10. Cele i rodzaje działalności gospodarczej. Wzrost i rozwój gosp

10. Cele i rodzaje działalności gospodarczej. Wzrost i rozwój gosp. PKB
Najważniejszym celem działalności przedsiębiorstwa jest zysk, czyli przewaga
przychodów nad wydatkami. Zysk przyczynia się do rozwoju firmy – umożliwia zakup
maszyn, nowoczesnych technologii wytwarzania, zatrudnianie nowych pracowników.
Inwestowaniu (czyli zakładaniu firm i ich rozwojowi) sprzyjają: rosnący popyt na
rynku, możliwości otrzymania nisko oprocentowanego kredytu i znalezienia odpowiedniej
lokalizacji firmy, stabilność polityczna w regionie, dobrze rozwinięty transport oraz instytucje
biznesu (m.in. banki, instytucje ubezpieczeniowe, biura obsługi, doradztwa finansowego i
księgowego, fundacje rozwoju lokalnego i regionalnego), a także wysokie kwalifikacje
potencjalnej siły roboczej.
Dobre warunki do inwestowania może tworzyć lokalna administracja, np. upraszczając
procedurę zakładania firm oraz uzyskiwania zezwoleń na budowę czy zakup ziemi. Dla
inwestorów duże znaczenie mają również przejrzyste i stabilne przepisy prawne.
Cele i rodzaje działalności gospodarczej
Głównym celem działalności gosp. w gospodarce wolnorynkowej jest osiąganie
maksymalnych korzyści finansowych bez pomocy lub ochrony państwa.
O tym, co i jak mają wytwarzać przedsiębiorstwa lub jakie mają świadczyć usługi, decyduje
mechanizm rynkowy. Aby wyjaśnić jego działanie, warto posłużyć się modelem rynku.
Podstawami tego modelu są popyt i podaż. Popyt (zapotrzebowanie) oznacza określoną ilość
towarów i usług, którą nabywcy są gotowi kupić przy określonym poziomie ceny. Podaż
oznacza ilość towarów i usług, którą sprzedający (producenci) są gotowi sprzedać przy
określonym poziomie ceny. Oznacza to, że określonej cenie odpowiada określone
zapotrzebowanie, np. kiedy popyt na bilety na mecz piłkarski przewyższa ich podaż, pewna
liczba kibiców nie dostanie się na stadion; po podniesieniu ceny biletów następuje
zmniejszenie zapotrzebowania i być może nawet nie wszystkie miejsca na trybunach będą
zajęte (zmiana ceny powoduje zmianę zapotrzebowania).
Innymi celami działalności gospodarczej są:
 poszerzanie rynku zbytu,
 utrwalenie własnej pozycji na rynku,
 wartości niematerialne, np. produkcja towarów wysokiej jakości, terminowość i
solidność w świadczeniu usług.
Działalność gospodarcza społeczeństw oraz dynamika tworzenia produktu krajowego brutto
(PKB – wartość wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w ciągu jednego roku
na terenie danego kraju) zależą od wielu czynników, do których zaliczamy m. in. :
(dobra i usługi finalne – produkty nabywane przez ostatniego użytkownika, np. chleb, obiad
w restauracji, telefon komórkowy)
1
 elementy środowiska przyrodniczego (np. klimat, wody, gleby, ukształtowanie
terenu, bogactwa naturalne),
 ustrój gospodarczy państwa, który określa, w czyich rękach znajdują się środki
produkcji (materialne składniki procesu produkcji, np. surowce, maszyny, urządzenia,
budynki), kto jest ich właścicielem,
 ustrój polityczny państwa, czyli zasady określające organizację i metody działania
władzy państwowej.
PKB per capita (ang. na osobę) to jeden z najczęściej stosowanych na świecie mierników
zamożności państwa (społeczności w nim mieszkającej). Sposób jego obliczania jest bardzo
prosty – wartość Produktu Krajowego Brutto danego państwa dzielimy przez liczbę jego
mieszkańców.
Polski PKB per capita to już 61 proc. średniej UE
Produkt Krajowy Brutto Polski na głowę mieszkańca, mierzony w standardzie siły nabywczej,
zwiększył się w 2009 roku do 61% średniej dla całej Unii Europejskiej z 56% rok
wcześniej
Mniej optymistyczny jest fakt, że gorszy od Polski wynik zanotowały tylko cztery kraje z 27
członków UE: Litwa (53 proc. wobec 62 proc. rok wcześniej), Łotwa (49 proc. wobec 57
proc. rok wcześniej), Rumunia (45 proc., nie podano danych za 2008 r.) oraz Bułgaria (41
proc. wobec 41 proc. rok wcześniej).
Najniższą (w całej Europie) część średniego unijnego PKB per capita wypracowano w
ubiegłym roku w krajach pozostających poza UE - Albanii (27 proc.) oraz Bośni i
Hercegowinie (30 proc.).
Kraje z najwyższym w UE wskaźnikiem PKB na głowę mieszkańca (PER CAPITA) to:
1. Luksemburg (268 proc. średniej unijnej wobec 276 proc. w 2008 r.),
2. Irlandia (131 proc. wobec 135 proc.)
3. Holandia (130 proc. wobec 134 proc.).
W wielu krajach warunki środowiska przyrodniczego są trudne ze względu na klimat lub
ukształtowanie terenu, jednak ustrój polityczny i gospodarczy sprzyjał aktywności
gospodarczej mieszkańców i państwa te osiągnęły wysoki poziom rozwoju gospodarczego
(np. Szwecja, Szwajcaria, Norwegia, Kanada). Z kolei w innych krajach, w których panują
sprzyjające warunki przyrodnicze, ustrój społeczny i gospodarczy doprowadził gospodarkę do
ruiny (np. Kuba, Ukraina, Bułgaria, Rumunia).
Gospodarka rynkowa nie rozwija się równomiernie. Są lata, kiedy tempo wzrostu PKB
jest wysokie, ale są i lata, kiedy tempo to jest niskie lub nawet następuje spadek PKB. Takie
zmiany gospodarcze, związane z cyklicznym rozwojem gospodarki rynkowej, nazywamy
cyklem koniunkturalnym. W okresie słabej koniunktury przedsiębiorstwa nie wykorzystują
swoich możliwości produkcyjnych, zmniejsza się ilość wytwarzanych dóbr i świadczonych
usług. W okresach ożywienia gospodarczego natomiast gospodarka ulega poprawie.
2
Przeobrażenia struktury gospodarki przejawiają się m.in. zmianą liczby pracujących w
rolnictwie, przemyśle i usługach.
Wzrost gospodarczy – z roku na rok zwiększa się wielkość produkcji, rośnie zatrudnienie,
konsumpcja i inwestycje. O takiej gospodarce mówimy, że ma charakter dynamiczny. Wzrost
gospodarczy dotyczy zatem zmian ilościowych. Im więcej produktów jest wytwarzanych w
gospodarce, tym bogatsze stają się firmy-mają większe dochody. Suma dochodów wszystkich
obywateli danego kraju to dochód narodowy.
Rozwój gospodarczy – jest pojęciem szerszym i bywa następstwem wzrostu gospodarczego.
Może np. wiązać się ze zmianą struktury zatrudnienia – w krajach słabo rozwiniętych
większość ludności jest zatrudniona w rolnictwie, w średnio rozwiniętych- w przemyśle, a w
wysoko rozwiniętych – w usługach. Rozwój gospodarczy obejmuje więc zmiany jakościowe.
Przedsiębiorca (czyli podmiot działalności gospodarczej) – osoba, która prowadzi firmę
wytwarzającą wyroby lub świadczącą usługi w celach zarobkowych.
Działalność gospodarcza- w rozumieniu ustawy Prawo działalności gospodarczej z 10
listopada 1999 r. (Dz. U. nr 101 z 17 grudnia 1999 r.) – to zarobkowa działalność wytwórcza,
budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznanie i eksploatacja zasobów naturalnych,
wykonywane w sposób zorganizowany i ciągły.
Do podstawowych rodzajów działalności gospodarczej zaliczamy (według ustawy z 23
grudnia 1988 r. z późn. zm. ):
 działalność przemysłową, polegającą na wydobywaniu lub przetwarzaniu zasobów
przyrody w celu zaspokajania potrzeb konsumentów,
 działalność budowlaną, polegającą na wznoszeniu budowli, ich remontowaniu i
konserwacji,
 działalność usługową, polegającą na zaspokajaniu szeroko rozumianych potrzeb
konsumentów (np. nauczanie, ochrona zdrowia, naprawy samochodowe, usługi
administracyjne, bankowe, hotelarskie),
 działalność handlową, specjalny rodzaj usług, polegający na pośredniczeniu między
sprzedającym a kupującym, czyli na wymianie wyprodukowanych wyrobów zwanych
w handlu towarami,
 transport i łączność, specjalny rodzaj usług, polegający na przemieszczaniu ludzi,
ładunków i informacji.
3