Elastyczność popytu i podaży

Elastyczność popytu
i podaży
WYKŁAD 4
1
Współczynniki elastyczności


Wrażliwość popytu i podaży na zmiany ceny
towaru, cen substytutów i dóbr
komplementarnych oraz dochodów
nabywców jest wyrażana liczbowo za pomocą
współczynników elastyczności.
Znajomość elastyczności popytu jest
kluczowym elementem przy określaniu
polityki cenowej każdej marki produktu.
2
Popyt elastyczny
Popyt na dobro X
100
90
Cena dobra X (zł)
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0
20
40
60
80
100
120
140
Sprzedana ilość (szt)
Podwyższenie ceny o 10 zł powoduje spadek sprzedaży o 20 szt
3
Popyt nieelastyczny
Popyt na dobro X
100
90
Cena dobra X (zł)
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0
20
40
60
80
100
120
140
Sprzedana ilość (szt)
Podwyższenie ceny o 10 zł powoduje spadek sprzedaży o 5 szt
4
Prosta elastyczność cenowa



Elastyczność cenowa jest to współczynnik określający, jak
zmiana ceny produktu wpłynie na zmianę sprzedaży.
Prosta cenowa elastyczność popytu (ang. price elasticity of
demand - EPD) na dobro opisuje wrażliwość popytu na dobro
na zmiany jego ceny.
EDP to stosunek względnej zmiany zapotrzebowania
(ΔQ1/Q1 do, bardzo małej, względnej zmiany ceny danego
dobra (ΔP/P)
EPD
Q1 / Q1

P / P
lub
EPD 
% zmiana _ zapotrzebowania
% zmiana _ ceny
5
Przykład elastyczności cenowej

Współczynnik elastyczności cenowej popytu jest
zwykle ujemny.
6
Przypadki zaprzeczające działaniu
prawa popytu

Paradoks Veblena (efekt snoba) –
Polega ono na zwiększaniu rozmiarów
popytu na dobra luksusowe wraz ze
wzrostem ich ceny. To zjawisko
wynika z potrzeby pokazania przez
najbogatsze jednostki swojego statusu
materialnego poprzez posiadanie
rzadkich dóbr luksusowych.
W przypadku paradoksu Veblena
wykres popytu będzie bardziej
przypominał wykres podaży.
7
Paradoks Giffena


Niektóre relatywnie tanie dobra podstawowe,
zwłaszcza najtańsze rodzaje żywności mają
dodatnią elastyczność cenową popytu, tzn. popyt
na nie wzrasta pomimo (i na skutek) wzrostu ich
ceny.
Dzieje się tak dlatego, że zmniejszone realne
dochody ubogich warstw ludności powodują
zmniejszenie spożycia lepszych gatunków żywności
i kompensowanie tego ubytku zwiększoną
konsumpcją niższych gatunków (tzw. dóbr
Giffena).
8
Obliczanie współczynnika
elastyczności


Na przykład: liczba
-2/3 w 5 wierszu jest
ilorazem względnych
zmian popytu i ceny,
które są równe
odpowiednio 1/6 i 1/4.
A zatem dla wzrostu
ceny z 4 do 5
współczynnik EPD
wynosi:
(-l/6)/(l/4)=2/3.
9
Liniowa funkcja popytu





Analizując rynek dobra X, posługujemy się
przykładem liniowej funkcji popytu o wzorze
ogólnym Q1 = a*P+b,
gdzie Q1 to zapotrzebowanie;
P - cena;
a - stały współczynnik kierunkowy linii popytu,
który mierzy jej nachylenie;
b - współczynnik wskazujący, w jakiej odległości od
początku układu współrzędnych linia popytu
przetnie oś poziomą
10




im wyższa jest cena, P, tym większa jest wartość
bezwzględna współczynnika EPD
wielkość i kierunek zmiany ceny, ΔP, nie wpływają
na elastyczność EPD. (Uwaga: To ustalenie dotyczy
tylko liniowych funkcji popytu).
jeśli cena, P, dąży do zera, współczynnik
elastyczności, EPD, także dąży do zera.
gdy zapotrzebowanie, Q1 się zmniejsza, zmierzając
do zera, EPD spada do -∞.
11
Przy jakiej cenie producent zarobi najwięcej?
Popyt=na
zabiegi
kosmetyczne
Utarg
20szt
* 80zł
= 1600 zł
100
Utarg = 40szt * 70zł = 2800 zł
90
80
Utarg = 60szt * 60zł = 3600 zł
Cena zabiegu
70
60
50
40
30
20
10
0
0
20
40
60
80
Liczba zabiegów
100
120
140
12
Cena a wielkość utargu




Utarg całkowity (TR, ang. total revenue) to cena P
razy sprzedana ilość Q
Zmiana ceny o ΔP powoduje zmianę ilości o ΔQ.
Zatem warunkiem wzrostu utargu przy wzroście
ceny jest EPD > - 1, a przy spadku ceny
EPD < - 1.
Wartość EPD= -1 jest wartością graniczną. Kiedy
cena, rosnąc osiąga poziom P=b/(-2*a), utarg
osiąga maksimum. Dalsze podwyżki ceny
prowadzą do jego spadku.
13
14
Od czego zależy wrażliwość popytu na
zmiany ceny








Poziom ceny
Przy niskiej cenie określona zmiana, np. podwyżka ceny o
5%, powoduje na ogół słabszą reakcję nabywców niż
analogiczna podwyżka przy wysokiej cenie.
Wysokość dochodu
Ludzie ubożsi na ogół silniej reagują na zmiany ceny,
zwłaszcza dóbr droższych.
Dostępność substytutów
Dostępność bliskich substytutów zwiększa wrażliwość
nabywców na podwyżkę ceny danego dobra.
Gusty nabywców
Przywiązanie do konsumpcji określonych dóbr zmniejsza
reakcję na podwyżkę ceny.
15
Od czego zależy wrażliwość popytu na
zmiany ceny (2)








Rodzaj dobra
Popyt na dobra podstawowe jest mniej elastyczny na zmiany
cen aniżeli popyt na dobro luksusowe.
Szerokość zdefiniowania kategorii dobra
Popyt na owoce jest mniej elastyczny niż popyt na konkretny
gatunek owoców,
Długość okresu pomiaru
W dłuższym okresie reakcja popytu na zaistniałą zmianę ceny
jest pełniejsza niż w okresie krótkim (możliwość pełniejszego
dostosowania się nabywców do zmienionej ceny - np. przez
wykorzystanie substytutów).
Czynnik psychologiczny - końcówki ceny
Np. podwyżka ceny z 3,49 zł na 3,99 zł będzie mniej
zauważalna i niż podwyżka z 3,50 zł na 4 zł.
16
Mieszana elastyczność cenowa popytu

Popyt na dane dobro może być uzależniony od
cen innych dóbr. Np.:




Popyt na samochody a cena paliwa
Popyt na komputery a ceny odstępu do Internetu
Popyt na bilety komunikacji miejskiej a cena
przejazdów taksówką
Popyt na terapie naturalne a ceny świadczeń
medycznych
17
Mieszana elastyczność cenowa popytu

Współczynnik mieszanej elastyczności
cenowej popytu (ang. cross price elasticity of
demand) Eij to stosunek względnej zmiany
popytu na dobro „i” do małej względnej
zmiany ceny innego dobra „j”
Qi / Qi
Eij 
Pj / Pj
18


Poziom tego współczynnika zależy, od
charakteru i siły związku obu dóbr.
Elastyczność mieszana popytu jest na ogół
dodatnia w przypadku dóbr substytucyjnych, a
ujemna w przypadku dóbr komplementarnych.
19
Przykład





Epd= 0
Epd>-1 Epd<1
Epd=-1 Epd=1
Epd<-1 Epd>1
Epd=- Epd=
popyt sztywny - elastyczność zerowa
popyt nieelastyczny - elastyczność niska Epd(-1;0) Epd  (0;1)
popyt jednostkowy (proporcjonalny)
popyt elastyczny - elastyczność wysoka Epd(-∞;-1) Epd  (1;)
popyt doskonale elastyczny elastyczność nieskończenie wielka
20
Dochodowa elastyczność popytu

Współczynnik dochodowej elastyczności popytu
(ang. income elasticity of demand) (EID) jest to
stosunek względnej zmiany zapotrzebowania na
dobro do małej względnej zmiany dochodu
nabywców.
1
1
ID
E
Q / Q

I / I
Poziom tego współczynnika zależy przede wszystkim od
dostępności substytutów i dóbr komplementarnych,
a także od zróżnicowania ich jakości.
21
22
Elastyczność a nachylenie krzywej popytu


Popyt o wysokiej elastyczności wyraża
krzywa o małym nachyleniu (płaska).
Popyt nieelastyczny wyraża krzywa o dużym
nachyleniu (stroma).
23
Elastyczność cenowa podaży

Współczynnik elastyczności cenowej podaży (ang.
price elasticity of supply) (EPS) dobra to stosunek
względnej zmiany jego ilości oferowanej na rynku do
małej względnej zmiany jego ceny.
EPS
Q2 / Q2

P / P
jest zwykle liczbą dodatnią. Duży wpływ na jego wysokość
ma technika produkcji.
24