasad opisanych powyżej. Dotychczasowe formalne procedury związane z lokalizacją autostrady na omawianym odcinku były prowadzone w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych (1997 – 1998 r.) czyli przed wprowadzeniem regulacji prawnych zapewniających możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu organów. Konkluzja Projekt budowlany autostrady A-4 na odcinku od granicy Państwa w Jędrzychowicach w km 0+000 do rejonu m. Krzyżowa w km 51+400 zawiera rozwiązania techniczne minimalizujące negatywne oddziaływania związane z fazą eksploatacji. Projektowane urządzenia ochrony środowiska (np. ekrany akustyczne, przejścia dla zwierząt) umożliwią dotrzymanie wymaganych standardów jakości środowiska. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 11 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 1. CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘWZIĘCIA 1.1. WSTĘP Opracowanie stanowi syntezę raportu o oddziaływaniu na środowisko projektowanego odcinka autostrady A-4 na odcinku Zgorzelec – Krzyżowa wykonanego do projektu budowlanego w celu przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko przed udzieleniem pozwolenia na budowę. Na wcześniejszych etapach przygotowania inwestycji zostały wykonane: 1) Ocena oddziaływania autostrady na środowisko, Autostrada A-4, Zgorzelec - Tarnów, III. woj. jeleniogórskie, km 0+000 - km 50+100, Transprojekt Kraków, październik 1995; 2) Ocena oddziaływania autostrady na środowisko, Autostrada A-4, Zgorzelec - Tarnów, Odcinek: km 0+000 - 152+670, Autostrada A-12 Olszyna - Krzyżowa, Odcinek km 0+000 - 76+200, ANEKS, Transprojekt Kraków, wrzesień 1996; 3) Aneks do oceny oddziaływania na środowisko autostrady A-12 na odcinku Olszyna-Krzyżowa, Autostrady A-4 na odc. Zgorzelec - Wrocław, Transprojekt Kraków, wrzesień 1997; 4) Synthesis of environmental influence of the projected A-4 motorway, Section Zgorzelec (km 0+000) - Krzyżowa (km 49+000), Chemeko -Jagiełło, sp. jawna, Wrocław, March, April 2002., 2002; 5) Ocena oddziaływania autostrady na dobra kultury objęte ochroną, Autostrada A-4, Zgorzelec Tarnów, III. Woj. Jeleniogórskie, km 0+000 - km 50+100, Transprojekt Kraków, październik 1995. Powyższe opracowania oceniają skutki w środowisku związane z fazą budowy, eksploatacji i ewentualnej likwidacji oraz zasięg oddziaływania projektowanego odcinka autostrady. Opracowania zostały wykonane na potrzeby uzyskania decyzji lokalizacyjnej. Aktualnie inwestor: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu opracowuje projekt budowlany. Planowane przedsięwzięcie zostało podzielone na 2 odcinki (km: 0+000 – km 22+000 i km 22+000 – 51+400). Do każdego projektu (będącego przedmiotem odrębnych pozwoleń na budowę) opracowywane są raporty o oddziaływaniu na środowisko. Będą one stanowiły dokumenty niezbędne w procedurze oceny oddziaływania na środowisko. Budowa autostrad, zgodnie z dyrektywą 85/337/EEC ze zmianami wprowadzonymi dyrektywą 97/11/EC w sprawie oceny wpływu na środowisko niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć umieszczona jest w wykazie aneksu 1 – co oznacza, że podlega ocenie oddziaływania na środowisko zgodnie z zasadami określonymi w art. od 5 do 10. Implementacja w/w dyrektywy do polskiego systemu prawa ochrony środowiska zrealizowana jest przez ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Szczegółowy podział przedsięwzięć zawarty jest w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 179, poz. 1490). Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 12 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Planowane przedsięwzięcie – autostrada – zgodnie z § 2 pkt 1 ppkt 8 lit. c) wyżej wymienionego rozporządzenia, zaliczane jest do grupy, dla której sporządzenie raportu jest obligatoryjne i wynika wprost z ustawy – Prawo ochrony środowiska. Przed udzieleniem pozwolenia na budowę właściwy organ zapewnia możliwość udziału społeczeństwa w procedurze prowadzącej do wydania tego pozwolenia. Z dniem 24 maja 2003 r. weszła w życie ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80, poz. 721). Zgodnie z tą ustawą, lokalizacja i budowa dróg krajowych (w tym autostrad) zawsze wymaga sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (niezależnie od długości projektowanego odcinka drogi) i przeprowadzenia konsultacji z udziałem społeczeństwa przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej. Przed wydaniem pozwolenia na budowę konsultacji nie przeprowadza się. 1.2. CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I WARUNKI UŻYTKOWANIA TERENU W rozdziale tym zostanie omówione planowane przedsięwzięcie oraz warunki użytkowania terenu oraz sposób i zakres korzystania ze środowiska w fazie jego budowy, eksploatacji i likwidacji oraz związane z nimi możliwe oddziaływania na środowisko. Wyróżnić należy charakterystyczne okresy związane z przedsięwzięciem: faza budowy, faza eksploatacji, faza likwidacji. Każdy z tych okresów charakteryzować będą odmiennymi działaniami, którym będzie towarzyszyć oddziaływanie na środowisko na środowisko. W tabeli zestawiono warunki użytkowania i rodzaj oddziaływań. FAZA BUDOWY rodzaj robót przejęcie i organizacja placu budowy (roboty przygotowawcze) roboty ziemne, wykonanie korpusu autostrady działania oddziaływania zorganizowanie dojazdów tymczasowych , usunięcie drzew i krzewów, zabezpieczenie niektórych drzew hałas urządzeń i maszyn, emisja zanieczyszczeń do powietrza, zmiana estetyki otoczenia zdjęcie warstwy ziemi urodzajnej hałas, pylenie, emisja zanieczyszczeń z maszyn i urządzeń, czasowe składowanie mas ziemnych wyburzenia obiektów budowlanych hałas, pylenie, powstawanie odpadów (w tym możliwe odpady niebezpieczne – pokrycia dachowe zawierające azbest) rozbiórka fragmentów dróg i ulic kolidujących z trasą autostrady hałas, pylenie, powstawanie odpadów wykonanie wykopów i nasypów, przemieszczanie mas ziemnych, budowa i kształtowanie korpusu autostrady wraz z infrastrukturą służącą jej odwodnieniu zmiana estetyki otoczenia, wystąpienie ‘efektu przecięcia”, hałas i pylenie, czasowe składowanie mas ziemnych Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 13 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 FAZA BUDOWY działania rodzaj robót oddziaływania roboty budowlane – obiekty inżynierskie (mosty, wiadukty itd.) roboty ziemne, odwodnienia przebudowa istniejących elektroenergetycznych, wodociągowych, demontaż fragmentów istniejących sieci i budowa w nowych warunkach technicznych w celu usunięcia kolizji czasowe zajęcie terenów poza obszarem planowanego przedsięwzięcia, hałas maszyn i urządzeń, pylenie, powstawanie odpadów podbudowy i nawierzchnie wykonanie podbudowy (z betonu) i nawierzchni (z mieszanek bitumicznych) hałas pracujących maszyn i urządzeń, pylenie, emisja zanieczyszczeń w czasie układania warstw mas bitumicznych roboty wykończeniowe umocnienie skarp, rowów, cieków (warstwą humusu, biowłókniną, darniną) emisja hałasu i zanieczyszczeń w związku z pracą maszyn – przemieszczanie mas ziemnych, pylenie, efekt pozytywny – zagospodarowanie warstwy ziemi urodzajnej zdjętej w fazie wstępnej Faza budowy linii obejmuje szereg wykopy, na oddziaływań hałas, lokalnie – obniżenie poziomu wód podziemnych, powstawanie odpadów budowlanych środowisko, z których najbardziej charakterystyczne to: 1. zajęcie terenu, 2. zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej 3. efekt przecięcia 4. hałas przenikający do środowiska 5. pylenie z odsłoniętych powierzchni, 6. wytwarzanie odpadów, 7. emisja ze środków transportu i maszyn Poniżej zestawia się wyniki oceny tych oddziaływań pod kątem czasu trwania, skutków: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. zajęcie terenu zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej efekt przecięcia hałas pylenie wytwarzanie odpadów emisja do powietrza X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu kumulujące chwilowe stałe bezpośrednie pośrednie nieodwracalne odwracalne długo trwające krótkotrwałe ODDZIAŁYWANIA X X X X X X X X X 14 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 W fazie eksploatacji prognozuje się występowanie następujących czynników i oddziaływań na środowisko: FAZA EKSPLOATACJI działania rodzaj czynnika oddziaływania uszczelnienie powierzchni spływ wód opadowych migracja zanieczyszczeń do wód powierzchniowych, zmniejszenie retencji terenowej trasa autostrady efekt przecięcia utrudnienia w swobodnej migracji zwierząt dziko żyjących zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej emisja powietrza ruch pojazdów silnikowych zanieczyszczeń do hałas zmiana warunków akustycznych na terenie lokalizacji autostrady, lokalnie – możliwość wystąpienia przekroczeń dopuszczalnych norm hałasu bieżące utrzymanie drogi wytwarzanie odpadów Faza eksploatacji powodować będzie następujące oddziaływania na środowisko: 1. zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej, 2. uszczelnienie powierzchni, 3. efekt przecięcia 4. hałas przenikający do środowiska 5. wytwarzanie odpadów, 6. emisja zanieczyszczeń do powietrza, 7. ryzyko wystąpienia wypadków. Poniżej zestawia się wyniki oceny tych oddziaływań pod kątem czasu trwania, skutków: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej uszczelnienie powierzchni efekt przecięcia hałas wytwarzanie odpadów emisja do powietrza ryzyko wystąpienia wypadków X X X X X X X kumulujące chwilowe X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu stałe bezpośrednie pośrednie nieodwracalne odwracalne długo trwające krótkotrwałe ODDZIAŁYWANIA X X X 15 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Faza likwidacji charakteryzować się będzie działaniami i oddziaływaniami podobnymi do fazy budowy: 1. hałas przenikający do środowiska 2. wytwarzanie odpadów, 3. emisja ze środków transportu i maszyn, 4. docelowo – odtworzenie powierzchni biologicznie czynnej. W praktyce nie prowadzi się likwidacji dróg. Opis przedsięwzięcia Omawianym przedsięwzięciem jest budowa autostrady A-4 na odcinku od Zgorzelca do Krzyżowej, tj. od km 0+000 do km 51+400. Projektowany odcinek położony jest w województwie dolnośląskim. Projektowany odcinek autostrady wchodzi w skład sieci dróg w ramach układu głównych międzynarodowych korytarzy transportowych przebiegających przez terytorium Polski (sieć TINA z uzupełnieniami). Realizacja dróg sieci TINA jest jednym z priorytetów polityki transportowej Państwa stanowiącej element Narodowego Planu Rozwoju. Narodowy Plan Rozwoju przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 14.01.2003 r. a następnie uchwalony przez Sejm ustawą z dnia 20.04.2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1260) określa podstawowe cele i priorytety polityki Państwa na lata 2004 – 2006 oraz strategie osiągania celów w tym w zakresie transportu. W skład projektowanego odcinka autostrady A-4 na odcinku Zgorzelec-Krzyżowa wchodzić będą następujące elementy: dwie jezdnie po dwa pasy ruchu (docelowo - dwie jezdnie po 3 pasy ruchu); pas zieleni izolacyjnej; obiekty inżynierskie, w tym: o węzły drogowe 4 szt., o mosty autostradowe 9 szt., miejsca obsługi podróżnych - 5 szt.; urządzenia bezpieczeństwa ruchu, tj. bariery i ogrodzenia; urządzenia towarzyszące, tj. linie energetyczne, wodociągi, urządzenia i sieci odprowadzające ścieki deszczowe i socjalno-bytowe; urządzenia ochrony środowiska, tj.: ekrany akustyczne, urządzenia do oczyszczania ścieków deszczowych i socjalno-bytowych, zieleń osłonowa i izolacyjna, przejścia dla zwierząt. Prognoza ruchu na analizowanym odcinku autostrady dla roku 2021 stanowiąca podstawę prac projektowych przedstawia się następująco: Odcinek międzywęzłowy Prognoza ruchu na rok 2021 [pojazdów/dobę] Granica Państwa - Zgorzelec 16.800 Zgorzelec - Godzieszów 12.000 Godzieszów – Bolesławiec 10.000 Bolesławiec - Krzyżowa 9.750 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 16 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Ze względu na przewidywane obciążenia ruchu na całym odcinku autostrady projektuje się układ dwupasmowy z pozostawieniem rezerwy na przyszłą dobudowę trzeciego pasa. Zaprojektowano cztery węzły drogowe: „Zgorzelec”, „Godzieszów”, „Bolesławiec” oraz „Krzyżowa”. Projektuje się pięć miejsc obsługi podróżnych (MOP) typu I (2 szt.) i III (3 szt.), tj. spełniające funkcję wypoczynkową (MOP I o funkcji wypoczynkowej, wyposażony w stanowiska postojowe (parking), jezdnie manewrowe, urządzenia wypoczynkowe, sanitarne i oświetlenie), MOP III (o funkcji wypoczynkowej i usługowej, wyposażony w w/w obiekty, obiekty noclegowe oraz, w zależności od potrzeb, w agencję poczty, banku, biur turystycznych, biur ubezpieczeniowych). Ścieki powstające na terenie MOP-ów będą oczyszczane przez oczyszczalnie ścieków biologiczne - chemiczne (przewiduje się lokalizację indywidualnych oczyszczalni na każdym MOP-ie) a następnie odprowadzane do środowiska. Pomiędzy węzłami znajdować się będą dodatkowe wjazdy awaryjne ułatwiające i skracające czas dojazdu służb ratowniczych do zaopatrzenia wodnego lub celów ratownictwa medycznego. Na projektowanym odcinku autostrady zainstalowana będzie łączność alarmowa, która powinna zapewnić osobom znajdującym się na autostradzie możliwość wezwania pomocy w ciągu całej doby. Połączenie terenów sąsiednich rozdzielonych korytarzem autostrady zapewniono bezkolizyjnymi przejazdami nad i pod autostradą wszystkich dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych krzyżujących się z projektowanym odcinkiem autostrady. Dojazdy do indywidualnych działek zaprojektowano systemem dróg dojazdowych zlokalizowanych w pasie drogowym autostrady. Cały odcinek autostrady odizolowany będzie od sąsiedniego terenu ciągłymi ogrodzeniami po obu stronach drogi. W ten sposób zapewnione będzie bezpieczeństwo poruszających się autostradą. W celu ochrony przed hałasem obiektów chronionych akustycznie zaprojektowano ekrany akustyczne. Negatywny wpływ zanieczyszczeń pochodzących ze ścieków deszczowych spływających z terenu drogi wyeliminowano projektując system rowów drogowych i urządzeń oczyszczających ścieki przed ich odpływem do środowiska (cieków naturalnych, zbiorników oraz rowów melioracyjnych). Oświetlenie autostrady przewiduje się tylko w węzłach oraz wzdłuż łącznic dojazdowych do autostrady od dróg krajowych i wojewódzkich, przy dojazdach na MOP i na miejscach obsługi podróżnych (MOP). Lokalizacja przedsięwzięcia Projektowana inwestycja - autostrada A-4 na odcinku od Zgorzelca do Krzyżowej w km 0+000 do km 51+400 – położona jest w województwie dolnośląskim. Trasa autostrady przechodzi przez teren 2 powiatów i 5 gmin. Autostrada generalnie omija tereny zabudowane. Trasa autostrady będzie przecinać lub przebiegać będzie w pobliżu następujących miejscowości: Jędrzychowice, Zgorzelec, Łagów, Pokrzywnik, Żarska Wieś, Przesieczany, Gronów, Bielawa Górna, Strzelno, Godzieszów, Wykroty, Czerna, Zebrzydowa, Nowa Wieś, Kierżno, Bolesławiec, Kraśnik Dolny, Nowa Wieś i Krzyżowa. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 17 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Trasa autostrady nie koliduje z istniejącymi wielkoprzestrzennymi obiektami przyrodniczymi podlegającymi ochronie. Najbliższy prawnie chroniony obiekt - rezerwat Brzeźnik, położony jest w odległości około 2,2 km na południe od trasy autostrady. Nie występują w rejonie lokalizacji tereny o gęstym zaludnieniu.. Średnia gęstość zaludnienia w Polsce wynosi 124 os/k km2, w województwie dolnośląskim – 145 os/km2, natomiast w gminach, przez które przebiega trasa autostrady średnia gęstość zaludnienia wynosi: Gmina Gęstość zaludnienia [osób/km2] Zgorzelec 57 Pieńsk 107 Osiecznica 14 Nowogrodziec 85 Bolesławiec 42 W rejonie lokalizacji autostrady nie ma terenów, na których występują przekroczenia dopuszczalnego zanieczyszczenia środowiska w zakresie powietrza. Analizowane wyniki pomiarów wskazują na znaczną pojemność środowiska.. Monitoring środowiska prowadzi Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska. Nie występują na terenie województwa dolnośląskiego a zatem nie pozostają w zasięgu oddziaływania projektowanej autostrady tereny chronione zgodnie z konwencją RAMSAR. Jakość rzek nie odpowiada obecnie normom głównie ze względu na zanieczyszczenia bakteriologiczne i biogenne. 1.3. OSZACOWANIE ILOŚCI KAŻDEGO RODZAJU EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ FAZA BUDOWY A. Oddziaływania pośrednie Faza budowy i eksploatacji autostrady poza oddziaływaniami bezpośrednimi związanymi z emisją zanieczyszczeń do środowiska (pyły i gazy, hałas, powstawanie dodatkowych ilości wód deszczowych z terenów utwardzonych wymagających oczyszczania) będzie przyczyną i źródłem zmian w aktualnym stanie środowiska w sposób okresowy lub stały w wyniku oddziaływań pośrednich. Będą to emisje niezorganizowane nie podlegające normowaniu. Jednym z takich oddziaływań pośrednich w fazie budowy – będzie emisja zanieczyszczeń do powietrza, w tym pylenie z terenu placu budowy powstające w wyniku usunięcia warstwy ziemi urodzajnej obecnie pokrytej roślinnością (łąki, grunty leśne) powstawanie odpadów oraz emisja hałasu z wytwórni mas mineralno – bitumicznych. Aktualnie nie ma opracowanego projektu organizacji budowy. Dlatego też nierozstrzygnięte pozostają sprawy potrzeb budowy i ewentualnej lokalizacji wytwórni mas bitumicznych oraz wydajności tych obiektów. Zatem nie jest możliwe szczegółowe prognozowanie wielkości emisji z tych źródeł. Zgodnie z wymaganiami prawa instalacje te będą podlegały odrębnej procedurze lokalizacyjnej i procedurze oceny oddziaływania na środowisko. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 18 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 B. Oddziaływania bezpośrednie Hałas Hałas, który będzie powstawał podczas prac budowlanych, będzie wyłącznie związany z pracą maszyn: użycie ciężkiego sprzętu (spychacze, ładowarki, itp.), ruchem pojazdów ciężarowych. Będzie to oddziaływanie krótkotrwałe. Ustalony wstępnie zasięg uciążliwości akustycznej fazy budowy powodowanej pracą maszyn, urządzeń i instalacji oszacowano na około 100 – 150 m od placu budowy. Powietrze Główną uciążliwością dla powietrza atmosferycznego w fazie budowy obiektu stanowić będzie pył powstający przy pracy maszyn i urządzeń wykonujących roboty ziemne, spaliny pochodzące z silników pracujących maszyn i środków transportu oraz substancje odorotwórcze, których emisja związana jest z układaniem mas bitumicznych. Okresowo wymienione uciążliwości o charakterze niezorganizowanym mogą być dokuczliwe, ale biorąc pod uwagę przejściowość prac budowlanych należy uznać, że ten etap nie spowoduje trwałych negatywnych zmian w środowisku, których nośnikiem jest powietrze. Wody powierzchniowe W czasie budowy wpływ wykonywanych robót na jakość i ilość odprowadzanych ścieków oraz wody gruntowe będzie wyraźny jedynie w obszarze budowy węzłów, wiaduktów i mostów. Na pozostałych odcinkach drogi przewiduje się raczej niewielkie nasypy i nie powinny tam występować większe prace odwodnieniowe. Na obecnym etapie planowania inwestycji trudno jest ocenić wpływ zaplecza budowy na środowisko. Prace wykonywane na placu budowy nie powinny spowodować powstawania istotnych ilości ścieków. Lokalnie niewielkie place zaplecza budowy służyć będą głównie jako miejsca postojowe maszyn i pojazdów i zaplecza socjalne pracowników. Środowisko gruntowo-wodne Na terenie budowy będą miały miejsce bezpośrednie mechaniczne przekształcenia środowiska gruntowo-wodnego, powierzchni terenu, gleby i szaty roślinnej. Ewentualne zanieczyszczenie środowiska gruntowo – wodnego może wystąpić w wyniku awaryjnych zdarzeń na placu budowy. Zdrowie ludzi Faza budowy jest związana z wystąpieniem zagrożeń charakterystycznych dla prowadzenia budowy, w tym robót budowlanych przy obiektach autostradowych (wiadukty, mosty, węzły), które mogących wystąpić w wyniku naruszenia zasad bezpieczeństwa i higieny pracy lub pomimo zachowania tych zasad w wyniku wypadków przy pracy. Faza budowy dotyczy pracowników zatrudnianych przy wykonywaniu robót budowlanych lub osób postronnych, które jako nieupoważnione mogą znaleźć się na placu budowy. Na obecnym etapie przygotowania przedsięwzięcia trudno określić ilość osób narażonych na wystąpienie potencjalnych zagrożeń. Można szacować, że w zależności od przyjętego przez Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 19 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 inwestora na czas budowy projektu organizacji budowy oraz zakładanego tempa postępu prac będzie to grupa około 300–500 osób pracujących niejednocześnie. Łączna ilość pracowników na omawianym terenie ok. 1200 – 2000 osób. Warunki pracy robotników określają przepisy BHP. W trakcie wykonania robót nawierzchniowych występują źródła hałasu zmieniające swoje położenie wraz z postępem robót. Są to maszyny do wykonania robót nawierzchniowych (układarki, walce) wytwarzające hałas rzędu 85 – 100 dB(A) oraz środki transportu (samochody ciężarowe i dostawcze) wytwarzające hałas rzędu 80 – 88 dB(A). Na działanie hałasu narażeni będą mieszkańcy terenów sąsiednich. Pracownicy narażeni na ponadnormatywny hałas – w szczególności operatorzy maszyn winni stosować indywidualne środki ochrony – ochronniki słuchu. FAZA EKSPLOATACJI Faza eksploatacji projektowanej autostrady będzie powodować powstawanie emisji zanieczyszczeń do środowiska. Podstawowymi emisjami będą: Oddziaływanie Działanie uszczelnienie powierzchni ruch pojazdów (emisja do środowiska) powstawanie ścieków – wody opadowe i roztopowe emisja zanieczyszczeń do powietrza emisja hałasu do środowiska utrzymanie obiektu Charakterystyczne wskaźniki emisji spływ wód opadowych zawiesina ogólna, substancje ropopochodne tlenki azotu NOx (zasięg wart. dopuszczalnych ze względu na ochronę roślin) zasięg hałasu (wart. dopuszczalna dla pory nocnej) wytwarzanie odpadów Szacowana wielkość do 100mg/l do 15 mg/l ok. 20 m od linii rozgraniczających po uwzględnieniu aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza. Bez uwzględniania tła emisja substancji nie będzie powodować przekroczeń poza liniami rozgraniczającymi. do 220 m od linii rozgraniczających (bez zabezpieczeń akustycznych) odpady komunalne i odpady urządzeń elektrycznych (oświetleniowych) Szczegółowe omówienie wielkości emisji do środowiska w fazie eksploatacji przedstawiono w rozdziale 1.8. 1.4. OPIS JAKOŚCI ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH OBJĘTYCH ISTOTNYMI ODDZIAŁYWANIAMI Tereny chronione akustycznie Ochronie akustycznej podlegają tereny zabudowy mieszkaniowej zagrodowej miejscowości położonych w gminach, które przetnie, bądź przebiegać będzie w pobliżu trasa autostrady, w szczególności: Jędrzychowice, Łagów, Żarska Wieś, Przesieczany, Strzelno, Bielawa Górna, Godzieszów, Gierłatów Wykroty, Wykroty Czerna, Nowa Wieś, Kierżno, Kraśnik Dolny, Nowa Wieś. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 20 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Aktualny klimat akustyczny Badania stanu środowiska prowadzi Inspekcja Ochrony Środowiska. Tereny planowanej lokalizacji autostrady to w większości tereny rolne i lasy. Tereny te nie są objęte badaniami hałasu. Na potrzeby opracowywanych raportów o oddziaływaniu na środowisko były przeprowadzone jednorazowe pomiary hałasu. W badanych punktach – w rejonach zabudowy mieszkaniowej (zagrodowej) nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych standardów jakości środowiska w zakresie hałasu. Stan zanieczyszczenia powietrza Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w rejonie projektowanej autostrady na odcinku Zgorzelec – Krzyżowa określony został przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu Delegatura w Jeleniej Górze – pismem znak: DJ-DM/5034/03/95/2004 z dnia 23.01.2004 r. Stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego w rejonie lokalizacji autostrady przedstawia poniższa tabela. Lp. 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 Nazwa zanieczyszczenia Stężenie średnioroczne (μg/m3) W rejonie miasta Zgorzelec (w pobliżu Jędrzychowic) dwutlenek azotu 18 pył zawieszony PM10 24 ołów 0,100 benzen 2,0 tlenki azotu 20 w powiecie zgorzeleckim, gmina Pieńsk dwutlenek azotu 16 pył zawieszony PM10 20 ołów 0,100 benzen 2,0 tlenki azotu 18 w powiecie bolesławieckim, w gminie Nowogrodziec dwutlenek azotu 20 pył zawieszony PM10 13 ołów 0,100 benzen 2,0 tlenki azotu 22 w powiecie bolesławieckim, w gminie Osiecznica dwutlenek azotu 16 pył zawieszony PM10 16 ołów 0,1000 benzen 1,5 tlenki azotu 18 w powiecie bolesławieckim, w gminie Bolesławiec dwutlenek azotu 18 pył zawieszony PM10 18 ołów 0,100 benzen 1,5 tlenki azotu 20 Na całym obszarze przebiegu autostrady poziom stężeń zanieczyszczeń powietrza utrzymuje się w granicach dopuszczalnych norm. Aktualny stan zanieczyszczenia powietrza został określony na podstawie danych pochodzących z najbliżej zainstalowanych punktów pomiarowych oraz na podstawie danych o źródłach emisji zanieczyszczeń do powietrza zebranych na podstawie działalności WIOŚ. Analiza wyników prowadzi do wniosku, że stan powietrza generalnie jest dobry i nie są przekraczane dopuszczalne standardy Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 21 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 jakości środowiska. Wartości średnioroczne stężeń wynoszą 60 – 73 % - tlenki azotu ze względu na ochronę roślin, 40-50 % - dwutlenek azotu i 40% - 60% - pył. Warunki topograficzne Według podziału J. Kondrackiego i A. Richlinga omawiany teren leży w: Prowincja Niż Środkowoeuropejski Masyw Czeski Podprowincja Niziny Sasko-Łużyckie Sudety z Przedgórzem Sudeckim Makroregion Nizina Śląsko-Łużycka Pogórze Zachodniosudeckie Mezoregion Bory Dolnośląskie Pogórze Izerskie Rozpatrywany odcinek autostrady przebiega na terenie o mało urozmaiconej rzeźbie terenu. Główne doliny przebiegają na kierunku północ-południe. Na trasie terenu autostrady przeważają grunty rolnicze i lasy a w pobliżu znajdują się większe lub mniejsze miejscowości. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji, do obliczeń rozprzestrzeniania zanieczyszczeń z terenu projektowanej autostrady, przyjęto wartości współczynnika aerodynamicznej szorstkości terenu dla poszczególnych odcinków od z0= 1m do z0=2 m (lasy) w zależności od zagospodarowania terenu wokół projektowanej autostrady. Wody podziemne W rejonie projektowanej autostrady występują trzy piętra wodonośne: czwartorzędowe, trzeciorzędowe, górnokredowe. Warstwy wodonośne czwartorzędu stanowią główny trzon eksploatacji wód podziemnych. Najkorzystniejsze warunki hydrogeologiczne stwierdzono w dolinie rzeki Nysy Łużyckiej i jej prawobrzeżnych dopływów. Wody podziemne w dolinie Nysy Łużyckiej i jej dopływów zalegają płytko pod powierzchnią, na głębokości od 4,0 do 5,0 m. Miąższość warstw wodonośnych waha się od 4,0 do 7,0 m. Piętro to nie posiada żadnej izolacji od powierzchni. Wody podziemne doliny Kwisy występują na głębokości około 8 m. Miąższość warstwy wynosi 25,0 m. Brak jest izolacji od powierzchni terenu. Wody podziemne doliny Bobru nie posiadają warstwy izolacyjnej od powierzchni terenu. Zalegają na głębokości od 1,3 do 4,0 m. Miąższość warstwy wynosi od 10,0 do 17,0 m. Trzeciorzędowe piętro wodonośne charakteryzuje się zmiennością litologiczną i wynikającą stąd nieciągłością warstwy wodonośnej. Warstwy wodonośne występują w utworach piaszczystożwirowych, niekiedy pylastych. Na ogół warstwy wodonośne nie są zasobne w wody, ujęte przeważnie na obszarach braku warstw użytkowych w czwartorzędzie. Zalegają one na głębokości od 20 do 50 m a miąższość tej warstwy waha się od 15,0 do 20,0 m. Zwierciadło wody znajduje się pod ciśnieniem subartezyjskim. Poziom użytkowy jest dobrze izolowany od powierzchni warstwami od 3,0 do 42,0 m. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 22 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Górnokredowe piętro wodonośne występuje w piaskowcach różnych frakcji, o częstych kontaktach z wodami czwartorzędu. Na utworach tych założone są ujęcia wody o głębokości do 130 m w rejonie Bolesławca. Na trasie projektowanej autostrady, od km 15+800 do km 43+000, zlokalizowany jest Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 317 – Niecka Zewnątrzsudecka Bolesławiec rozwijający się w obrębie utworów górnej kredy. Średnia głębokość ujęć wynosi tu 100-200 m przy szacunkowych zasobach dyspozycyjnych zbiornika 80 tys.m3/dobę. Na trasie autostrady występuje strefa ONO (obszar najwyższej ochrony) od km 30+120 do km 32+700 i od km 36+300 do km 38+200. Na pozostałym odcinku występuje strefa OWO (obszar wysokiej ochrony). Zbiornik ten praktycznie nie jest izolowany od powierzchni; lokalnie występują wkładki glin zwałowych o niewielkim rozprzestrzenieniu. Kompleks wodonośny górnej kredy pozostaje często w ścisłym kontakcie hydraulicznym z wodami piętra czwartorzędowego. Przepływ wód następuje od południowego-wschodu na północny-zachód przez trasę autostrady. Jakość wód badana w 2002 roku w ramach monitoringu krajowego i wojewódzkiego przedstawia się następująco: Otwór Miejscowość Stratygrafia Klasa czystości Tr Q Q Tr III III III III Tr Tr(m) Q II III II (I półrocze) III (II półrocze) Ib (I półrocze) II (II półrocze) Ib (I półrocze) II (II półrocze) Ib II Ib Ib 350 351 348 350 Gierałtów-Wykroty Ruszów Brzeźnik Gierałtów-Wykroty 52 60 62 Czerwona Woda Pieńsk Ruszów Gmina Powiat monitoring krajowy Nowogrodziec bolesławiecki Węgliniec zgorzelecki Bolesławiec bolesławiecki Nowogrodziec bolesławiecki monitoring wojewódzki Węgliniec zgorzelecki Pieńsk zgorzelecki Węgliniec zgorzelecki 66 Węgliniec Węgliniec zgorzelecki Q 69 Zawidów Zawidów zgorzelecki Q 70 51 59 65 Zgorzelec Bolesławiec Osieczów Stare Jaroszowice Zgorzelec Bolesławiec Osiecznica Bolesławic zgorzelecki bolesławiecki bolesławiecki bolesławiecki Q Tr/T Cr Cr Jak wynika z powyższej tabeli na analizowanym terenie jakość wód podziemnych kształtuje się od klasy Ib, tj. wysokiej jakości, do klasy III, tj. wód niskiej jakości. Wody powierzchniowe Na terenie oddziaływania autostrady istnieje dość bogata sieć wodna. Generalnie cieki spływają z południa na północ i północny zachód. Trasa autostrady przecina ich doliny niemal poprzecznie. Główne rzeki terenu to: Nysa Łużycka, Potok Jędrzychowicki, Bielawa Górna, Czerna Wielka, Czerną Mała, Kwisa, Bóbr, Bobrzyca. Posiadają one liczne dopływy. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 23 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Obszar przebiegu omawianego odcinka autostrady należy do dorzecza Nysy Łużyckiej i dorzecza Bobru, lewych dopływów Odry. Główne rzeki: Nysa Łużycka, Bóbr i Kwisa są rzekami zasilanymi w znacznej mierze przez górskie i podgórskie dopływy na sudeckich obszarach ich dorzeczy, cechują się znaczną dynamiką wahań stanów wody i przepływów. Przesunięciu i wydłużeniu ulega zawłaszcza okres ich zasilania roztopowego. W przebiegu średnich miesięcznych przepływów zaznacza się wyraźne maksimum przypadające na okres roztopów wiosennych. Jest ono rozciągnięte w czasie od III – IV, V, minimum przypada na wrzesień – październik. Mniejsze cieki mają charakter rzek nizinnych. Jakość wód rzek badana jest regularnie w ramach monitoringu krajowego i regionalnego przez Inspekcję Ochrony Środowiska. Rzeka Nysa Łużycka, Kwisa i Bóbr prowadzą wody nie odpowiadające normom. Walory przyrodnicze Teren lokalizacji autostrady został wybrany w taki sposób, aby minimalizować potencjalne konflikty ekologiczne. Nie zachodzą bezpośrednie kolizje z terenami objętymi ochroną przyrodniczą. Otoczenie bliższe i dalsze projektowanej autostrady stanowią tereny o zróżnicowanej formie zagospodarowania: grunty rolne, zadrzewienia, tereny mieszkaniowe w zabudowie raczej rozproszonej. W Polsce obecnie opracowuje się projekt sieci NATURA 2000, która obejmie tereny, o których mowa w dyrektywach 79/409/EEC i 92/43/EEC. Wstępna lista obejmuje: 72 Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO) wytypowanych na podstawie Dyrektywy Ptasiej i 184 Specjalnych Obszarów Ochrony wytypowanych na podstawie Dyrektywy Siedliskowej (niektóre OSO i SOO pokrywają się, dając łącznie 256 obszarów NATURA 2000). Według aktualnego stanu prac – w rejonie lokalizacji projektowanego odcinka autostrady nie planuje się obejmować ochroną żadnych obszarów. Najbliżej położony obszar planowany do ujęcia w sieci NATURA 2000 Wrzosowisko Przemkowskie (PLH020025) znajduje się w odległości ok. 6-7 km od węzła „Krzyżowa” w kierunku północnym. Spośród obiektów chronionych województwa dolnośląskiego w rejonie projektowanej autostrady znajduje się rezerwat Brzeźnik, położony jest w lesie, przy drodze Brzeźnik – Zebrzydowice, ok. 1 km na NE od Brzeźnika, w odległości ca 2,2 km na południe od trasy. Powierzchnia rezerwatu 3,24 ha. Przedmiotem ochrony jest tu przede wszystkim stanowisko wrzośca bagiennego (Erica tetralix) charakterystycznego dla Borów Dolnośląskich, ponadto rosiczki okrągłolistnej, bagna zwyczajnego i storczyka plamistego. Załączona mapa wskazuje lokalizację istniejących form ochrony przyrody w rejonie lokalizacji autostrady. Dobra kultury, zabytki Teren lokalizacji omawianego odcinka autostrady nie koliduje z dobrami materialnymi uznanymi za zabytki kultury. Na terenie przeznaczonym na realizację autostrady występują stanowiska archeologiczne. Zostały one zinwentaryzowane i sformułowano zalecenia do realizacji w fazie budowy autostrady. Obiekty te są zidentyfikowane i oznaczone w projekcie budowlanym. Badania należy przeprowadzić w czasie budowy – po zdjęciu warstwy humusowej a przed podjęciem dalszych robót. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 24 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 1.5. OMÓWIENIE GŁÓWNYCH ALTERNATYW ROZWAŻANYCH ROZWIĄZAŃ Na aktualnym etapie przygotowania inwestycji nie są prowadzone analizy wariantów obejmujące w szczególności wybór innego korytarza autostrady. Lokalizacja jest jednoznacznie ustalona na poprzednich etapach przygotowania inwestycji. Opracowywany projekt budowlany uwzględnia wymagania prawa ochrony środowiska. Obecny etap rozpoznawania zasięgu oddziaływania projektowanego odcinka autostrady jest kontynuacją poprzednich. We wcześniejszych etapach przygotowania przedsięwzięcia były opracowywane dokumentacje związane z uwarunkowaniami środowiskowymi i analizą oddziaływania autostrady na środowisko. W opracowaniach wskazywano na obszary wrażliwe i miejsca potencjalnych konfliktów ekologicznych oraz sugerowano zastosowanie środków minimalizujących negatywne oddziaływania. Ustalenia projektu wstępnego wraz z przeprowadzonymi analizami skutków dla środowiska były podstawą wydania przez właściwe organy (Wojewoda Jeleniogórski, Wojewoda Legnicki) decyzji lokalizacyjnych, co w dalszej kolejności umożliwiło rozpoczęcie zakupu gruntów. 1.6. PODSUMOWANIE SKRININGU PRZEDSIĘWZIĘCIA Projektowane przedsięwzięcie zalicza się grupy mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko jest obligatoryjne, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80, poz. 721). Realizacja omawianego przedsięwzięcia zarówno w fazie budowy jak i eksploatacji charakteryzować się będzie oddziaływaniami na środowisko: w zakresie środowiska gruntowo – wodnego, warunków akustycznych, ingerencji w układ przestrzenny i powiązania funkcjonalne (efekt przecięcia), wytwarzania odpadów. Lokalizacja autostrady i dotychczasowy sposób zagospodarowania i wykorzystania terenów, prowadzą do następujących wniosków: 1) realizacja przedsięwzięcia jest zgodna z sektorowym programem rozwoju sieci transportu drogowego w Polsce i niezbędna dla rozwiązania podstawowych problemów komunikacji drogowej przez Polskę w kierunku wschód - zachód, 2) lokalizacja autostrady została uwzględniona w wojewódzkim planie zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gmin, przez które przechodzi (5 gmin), 3) omawiany odcinek autostrady położony jest w województwie dolnośląskim, 4) zgodnie z dyrektywą 85/337/EEC ze zmianami wprowadzonymi dyrektywą 97/11/EC w sprawie oceny wpływu na środowisko niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć oraz przepisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska przed udzieleniem pozwolenia na budowę należy przeprowadzić ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko z udziałem społeczeństwa, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 25 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 5) na terenie lokalizacji autostrady oraz jej bezpośrednim sąsiedztwie brak jest terenów o stwierdzonych przekroczeniach standardów jakości środowiska, gęsto zaludnionych, 6) trasa autostrady nie koliduje z istniejącymi chronionymi obiektami przyrodniczymi, 7) z projektu sieci NATURA 2000 wynika, że w najbliższym sąsiedztwie projektowanej autostrady w woj. dolnośląskim nie planuje się obejmować obszarów ochroną siedliskową i ptasią. Najbliżej projektowany obszar w sieci NATURA 2000 znajduje się ok. 6-7 km na północ od węzła „Krzyżowa”, 8) na terenie objętym analizą występują naturalne ciągi ekologiczne oraz szlaki przemieszczania się zwierząt dziko żyjących, 9) nie występują w rejonie lokalizacji tereny o gęstym zaludnieniu. Średnia gęstość zaludnienia w Polsce wynosi 124 os/k km2, w województwie dolnośląskim 145 os/km2, 10) w rejonie lokalizacji planowanego przedsięwzięcia nie występują przekroczenia dopuszczalnego zanieczyszczenia środowiska w zakresie powietrza. Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska we Wrocławiu – Delegatury w Jeleniej Górze wynika istnienie pojemności środowiska. W zależności od rodzaju zanieczyszczenia – aktualny stan zanieczyszczenia powietrza w rejonie lokalizacji autostrady wynosi 60 – 73 % wartości dopuszczalnej dla tlenków azotu ze względu na ochronę roślin, 40-50 % dla dwutlenku azotu i 40% - 60% dla pyłu. 1.7. OPIS PRAWDOPODOBNIE ISTOTNYCH ODDZIAŁYWAŃ – FAZA BUDOWY W tej części syntezy zawiera się informacje dotyczące skali i zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, skutków w środowisku, jakie mogą być przewidywane w związku z fazą budowy, eksploatacji i ewentualnej likwidacji przedsięwzięcia. Uwzględniając informacje i dane zawarte w poprzednim rozdziale zawierające charakterystykę środowiska w otoczeniu planowanego przedsięwzięcia oraz informacje i dane dotyczące przedsięwzięcia uznaje się, że oddziaływaniami istotnymi w fazie budowy będzie: wytwarzanie odpadów. Inne oddziaływania to: emisje do powietrza, hałas, zajęcie terenu. Analiza rodzajów i wielkości emisji do środowiska prognozowanych w fazie budowy, prowadzi do wniosku, że oddziaływaniem istotnym w fazie budowy przedsięwzięcia jest wytwarzanie odpadów. Pozostałe oddziaływania (emisja hałasu, emisja do powietrza) nie zaliczono do oddziaływań istotnych tej fazy. W fazie realizacji omawianego przedsięwzięcia źródło odpadów będą stanowiły: prace rozbiórkowe istniejących obiektów budowlanych w granicach linii rozgraniczających autostrady, wycinka drzew i krzewów, roboty ziemne, roboty konstrukcyjno – budowlane obiektów inżynierskich, ułożenie nawierzchni dróg. Prace rozbiórkowe będą obejmowały usunięcie istniejących budynków z siedlisk położonych na trasie przebiegu (w granicach linii rozgraniczających) planowanego odcinka autostrady. Prace Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 26 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 rozbiórkowe na całym odcinku obejmują 27 obiektów budowlanych. Są to w większości budynki mieszkalne i gospodarcze murowane, wykonane z cegły lub pustaków. Elementy betonowe – ławy, podpiwniczenia, konstrukcje elementy, słupy, nadproża, podmurówka ogrodzeń, żelbetowe stropy, złom (żelazo i stal) z elementów zbrojonego betonu, blacha oraz elementy ceramiczne z pokryć dachowych. Odpady drewniane – konstrukcje pokryć dachowych, ościeżnice, futryny, podłogi, ogrodzenia, szkło (okienne). W rejonach, gdzie będą budowane wiadukty (nad projektowaną autostradą) i miejscach przebudowy dróg powstawać będą odpady z rozbiórki fragmentów istniejących dróg. Usuwanie drzew i krzewów z terenu lokalizacji autostrady powodować będzie powstawanie odpadowej masy roślinnej. Do grupy tej też zaliczają się odpady powstające przy wycince drzew z lasów (liście, igliwie, gałęzie, kępy korzeniowe). Masy ziemne (wierzchnia warstwa gleby – ziemia urodzajna) będzie mogła być wykorzystywana do urządzania i zagospodarowywania skarp nasypów oraz do rekultywacji terenów zdegradowanych. Projekty budowlane na poszczególne odcinki zawierać będą szczegółowy bilans mas ziemnych. Materiały uzyskane z rozbiórki murowanych budynków mogą być wykorzystywana w robotach prowadzonych na miejscu (do niwelacji terenu, rekultywacji terenów obecnie zdegradowanych czy przekształconych) lub jako surowce wtórne (np. złom metali). Odpadowe masy roślinne – części zielone, kora, gałęzie, korzenie – powinny być rozdrabniane i kierowane do kompostowania. Usunięcie odpadów powstających podczas budowy drogi będzie generalnie należeć do wykonawcy tego przedsięwzięcia. Ze specyfikacji istotnych warunków zamówienia na wybór wykonawcy odcina autostrady powinny wynikać obowiązki w zakresie gospodarowania odpadami, w tym strony formalno – prawnej. 1.8.OPIS PRAWDOPODOBNIE ISTOTNYCH ODDZIAŁYWAŃ – FAZA EKSPLOATACJI Faza eksploatacji charakteryzować się będzie odmiennymi oddziaływaniami niż opisana wyżej faza budowy. Poniżej przedstawia się analizę oddziaływań fazy eksploatacji. Oddziaływania pośrednie Faza eksploatacji autostrady poza oddziaływaniami bezpośrednimi spowoduje oddziaływania pośrednie, będące źródłem zanieczyszczeń i emisji: Oddziaływaniem pośrednim związanym z fazą eksploatacji jest, trudny do przewidzenia obecnie, wzrost emisji do środowiska powodowany zainwestowaniem terenów przylegających do węzłów autostradowych. Należy oczekiwać urbanizacji tych terenów i budowy obiektów usługowych związanych z obsługą ruchu drogowego (stacje paliw, parkingi, warsztaty naprawy samochodów, hotele, usługi gastronomiczne). Spodziewane przeznaczenie terenów na funkcje komercyjne spowoduje zwiększoną antropopresję na środowisko, wzrost powierzchni uszczelnionych, powstanie nowych ilości wód opadowych oraz ścieków (bytowych, technologicznych), które będą wymagać oczyszczania przed ich wprowadzeniem do środowiska, możliwość wystąpienia zmian stosunków wodnych na terenach sąsiednich, wzrost emisji zanieczyszczeń (pyły i gazy), powstawanie nowych źródeł hałasu i odpadów. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 27 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Zarówno w fazie budowy, a w szczególności – w fazie eksploatacji, istotnym oddziaływaniem pośrednim mającym wpływ na stan środowiska a w szczególności na społeczny odbiór przedsięwzięcia jest tzw. efekt przecięcia. Autostrada wprowadzi nowy porządek przestrzenny na terenach przylegających do niej. W niektórych przypadkach wydłużeniu ulegnie trasa przemieszczania się na tereny położone po obu stronach autostrady (w kierunku północ – południe). Może to powodować określone trudności w uprawie pól położonych po obu stronach autostrady. W wyniku eksploatacji autostrady i powodowanych przez nią uciążliwości zakłóceniu ulegną możliwości swobodnego przemieszczania zwierząt dziko żyjących. Ewentualne kolizje z istniejącymi sieciami (wodociąg, gazociąg, energetyczne) zostaną wyeliminowane przez odpowiednie przebudowy tych linii. Powstanie na obecnie niezabudowanym, w większości użytkowanym rolniczo terenie obiekt budowlany, o szerokości około 80 m, ogrodzony, którego przekraczanie poprzeczne będzie możliwe w ściśle określonych miejscach. Powodować to może powolne ustępowanie zwierząt dziko żyjących, zwłaszcza zwierzyny łownej z terenów przylegających i sąsiadujących z autostradą. Realizacja autostrady wraz z towarzyszącą infrastrukturą wpłynie na zmianę obecnego krajobrazu. Jednym z takich potencjalnych oddziaływań, które mogą spowodować zanieczyszczenie środowiska oraz mieć negatywne oddziaływanie na zdrowie ludzi lub życie jest możliwość wystąpienia poważnych awarii w wyniku sytuacji drogowych, jakie mogą być źródłem kolizji drogowych lub wypadków drogowych. Kolizja lub wypadek drogowy i zaistniała w ich wyniku awaria będzie mogła mieć szczególne znaczenie dla osób uczestniczących w kolizji, przypadkowych uczestników zdarzenia (osoby przemieszczające się autostradą), w mniejszym stopniu – dla ekip uczestniczących w akcji ratowniczej lub zajmującej się usuwaniem skutków ze względu na specjalistyczne wyposażenie (chodzi tu głównie o jednostki Państwowej Straży Pożarnej). W fazie budowy możliwe jest wykorzystanie niektórych odpadów pochodzenia energetycznego (popioły) do budowy dróg dojazdowych. Zużycie surowców i zapotrzebowanie na media W fazie budowy występować będzie zapotrzebowanie na kruszywo do wybudowania korony drogi i utworzenia projektowanych parametrów technicznych oraz mieszanek bitumicznych tworzących nawierzchnię jezdni. Kruszywo dostarczane będzie z istniejących kopalni działających na podstawie koncesji. Dostawcy wybierani będą zgodnie z obowiązującymi procedurami zamówień publicznych. Zasada ta dotyczy również wyboru wykonawcy projektowanego odcinka autostrady. B. Oddziaływania bezpośrednie Hałas Przeprowadzane analizy uciążliwości akustycznej dotyczą perspektywy roku 2021. W raporcie przedstawiono wpływ projektowanej autostrady w zakresie emisji hałasu do środowiska na etapie jej eksploatacji zgodnie z prognozą ruchu na rok 2021. Źródłem hałasu z projektowanej autostrady będą poruszające się po niej pojazdy samochodowe osobowe i ciężarowe. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 28 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Dla każdego odcinka wykonano obliczenia propagacji hałasu do środowiska dla roku 2021 dla wariantu bez stosowania ekranów akustycznych oraz z zaprojektowanymi ekranami akustycznymi. Szczegółowa analiza zasięgu występujących oddziaływań akustycznych, lokalizacja obiektów chronionych akustycznie, skuteczność działań minimalizujących oddziaływanie, ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wskazują na efektywność projektowanych działań minimalizujących w stopniu wystarczającym. W indywidualnych przypadkach niezbędna może być indywidualna ochrona budynków (izolacja elewacji, wymiana stolarki budowlanej). Weryfikacja tych wniosków zostanie przeprowadzona w raporcie powykonawczym oceniającym rzeczywiste skutki w środowisku eksploatacji autostrady i zasięg jej oddziaływania. Przewiduje się, ze hałas komunikacyjny emitowany do środowiska od projektowanego odcinka autostrady po zastosowaniu zabezpieczeń akustycznych nie będzie powodować przekraczania dopuszczalnego równoważnego poziomu dźwięku na terenach chronionych. Zanieczyszczenie powietrza Na podstawie uzyskanych wyników obliczeń stwierdzono, że analizowana trasa nie będzie stanowić źródła oddziaływującego w sposób ponadnormatywny na najbliższe otoczenie O zasięgu oddziaływania decydują stężenia średnioroczne tlenków azotu (wartość ze względu na ochronę roślin) oraz dwutlenku azotu. Dla prognozowanego stanu na rok 2021 zasięg oddziaływania tlenków azotu z uwzględnianiem aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza (wartość dyspozycyjna) może wynieść do 20 m od linii rozgraniczających projektowanej trasy. Bez uwzględniania tła emisja tych substancji nie będzie powodować przekroczeń stężenia dopuszczalnego poza liniami rozgraniczającymi. Prognozowana emisja dwutlenku azotu, z pojazdów poruszających się po trasie, zarówno z uwzględnieniem aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza jak i bez nie powoduje w występowania przekroczeń stężeń dopuszczalnych poza liniami rozgraniczającymi. Są to wartości szacowane i nie mogą być podstawą podejmowania rozstrzygnięć w sprawie np. obszaru ograniczonego użytkowania. Wody powierzchniowe i podziemne Głównym i praktycznie jedynym (poza sytuacjami awaryjnymi) źródłem zanieczyszczeń zasobów wodnych w tym również dla wód podziemnych są ścieki deszczowe i spływy roztopowe z utwardzonych jezdni. Wpływ natężenia ruchu na wielkość ładunku zanieczyszczeń spływających z jezdni jest w zasadzie ograniczony głównie do jednego wskaźnika (ekstrakt eterowy). Dostępne wyniki badań wód opadowych spływających z dróg wskazują na ponadnormatywne zawartości zawiesin oraz mieszczące się generalnie w granicach wartości dopuszczalnych stężenia substancji ropopochodnych lub wyrażające się wskaźnikiem – substancje ekstrahujące się ekstraktem naftowym. Do nadzwyczajnych sytuacji w okresie eksploatacji drogi, mogących w istotny sposób wpłynąć na pogorszenie stanu środowiska gruntowo-wodnego, można zaliczyć związany z awariami niekontrolowany wyciek przewożonych substancji chemicznych. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 29 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 W sytuacjach awaryjnych w odniesieniu do gleb i wód podziemnych istotna jest jak najszybsza neutralizacja skażonych stref i usunięcie zanieczyszczeń. Prace zabezpieczające powinny być prowadzone wyłącznie przez wyspecjalizowane służby techniczne. Gleby Obszar najbardziej szkodliwych oddziaływań zanieczyszczeń komunikacyjnych na gleby szacowany jest na około 10-20 m w zależności od warunków lokalnych. Natomiast bezpośrednie oddziaływania drogi na zawartość substancji szkodliwych w glebach odnotowuje się w odległości kilkudziesięciu metrów (najczęściej szacuje się wartość zasięgu rzędu 50 m). Dostępne dane literaturowe wskazują, że z przeprowadzonych badań zanieczyszczenia gleb wynika, że zasięg pionowy zanieczyszczeniem związkami ołowiu praktycznie już zanika na głębokości 20 – 40 cm. Gospodarowanie odpadami W fazie eksploatacji powstawać będą odpady związane z funkcjonowaniem obiektów i urządzeń do obsługi podróżnych i zapewniających sprawne funkcjonowanie drogi. Nie przewiduje się powstawania znaczących ilości odpadów w fazie eksploatacji. Źródłem odpadów mogą być obiekty towarzyszące autostradzie (miejsca obsługi podróżnych: hotele, stacje paliw, bary, restauracje). Ich inwestorami i operatorami będą odrębne podmioty, które zgodnie z obowiązującymi przepisami będą wytwórcami odpadów i na nich będą spoczywać obowiązki minimalizacji ilości powstających odpadów oraz zgodnego z prawem wykorzystywania i unieszkodliwiana odpadów. Roślinność Projektowana autostrada wpływać będzie na roślinność. Jak wynika z dostępnej literatury omawiającej wyniki badań, zanieczyszczenie roślinności występuje na przestrzeni 100 – 120 m od dróg. Przy czym największe stężenie metali ciężkich obserwuje się w pasie przyległym bezpośrednio do trasy. W odległości do około 50 m od trasy zawartość metali ciężkich utrzymuje się na niezmienionym poziomie. Zasięg oddziaływania powodowanego przez ruch pojazdów sprowadzający się do zanieczyszczenia powietrza, a pośrednio gleb i roślin, jest różny od zasięgu hałasu. Projekt przewiduje wykonanie pasów zieleni. Zaprojektowana zieleń oprócz wartości estetycznowizualnych spełni przede wszystkim funkcję osłony i izolacji przed zanieczyszczeniem powietrza (głównie dwutlenek azotu, dwutlenek siarki i tlenek węgla) oraz osłony przed wiatrem i śniegiem. W związku z powyższym zastosowano głównie krajowe gatunki drzew o odpowiednim ulistnieniu, wysokości i pokroju, trwałe i odporne na miejscowe zanieczyszczenie środowiska. Zaprojektowano zieleń wysoką i niską, dobrano gatunkowo tak, aby powiązać ją z otaczającym krajobrazem i istniejącą roślinnością (zabudowa zagrodowa, pola uprawne, łąki, lasy i zadrzewienia łęgowe). Pasy zieleni izolacyjnej i osłonowej towarzyszące autostradzie służą głównie harmonijnemu wkomponowaniu drogi w krajobraz, chronią przed podmuchami wiatru oraz wiążą kompozycyjnie z sąsiadującymi terenami. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 30 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Krajobraz, świat zwierzęcy i roślinny oraz dobra kultury W otoczeniu projektowanej autostrady krajobraz jest obecnie zróżnicowany: występują obszary pól, łąk i lasów, doliny rzek oraz zabudowa zagrodowa. W rezultacie budowy autostrady nastąpią poważne zmiany w krajobrazie. Do istniejących krajobrazów zostanie wprowadzona droga biegnąca z reguły na nasypach lub w wykopach. Powstaną masywne konstrukcje inżynierskie związane z drogą, takie jak: węzeł „Zgorzelec”, „Godzieszów”, „Bolesławiec”, obiekty mostowe, wiadukty. Poważne awarie Poważna awaria - to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem, poważna awaria przemysłowa - rozumie się przez to poważną awarię w zakładzie. Sytuacje awaryjne związane z eksploatacją autostrady dotyczą głównie zdarzeń, które mogą wystąpić w wyniku kolizji i wypadków drogowych z udziałem środków transportu przewożących substancje niebezpieczne (towary niebezpieczne). Zasady transportu towarów niebezpiecznych określają przepisy międzynarodowe – umowa ADR. Zdrowie ludzi Trasa przebiegu autostrady została wybrana w sposób powodujący jak najmniej kolizji, w tym z istniejącą zabudową mieszkalną. W obszarze potencjalnego ponadnormatywnego oddziaływania hałasu, gdyby nie zastosowano zabezpieczeń akustycznych – ekrany, zamieszkuje ok. 300 osób na terenie gmin, przez które przechodzi trasa projektowanej autostrady. W celu minimalizacji niekorzystnego oddziaływania autostrady, zgodnie z obowiązującymi przepisami ochrony środowiska i w myśl postanowień decyzji lokalizacyjnej, projekt budowlany przewiduje zastosowanie środków technicznych ograniczających te oddziaływania. Ogólna długość odcinka autostrady objętego projektem wynosi 51,4 km. W celu utrzymania wymaganych standardów jakości środowiska na terenach chronionych akustycznie zaprojektowano ekrany akustyczne. Ich długość wynosi 4271 m. Celem ich jest zapewnienie mieszkańcom hałasu na poziomie nie wyższym od dopuszczalnego. Przeprowadzone obliczenia zasięgu uciążliwości akustycznej projektowanego odcinka autostrady z uwzględnieniem ekranów akustycznych, wykazują, że zastosowane zabezpieczenia zmniejszą poziom hałasu do wartości dopuszczalnych. Jednakże w granicach objętych izolinią 50 dB znajdują się również pojedyncze budynki mieszkalne. Ochrona tych budynków ekranami akustycznymi powodowałaby powstawanie nadmiernych kosztów. W przyszłości – po potwierdzeniu pomiarami prognozowanych poziomów hałasu przekraczających dopuszczalne wartości należy przewidywać dokonanie na koszt inwestora autostrady wymiany stolarki budowlanej w budynkach mieszkalnych na taką, która zapewni dźwiękoizolacyjność większą niż obecna. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 31 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Niezależnie jednak od zastosowania tych środków technicznych, w w/w miejscowościach należy spodziewać się zmiany klimatu akustycznego, który będzie miał charakter trwały a wartości poziomu dźwięku mogą wykazywać tendencję wzrostową. Analiza wyników obliczeń prowadzi do wniosku, że wobec zastosowania środków minimalizujących oddziaływanie planowane przedsięwzięcie będzie powodować dla zdrowia ludzi uciążliwość małą i średnią. Brak ekranów powodowałby bardzo dużą uciążliwość. 1.9. WYNIKI OCENY HAŁAS Szczegółowa analiza zasięgu występujących oddziaływań akustycznych, lokalizacja obiektów chronionych akustycznie, skuteczność działań minimalizujących oddziaływanie, ustalenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wskazują na efektywność projektowanych działań minimalizujących w stopniu wystarczającym. W indywidualnych przypadkach niezbędna może być indywidualna ochrona budynków (izolacja elewacji, wymiana stolarki budowlanej). Weryfikacja tych wniosków zostanie przeprowadzona w raporcie powykonawczym oceniającym rzeczywiste skutki w środowisku eksploatacji autostrady i zasięg jej oddziaływania. POWIETRZE Na podstawie uzyskanych wyników obliczeń stwierdzono, że analizowana trasa nie będzie stanowić źródła oddziaływującego w sposób ponadnormatywny na najbliższe otoczenie O zasięgu oddziaływania decydują stężenia średnioroczne tlenków azotu (wartość ze względu na ochronę roślin) oraz dwutlenku azotu. Dla prognozowanego stanu na rok 2021 zasięg oddziaływania tlenków azotu z uwzględnianiem aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza (wartość dyspozycyjna) może wynieść do 20 m od linii rozgraniczających projektowanej trasy. Bez uwzględniania tła emisja tych substancji nie będzie powodować przekroczeń stężenia dopuszczalnego poza liniami rozgraniczającymi. Prognozowana emisja dwutlenku azotu, z pojazdów poruszających się po trasie, zarówno z uwzględnieniem aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza jak i bez nie powoduje w występowania przekroczeń stężeń dopuszczalnych poza liniami rozgraniczającymi. Są to wartości szacowane i nie mogą być podstawą podejmowania rozstrzygnięć w sprawie np. obszaru ograniczonego użytkowania. ODPADY Faza eksploatacji projektowanego odcinka autostrady nie będzie powodować powstawania znaczących ilości odpadów. Służby eksploatacyjne podmiotu odpowiedzialnego za zarządzanie autostradą winny zapewnić możliwość odbioru wszystkich powstających odpadów, w tym w wyniku zdarzeń losowych. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 32 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 2. OPIS ŚRODKÓW MINIMALIZOWANIA ODDZIAŁYWAŃ 2.1. FAZA BUDOWY Niektóre uciążliwości i niekorzystne oddziaływania inwestycji w fazie budowy mogą być ograniczone i w większości mogą mieć charakter tymczasowy. Uwarunkowane jest to odpowiednim prowadzeniem robót. Roboty budowlane, aby spełniać wymagania związane z ochroną środowiska, powinny być poprzedzone szczegółowym planem i harmonogramem robót uwzględniającym zabezpieczenia, w którym zapewni się: odpowiednią organizację placu budowy z zapleczem socjalnym, aby na skutek braku porządku, niewłaściwego zabezpieczenia zbiorników, materiałów, maszyn, urządzeń i samochodów przed awariami nie doszło do skażeń, zanieczyszczeń i zniszczeń w środowisku; sprawny sprzęt i środki transportu, przy czym ważna jest tutaj zarówno jakość sprzętu, jego prawidłowa eksploatacja i konserwacja, jak i dodatkowe wyposażenie w urządzenia zmniejszające niekorzystne oddziaływanie na środowisko; stały nadzór nad wykonawcami robót i ich pracownikami. Prace budowlane powinny być prowadzone przez pojazdy sprawne technicznie (bez wycieków paliwa), które po zakończeniu pracy lub w przypadku awarii należy odprowadzić na miejsce postoju o szczelnej nawierzchni uniemożliwiającej przedostawanie się zanieczyszczeń ropopochodnych do środowiska gruntowo-wodnego. W całym cyklu organizacji budowy, należy zwrócić uwagę na właściwy transport materiałów i odpowiednie ich magazynowanie. W przypadkach wystąpienia poważnych awarii na terenie budowy, jak wybuch, pożar, należy postępować ściśle zgodnie z odpowiednimi zarządzeniami i instrukcjami. W przypadku prowadzenia robót w sąsiedztwie drzew należy unikać ich mechanicznego uszkodzenia i przesuszenia w wyniku prowadzenia robót odwodnieniowych. W bezpośrednim zasięgu koron drzew nie powinny być lokalizowane place składowe i drogi dojazdowe. Wokół każdego zagrożonego drzewa należy wydzielić strefę bezpieczeństwa. W przypadku czasowego obniżenia poziomu zwierciadła wody gruntowej pożądane jest aby czas trwania leja depresyjnego był skrócony do minimum. Najlepiej żeby prace odwodnieniowe były wykonywane poza okresem wegetacyjnym. Faza budowy charakteryzować się będzie powstawaniem znacznej ilości odpadów, w tym w szczególności w wyniku prac rozbiórkowych oraz przemieszczania dużych ilości mas ziemnych. Zakłada się, że wytwarzającym odpady, odpowiedzialnym za ich odzysk i unieszkodliwianie będzie wykonawca, który przed rozpoczęciem robót winien uregulować stan formalno – prawny w zakresie gospodarowania odpadami. Odpady powinny być gromadzone w wyznaczonych miejscach w sposób selektywny przed ich przekazaniem do ostatecznego miejsca utylizacji lub wykorzystania. 2.2. FAZA EKSPLOATACJI Jako istotne w fazie eksploatacji uznano oddziaływanie związane z hałasem i odprowadzaniem wód opadowych i roztopowych z korpusu autostrady, którą mogą być zanieczyszczone substancjami ropopochodnymi. Szczególnym oddziaływaniem istotnym jest tzw. „efekt przecięcia”. Dla oddziaływań Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 33 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 istotnych projekt autostrady przewiduje zastosowanie środków technicznych minimalizujących oddziaływania. Ochrona przed hałasem W projekcie budowlanym autostrady A-4 zaprojektowano ekrany akustyczne o łącznej długości 4 271 m. Wysokość ekranów – w zależności od warunków lokalnych 2,5 – 4,0 m . Przeprowadzone wyniki obliczeń propagacji hałasu bez ekranów i z zastosowaniem ekranów akustycznych wskazują na efektywność projektowanych działań minimalizujących w stopniu wystarczającym. W indywidualnych przypadkach niezbędna może być indywidualna ochrona budynków (izolacja elewacji, wymiana stolarki budowlanej). Według informacji uzyskanej w zespołach oceniających zasięg oddziaływania autostrady – nie zachodzą przesłanki do wnioskowania na obecnym etapie rozpoznania zasięgu uciążliwości w sprawie tworzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Ochrona powietrza Ze względu na specyfikę planowanego przedsięwzięcia nie jest możliwe podejmowanie działań technicznych zmniejszających emisję zanieczyszczeń do środowiska powstających w związku z eksploatacją. Pośrednio duży wpływ na wielkość emisji i rozkład stężeń zanieczyszczeń ma stan techniczny pojazdów, rodzaj stosowanego paliwa, budowa silnika. Parametry te nie zależą od rozwiązań projektowych obecnie podejmowanych w ramach projektu budowlanego. Projekt przewiduje rozwiązania zmniejszające skutki emisji – nasadzenia roślinności – gatunków odpornych na działanie zanieczyszczeń drogowych. Ochrona środowiska gruntowo-wodnego W celu ograniczenia negatywnego wpływu ścieków deszczowych i roztopowych na środowisko wodne zaprojektowano zastosowanie rozwiązań technicznych, które ograniczą możliwość przedostawania się ich do wód gruntowych i do wód powierzchniowych. Projektowany system odwodnienia autostrady zapewni odbiór ścieków a następnie ich oczyszczanie do parametrów określonych prawem. Przewiduje się budowę zbiorników infiltracyjnych. Przed odprowadzeniem ścieków opadowych do powierzchniowych wód płynących rzek zastosowane będą odpowiednie urządzenia podczyszczające, tj. osadniki oraz separatory, których skuteczność oczyszczania zapewni dopuszczalne prawem stężenia ścieków wprowadzanych do środowiska. Gospodarowanie odpadami Faza eksploatacji nie wiąże się z powstawaniem znacznych ilości odpadów. Winny być one zagospodarowywane w sposób zgodny z wymaganiami prawa, w tym w szczególności odpady niebezpieczne (zużyte źródła światła zawierające rtęć). Nie zachodzi konieczność planowania i podejmowania środków technicznych minimalizujących oddziaływanie gospodarki odpadami na stan środowiska. Fragmentacja przestrzenna (efekt przecięcia) W celu minimalizacji efektu przecięcia projekt budowlany przewiduje bezkolizyjne połączenia terenów przeciętych korytarzem autostrady. Istniejące drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 34 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 gminne będą przebudowane i poprowadzone nad lub pod autostradą. Dojazdy do indywidualnych działek przewidziano projektowanymi drogami dojazdowymi zlokalizowanymi w liniach rozgraniczających autostrady. Zaprojektowane drogi dojazdowe łączące się z istniejącym układem drogowym. Projekt przewiduje niezbędną przebudowę niektórych urządzeń melioracyjnych w celu zapewnienia ich sprawności funkcjonowania i zapewnienia utrzymania w stanie niezmienionym warunków gruntowo – wodnych. Zaprojektowano przejścia dla zwierząt dziko żyjących. Lokalizacja przejść – w miejscu naturalnego ciągu migracji zwierząt, zgodnie z opinią właściwego miejscowo nadleśnictwa i koła łowieckiego. Projektowane przejścia dla zwierząt nad autostradą – umożliwią swobodne przemieszczanie się dużych zwierząt. Kompensacja przyrodnicza Budowa autostrady spowoduje czasowe oraz trwałe zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej. Projekt budowlany autostrady przewiduje kompensację przyrodniczą. Zaprojektowano nasadzenia drzew i krzewów odpornych na wpływ zanieczyszczeń z autostrady. 3. PORÓWNANIE Z INNYMI STOSOWANYMI TECHNOLOGIAMI Planowane przedsięwzięcie – budowa autostrady jest inwestycją mocno ingerującą w środowisko i powodującą powstanie nowych warunków w szczególności w zakresie klimatu akustycznego. Jest również przedsięwzięciem tworzącym nowe uwarunkowania przestrzenne i gospodarcze terenów przylegających i sąsiadujących. Zaproponowane rozwiązania projektowe według analiz zawartych w raporcie, zawierają środki minimalizujące oddziaływanie na środowisko. Stosowane rozwiązania ograniczające negatywne oddziaływania na środowisko (ekrany akustyczne, separatory, przejście dla zwierząt) są typowymi i stosowanymi i w praktyce krajowej oraz w praktyce zagranicznej rozwiązaniami. 4. OBSZAR OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA Istotnym oddziaływaniem projektowanej autostrady, które może być przyczyną wnioskowania w sprawie potrzeby ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania jest jej oddziaływanie na klimat akustyczny. Zastosowane rozwiązania projektowe służące minimalizacji negatywnego oddziaływania na środowisko a w szczególności na klimat akustyczny terenów mieszkalnych zaprojektowano w taki sposób, aby na tych terenach zapewnić dotrzymanie dopuszczalnych norm hałasu. W efekcie długość ekranów akustycznych wynosi 4 271 m. Według aktualnego rozpoznania – nie istnieją przesłanki tworzenia obszaru ograniczonego użytkowania. 5. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKOW SPOŁECZNYCH, WYNIKI KONSULTACJI Z INSTYTUCJAMI Zgodnie z dyrektywą 85/337/EEC ze zmianami wprowadzonymi dyrektywą 97/11/EC w sprawie oceny wpływu na środowisko niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć, budowa nowych Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 35 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 autostrad, dróg ekspresowych lub innych dróg o czterech pasach ruchu albo poszerzenie istniejących dróg do czterech pasów ruchu, o długości co najmniej 10 km ciągłego odcinka umieszczona jest w wykazie aneksu I – co oznacza, że podlega obligatoryjnie ocenie oddziaływania na środowisko zgodnie z zasadami określonymi w art. od 5 do 10. Implementacja w/w dyrektywy do polskiego systemu prawa ochrony środowiska zrealizowana jest przez ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Wydanie decyzji w sprawie planowanego przedsięwzięcia przeprowadzenia postępowania mogącego w znacząco sprawie oceny oddziaływać oddziaływania na na środowisko środowisko. wymaga Przez przedsięwzięcie rozumie się inwestycję budowlaną lub inną ingerencję w środowisko, polegającą na przekształceniu lub zmianie sposobu wykorzystania terenu. Postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko – zgodnie z wymaganiami w/w ustawy prawo ochrony środowiska przeprowadza organ właściwy do: 1) wydania decyzji lokalizacyjnej 2) wydania pozwolenia na budowę. Jest to więc postępowanie dwuetapowe, umożliwiające przeprowadzenie prognozy skutków w środowisku, które mogą być powodowane przez planowane przedsięwzięcie zarówno w fazie budowy jak i w fazie eksploatacji. Zgodnie z art. 51 ustawy – Prawo ochrony środowiska sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko wymagają: 1. planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko (odpowiadające Aneksowi I Dyrektywy 85/337/EEC), 2. planowane przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek sporządzenia raportu jest ustalony na podstawie postanowienia kompetentnego organu administracji publicznej (odpowiadające Aneksowi II Dyrektywy 85/337/EEC). Szczegółowy podział przedsięwzięć (wykaz I i wykaz II) zawarty jest w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 179, poz. 1490). Zgodnie z tym podziałem, budowa autostrad– w myśl z § 2 pkt 1 ppkt 8 lit. c) w/w rozporządzenia, zaliczane jest do grupy, dla której sporządzenie raportu jest obligatoryjne i wynika wprost z ustawy – Prawo ochrony środowiska. Z dniem 24 maja 2003 r. weszła w życie ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80, poz. 721). Zgodnie z tą ustawą, lokalizacja i budowa dróg krajowych (w tym autostrad) zawsze wymaga sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (niezależnie od długości projektowanego odcinka drogi) i przeprowadzenia konsultacji z udziałem społeczeństwa przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej. W/w ustawa będzie obowiązywać do 31 grudnia 2007 r. Organem właściwym do wydania decyzji lokalizacyjnej i pozwolenia na budowę dla autostrad jest właściwy miejscowo wojewoda. Przed udzieleniem decyzji lokalizacyjnej wojewoda zapewnia możliwość udziału Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 36 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 społeczeństwa w procedurze prowadzącej do wydania tego pozwolenia oraz przeprowadza procedurę oceny oddziaływania na środowisko. Odrębny raport – zgodnie z wymaganiami prawa sporządza się na etapie przygotowania projektu budowlanego przed uzyskaniem pozwolenie na budowę. Od dnia 24 maja 2003 r. ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80, poz. 721) wprowadziła nowe tymczasowe zasady prawa, zgodnie z którymi nie jest wymagane dwukrotne przeprowadzanie konsultacji z udziałem społeczeństwa odrębnie przed wydaniem pozwolenia na budowę. Tak więc dla planowanych autostrad przeprowadza się tylko jedną procedurę z zapewnieniem udziału społeczeństwa – tzn. przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej. Udział społeczeństwa w postępowaniach w sprawie wydania decyzji lokalizacyjnej i pozwolenia na budowę autostrady zagwarantowany jest ustawowo od 1 stycznia 2001 r. (ustawa z 9 listopada 2000 r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – Dz. U. Nr 109, poz. 1157, a następnie ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska) według zasad opisanych powyżej. Dotychczasowe formalne procedury związane z lokalizacją autostrady na omawianym odcinku były prowadzone w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych (1997 – 1998 r.) czyli przed wprowadzeniem regulacji prawnych zapewniających możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu organów. Jak wynika z dokumentów będących w posiadaniu urzędów gmin: Zgorzelec, Pieńsk, Osiecznica, Nowogrodziec, Bolesławiec – przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej odbywały się konsultacje z urzędami gmin, przez teren których planowano trasę autostrady. Odbywały się spotkania z udziałem wójtów w celu uzgodnienia optymalnych rozwiązań technicznych. Prace studialne dotyczące wyboru trasy autostrady rozpoczęte w 1989 roku zostały zakończone wyborem trasy po śladzie wykonanych przed 1945 rokiem robót ziemnych i częściowo zrealizowanych obiektów inżynierskich. Decyzja Wojewody Jeleniogórskiego (GP/1208/91 z dnia 30 lipca 1991 r.) kończyła sprawę wybory trasy autostrady i wynikała z uzgodnień z zainteresowanymi instytucjami. W ten sposób ustalony przebieg autostrady – po trasie, na której przed wojną rozpoczęto roboty budowlane, powodował, że wytyczony przebieg nie jest generalnie źródłem konfliktów. Nie przewiduje się protestów ludności. Można natomiast przewidywać zainteresowanie projektem budowlanym, zastosowanymi rozwiązaniami technicznymi - instytucji odpowiedzialnych za prowadzenie gospodarki leśnej (Nadleśnictwa), organizacji ekologicznych. Przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej Zgorzeleckie Koło PTPP „pro Natura” pismem z dnia 29.08.1997 zgłosiło protest przeciwko lokalizacji autostrady na odcinku Jędrzychowice – Łagów – Pokrzywnik – Żarska Wieś wskazując na zagrożenia jakie może autostrada powodować dla kompleksu stawowego położonego w pobliżu wsi Jędrzychowice i Łagów poprzez rozdzielenie terenu, na którym położony jest kompleks stawów. Hodowla ryb w Jędrzychowicach ma wielowiekową tradycję. Według danych źródłowych już w 1575 roku stawy te stanowiły cenną część Jędrzychowieckiego majątku. Ustalona decyzją lokalizacyjną trasa autostrady nie uwzględnia protestu w/w organizacji. Omawiany obszar nie jest obiektem objętym ochroną przyrodniczą, posiada jednak znaczne walory przyrodnicze. Stawy w Jędrzychowicach i Łagowie prowadzą gospodarkę rybacką ( Polfarmer Sp. z o.o. Jerzmanki 23) i zasilane są wodami z cieku. Wprowadzenie ścieków z autostrady Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 37 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 A-4 do tego cieku może stanowić źródło konfliktu z zarządzającym stawami. Z tego względu projekt uwzględnia potrzebę ochrony jakości wód – odbiorników wód opadowych z autostrady. Znaczny odcinek autostrady (o długości ok. 24 km, co stanowi ok. 46,7% długości) przechodzi przez zwarte kompleksy leśne Nadleśnictwa Węgliniec i Nadleśnictwa Bolesławiec. Przewiduje się (wobec braku innych możliwości) wprowadzanie w kilku punktach wód opadowych do systemu melioracyjnego nadleśnictwa. W trakcie prac nad projektem prowadzone były wizje w terenie, konsultacje z nadleśnictwami, uzgodnienia. Uwzględniając zgłoszone uwagi projekt przewiduje rozwiązania służące minimalizacji negatywnych oddziaływań. Dotychczasowe etapy przygotowania tego przedsięwzięcia odbywały się z udziałem społeczeństwa jedynie w fazie prac nad projektami miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin. Miejscowe plany zagospodarowania gmin uwzględniają korytarz autostrady. Uchwały Rad Gmin dotyczące planów: Uchwała Nr 214/97 Rady Gminy Zgorzelec z dnia 28.02.1997 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Radomierzyce; Uchwała Nr 215/97 Rady Gminy Zgorzelec z dnia 28.02.1997 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Żarska Wieś; Uchwała Nr 263/97 Rady Gminy Zgorzelec z dnia 30.07.1997 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Łagów; Uchwała Nr 264/97 Rady Gminy Zgorzelec z dnia 30.07.1997 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Jerzmianki; Uchwała Nr 265/97 Rady Gminy Zgorzelec z dnia 30.07.1997 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego m. Jędrzychowice; Uchwała Nr XXII/184/96 Rady Miasta i Gminy w Pieńsku z dnia 03.09.1996 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Strzelno; Uchwała Nr XXII/179/96 Rady Miasta i Gminy w Pieńsku z dnia 03.09.1996 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Bielawa Górna; Uchwała Nr 233/231/96 Rady Gminy i Miasta w Nowogrodźcu z dnia 18.09.1996 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Kierżno; Uchwała Nr XXI/227/96 Rady Gminy i Miasta w Nowogrodźcu z dnia 18.09.1996 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Czerna; Uchwała Nr 235/232/96 Rady Gminy i Miasta w Nowogrodźcu z dnia 18.09.1996 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Wykroty; Uchwała Nr XXI/229/96 Rady Gminy i Miasta w Nowogrodźcu z dnia 18.09.1996 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Godzieszów; Uchwała Nr XII/61/2003 Rady Gminy Osiecznica z dnia 21.10.2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Osiecznica; Uchwała Nr XIII/73/2003 Rady Gminy Osiecznica z dnia 01.12.2003 r. w sprawie zmiany uchwały Nr XII/61/2003 Rady Gminy Osiecznica z dnia 21.10.2003 r. uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Osiecznica; Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 38 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Uchwała Nr VI/49/03 Rady Gminy Bolesławiec z dnia 30.04.2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Kraśnik Dolny; Uchwała Nr IX/58/03 Rady Gminy Bolesławiec z dnia 10.09.2003 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Dąbrowa Bolesławiecka; Uchwała Nr XXX/235/02 Rady Gminy Bolesławiec z dnia 26.06.2002 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wsi Nowa Wieś. Nie wzbudziły one wówczas (jak wynika z informacji uzyskanych w urzędach gmin) protestów dotyczących autostrady. Obecnie obowiązujące przepisy (w szczególności w zakresie ochrony środowiska) zapewniają możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu prowadzonym z udziałem społeczeństwa. Każdy ma prawo do składania uwag i wniosków w postępowaniu prowadzonym z udziałem społeczeństwa. Organizacje ekologiczne mogą uczestniczyć w postępowaniu na prawach strony. Budowa autostrad jest zagadnieniem, do którego generalnie krytyczny stosunek mają niektóre organizacje ekologiczne (NGO), wskazując na potrzebą rozwoju innych rodzajów transportu i komunikacji. Ze strony części z tych organizacji należy spodziewać się zainteresowania zaproponowanymi rozwiązania budowlanymi, w tym sposobem minimalizowania oddziaływań negatywnych o ile zgłoszą chęć udziału w postępowaniu powołując się na miejsce swego działania. Organizacje takie uczestniczą w postępowaniu na prawach strony. Jak wynika z rozpoznania w czasie prac projektowych i przeprowadzanych na tę okoliczność wizji w terenie oraz postępowania administracyjnego w sprawie pozwolenia na budowę, część społeczeństwa jest zainteresowana budową autostrady i widzi w tej inwestycji pozytywne skutki gospodarcze, które mogą mieć wpływ na poprawę nastrojów społecznych. Ludzie znają od lat trasę autostrady. Zgodnie z wymaganiami ustawy Prawo ochrony środowiska organ właściwy do wydania decyzji – czyli Wojewoda Dolnośląski – zapewnia dostęp społeczeństwa do informacji o złożonym wniosku w sprawie pozwolenia na budowę umieszczając te informację w publicznie dostępnym wykazie i informując za pośrednictwem strony internetowej oraz w prasie lokalnej. Procedura ta zostanie uruchomiona po złożeniu wniosku w sprawie udzielenia pozwolenia na budowę. Niezależnie od prowadzonych konsultacji społecznych, w fazie projektowania autostrady (projekt wstępny) były prowadzone uzgodnienia z następującymi instytucjami: Centralny Urząd Planowania, Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa, Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Główny Inspektor Sanitarny, urzędy gmin w Zgorzelcu, Nowogrodźcu, Pieńsku, Osiecznicy, Bolesławcu, Dyrekcji Okręgowej Dróg Publicznych we Wrocławiu, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu, Polskim Związku Łowieckim Zarządzie Wojewódzkim w Jeleniej Górze, Zarządzie Operacyjno – Strategicznym Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Urząd Wojewódzki w Jeleniej Górze, Wojewódzki Inspektorat Obrony Cywilnej w Jeleniej Górze. Zgłoszone zastrzeżenia, uwagi, postulaty (w zdecydowanej większości) zostały zrealizowane i spełnione. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 39 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Poniższa tabela zawiera uwagi i opinie organów i instytucji. L.p. 1. Autor uwagi Centralny Urząd Planowania Treść uwag Zobowiązuje się Agencję Budowy i Eksploatacji Autostrad do opracowania ocen oddziaływania autostrady: a) na środowisko b) na dobra kultury objęte ochroną c) na grunty rolne i leśne 2. Ministerstwo Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa Bez uwag dla województwa jeleniogórskiego. Potrzeba szczegółowego rozmieszczenia węzłów, MOP oraz przebiegu trasy. 1. Sugestie przyjęcia: skrajni pionowej H = 5,00 m nośności nawierzchni 120kN/oś 2. Klasa obciążeń dla obiektów inżynierskich: dla obiektów w ciągu autostrady - klasa A dla obiektów nad autostradą klasa B lub C 3. W zakresie węzłów drogowych - przyjęcie węzłów typu "koniczyna" na skrzyżowaniu z innymi autostradami i drogami ekspresowymi. 4. Konieczność uzgodnienia trasy w rejonie m.Bolesławiec ze względu na jej przebieg przez tereny poligonu wojskowego 5. Sugestie w zakresie: dróg dla wojskowych pojazdów gąsienicowych, wojskowych linii telekomunikacyjnych innych wymogów technicznych i funkcjonalnych rzutujących na system obrony kraju 3. Ministerstwo Obrony Narodowej 4. Ministerstwo Kultury i Sztuki Potrzeba uzupełnienia oceny oddziaływania autostrady na dobra kultury objęte ochroną. 5. Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Wymóg przedłożenia do zaopiniowania oceny oddziaływania na środowisko wykonanej zgodnie z Rozporządzeniem Ministra OŚZNiL z dn. 5.06.95 (Dz. U. nr 64/95) 6. 7. Sposób realizacji lub inne wyjaśnienie Oceny zostały sporządzone: a. ocena uzgodniona przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, postanowienie nr PEooś-2211/RZ2892-131/AA4/97 z dn. 30.V. 1997r. b. ocena uzgodniona przez Ministra Kultury i Sztuki c. ocena wykonana przez Wojewodę W niniejszych materiałach przedstawiono szczegółowy przebieg rozmieszczenie węzłów i miejsc obsługi podróżnych (MOP). 1. Obowiązujące „Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej" z dn.14 maja 1997r w sprawie przepisów techniczno budowlanych dotyczących autostrad płatnych" oraz "Wytyczne projektowania dróg I i II klasy techn.(autostrady i drogi ekspresowe)" – WPD-1, ustalają parametry: skrajnia pionowa min. 4,70 m obciążenie nawierzchni - I 15 kN/oś 2. Przyjęte obciążenie dla obiektów inżynierskich jest zgodne z sugestią. 3. Na początku trasy autostrady zaprojektowano węzeł typu pełna koniczyna, natomiast na końcu trasy węzeł typu Y. Pozostałe węzły są węzłami typu "trąbka" jako efektywne przy zamkniętym systemie pobierania opłat. 4. Obecnie uwaga nieaktualna ze względu na fakt likwidacji poligonu wojskowego w rejonie projektowanej autostrady. 5. Sugestie zostaną przyjęte jako wytyczne techniczne przy opracowywaniu następnych stadiów dokumentacji. Ocena została uzupełniona i uzgodniona z MKiS. Kontynuowanie prac na etapie realizacji programu ratowniczych badań archeologicznych Ocena wykonana i przyjęta przez Min. OŚZNiL Opinia pozytywna z uwagami. Uwagi nie dotyczą odcinka autostrady. 1. 1. Oceny zostały wykonane przez Wojewodę. Punkty 2. i 3. wykraczają poza zakres niniejszej dokumentacji. Sprawy te zostaną uregulowane w porozumieniu pomiędzy W ojewodą a ABiEA. 2. Aktualne dane dotyczące ewidencji 2. 3. Potrzeba wykonania ocen oddziaływania autostrady na grunty orne i leśne. Określenie prac i kosztów scaleniowo - wymiennych Określenie kosztów uiszczenia należności i opłat rocznych Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu projektowanego 40 trasy Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 L.p. Autor uwagi 4. Treść uwag Aktualizacja ewidencji gruntów 8. Główny Inspektor Sanitarny Wymóg przedłożenia oceny oddziaływania autostrady na środowisko 9. Urząd Gminy w Zgorzelcu 1. 10. Zarząd Gminy i Miasta w Nowogrodźcu 1. 11. Urząd Miasta Gminy w Pieńsku 1. Brak zgody na rozbudowę istn węzła „Zgorzelec" w północno-wschodniej ćwiartce. 2. Zapewnię przejazdu przez autostradę drogą gminną Łagów - Jędrzychowice. 3. Przeniesienie PPO z km 3+155 w rejon proj. km 10. i 2. 12. Gmina Bolesławiec 1. 2. 3. 4. 5. Zastrzeżenie fragmentu korekty drogi Nr4 w km 21+776.80, która to w aktualizowanym obecnie planie zagospodarowania gminy nie jest przewidziana. Zapewnić właścicielom gospodarstw dojazd do użytków rolnych i pól. Zaprojektować przejścia dla zwierząt dużych Zmienić lokalizację zbiorników odparowujących w kierunku wschodnim (0,2 km) do naturalnych zagłębień o podłożu gliniastym. Propozycja przeniesienia MOPów „Nowa Wieś" w km 48+000. Problem ochrony akustycznej skraju istniejącej zabudowy wsi Nowa Wieś. Warunek uzgodnienia trasy w km 39,7 – 43,5 przez Okręgową Dyrekcję Lasów Państwowych we Wrocławiu. Informacja o wystąpieniu kolizji proj. autostrady z gazociągami i światłowodową linią telefoniczną. Sposób realizacji lub inne wyjaśnienie gruntów (lokalizacja, numery działek, właściciele) przedstawiono na mapach w skali l:5000 w " D o ku me n ta cj i d o de cyzj i o u s ta l en iu lokalizacji autostrady". Z opinii wynika, ze „Ocena oddziaływania autostrady na środowisko" konieczna będzie na etapie projektu budowlanego. 1. W bezpośrednich ustaleniach wyrażenie zgody wójta gm. Zgorzelec mgr inż.K.Janika na rozbudowę węzła „Zgorzelec" do pełne koniczyny łącznie z kwestionowanymi wcześniej łącznicami usytuowanymi w północno-wschodniej ćwiartce węzła. 2. Zaprojektowano dodatkowy, nie uwzględniany wcześniej w planach zagospodarowania przestrzennego, przejazd bezkolizyny nad autostradą drogą gminną ŁagówJędrzychowice. 3. Zmieniono lokalizację PPO w km 12+0, co spowodowało konieczność zmiany usytuowania MOP -ów z km 10+20 w pobliżu proj. km 8 proj. autostrady. 1 .Postulat zrealizowano. 1. 2. 1. 2. 3. 4. 5. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu Zapewnia się dojazd do wszystkich pól i użytków rolnych poprzez drogi poprzeczne i drogi zbiorcze usytuowane wzdłuż autostrady. Postulat spełniony. Sugestia nie zrealizowana ze względu na fakt, że zbiorniki mają pełnić funkcje chłonno- odparowujące, a co za tym idzie muszą być wybudowane w gruncie piaszczystym. Propozycja nie do zrealizowania, ze względu na bezpośrednią bliskość węzła „Krzyżowa" zaprojektowanego przez „Transprojekt" Poznań. Zbyt krótka odległość między kolejnymi zjazdami a wyjazdami sąsiadujących ze sobą MOP-ów i węzła nie zapewni właściwego oznakowania określonego w przepisach w sprawie znaków i sygnałów drogowych. Warunek spełniony. Postulat spełniony. Zabezpieczenie lub przełożenie urządzeń towarzyszących ujęte w opracowaniach branżowych. 41 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 L.p. 13. Autor uwagi Urząd Gminy Osiecznicy 14. Dyrekcja Okręgowa Dróg Publicznych we Wrocławiu 15. Lasy Państwowe Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych we Wrocławiu 16. Polski Związek Łowiecki Zarząd Wojewódzki w Jeleniej Górze. 17. Zarząd OperacyjnoStrategiczny Sztabu Generalnego w Treść uwag 1. Brak przejść dla zwierząt w dużych kompleksach leśnych. 2. Propozycja rozważenia przeniesienia stacji poboru opłat (SPO) z węzła „Bolesławiec" (a co za tym idzie likwidacji samego węzła) w rejon przecięcia się proj. autostrady z drogą krajową Nr 350 Gozdnica - Bolesławiec. 1. Zapewnienie skanalizowanego u k ła d u sk r zyżo wa n i a d rog i krajowej Nr 296 z droga krajową Nr 4. 2. Dyskusyjna sprawa budowy osobnych dróg dojazdowych do MOP-ów pod względem niekontrolowanych wjazdów na autostradę. 3. Zapewnienie pełnej obsługi terenów przeciętych projektowaną autostradą. 4. Zapewnienie przejść dla zwierząt, zwłaszcza na obszarach leśnych. 1. W km 17+010 poszerzyć most. 2. Przesunięcie węzła „Godzieszów" w kierunku wschodnim o ok. 0,1 km. 3. Zaprojektowanie dodatkowego wiaduktu w km 23+550 spełniającego rolę przejścia dla zwierząt. 4. Zaprojektowanie przejścia dla zwierząt w km 35+850. 5. Poszerzenie (wydłużenie) mostu w km 36+933,9. 6. Przeniesienie MOP-ów Nowa Wieś poza teren lasów. 7. Zaprojektowanie ekranu akustycznego w km 47+190. 8. Zaprojektowanie wzdłuż autostrady, na całym odcinku przechodzącym przez tereny leśne, dróg zbiorczych. 9. Uwzględnienie przejść dla zwierząt drobnych. Propozycja zaprojektowania przejść dla zwierząt w terenach leśnych, zlokalizowanych w odległościach od siebie nie większych jak 2 - 3 km. Uwzględnienie konieczności zachowania parametru 4.5 m skrajni pionowej pod wiaduktem w km 38+400. Sposób realizacji lub inne wyjaśnienie 1. Postulat zrealizowany. 2. Nie przewidziano dyslokacji SPO. Budowa dwóch węzłów blisko siebie (około 6 km) nie ma uzasadnienia. 1. Sugestia nie spełniona. Z analizy ruchu wynika, że nie istnieje potrzeba kanalizacji krzyżujących się dróg. 2. Postulat nie spełniony. Drogi dojazdowe zapewnią obsługę i zaopatrzenie każdego MOP- i będą posiadały kontrolowany wjazd na teren MOP. 3. Uwaga uwzględniona. 4. Zaprojektowano w ciągach migracyjnych fauny przejścia dla zwierząt. 1. Zastrzeżenie spełnione. Projektowany most wydłużono (zwiększono ilość przęseł do trzech). 2. Warunek spełniony. 3. Postulat spełniony. 4. Uwaga uwzględniona. 5. Propozycja zrealizowana. 6. Zgodnie z sugestią MOP „Nowa Wieś Południe" przesunięto w kierunku zachodnim o 0,4 km, MOP „Nowa W ieś Północ" uległ likwidacji, ponieważ przesunięcie w kierunku wschodnim jest niemożliwe ze względu na bezpośrednią bliskość węzła „Krzyżowa". Natomiast w kierunku zachodnim nie ma możliwości zmiany jego lokalizacji poza teren lasów ze względu na fakt, że projektowana autostrada przechodzi przez kompleks leśny na długości ok. 13 km Usytuowanie wspomnianego MOP-u poza obszarem lasów spowodowałoby zbliżenie do MOP-u „Czerna Północ" i odległość pomiędzy sąsiadującymi, jednostronnymi MOP- ami wynosiłaby 2 km. 7. Postulat spełniony. 8. Zastrzeżenie uwzględnione. 9. Uwaga zrealizowana. Propozycja zrealizowana. Postulat zrealizowany. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 42 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Wnioski z wcześniej obowiązującego i aktualnego prawa są następujące: 1) do 1.01.2001 r. – nie było formalnie określonych w prawie wymagań dotyczących zapewnienia przez właściwy organ udziału społeczeństwa w procedurze przegotowania projektu, udział ten był zapewniony w procesie prac nad miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, 2) od 1.01.2001 r. – do 24.05.2003 r. – organy właściwe do wydania decyzji przeprowadzały dwukrotnie postępowanie z udziałem społeczeństwa (tzn. przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej i przed wydaniem pozwolenia na budowę) 3) od 24.05.2003 r. – przeprowadza się jedną procedurę zapewniając udział społeczeństwa – tzn. przed wydaniem decyzji lokalizacyjnej. Powyższe oznacza, że postępowanie przygotowujące proces inwestycyjny autostrady A-4 - dla której decyzja lokalizacyjna została wydana przed 2001 r. a pozwolenie na budowę będzie udzielone w myśl przepisów ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych – było i jest prowadzone (w myśl obowiązujących przepisów) bez formalnej konieczności zapewnienia udziału społeczeństwa. Prowadzone były uzgodnienia z władzami samorządowymi w celu zapewnienia najlepszych technicznych rozwiązań służących społeczności lokalnej. 6. PROPOZYCJA MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA Celem monitoringu jest prowadzenie obserwacji stanu środowiska oraz zmian tego stanu zachodzących pod wpływem emisji do środowiska, których źródłem będzie budowa a następnie eksploatacja autostrady. W wyniku analizy uzyskanych w ten sposób danych i informacji możliwe jest planowanie i podejmowanie przedsięwzięć organizacyjnych lub technicznych zmniejszających negatywne oddziaływanie. Zagadnienia dotyczące szczegółowych ustaleń sposobu i częstotliwości prowadzenia monitoringu określa rozporządzenie Ministra Środowiska. Opracowywane są dla poszczególnych odcinków autostrady propozycje lokalizacji punktów pomiaru hałasu i poboru ścieków. Faza budowy Budowa autostrady powodować będzie powstawanie hałasu i emisji niezorganizowanej, których źródłem będą prace budowlane (praca sprzętu, maszyn budowlanych). Emitowane w ten sposób zanieczyszczenia i energie nie są objęte pozwoleniami wymaganymi przez prawo ochrony środowiska. Nie ma zatem umocowań formalnych do prowadzenia przez inwestora lub wykonawcę tych robót pomiarów wielkości emitowanych zanieczyszczeń do środowiska. W fazie budowy – w przypadku budowy stałych lub mobilnych wytwórni mieszanek bitumicznych lub wytwórni betonu zajdzie potrzeba badania emisji z tych instalacji. Obowiązek ten należy zrealizować w ciągu 14 dni od daty uruchomienia urządzeń. Realizacja obowiązku ciąży na przyszłym użytkowniku tej instalacji i nie jest związana z procedurą uzyskania pozwolenia na budowę odcinka autostrady. W związku z tym w na obecnym etapie nie określa się potrzeb prowadzenia monitoringu emisji z instalacji wytwarzających mieszanki bitumiczne. W specyfikacji istotnych warunków zamówienia na roboty budowlane należy Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 43 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 zapisać obowiązek oferentów do lokalizacji tych wytwórni zgodnie z wymaganiami prawa ochrony środowiska oraz do prowadzenia pomiarów emisji w takcie eksploatacji. Zaleca się prowadzić pomiary emisji pyłu i zanieczyszczeń gazowych. Organem ochrony środowiska właściwym do prowadzenia uzgodnień i wydawania pozwoleń jest właściwy miejscowo starosta. Przedsięwzięcia te (wytwórnie mas bitumicznych) zaliczane są do instalacji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko może być wymagany. Ponadto należy monitorować wszelkie wycieki zanieczyszczeń ropopochodnych, które mogą wystąpić w trakcie prowadzenia prac budowlanych jako zdarzenia awaryjne. Zanieczyszczoną w ten sposób glebę należy usuwać. Koszty usunięcia lub/i rekultywacji winien ponosić wykonawca robót budowlanych. Warunek ten również winien być zapisany w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Faza eksploatacji Zgodnie z obowiązującymi przepisami zarządzający drogą jest obowiązany do okresowych pomiarów poziomów w środowisku substancji lub energii wprowadzanych w związku z eksploatacją tego obiektu. Wyniki pomiarów należy ewidencjonować i przechowywać przez 5 lat od zakończenia roku kalendarzowego, którego dotyczą. Okresowe pomiary poziomów substancji lub energii w środowisku prowadzi się dla następujących substancji lub energii: hałasu – a) autostrad, dróg ekspresowych, innych dróg krajowych oraz wojewódzkich - co 5 lat w okresie wykonywania generalnego pomiaru ruchu, b) autostrad i dróg ekspresowych nowo oddanych do eksploatacji - dwa razy w roku kalendarzowym w okresie pierwszych 3 lat, począwszy od roku oddania do eksploatacji zawiesiny ogólnej i substancji ropopochodnych w wodach opadowych i roztopowych, z częstotliwością nie mniejszą niż jeden raz w ciągu roku kalendarzowego, dla: a) autostrad, dróg ekspresowych, dróg krajowych i wojewódzkich, z których wody opadowe lub roztopowe ujmowane są w systemy kanalizacyjne; Pomiary w proponowanych punktach monitoringowych należy wykonać przed oddaniem trasy do eksploatacji w celu określenia klimatu akustycznego jako poziom odniesienia dla późniejszych pomiarów. Po uruchomieniu trasy wskazane jest przeprowadzenie w/w badań natężenia ruchu i jego rozkładu w czasie (dobowym i tygodniowym, ew. zmiany roczne) oraz wykonanie całodobowych pomiarów hałasu w wybranych punktach (jako punkty referencyjne) i w wybranych przedziałach czasowych w pozostałych punktach obserwacji. Pomiary powinny być wykonywane po zakończeniu robót nad realizacją zabezpieczeń akustycznych oraz okresowo w trakcie normalnej eksploatacji a ich wyniki po przeprowadzeniu analizy porealizacyjnej mogą ewentualnie spowodować zweryfikowanie granic obszaru ograniczonego użytkowania. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 44 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Pomiary powinny być prowadzone w warunkach reprezentatywnego czasu odniesienia (warunki reprezentatywne). Dla celów ochrony środowiska przed hałasem nie ma potrzeby ustanawiania stałych punktów monitoringowych wyposażonych w aparaturę rejestrującą. Zestawy pomiarowe muszą być tak dobrane, by można było za ich pomocą wyznaczyć równoważny poziom dźwięku A zarówno metodami bezpośrednimi, jak pośrednimi tzn. przez pomiary ekspozycyjnych poziomów dźwięku. Cała aparatura powinna być wzorcowania, a sposób wzorcowania powinien być zgodny z instrukcją dostarczaną przez producenta urządzenia. Monitoring wód – obserwacje zanieczyszczeń w wodach z odwodnienia drogi – zgodnie z rozporządzeniem - powinny być wykonywane dla substancji i parametrów odniesienia zgodnie z metodykami referencyjnymi określonymi w tabeli. Punkty pomiarowo – kontrolne powinny być zlokalizowane na wylocie wód opadowych i roztopowych z urządzeń odwadniających drogi. Wykaz mierzonych substancji lub parametrów odniesienia i metodyk referencyjnych zawiera poniższa tabela: Lp. 1. 2. 3. Nazwa substancji lub parametru odniesienia Zawiesina ogólna Substancje ropopochodne Natężenie przepływu wód opadowych i roztopowych Jednostka miary g/m3 g/m3 m3/h Metodyka referencyjna Metoda wagowa z zastosowaniem filtracji przez sączki z włókna szklanego Spektrometria IR pomiary natężenia przepływu wód mogą być wykonywane dowolnymi metodami gwarantującymi błąd pomiaru mniejszy niż 20% Po zakończeniu robót budowlanych i rozpoczęciu eksploatacji projektowanej autostrady wraz ze wszystkimi urządzeniami towarzyszącymi należy przeprowadzić – zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska – wstępne pomiary. Wstępne pomiary ścieków odprowadzanych do środowiska z oczyszczalni wód opadowych i wstępne pomiary emisji hałasu proponuje się przeprowadzić w ramach oceny porealizacyjnej, do której wykonania, inwestor może być zobowiązany w decyzji – pozwoleniu na budowę. Termin wykonania analizy porealizacyjnej zostanie wskazany przez właściwy organ. KONKLUZJA 1. W czasie budowy – prowadzący instalacje będące źródłem emisji (np. wytwórnie mas bitumicznych, betonu) winni prowadzić pomiaru emisji, zgodnie z warunkami określonymi w decyzji – pozwolenie na emisję pyłów i gazów wydane w związku z realizacją tych przedsięwzięć. 2. Pomiary hałasu należy wykonywać 2 razy w roku w okresie pierwszych 3 lat eksploatacji. 3. Należy badać jakość wód opadowych odprowadzanych do środowiska z odwodnienia autostrady z częstotliwością 1 raz w roku. 4. Wyniki pomiarów należy ewidencjonować i przechowywać przez 5 lat od zakończenia roku, którego dotyczą. 5. Nie stwierdza się potrzeby, wynikającej z projektowanych przepisów prawa, prowadzenia pomiarów i badań jakości ścieków bytowych (sanitarnych) odprowadzanych z wylotu oczyszczalni MOP. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 45 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 7. PODSUMOWANIE I WNIOSKI 1. Lokalizacja autostrady A-4 została ustalona w wyniku wieloletnich prac studialnych, którym towarzyszyły analizy dotyczące środowiska. 2. Niniejsze streszczenie obejmuje odcinek autostrady objęty projektem budowlanym od Zgorzelca do Krzyżowej, tj. od km 0+000 do km 51+400. 3. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego gmin uwzględniają korytarz autostrady wraz z podstawowymi zagadnieniami ochrony środowiska. 4. Trasa autostrady nie koliduje z istniejącymi obszarami objętymi ochroną w trybie przepisów ustawy o ochronie przyrody. Najbliższy prawnie chroniony obiekt - rezerwat Brzeźnik, położony jest w odległości około 2,2 km na południe od trasy i pozostaje poza obszarem oddziaływania autostrady. 5. W najbliższym sąsiedztwie trasy autostrady nie ma obszarów, które obejmuje projekt sieci NATURA 2000 zgodnie z dyrektywą siedliskową (92/43/EEC) oraz z dyrektywą ptasią (79/409/EEC) według projektu rozporządzenia Ministra Środowiska. 6. Podstawowym istotnym oddziaływaniem autostrady na środowisko jest emisja hałasu. 7. W celu zapewnienia dotrzymania norm dopuszczalnych hałasu niezbędne będzie zapewnienie ochrony terenów chronionych akustycznie przez budowę ekranów akustycznych. Projekt budowlany przewiduje budowę ekranów o łącznej długości 4 271 m. Po ich realizacji uciążliwość akustyczna projektowanego odcinka autostrady zostanie zmniejszona w sposób zapewniający dotrzymanie norm hałasu na terenach chronionych akustycznie. 8. Szacuje się, że po wybudowaniu autostrady i osiągnięciu natężenia ruchu zbliżonego do zakładanego, może zaistnieć potrzeba dodatkowego indywidualnego zabezpieczania niektórych budynków mieszkalnych położonych w sąsiedztwie autostrady. 9. Nie prognozuje się, że występowanie ponadnormatywnych stężeń dwutlenku azotu poza liniami rozgraniczającymi. Zasięg oddziaływania tlenków azotu z uwzględnianiem aktualnego stanu zanieczyszczenia powietrza (wartość dyspozycyjna) może wynieść do 20 m od linii rozgraniczających projektowanej trasy. Bez uwzględniania tła emisja tych substancji nie będzie powodować przekroczeń stężenia dopuszczalnego poza liniami rozgraniczającymi. 10. Wody opadowe pochodzące z odwodnienia projektowanej autostrady zostaną zebrane i odprowadzone: część wód opadowych odprowadzanych będzie poprzez rowy otwarte do rzek po uprzednim ich podczyszczeniu a część poprzez rowy otwarte do zbiorników infiltracyjnych. 11. W oparciu o przeprowadzone rozpoznanie warunków hydrogeologicznych można stwierdzić, że odprowadzane ścieki deszczowe z projektowanego odcinka autostrady nie będą powodować zagrożenia dla środowiska. 12. Zagrożeniem dla środowiska gruntowo-wodnego może być niekontrolowany wyciek przewożonych substancji chemicznych w wyniku awarii spowodowanych kolizjami drogowymi. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 46 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 13. Powstające podczas budowy, eksploatacji i likwidacji rozpatrywanej drogi odpady, nie będą wywierały negatywnego wpływu na otoczenie, o ile będą usuwane i zagospodarowywane zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska. 14. Budowa autostrady powoduje zmniejszenie powierzchni leśnej lasów państwowych o ok. 314 ha w trzech nadleśnictwach (Pieńsk, Węgliniec, Bolesławiec). 15. W celu minimalizacji negatywnych skutków fragmentaryzacji kompleksów leśnych i polno – leśnych zaprojektowano 7 przejść dla zwierząt, których lokalizację uzgodniono na etapie projektu wstępnego z właściwymi Nadleśnictwami. 16. W trakcie budowy, wykonawca winien zapewnić możliwość przeprowadzenia badań stanowisk archeologicznych wskazanych przez właściwy organ. 17. Na 1 miesiąc przed rozpoczęciem budowy inwestor zobowiązany jest do przedstawienia informacji o wytwarzanych odpadach w okresie budowy oraz o sposobie gospodarowania wytworzonymi odpadami z uwzględnieniem selektywnego gromadzenia powstających odpadów, zgodnie z wymaganiami przepisów ustawy o odpadach. 18. Inwestor winien być zobowiązany do uzyskania pozwolenia na użytkowanie w celu zbadania należytego wykonania urządzeń chroniących środowisko. 19. Po wybudowaniu autostrady i jej przekazaniu do eksploatacji należy przeprowadzić pomiary hałasu w ramach analizy porealizacyjnej. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 47 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 8. WSKAZANIE TRUDNOSCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTAKTÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY Raport o oddziaływaniu na środowisko i prowadzone obecnie analizy uciążliwości projektowanej autostrady przeprowadzono w oparciu o prognozowany ruch pojazdów poruszających się w przyszłości projektowanym odcinkiem autostrady jako podstawę przyjęto prognozę ruchu oraz udział pojazdów ciężkich. Dane te dotyczą roku 2021 i były podstawą projektowania branży drogowej i konstrukcyjnej. W zakresie ochrony przed hałasem Zgodnie z „Metodami prognozowania hałasu komunikacyjnego (drogowego i ulicznego) – Radosław J. Kucharski, BMŚ, 1996 r. przyjęto średniogodzinne natężenie ruchu w czasie 16-tu godzin dnia jako: Q 1h = 0,87 *Qdob/16 natomiast średniogodzinne natężenie dla godziny nocy: Q 1h = 0,13 *Qdob/8 Zespoły opracowujące raporty stosują program „Hałas drogowy dla Windows wersja 4.x” (H_DROG) opracowanym przez Biuro Studiów i Projektów Ekologicznych oraz Technik Informatycznych SOFT-P w Piotrkowie Trybunalskim oraz Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie. Prognozowanie imisji hałasu w sieci punktów recepcyjnych odbywa się z uwzględnieniem parametrów geometrycznych źródła (drogi), jego parametrów akustycznych, geometrii najbliższego otoczenia i oparte jest o modele obliczeniowe opracowane przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie. W zakresie ochrony powietrza Przy określaniu wpływu projektowanego odcinka autostrady na stan powietrza oszacowano wielkości emisji oraz przeprowadzono obliczenia rozkładu stężeń zanieczyszczeń w siatce receptorów dla zanieczyszczeń: dwutlenek azotu, tlenki azotu, pył, tlenek węgla, węglowodory alifatyczne. W obliczeniach uwzględniono prognozowaną strukturę ruchu (od 19 do 22 % samochodów ciężkich). Ze względu na odległy okres prognozowania (2021 r.), do obliczeń przyjęto, że w potoku ruchu pojazdów po projektowanej drodze wśród samochodów osobowych wszystkie wyposażone w silniki benzynowe będą posiadały katalizatory spalin. Przyjęto również, że ok. 10% tych samochodów może mieć niesprawne lub uszkodzone katalizatory. Ruch samochodów z silnikami Diesla przyjęto jako 10% prognozowanego ruchu pojazdów silnikowych osobowych. Wskaźniki jednostkowe emisji zanieczyszczeń pochodzących ze spalania paliw w różnych typach samochodów zostały przyjęte zgodnie z zarządzeniem nr 42 Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych z dnia 24 maja 1999 r. Zarządzenie zostało formalnie wycofane Zarządzeniem Nr 18 Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad z dnia 18 marca 2004 r. Brak jest innych formalnie określonych wskaźników emisji z pojazdów silnikowych, dlatego też poniżej przedstawiono przyjęte wskaźniki emisji substancji z pojazdów silnikowych do powietrza, które były określone w Zarządzeniu Nr 42. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 48 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 Obliczenia rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń zostały wykonane przy użyciu programu komputerowego opartego na algorytmie określonym rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji (Dz. U. z 2003 r. Nr 1, poz. 12). Drogę potraktowano jako liniowe źródło emisji i zastąpiono je zespołem źródeł punktowych. W oparciu o omówiony model wykonano obliczenia rozkładów stężeń średniorocznych w otoczeniu modelowych odcinków autostrady. W zakresie gospodarki ściekowej Określenie wpływu budowy autostrady na środowisko wodne przeprowadzono w oparciu o dane zawarte w projekcie budowlanym – branża odwodnieniowa dotyczące parametrów ilościowych ścieków powstających w fazie eksploatacji, sprawności urządzeń przewidzianych do zastosowania w celu oczyszczania ścieków oraz analizy dopuszczalnych wartości stężeń w ściekach odprowadzanych do środowiska. Porównanie ustalonych przeciętnych stężeń zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach z ustalonymi przepisami prawa umożliwiło ocenę wpływu gospodarki ściekowej. W zakresie środowiska gruntowo-wodnego Liczne badania przeprowadzone w kraju jak i za granicą wykazały, że jedyną dokładną metodą określania poziomu i zasięgu skażenia gleb są szczegółowe pomiary kumulacji metali ciężkich w różnych odległościach od jezdni. Brak jest obecnie wiarygodnych modeli matematycznych, w związku z czym prognozowanie zasięgu i koncentracji toksycznych składników spalin samochodowych jest sprawą ciągle jeszcze otwartą. Przyczyną braku adekwatnego warsztatu matematycznego jest wysoki stopień skomplikowania zagadnienia. Jak wynika z dostępnej literatury na ten temat, dotychczasowe próby matematycznego modelowania zjawisk wewnątrz-glebowych nie przyniosły zadowalających rezultatów. W zakresie gospodarki odpadami Ocenę dotyczącą gospodarki odpadami opracowano na podstawie oszacowania przewidywanych rodzajów i ilości odpadów powstających w fazie budowy i eksploatacji projektowanego odcinka autostrady z uwzględnieniem charakterystyki obiektów towarzyszących. Przy prognozowaniu ilości odpadów powstających w fazie eksploatacji uwzględniono niezbędny zakres prac rozbiórkowych obiektów budowlanych kolidujących z projektowaną autostradą. W zakresie wpływu na krajobraz i środowisko przyrodnicze Do oceny wpływu autostrady na szatę roślinną i świat zwierzęcy oraz na krajobraz zastosowano metodę waloryzacji przedstawionych niżej elementów (określających skutki wprowadzenia autostrady do środowiska przyrodniczego) oraz charakteru oddziaływań w odniesieniu do odpowiednich odcinków trasy, określonych w kategoriach typów krajobrazów. Waloryzacja punktowa polega na ocenie najważniejszych oddziaływań na środowisko przyrodnicze i obejmuje następujące podstawowe elementy: skutki ekologiczne, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 49 Raport o oddziaływaniu na środowisko (synteza) – autostrada A-4 – odcinek Zgorzelec – Krzyżowa od km 0+000 do km 51+400 charakter oddziaływań. W analizie uwzględniono wnioski wynikające z wcześniej wykonanych opracowań dotyczących oddziaływania na środowisko omawianego przedsięwzięcia. W zakresie poważnych awarii Prognozowanie oddziaływania autostrady w związku z możliwością wystąpienia awarii dla przedsięwzięcia drogowego jest zagadnieniem trudnym wobec zmienności wielu czynników mogących mieć wpływ na rodzaj i skalę zjawiska. Dotychczasowe analizy koncentrowały się na potrzebie wyznaczenia miejsc o szczególnej wrażliwości środowiska na skutki tych awarii oraz potrzebach organizacyjnych dotyczących zapobiegania i likwidowania skutków awarii. W raporcie zawarto wnioski wynikające z dostępnych materiałów źródłowych dotyczących zagadnienia. KONKLUZJA Określony zasięg oddziaływania projektowanego odcinka autostrady oszacowano na postawie dostępnych modeli obliczeniowych wynikających z referencyjnych metod modelowania. Każdy z modeli posiada własne ograniczania i niedoskonałości. Uwzględniając powyższe, uzyskane wyniki obliczeń rozkładu stężeń zanieczyszczeń w powietrzu powodowanych przez emisje obarczone są błędem polegającym na uzyskaniu wyników wyższych niż mogące wynikać z pomiarów imisji. Brak jest modelu obliczeniowego umożliwiającego prognozowanie zanieczyszczenia gleb jako wynik emisji spalin. 9. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU Niniejszą syntezę sporządzono na podstawie informacji zawartych w Raportach o oddziaływaniu na środowisko sporządzonych do projektu budowlanego: 1) Raport o oddziaływaniu na środowisko autostrady A-4 – odcinek od km 0+000 do km 22+000 – PROFIL Sp. z o.o. w Warszawie, 2004; 2) Raport o oddziaływaniu na środowisko autostrady A-4 – odcinek od km 22+000 do km 51+400 – PROFIL Sp. z o.o. w Warszawie, 2004; W niniejszej syntezie wykorzystywano również informacje zawarte w: 3) Ocenie oddziaływania autostrady na środowisko, Autostrada A-4, Zgorzelec - Tarnów, III. woj. jeleniogórskie, km 0+000 - km 50+100, Transprojekt Kraków, październik 1995; 4) Ocenie oddziaływania autostrady na środowisko, Autostrada A-4, Zgorzelec - Tarnów, Odcinek: km 0+000 - 152+670, Autostrada A-12 Olszyna - Krzyżowa, Odcinek km 0+000 - 76+200, ANEKS, Transprojekt Kraków, wrzesień 1996; 5) Aneksie do oceny oddziaływania na środowisko autostrady A-12 na odcinku Olszyna-Krzyżowa, Autostrady A-4 na odc. Zgorzelec - Wrocław, Transprojekt Kraków, wrzesień 1997; 6) Synthesis of environmental influence of the projected A-4 motorway, Section Zgorzelec (km 0+000) - Krzyżowa (km 49+000), Chemeko -Jagiełło, sp. jawna, Wrocław, March, April 2002., 2002; 7) Ocenie oddziaływania autostrady na dobra kultury objęte ochroną, Autostrada A-4, Zgorzelec Tarnów, III. Woj. Jeleniogórskie, km 0+000 - km 50+100, Transprojekt Kraków, październik 1995. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział we Wrocławiu 50
