Lublin

Projekt „Piękna nasza Polska cała”
zespół:
Alicja Rzetelska
Jan Magnuszewski
Gabriela Kurzac
Kacper Koźluk
Położenie
Województwo lubelskie jest położone we
wschodniej części Polski, między Wisłą
a Bugiem (jedynie część powiatu puławskiego
leży po zachodniej stronie Wisły).
Graniczy z:
-Białorusią na długości 165,2 km na wschodzie
- Ukrainą na długości 282,5 km na wschodzie
oraz z województwami:
- podkarpackim na długości 297,4 km na południu
- podlaskim na długości 3,9 km na północy
- mazowieckim na długości 362,6 km na północy i zachodzie
- świętokrzyskim na długości 33,1 km na zachodzie
Informacje ogólne
Lubelszczyzna to ogromna i urozmaicona kraina położona na prawym
brzegu Wisły.
Swoją nazwę zawdzięcza głównemu miastu Lublinowi.
Posiada klimat kontynentalny z długimi, słonecznymi latami, mroźnymi
zimami i umiarkowanymi opadami.
Większość terenów Lubelszczyzny to użytki rolnicze. Długie, obłe pagóry
pokryte szachownicą pól to charakterystyczny i malowniczy obrazek tej
krainy. Na tym tle wyróżniają się okolice Wąwolnicy i Kazimierza
Dolnego, gdzie występuje największe nagromadzenie wąwozów
lessowych w Europie (11 km na 1 km kwadratowy). Najbardziej
wartościowym przyrodniczo obszarem Lubelszczyzny są Lasy Janowskie,
w których znajdują się duże obszary stawów hodowlanych.
godło
flaga
Historia
Historia województwa Lubelskiego sięga X wieku. Był to
teren sporny między Rusią a państwem polskim. W XIV
wieku powrócił do Polski za sprawą Kazimierza Wielkiego.
W 1474r. król Kazimierz Jagiellończyk wydzielił z
województwa Sandomierskiego, województwo lubelskie
jako odrębny teren.
W połowie XVI wieku, na tereny Lubelszczyzny zaczęli
zjeżdżać rzemieślnicy, kupcy i mieszkańcy miast, co
spowodowało rozkwit tych ziem. Powstały wówczas
ogromne majątki znanych rodów magnackich: Potockich,
Zamoyskich, Czartoryskich i Firlejów.
W 1975 r. nastąpił podział administracyjny kraju, a tereny
województwa Lubelskiego były podobne do dzisiejszych.
Obecny kształt granic województwo uzyskało w 1999r.
Stroje ludowe
Lubelszczyzna jak każdy region ma swoje stroje ludowe.
G
W
A
R
Y
Współczesne woj. lubelskie obejmuje
kilka głównych krain historycznych:
- ziemię lubelską,
- ziemię łukowską,
- ziemię stężycką,
- część ziemi radomskiej,
- część Podlasia,
- część ziemi chełmskiej, która
należała do Rusi Czerwonej,
- część Polesia.
Województwo lubelskie ma
powierzchnię 25 122,49 km²,
co stanowi 8% powierzchni Polski
(3 miejsce).
Siedzibą władz wojewódzkich jest
Lublin
Ludność
Pod względem liczby ludności, województwo lubelskie zajmuje 7
miejsce w kraju. Mieszka tu 5,8% ludności Polski 2 ,24 mln osób.
Gęstość zaludnienia 89 osób/km2 (średnia krajowa 124 osoby/km2).
Na Lubelszczyźnie jest 40 miast. Największe z nich:
Lublin (360 tys.), Chełm (ok. 70 tys.), Zamość (ok. 65 tys.), Biała
Podlaska (ok. 60 tys.), Puławy (ok. 55 tys.), Kraśnik (47 tys.), Świdnik
(40 tys.), Łuków (ok. 32 tys.), Biłgoraj (28 tys.), Lubartów (23 tys.).
Lubelszczyzna posiada 20 powiatów i 4 miasta na prawach
powiatów. Największe powiaty: bialski, zamojski, chełmski, lubelski i
biłgorajski.
Topografia terenu
Pod względem fizycznogeograficznym region lubelski leży
w strefie pogranicza dwóch jednostek:
obszaru Europy Wschodniej i obszaru Europy Zachodniej.
Najwyższym punktem jest położony na Roztoczu
Wschodnim Krągły Goraj, wzgórze ostańcowe o wysokości
388,7 m n.p.m.
Najniżej, na wysokości nie przekraczającej 109 m n.p.m.,
znajduje się dno doliny Wisły w gminie Stężyca.
Rzeźba województwa układa się w 3 szerokie pasy: kotlin
podgórskich, wyżyn i nizin.
Krainy geograficzne
- niziny staroglacjalne
Nizina Południowopodlaska
Polesie Zachodnie
-wyżyny wapienne i lessowe
Wyżyna Lubelska
Wyżyna Wołyńska
Polesie Wołyńskie
Roztocze
-kotliny podkarpackie
Kotlina Sandomierska
Kotlina Hrubieszowska
Wyżyna lubelska
Wyżyna Lubelska prawie w całości leży na terenie
województwa lubelskiego, jedynie małe wykraczają na tereny
województw sąsiednich.
Największe miasta Wyżyny Lubelskiej to Lublin, Zamość i
Kraśnik.
Wyżyna słynie z wąwozów lessowych w okolicach Kazimierza
Dolnego, Bochotnicy i Kraśnika. Jest lekko pofałdowana,
pocięta wąwozami i dolinami rzecznymi o łagodnych zboczach.
Po ulewnych deszczach powstają w nim małe zagłębienia, które
z czasem przekształcają się w wąwozy potem w parowy.
Wyżyna lubelska
Gleby Wyżyny Lubelskiej utworzone zostały na lessach, którymi
pokryta jest cała wyżyna. Występują mady, bogate w próchnicę
gleby brunatne i czarnoziemy, rędziny – gleby zasobne w wapń.
Są również mniej żyzne gleby takie jak płowe i bielicowe z małą
warstwą próchniczą.
Odpowiedni klimat stworzył świetne warunki do uprawiania
pszenicy, tytoniu i chmielu.
Dzięki żyznym glebom Wyżyna Lubelska jest jednym z
najbardziej rozwiniętych rolniczo obszarów Polski.
Najważniejszą rośliną jest burak cukrowy.
Lubelszczyzna to duże kompleksy leśne: Lasy Janowskie i Puszcza
Solska, Lasy Sobiborskie , Włodawskie, Parczewskie i
Kozłowłeckie.
Występujące najczęściej gatunki drzew: buk pospolity , jodła
pospolita , dąb bezszypułkowy .
Szczególnie cenny przyrodniczo, obok Roztoczańskiego Parku
Narodowego jest obszar Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego jedynego pojezierza w Polsce znajdującego się poza zasięgiem
ostatniego zlodowacenia.
W 2002 roku obszarowi temu UNESCO nadało status
Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie".
W centralnej części tego rezerwatu znajduje się Poleski Park
Narodowy. Docelowo będzie to jeden z nielicznych na świecie
trójpaństwowych rezerwatów biosfery: polsko-ukraińsko-białoruski.
Roztoczański Park Narodowy
- oddzielna prezentacja
Poleski Park Narodowy
– oddzielna prezentacja
Surowce podstawowe
Województwo lubelskie jest na tle kraju dość zasobne w surowce
mineralne.
Z surowców podstawowych jedynie zasoby węgla kamiennego
posiadają znaczenie ponadregionalne. Stanowią 15% zasobów
krajowych.
Znaczną część zasobów krajowych stanowią również złoża ziemi
krzemionkowej koło Rejowca (43,5%) i występujące w Annopolu
złoża fosforytów (21,3%).
Do pozostałych zasobów należą złoża:
• ropy naftowej (w rejonie Lublina);
• gazu ziemnego (głównie koło Świdnika i Tarnogrodu);
• węgla brunatnego (w Sierskowoli k. Ryk i Trzydniku);
• piasków szklarskich (koło Biłgoraja);
• piasków formierskich (w rejonie Lubartowa).
Wody powierzchniowe
Całe województwo znajduje się w dorzeczu Wisły.
Środkowa część województwa znajduje się w dorzeczu
(drugiego stopnia) Wieprza, wschodnia – Bugu (Narwi).
Największą rzeką w lubelskiej części dorzecza Bugu jest Krzna,
której zlewnia zajmuje północno-wschodnią część
województwa.
Na Lubelszczyźnie po południowej stronie Roztocza największą
rzeką jest Tanew.
W południowej części Polesia Zachodniego znajduje się zespół
jezior krasowych.
Lublin – stolica regionu
Prawo lokacyjne miasto otrzymało w 1317 roku od księcia
Władysława Łokietka.
Najstarsze zabytki architektury pochodzą z VII-IX wieku.
Średniowieczny Lublin, w granicach murów miejskich,
zajmował obszar ok. 7 ha.
Miasto miało targowy i rzemieślniczy charakter.
W 1341 roku prawie doszczętnie zniszczyli je Tatarzy.
W 1342 roku król Kazimierz Wielki nadał Lublinowi nowy
przywilej lokacyjny, a miasto zostało opasane murami
obronnymi i basztami.
Lublin – stolica regionu
Czasy największego rozkwitu przypadły od XVI do XVII wieku.
W tym czasie Lublin stał się miejscem zjazdów i sejmików oraz
poważnym ośrodkiem kulturalno - oświatowym. Zaczęły
powstawać szkoły i drukarnie. W architekturze wykształciła się
nawet lokalna odmiana polskiego renesansu zwana
renesansem lubelskim. W tym stylu zbudowano prawie
wszystkie domy w obrębie starego miasta.
W okresie międzywojennym miasto rozwijało się nadal.
Powstawały nowe zakłady przemysłowe, min. pierwsza w
Polsce fabryka samolotów.
Obecnie Lublin jest ważnym ośrodkiem przemysłowym,
naukowym i kulturalnym.
Lublin
Lublin nazywany jest stolicą wschodniej Polski - jest największym i najprężniej
rozwijającym się miastem po tej stronie Wisły. Najsławniejsza ulica Lublina Krakowskie Przedmieście - to odcinek starego traktu biegnącego od zamku
przez Grodzką, rynek i Bramę Krakowską ku dawnej stolicy Polski. W 1569 r. w
Lublinie zebrał się sejm, który uchwalił umocnienie związku Polski i Litwy.
Lublin
Wartościowa architektura Lublina skupia się przede wszystkim na
Starym Mieście.
Obok średniowiecznej Bramy Krakowskiej, neostylowy zamek
lubelski stanowi drugi rozpoznawalny symbol architektoniczny
miasta.
Budowę grodu na wzgórzu zamkowym przypisuje się Bolesławowi
Chrobremu.
Najstarszymi zachowanymi budowlami są:
kaplica św. Trójcy oraz XIII-wieczny donżon.
Z XIV wieku pochodzi również gotycka baszta
obronna tuż obok Bramy Krakowskiej.
Zamość – „perła renesansu”, „Padwa
Północy”
Miasto otaczają renesansowe fortyfikacje bastionowe. Większość zabudowy
stanowią renesansowe kamienice, a katedra (d. kolegiata) należy do
najwybitniejszych osiągnięć architektury późnego renesansu.
W 1992 roku zamojskie Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego
Dziedzictwa UNESCO.
Kazimierz Dolny
Centrum miejscowości leży w prześlicznej dolinie, otoczonej wysokimi na kilkadziesiąt
metrów zalesionymi wzgórzami, przeoranymi przez głębokie lessowe wąwozy.
Kameralność, urzekający wdzięk starej zabudowy i artystyczny klimat składają się na
niezapomniany nastrój miasteczka.
Główne zabytki to: kościół farny św. Jana Chrzciciela, ruiny zamku z XIV w., kamienice
przy rynku i spichlerze z XVII w.
Janowiec
Naprzeciw Kazimierza, na lewym
brzegu Wisły leży Janowiec. Jest
to otoczone lasami spokojne
letnisko, przyciągające turystów
piękną scenerią i widocznymi z
odległości kilku kilometrów
ruinami zamku.
W XX w był jedynym prywatnym
zamkiem w krajach demokracji
ludowej. Ostatni właściciel Leon
Kozłowski sprzedał ruinę
państwu, które utworzyło tu
muzeum i rozpoczęło trwający do
dziś remont.
Puławy – „Polskie Ateny”
Słyną z klasycystyczno-romantycznego
zespołu pałacowo-parkowego Czartoryskich (XVIII-XIX w.).
Książę Adam Czartoryski stworzył tu
oryginalną osadę, budynków w duchu
antyku: pałac, pałacyk Marynki, kościół
NMP, Świątynia Sybilli, Domek Grecki,
Brama Rzymska Domek Żółty.
Dwa obiekty neogotyckie (Domek Gotycki) i orientalne (Altana Chińska).
Romantycznego charakteru osady
dopełnia krajobrazowy park angielski z
labiryntem grot, arkadowych bram i
tarasowych schodów.
Chełm
Chełm, z pięknymi
barokowymi budowlami i
podziemnym labiryntem
wykutym w kredowym
podłożu należy do
najpiękniejszych miast
wschodniej Polski.
Centrum miasta to podłużny rynek wytyczony w
średniowieczu - otaczają
go XIX- i XX-wieczne domy.
Najcenniejszym zabytkiem
jest kościół popijarski
- świątynia późnego baroku w Polsce. Koniecznie trzeba zwiedzić wykute w kredowej
skale podziemia - korytarze utworzyły w końcu niezwykły, 15-kilometrowy labirynt,
którego 2-kilometrowy odcinek udostępniony jest turystom.
Nałęczów
miasto-ogród
Położony pośród bogatych lasów i wąwozów, gdzie występują przepiękne zdrojowe
wille, wzorowane na domach z tatrzańskich i alpejskich kurortów. W końcu XIX w.
był to już bardzo znany kurort, ulubiony przez najwybitniejszych polskich pisarzy:
Henryka Sienkiewicza, Bolesława Prusa, Stefana Żeromskiego. Centrum uzdrowiska
stanowi rozległy Park Zdrojowy z klasycystycznym Pałacem Małachowskich.
Nałęczów słynie także z doskonałych wód mineralnych, Są tu wytwórnie znanych w
całym kraju "Nałęczowianki" i "Cisowianki".
Romanów
Romanów to miejsce lat dziecinnych i późniejszych powrotów Józefa Ignacego
Kraszewskiego - najpopularniejszego polskiego pisarza historycznego XIX wieku.
Tutejszy dwór, odbudowany po zniszczeniach wojennych, pełni od 1962 roku
rolę Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego.
Możemy oglądać tu zbiór rękopisów oraz publikacji książkowych "ojca polskiej
powieści". Kraszewski wydał 586 dzieł w 600 tomach.
Włodawa
Włodawa
zachowała
dawny
klimat
współistnienia trzech religii i kultur
- katolicyzmu, prawosławia i judaizmu.
W pejzażu Włodawy górują wieże
wspaniałego barokowego kościoła paulinów z
XVIII w., wieże rusko-bizantyjskiej cerkwi z
XIX w. oraz dach wielkiej synagogi z II poł.
XVIII w.
Od kilku lat jesienią organizowany jest
Festiwal Trzech Kultur, obejmujący koncerty,
wystawy, spektakle, warsztaty, a nawet nabożeństwa w poszczególnych świątyniach.
Dęblin – forteca obronna
Dęblin to jeden z największych zespołów fortecznych wybudowanych przez wojska
carskie na ziemiach polskich.
Wzniesiono go w wyniku realizacji planów obronnych Rosji na początku lat
trzydziestych XIX wieku.
Pierwszym dziełem fortecznym o zarysie bastionowym - wzniesionym według
systemu francuskiego inżyniera marszałka Sebastiana Vaubana był pięcioboczny
fort-cytadela. W kolejnym etapie wzniesiono na jej obwodzie sześć fortów
artyleryjskich. Rozmieszczono je na obydwóch brzegach Wisły i na lewym brzegu
Wieprza w promieniu od 2,5 km do 3,6 km od cytadeli.
Kodeń
Kodeń słynie z sanktuarium maryjnego z
cudownym wizerunkiem Madonny de
Guadalupe, wykradzionym przez Mikołaja
Sapiehę z kaplicy papieskiej w Rzymie.
Papież obłożył klątwą zuchwałego Polaka, dał
się jednak przebłagać, kiedy pobożny magnat
doprowadził do zerwania sejmu, na którym
miano przyznać innowiercom wolność religijną.
W rok później Sapieha pojechał po papieskie
błogosławieństwo do Rzymu, a po powrocie
dokończył budowy wielkiego kościoła,
wzorowanego na bazylice Św. Piotra.
Wola Okrzejska
Wola Okrzejska to niewielka wieś, miejsce urodzenia Henryka Sienkiewicza.
W odrestaurowanej oficynie dworskiej działa od 1966 roku muzeum wielkiego
pisarza i noblisty. Muzeum zawiera w swoich zbiorach ponad 1500 tomów dzieł
Sienkiewicza, analiz i innych opracowań.
Towarzyszą im barwne rekwizyty i plakaty filmowych adaptacji, m.​in. "Pana
Wołodyjowskiego", "W pustyni i w puszczy" oraz "Quo vadis".
Sobibór
Obok wsi Sobibór, w środku lasu, znajduje się stacja kolejowa. Przy stacji działał w
latach 1942-1943 niemiecki obóz zagłady. Zamordowano tam ponad ćwierć
miliona ludzi. 14 października 1943 w obozie wybuchł bunt więźniów, w wyniku
którego zostało zabitych dwunastu esesmanów, a trzystu więźniom udało się uciec
z obozu. Na postawie tej historii powstał filmu "Ucieczka z Sobiboru".
Obecnie mieści się tam muzeum i pomnik upamiętniający dawny obóz.
Cmentarzysko Gotów II-IV w.
koło
Hrubieszowa
Ludność plemienia gockiego zatrzymała się w Kotlinie
Hrubieszowskiej w trakcie swej długiej wędrówki z Pomorza
nad Morze Czarne. Znalezione w 600 grobach fragmenty
strojów, ozdób, naczyń i narzędzi radykalnie zmieniły
dotychczasowe poglądy na kulturę ludów określanych jako
barbarzyńskie. Goci okazali się zdolnymi rzemieślnikami.
Opanowali tkactwo, garncarstwo i kowalstwo, jubilerskie
ozdoby ze złota i srebra. Poziom ich rzemiosła znacznie
przewyższał naszych praprzodków Słowian. Odkrywane groby
dowodzą istnienia wśród mieszkańców osady niezrozumiałych
rytuałów pogrzebowych. Bardzo mało tu pochówków
mężczyzn, a wśród szkieletów kobiet często są znajdowane
części bez głów i oddzielnie chowane kończyny. Świadczy to o
dość makabrycznym obyczaju kawałkowania zwłok.
Najciekawsze eksponaty pochodzące z masłomęckich
wykopalisk można oglądać w Muzeum Zamojskim.
Ciekawostki
W województwie lubelskim znajduje się mała miejscowość
Jeruzal w której kręcony jest serial TVP „Ranczo”
Ciekawe miejsce - Kozłówka
Oddzielna prezentacja
Źródła
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
www.lubelskie.pl
www.lublin.uw.gov.pl
Dr hab. Andrzej Kokowski, Katedra Archeologii Wydziału Humanistycznego UMCS w
Lublinie
www.lubelszczyzna.edu.com.pl
www.wrotalubelszczyzny.eu
www.lubelskie.bix.pl
www.pieknywschod.pl
www.paiz.gov.pl
sigma.wszia.edu.pl
teatrnn.pl
www.nid.pl
lubelskie.polskamultimedialna.pl
www.polskieszlaki.pl