Teologia moralna szczegółowa Rok akad. 1996/9

Rok akademicki 2010/2011
Bibliografia do ćwiczeń
Rok IV KUL i rok V Seminarium Duchowne
semestr I
„W ŚWIECIE - ALE NIE ZE ŚWIATA”
Bibliografia podstawowa [w zasadzie do wszystkich tematów]:
I. Dokumenty Kościoła:
Sobór Watykański II:
Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym [KDK]
Dekret o apostolstwie świeckich [DA]
Jan Paweł II: Encykliki, Adhortacja, Orędzia, Listy, Przemówienia.
Benedykt XVI: jw
Katechizm Kościoła Katolickiego [KKK]
Kompendium Nauki Społecznej Kościoła [KNSK]
II. Encyklopedie, słowniki:
Jan Paweł II. Encyklopedia Nauczania Moralnego. Red. J. Nagórny, K. Jeżyna. Radom 2005.
Encyklopedia Nauczania Społecznego Jana Pawła II. Red. A. Zwoliński. Radom 2003.
Słownik społeczny. Red. B. Szlachta. Kraków 2004.
Encyklopedia Katolicka [EK]
Słownik Teologii Biblijnej. Red. X. Léon-Dufour. [STB] (Uwaga: było kilka wydań!)
Katolicyzm A-Z. Red. Z. Pawlak. Poznań 1982.
G. O'Collins, E.G. Farrugia. Zwięzły słownik teologiczny. Kraków 1993 [ZST]
III. Podręczniki:
S. Olejnik. Dar. Wezwanie. Odpowiedź. Teologia moralne. T. VI-VII. Warszawa 1990-93 [Olejnik II i
również III].
J.-M. Aubert. Jak żyć po chrześcijańsku w XX wieku. Warszawa 1986.
S. Witek. Chrześcijańska wizja moralności. Poznań 1982.
J. Woroniecki. Katolicka etyka wychowawcza. T. II/1. Lublin 1986.
T. Ślipko. Zarys etyki szczegółowej. T. 1-2. Kraków 1982.
K. Wojtyła. Elementarz etyczny. Lublin 1983.
Charakterystyka tematów ćwiczeń:
1. Chrześcijańska wizja świata (podstawy biblijne). Postawy chrześcijan wobec świata.
[1] Koncepcja świata doczesnego w Piśmie św. Ambiwalencja świata odczytanego w Biblii. Specyfika
ujęcia Janowego. Relacja człowiek-świat w perspektywie stwórczej i zbawczej. Pokusa ucieczki ze
świata (z racji błędnego rozumienia świata).
[2] Specyfika chrześcijańskiego podejścia do świata.
Bibliografia:
J. Nagórny. Posłannictwo chrześcijan w świecie. T. 1: Świat i wspólnota. Lublin 1997 s. 45-61.
C. Lesquivit, P. Grelot. Świat. W: Słownik teologii biblijnej. Red. X. Leon-Dufour. Poznań-Warszawa 1973 s. 953-958.
M. Riber. Praca w Biblii. Tłum. Z. Zwolska. Warszawa 1979 s. 42-67.
F. Gryglewicz. Janowy stosunek do świata. W: Odpowiedzialni za świat. [Powołanie człowieka, nr 5]. Red. Z. Walkiewicz.
Poznań-Warszawa 1982 s. 25-33 (por. także inne publikacje w tej pracy zbiorowej).
J. Nagórny. Posłannictwo chrześcijan w świecie. T. 1: Świat i wspólnota. Lublin 1997 s. 45-61.
Zaangażowanie chrześcijan w życiu społecznym. Red. A. Marcol. Opole 1994.
K. Wojtyła. Konsekracja świata. Granice autonomii doczesności. W: Odpowiedzialni za świat, Red. Z. Walkiewicz.
Poznań-Warszawa 1982 s. 206-217.
M. Riber. Praca w Biblii. Tłum. Z. Zwolska. Warszawa 1979 s. 42-67.
W. Pannenberg. Kim jest człowiek? Paris 1978 s. 13-23.
S. Kowalczyk. Transcendencja i immanencja człowieka w świecie. W: Odpowiedzialni za świat, s. 111-126.
W. Granat. Partnerstwo człowieka z Bogiem w rozwijaniu dzieła stworzenia. W: Odpowiedzialni za świat, s. 127-141.
J. Łach. „Sól ziemi” (Mt 5,13). W: Odpowiedzialni za świat, s. 197-205.
2. Posłannictwo wobec świata w kontekście całożyciowego powołania chrześcijańskiego.
Szczególne powołanie świeckich do uobecniania Chrystusa w świecie
[1] Posłannictwo wobec świata: [a] Stosunek do świata w perspektywie relacji z Bogiem (chrystianizacja
świata; transcendencja człowieka w świecie). [b] Stosunek do świata w perspektywie pełnego
rozwoju siebie. [c] Społeczny wymiar aktywności ludzkiej w świecie (świat jako "dobro wspólne").
[2] Ogólna perspektywa zaangażowania świeckich. Uzasadnienie, że to zaangażowanie jest konieczne i jest
istotną częścią powołania chrześcijańskiego. Posoborowe otwarcie chrześcijan na świat doczesny.
Wkład Soboru i nauczanie posoborowych papieży.
[2] "Świecki" wymiar Kościoła. Świeccy jako uobecnienie Chrystusa i Kościoła w świecie. Specyfika
powołania ludzi świeckich. Niebezpieczeństwa zafałszowania chrześcijańskiej obecności w świecie.
Bibliografia:
J. Nagórny. Posłannictwo chrześcijan w świecie. T. 1: Świat i wspólnota. Lublin 1997 s. 62-99.
J. Nagórny. Teologicznomoralne podstawy. jw.
E. Weron. Chrześcijanin świecki w świecie. W: Odpowiedzialni za świat, s. 165-177;
Tenże. Powołani do konsekracji świata. W: Tamże, s. 218-228.
3. Moralnospołeczne aspekty pracy
[1] Na czym polega społeczny wymiar pracy? Co to znaczy, że jest ona "kluczem do kwestii społecznej"?
Solidarność i współpraca w środowisku pracy.
[2] Szczegółowe problemy moralności pracy ludzkiej (moralne problemy bezrobocia i zatrudnienia; problem
sprawiedliwej zapłaty; moralne problemy strajku; związki zawodowe; praca na roli)
2
Bibliografia do problematyki pracy i etyki zawodowej (temat 3, 4 i 5)
Riber M.: Praca w Biblii. Warszawa 1979
Człowiek i praca. Red. J. Wołkowski. Warszawa 1979
Gałkowski J.: Praca i człowiek. Warszawa 1980
Bartnik Cz.: Ręka i myśl. Teologia pracy, odpoczynku i świętowania. Katowice 1982
Majka J.: Rozważania o etyce pracy. Wrocław 1986
Bartnik Cz.: Praca jako wartość humanistyczna. Lublin 1991
Gocko J.: Ekonomia a moralność. Poszukiwania teologicznomoralne. Lublin 1996 s. 214-232.
Rosik. S.: Wezwania i wybory moralne. Lublin 1992 s. 355nn.
Jan Paweł II. Laborem exercens. Tekst i komentarze. Lublin 1986
Jan Paweł II. Laborem exercens. Powołany do pracy. Wrocław 1983
Komisja Episkopatu Polski Duszpasterstwa Ogólnego. Ewangelizacja ludzi pracy. Program duszp. na rok 1990/91. Katowice
1990
Nagórny J.: Dylematy sumienia w życiu zawodowym chrześcijanina. ChS 14:1982 nr 111 s. 32-48.
Nagórny J.: Apostolstwo świeckich przez pracę zawodową. ChS 21:1989 nr 3 (186) s. 1-15.
4. Praca zawodowa a podstawowe kręgi odniesień życia ludzkiego
[1] Praca zawodowa a życie rodzinne
[2] Praca zawodowa a życie religijne
[3] Praca a odpoczynek
5. Powołanie zawodowe. Elementy etyki zawodowej
[1] Wybór i przygotowanie do zawodu
[2] Prezentacja wybranych kodeksów etyki zawodowej [np. etyka dziennikarska, lekarska, bankowca itp.]
[3] Prezentacja wybranych kodeksów etycznych firm
6. Kultura i moralność. Zadania chrześcijan wobec kultury
[1] Pojęcie kultury. Człowiek jako istota kulturalna.
[2] Aksjologiczny i humanistyczny wymiar kultury; znaczenie kultury dla moralności; znaczenie
moralności dla kultury.
[3] Czy istnieje kultura chrześcijańska? (pojęcie kultury chrześcijańskiej; odpowiedzialność za kształtowanie
i promowanie wartości chrześcijańskich - odpowiedzialność za elementy - hierarchia wartości; za
podmiot - naczelna zasada).
[5] Chrześcijanin wobec cywilizacji technicznej (tzw. mentalności technologicznej).
[6] Kultura a wychowanie. Wychowanie przez kulturę.
Bibliografia do problematyki kultury:
Ewangelia i kultura. Doświadczenia środkowoeuropejskiej. Red. M. Radwan, T. Styczeń. Rzym 1988.
Carrier H. Ewangelia i kultury. Od Leona XIII do Jana Pawła II. Rzym-Warszawa 1990.
Mroczkowski I.: Moralny wymiar kultury. W: Ad Libertatem in veritate. Księga Pamiątkowa dedykowana ks. Prof. A.
Marcolowi. Red. P. Morciniec. Opole 1996 s. 465-476.
Bartnik C.: Wkład chrześcijaństwa w kulturę. „Ateneum Kapłańskie” 119:1992 s. 80-92.
Gogacz M.: Szkice o kulturze. Kraków-Warszawa 1985
Kowalczyk S.: Filozofia kultury. Lublin 1996
Pasierb J.: Pionowy wymiar kultury. Kraków 1983
Rodziński A.: Osoba i kultura. Warszawa 1985
Wistuba H. : Człowiek. Kultura. Znaki czasu. Olsztyn 1981
Rosik S.: Wezwania i wybory moralne. Lublin 1982 s. 409nn.
3
7. Postawa i uczestnictwo świeckich katolików w życiu politycznym
Cel główny: zapoznanie się i analiza Noty doktrynalnej o niektórych aspektach działalności i
postępowania katolików w życiu politycznym Kongregacji Nauki Wiary
[1] Autonomia rzeczywistości ziemskich; prawdziwa laickość i sekularyzacja
[2] Porządek moralna a porządek prawny
[3] Moralne aspekty kompromisu
8. Ojczyzna i patriotyzm. Zafałszowanie postaw patriotycznych
[1] Państwo – Naród – Ojczyzna. Co to jest patriotyzm?
[2] Nacjonalizm, nietolerancja, ksenofobia, antysemityzm (itp.)
[3] Troska o kulturę narodową
9. Jana Pawła II wizja zjednoczonej Europy
[1] Źródła tożsamości europejskiej
[2] Duchowy wymiar jedności europejskiej
[3] Spór o wartości chrześcijańskie w Konstytucji Europejskiej i Karcie Praw Podstawowych
[4] Kościół głosicielem nadziei dla Europy (Adhortacja Ecclesia in Europa)
10. Moralne aspekty globalizacji
[1] Geneza i istota globalizacji
[2] Przejawy globalizacji we współczesnym świecie [gospodarcza, polityczna, kulturowa]
[3] Wpływ globalizacji na człowieka (znaczenie procesów globalizacyjnych dla rozwoju osoby; zagrożenia
wynikające z globalizacji)
[4] Wezwanie do „globalizacji solidarności” (Jan Paweł II, Novo millennio ineunte)
11. Wartość środowiska naturalnego - współczesne jego zagrożenia. Podstawowe zasady etyki
ekologicznej
[1] Środowisko jako wartość (w perspektywie stworzenia i zbawienia: Orędzie, nry 3-4; człowiek w
środowisku - wartość naczelna; ale też - od człowieka zależy kształt i wartość: Orędzie, nr 5;
wartość środowiska z jego więzi z człowiekiem - Paweł VI w liście do Sekr. Konferencji
Sztokholmskiej).
[2] Zagrożenia środowiska naturalnego (aktualność problematyki; potrzeba "świadomości ekologicznej":
nawiązanie do Orędzia pokojowego z 1990 r. - szczególnie nr 1 i 5: że tu szersze zjawisko - kryzysu
wartości moralnych; sfery zagrożeń; granice rozwoju gospodarczego; przyczyny zagrożeń - tutaj
także: kryzys ekologiczny jako problem moralny, a więc wyakcentowanie przyczyn, które leżą w
stylu życia i w błędnej hierarchii wartości - Orędzie, nry: 6-7.
[3] Problemy ekologiczne w dokumentach Kościoła; szczególnie Orędzie: szacunek dla życia (nr 7);
wspólne dziedzictwo (nr 8); nowa solidarność i koordynacja międzynarodowa (nr 9-10); nowy styl
życia - w tym także postawa odpowiedzialności ekologicznej (nr 13);
[4] Naczelna zasada etyki ekologicznej i jej eksplikacja (miłość - do środowiska czy do człowieka?);
nowa jakość relacji środowisko - człowiek; "pojednanie" człowieka z technologią;
środowisko człowieka jako dobro wspólne; w trosce o przyszłe pokolenia.
Bibliografia do problematyki ekologicznej:
Grzesica J.: Ochrona naturalnego środowiska człowieka - problem teologiczno-moralny. Katowice 1983;
Jurczyk B.: Ekologiczne wyzwanie dla refleksji moralnej. RTK 37:1990 z. 3 s. 73-88;
Rosik S.: Wezwania i wybory moralne. Lublin 1982 s. 392nn.
Gocko J.: Ekonomia a moralność. Poszukiwania teologicznomoralne. Lublin 1996 s. 252-259.
Juros H.: „Kwestia ekologiczna” jako problem państwa prawa. W: Ad Libertatem in veritate. Księga Pamiątkowa
dedykowana ks. Prof. A. Marcolowi. Red. P. Morciniec. Opole 1996 s. 413-425.
4