Temperatura powietrza Co to jest temperatura powietrza

Temperatura powietrza
Co to jest temperatura powietrza?
Temperatura powietrza to jeden z podstawowych elementów meteorologicznych
określający stan cieplny atmosfery.
temperatura niska – jest zimno
temperatura wysoka – jest ciepło
Temperatura powietrza jest niezwykle ważnym dla człowieka składnikiem pogody. Niemal
codziennie spoglądasz na termometr wiszący za oknem, aby zadecydować, w co się ubrać.
Z jeszcze ważniejszych powodów temperaturę powietrza obserwują na bieżąco kierowcy,
piloci oraz rolnicy.
Czy wiesz, że?

W przypowierzchniowej warstwie atmosfery - troposferze - temperatura
maleje wraz z wysokością, średnio o 0,6°C na każde 100 metrów.
Temperaturę powietrza mierzymy termometrem lub termografem.
Coraz częściej są stosowane termometry elektroniczne, ale nadal używamy prostych
w konstrukcji termometrów cieczowych.
Termometry: elektroniczny (na lewo) i cieczowe (na prawo).
W Polsce najczęściej stosuje się skalę Celsjusza, w której jednostką pomiaru jest oC –
stopień Celsjusza.
Pamiętaj, że temperatura w skali Celsjusza może przyjmować wartości dodatnie i ujemne. Jeżeli
odczyt poprzedza znak plus „+”, lub nie ma żadnego, to wartość jest dodatnia. Znak minus „–”
oznacza temperaturę ujemną.
Zachmurzenie
Co to jest chmura?
Chmura to skupisko drobnych, unoszących się w powietrzu kropelek wody lub
kryształków lodu. Niektóre chmury zbudowane są zarówno z kropelek wody, jak
i kryształków lodu.
Jak powstaje chmura?
Aby powstała chmura, w atmosferze musi znajdować się para wodna. Dostaje się
ona do powietrza w wyniku parowania z oceanów, mórz, jezior, rzek, roślinności
itp. Ponieważ wraz ze wzrostem wysokości maleje temperatura, część pary
wodnej ulega skropleniu (w meteorologii zjawisko to nazywamy kondensacją
pary wodnej), czyli zamienia się w kropelki wody lub lodu (gdy temperatura
spada poniżej 0oC). Chmury tworzą się na różnych wysokościach, mają różny
kształt i barwę (choć najczęściej są białe).
Oto podstawowe rodzaje chmur:
Chmury warstwowe (stratus – St) – występują raczej nisko nad Ziemią,
często pokrywają niebo prawie całkowicie. Dają opady deszczu.
Chmury kłębiaste (cumulus – Cu) – pojawiają się na niebie w postaci białych kłębów
stale zmieniających swoje kształty. Są to tzw. „chmury pięknej pogody”.
Chmury pierzaste (cirrus – Ci) – występują bardzo wysoko nad Ziemią, na ogół są
zbudowane z kryształków lodu. Nie dają jakichkolwiek opadów.
Chmury kłębiasto-deszczowe (cumulonimbus – Cb) – mają ciemną barwę, są bardzo
rozbudowane. Zwiastują obfite opady deszczu, burzę oraz bardzo często grad. Nawałnice
wywołane chmurami burzowymi wyrządzają olbrzymie szkody człowiekowi (zalane pola
i ogrody, połamane drzewa, pozrywane dachy itp.).
Mgła to także chmura. Powstaje przy powierzchni Ziemi i stwarza duże problemy
kierowcom.
Czym zmierzyć zachmurzenie?
„Przyrządem pomiarowym” jest Twoje oko. Zawsze, kiedy dokonujesz pomiaru w ten
sposób musisz pamiętać, że jest on mało dokładny.
Jednostka pomiaru
Przy pomiarze zachmurzenia określasz (szacujesz) stopień pokrycia nieba
przez chmury. Do tego celu wykorzystujesz skalę:


od 0 do 10
lub
od 0 do 100 (określasz, ile procent nieba jest przykryte chmurami).
Gdy na niebie nie ma chmur, zachmurzenie wynosi 0 (brak zachmurzenia). Gdy całe
niebo pokryte jest chmurami, wówczas zachmurzenie wynosi 10 lub 100 (zachmurzenie
całkowite).
0 (niebo bez chmur)
2-3 (lekko zachmurzone niebo)
4-5 (średnio zachmurzone niebo)
9-10 (całkowicie zachmurzone niebo)
Niebo bez chmur
Mniej niż połowa nieba zachmurzona
Połowa nieba zakryta chmurami
Więcej niż połowa nieba zachmurzona
Niebo całkowicie zachmurzone
Opady atmosferyczne
Co to są opady atmosferyczne?
Opady atmosferyczne to produkty skroplenia pary wodnej spadające z chmur na ziemię, które
występują w postaci stałej (śnieg, grad) lub ciekłej (deszcz).
Jak powstają opady atmosferyczne?
Deszcz lub inny opad może powstać z chmury (pamiętaj jednak, że nie z każdej chmury będzie deszcz).
Kropelki wody (kryształki lodu) w chmurze łączą się ze sobą. Z czasem powiększają się do takich
rozmiarów, że są zbyt ciężkie, by mogły pozostać w chmurze i zaczynają opadać na ziemię.
Oto podstawowe rodzaje opadów atmosferycznych:
Deszcz – opad atmosferyczny w postaci dużych kropel wody powstających przez połączenie się
mniejszych kropelek w chmurze.
Śnieg – opad atmosferyczny w postaci płatków (śnieżynek) zbudowanych z maleńkich sześcioramiennych
kryształków lodu.
Grad – opad atmosferyczny w postaci różnej wielkości (od 0,5 do 5cm, a nawet
więcej) kulistych bryłek lodu.
Krupa śnieżna – opad atmosferyczny w postaci białych, nieprzezroczystych grudek lodowych
o nieregularnym kształcie.
Czy wiesz, że?


Chociaż wszystkie płatki śniegu mają ten sam kształt (są sześciokątne), to nie znajdziesz
wśród nich dwóch wyglądających identycznie.
Mżawka to deszcz występujący w postaci drobnych, gęsto padających kropelek.
Czym zmierzyć deszcz lub inny opad?
Opady mierzymy deszczomierzem lub pluwiografem.
Deszczomierz (na lewo) i pluwiograf (na prawo).
Co zrobić, gdy w deszczomierzu znajduje się śnieg lub
grad?
To proste! Przed pomiarem należy je stopić.
Jednostka pomiaru
Najczęściej wielkość opadu wyraża się wysokością słupa wody w:


milimetrach (mm)
lub
centymetrach (cm).
Osady atmosferyczne
Co to są osady atmosferyczne?
Osady atmosferyczne to produkty skroplenia lub resublimacji pary wodnej
osadzające się bezpośrednio na wychłodzonej powierzchni Ziemi lub znajdujących
się na niej przedmiotach.
Oto podstawowe rodzaje osadów atmosferycznych:

Rosa – osad atmosferyczny w postaci kropelek wody osadzonych bezpośrednio na
powierzchniach przedmiotów i roślin.
Szadź (sadź) – osad atmosferyczny w postaci cieniutkich igiełek lodu
osadzających się z mgły na cienkich przedmiotach (druty, gałęzie, itp.).
Gołoledź – osad atmosferyczny w postaci warstewki lodu pokrywającej
powierzchnię Ziemi i przedmioty na niej występujące.
Szron – osad atmosferyczny w postaci kryształków lodu, tworzący się na
powierzchniach przedmiotów i roślin w ujemnych temperaturach.
Co to jest
Ciśnienie atmosferyczne to nacisk, jaki wywiera powietrze na powierzchnię Ziemi.
ciśnienie
atmosferyczne?
Ciśnienie atmosferyczne nie jest stale jednakowe, lecz zmienia się – raz jest
wysokie, innym razem niskie.

Wysokie ciśnienie określamy jako wyż baryczny, na mapach pogody
oznaczamy je literą W;

Niskie ciśnienie określamy jako niż baryczny, na mapach pogody
oznaczamy je literą N.
Uwaga !!! Za normalne ciśnienie atmosferyczne przyjmuje się wartość około 1013
hektopaskali (hPa).
Czym zmierzyć ciśnienie atmosferyczne?
Pomiaru ciśnienia atmosferycznego dokonuje się za pomocą barometru.
Barometr
Coraz częściej stosuje się też urządzenia do automatycznego pomiaru i rejestracji ciśnienia –
barografy.
Barograf.
Jednostka pomiaru
Podstawową jednostką ciśnienia atmosferycznego jest hektopaskal (hPa).
Co to jest wiatr?
Dokonując obserwacji i pomiaru wiatru, musisz zwrócić uwagę zarówno na jego kierunek, jak
i prędkość (siłę).
Wiatr to poziomy (lub prawie poziomy) ruch powietrza wywołany
różnicami ciśnienia atmosferycznego.
Wiatr wyginający gałęzie drzewa.
Jak powstaje wiatr?
Wiatr tworzy się nad obszarami o różnym ciśnieniu atmosferycznym. Powietrze dążąc do
wyrównania ciśnienia, przemieszcza się od miejsca, w którym jest wysokie ciśnienie atmosferyczne
(wyż baryczny) w stronę obszaru o niższym ciśnieniu (niż baryczny).
Uwaga !!! Im większa jest różnica ciśnień, tym wiatr jest
silniejszy (wieje z większą prędkością).
Przykładowe wiatry lokalne występujące w Polsce to:


Fen - Fen to wiatr typowo górski.
Bryza - Bryza to wiatr lokalny, wiejący okresowo, charakterystyczny dla wybrzeży mórz
i wielkich jezior.
Czym zmierzyć prędkość wiatru?
Najprostszym przyrządem do pomiaru prędkości jest wiatromierz.
Prędkość wiatru określasz na podstawie odchylenia wyskalowanej metalowej płytki.
wiatromierz
nowoczesny anemometr
Pomiaru możesz także dokonać za pomocą bardziej nowoczesnego przyrządu –
anemometru (przyrząd może być przenośny), który wystawiony na działanie wiatru wskazuje jego
prędkość (w odpowiednich jednostkach) na wyświetlaczu.
Siłę wiatru możesz także określić, nie stosując żadnego przyrządu. Wystarczy obserwować zmiany,
jakich wiatr dokonuje w przyrodzie. W tym celu możesz posłużyć się umowną skalą
Beauforta (czyt. Boforta). Ma ona 12 stopni i najczęściej jest wykorzystywana przez marynarzy.
Jednostki pomiaru
Zapisując pomiary wykonane przy użyciu wiatromierza lub anemometru, prędkość wiatru podajesz:


w metrach na sekundę (m/s)
lub
w kilometrach na godzinę (km/h).
Kierunek wiatru określasz, używając skrótów nazw stron świata, np.:


W – wiatr wiejący z zachodu (wiatr zachodni),
SE – wiatr wiejący z południowego wschodu (wiatr południowo-wschodni).
Na mapie pogody kierunek wiatru jest określany za pomocą strzałki, np.:

wiatr zachodni,

wiatr południowo-wschodni.
Co to jest wilgotność powietrza?
Wilgotność powietrza to zawartość pary wodnej w atmosferze ziemskiej.
Od czego zależy wilgotność powietrza?
Ilość pary wodnej w powietrzu zwiększa się wraz ze wzrostem jego temperatury.
Po pierwsze — wyższa temperatura powoduje intensywniejsze parowanie wody, po
drugie — cieplejsze powietrze rozszerza się i jest w stanie przyjąć więcej pary wodnej.
Czym mierzymy wilgotność powietrza?
Pomiaru wilgotności dokonuje się za pomocą higrometru lub psychrometru.
Higrometr (na lewo) i psychrometr (na prawo).
jednostka pomiaru
Wynik pomiaru podaje się w procentach (%).
Zjawiska pogodowe
TĘCZA
Na pewno wielokrotnie widziałeś na niebietęczę.
Przypomnij sobie w jakich okolicznościach ją
zaobserwowałeś? Każdorazowo pojawieniu się tego
pięknego zjawiska towarzyszą opady deszczu,
często burzowe. Krótko po ustąpieniu opadów lub
pod ich koniec, gdy zza chmur zaczyna wychodzić
Słońce, na niebie pojawia się wielobarwny łuk.
Przyglądając się uważnie, dostrzeżesz (wymieniając od wewnątrz) barwy:
fioletową, niebieską, zieloną, żółtą, pomarańczową i czerwoną. Wprawne oko może
zobaczyć ich więcej. Są to zawsze te same barwy, ułożone w tej samej kolejności,
które płynnie przechodzą jedna w drugą.
Jak powstaje tęcza?
Białe światło słoneczne, przechodząc przez kropelki deszczu, także kryształki lodu, rozdziela
się na widoczne w tęczy barwy. Zjawisko to nazywa się rozszczepieniem światła.
BURZA
Burza to zjawisko pogodowe, które u wielu ludzi wywołuje lęk.
Wiesz już, że powstaje, gdy na niebie pojawią się ciemne
chmury deszczowo burzowe. Zazwyczaj tuż przed burzą
powietrze staje się duszne i gorące. Podczas burzy
słychać grzmoty (zjawisko dźwiękowe, inaczej akustyczne)
i można dostrzec błyskawice (zjawisko świetlne). Owe grzmoty
i błyskawice to pioruny, czyli wyładowania elektryczne
zachodzące wewnątrz chmury burzowej, między chmurami lub
między chmurą a powierzchnią Ziemi.
Dlaczego podczas burzy najpierw widać błyskawicę,
a dopiero po kilku sekundach dociera do naszych uszu
grzmot?
Jak już wspomnieliśmy wyładowaniom elektrycznym w atmosferze towarzyszy efekt świetlny –
błyskawica – i efekt dźwiękowy – grzmot.
Ponieważ prędkość światła i dźwięku w atmosferze jest różna:

prędkość światła to ok. 300 000 km/s,

prędkość dźwięku to ok. 340 m/s,
wcześniej dociera do nas błyskawica, która jest szybsza.
Czy wiesz, jak można oszacować w jakiej odległości od Ciebie przechodzi burza?
Zmierz różnicę czasu pomiędzy błyskawicą i grzmotem (w sekundach). Otrzymany wynik podziel
przez 3, a dowiesz się ile kilometrów od Ciebie przechodzi burza.
Przykład: Dostrzegasz błysk, a po upływie 9 sekund słyszysz grzmot.
9:3=3
Burza jest w odległości ok. 3 kilometrów od Ciebie.
Dlaczego liczymy to w ten sposób? Światło jest tak szybkie, że dociera do nas natychmiast po
wystąpieniu wyładowania. Dźwięk potrzebuje na przebycie 1 kilometra ok. 3 sekund (w ciągu 1
sekundy fala dźwiękowa przemierza ok. 340 metrów).