Emisja zanieczyszczeń do wód powierzchniowych

RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2006 ROKU
Kraków 2007
III
WODY
1. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ DO WÓD
POWIERZCHNIOWYCH
Tabela 1. Pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności
w latach 2004-2005 (wg WUS)
Czynnikiem stanowiącym największe zagrożenie dla
stanu jakości wód powierzchniowych jest działalność antropogeniczna. Do głównych presji wywieranych przez
człowieka na środowisko wodne należy zaliczyć:
– pobór wód na różne cele,
– wprowadzanie ścieków komunalnych i przemysłowych
oraz wód pochłodniczych i kopalnianych,
– zanieczyszczenia obszarowe, spływające z wodami
opadowymi głównie z terenów użytkowanych rolniczo,
– zmiany morfologiczne (regulacja rzek, ochrona przeciwpowodziowa).
Wyszczególnienie
Dane dotyczące gospodarki wodno-ściekowej przedstawiono na podstawie informacji Głównego Urzędu Statystycznego.
W 2005 roku w województwie małopolskim pobrano
na potrzeby gospodarki narodowej i ludności 938,7 hm3
wody (tabela 1), co stanowiło 8,6% wody ujętej w Polsce.
Stawia to województwo na 5 miejscu w kraju po województwach: mazowieckim, wielkopolskim, zachodniopomorskim i świętokrzyskim (rys.1).
Struktura poboru wody w województwie w 2005 roku
kształtowała się następująco:
– na potrzeby produkcyjne 706,2 hm3 (75,2%), głównie
były to wody powierzchniowe, które stanowiły 70,8%,
– na eksploatację sieci wodociągowej 149,4 hm3
(15,9%), z czego wody powierzchniowe stanowiły
10,8%,
– na cele nawodnień w rolnictwie i leśnictwie oraz napełnianie i uzupełnianie stawów rybnych 83,1 hm3
(8,9%).
2004
2005
3
[hm ]
Ogółem
879,9
938,7
Na cele produkcyjne (poza rolnictwem i
leśnictwem) z ujęć własnych
639,2
706,2
W rolnictwie i leśnictwie
Eksploatacja sieci wodociągowych
85,6
83,1
155,1
149,4
Znacznym wahaniom o zmiennej tendencji podlegał
pobór wody na potrzeby produkcyjne, głównie energetyki.
W przeważającej ilości, bo w 94% (2005 rok) była to woda
pochodząca z ujęć powierzchniowych. Ilość wody pobieranej do celów eksploatacji sieci wodociągowej nadal wykazuje tendencję malejącą, mimo rozwoju sieci wodociągowej. W analizowanych latach (tabela 1) pobór ten
zmniejszył się o 4%, a w porównaniu do 2000 roku aż około
20%. Specyfiką województwa małopolskiego jest również
ujmowanie głównie wody powierzchniowej (67,7%) dla
wodociągów.
W 2005 roku z terenu województwa odprowadzono do
wód powierzchniowych lub do ziemi łącznie 898,5 hm3
ścieków, w tym 804,1 hm3 (89,5%) bezpośrednio z zakładów i 94,4 hm3 (10,5%) siecią kanalizacyjną. Spośród ścieków odprowadzonych z zakładów przemysłowych 629,7
hm3 to wody pochłodnicze umownie czyste. Ścieki wymagające oczyszczenia to ścieki odprowadzone bezpośrednio
z zakładów (174,4 hm3) oraz komunalne (94,4 hm3). Łącznie emisja ścieków przemysłowych i komunalnych wymagających oczyszczenia w 2005 roku wynosiła 268,8 hm3, co
w skali kraju stawia nasze województwo na 2 miejscu, po
śląskim (rysunek1).
72
Rys.1. Pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności oraz ilość ścieków wymagających oczyszczenia odprowadzonych do wód
lub do ziemi w 2005 roku - według województw
Tabela 2. Ścieki przemysłowe i komunalne odprowadzane do wód
lub do ziemi (wg WUS)
Wyszczególnienie
Ogółem
bezpośrednio z zakładów
2004
Tabela 3. Struktura oczyszczania ścieków wymagających oczyszcza-
2005
nia (wg WUS)
[hm3]
[%]
[hm3]
[%]
833,2
100
898,5
100
737,2
88,5
804,1
Ścieki wymagające
oczyszczania
wody chłodnicze umownie
ścieki wymagające
557,6
66,9
629,7
70,1
179,6
21,6
174,4
19,4
oczyszczania
siecią kanalizacji
Wyszczególnienie
89,5
w tym:
czyste
W ostatnich latach nie obserwuje się znaczących zmian w
tym zakresie.
96,0
11,5
94,4
10,5
W latach 2004-2005 obserwowaliśmy nadal tendencję
spadkową pod względem ilości odprowadzanych ścieków
wymagających oczyszczenia, pochodzących zarówno z
przemysłu, jak i gospodarki komunalnej (tabela 2). W porównaniu do 2000 roku emisja tych ścieków z przemysłu
zmniejszyła się o 23%, a z gospodarki komunalnej o 13%.
Ścieki wymagające oczyszczania w 2005 roku, analogicznie jak w poprzednim, zostały oczyszczone w 99,2%.
Strukturę ich oczyszczania przedstawia tabela 3 oraz rysunek 2.
Ścieki przemysłowe w 2005 roku oczyszczane były w
87 oczyszczalniach przemysłowych, w tym: 32 mechanicznych, 45 biologicznych i 7 chemicznych (tabela 4). Ścieki
wymagające oczyszczenia, odprowadzone bezpośrednio do
wód lub do ziemi z zakładów przemysłowych zostały w
87,6% oczyszczone mechanicznie, 7% biologicznie oraz
4,5% chemicznie. Ścieki nieoczyszczone stanowiły 0,9%.
oczyszczane
mechanicznie
2004
[hm3]
275,5
2005
[%]
100
[hm3]
268,8
[%]
100
273,3
99,2
266,6
99,2
195,5
71,0
188,0
69,9
chemicznie*
7,8
2,8
7,8
2,9
biologicznie
22,8
8,3
22,2
8,3
47,2
17,1
48,7
18,1
2,2
0,8
2,2
0,8
0,4
0,2
0,6
0,2
z podwyższonym
usuwaniem biogenów
nieoczyszczane
w tym odprowadzone siecią
kanalizacyjną
* dotyczy tylko ścieków przemysłowych
Ścieki komunalne z terenu województwa oczyszczane
były w 227 oczyszczalniach, w tym: 3 mechanicznych, 199
biologicznych oraz 52 biologicznych z podwyższonym
usuwaniem biogenów (tabela 4). Struktura oczyszczania
ścieków komunalnych kształtowała się następująco: 37,3%
oczyszczono mechanicznie, 19,0% biologicznie, 43,1% z
podwyższonym usuwaniem biogenów. Ścieki nieoczyszczone stanowiły 0,6%. W porównaniu z rokiem 2004 obserwuje się wzrost o 2,2% udziału ścieków oczyszczonych
z podwyższonym usuwaniem biogenów.
73
Wody
100%
80%
60%
40%
20%
śc.przemysłowe
mechanicznie
śc. komunalne
chemicznie
biologicznie
2005
2004
2005
2004
2005
2004
0%
śc. wymag. oczyszczenia
z podwyższ. us. biogenów
nieoczyszczone
Rys. 2. Struktura oczyszczania ścieków wymagających oczyszczania w województwie w latach 2004-2005
Tabela 4. Liczba oczyszczalni ścieków na terenie województwa (wg
WUS)
z podwyżrok
ogółem
mecha-
che-
niczne miczne
biolo-
szonym
giczne
usuwaniem
biogenów
2000
110
38
5
66
1
przemysłowe 2004
88
32
6
47
3
2005
87
32
7
45
3
2000
194
6
-
165
23
2004
227
3
-
189
35
2005
227
3
-
186
38
komunalne
Na przestrzeni analizowanych lat (tabela 4) zmniejszeniu uległa ilość oczyszczalni przemysłowych, co jest wynikiem likwidacji zakładów oraz włączania ścieków do sieci
komunalnych. Optymistycznym zjawiskiem jest fakt
zwiększenia się ilości oczyszczalni ścieków komunalnych,
pracujących z podwyższonym usuwaniem biogenów, które
zapewniają uzyskanie właściwego poziomu redukcji zanieczyszczeń tych ścieków.
Obserwuje się również rozwój infrastruktury komunalnej, w szczególności sieci kanalizacyjnej (tabela 5), co ma
również istotny wpływ na stwierdzony w ostatnich latach
systematyczny wzrost liczby ludności obsługiwanej przez
oczyszczalnie komunalne. W skali województwa w roku
2005 było to 52,2 % ogółu ludności, a dla porównania w
2000 roku tylko 47,1%. Jednak w skali kraju nasze województwo pod tym względem zajmuje odległą 12 pozycję,
poniżej wskaźnika średniego dla Polski, który wynosi
60,2%. Rysunek 3 przedstawia ten problem według województw, z podziałem na miasta i wsie. Największy procent
ludności korzystającej z oczyszczalni komunalnych, to
mieszkańcy miast. Tereny wiejskie, zamieszkałe przez
mniejszą ilość ludności, z uwagi między innymi na rozproszoną zabudowę, charakteryzują się znacznie mniejszym
stopniem skanalizowania. Należy dodać, że powyższy
wskaźnik jest orientacyjny ponieważ nie odnosi się do
sposobu oczyszczania ścieków komunalnych, co w przypadku funkcjonowania tylko oczyszczalni mechanicznych
jest niewystarczające.
Aktualny stan ludności województwa obsługiwanej
przez oczyszczalnie ścieków w powiatach według Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Krakowie na dzień 31
XII. 2005 roku przedstawia rysunek 4. Tylko w 6 powiatach (poza grodzkimi) ponad 40% ludności odprowadza
ścieki na oczyszczalnie. Najkorzystniejsza sytuacja pod tym
względem jest w powiatach tatrzańskim, oświęcimskim i
olkuskim, a najgorsza w suskim, brzeskim i proszowickim.
74
Tabela 5. Długość sieci wodociągowej i sieci kanalizacyjnej (wg WUS )
Wyszczególnienie
Województwo
Długość sieci wodociągowej rozdzielczej [km]
2003
2005
15141,6
15720,7
przyrost
Długość sieci kanalizacyjnej [km]
2003
2005
przyrost
579,1
5851,7
7156,5
1304,8
Miasta na prawach powiatu:
Kraków
1121,4
1165,2
43,8
1049,9
1121,6
71,7
Nowy Sącz
138,5
174,6
36,1
140,2
183,6
43,4
Tarnów
273,4
281,2
7,8
213,7
243,6
29,9
Bocheński
551,4
647,4
96,0
177,7
306,3
128,6
Brzeski
418,4
497,4
79,0
119,3
207,7
88,4
Chrzanowski
704,7
707,7
3,0
221,6
243,8
22,2
Powiaty :
Dąbrowski
879,8
916,9
37,1
161,5
203,9
42,4
Gorlicki
155,2
187,2
32,0
227,7
277,4
49,7
2224,0
2268,9
44,9
410,8
599,2
188,4
369,0
423,6
54,6
171,2
279,3
108,1
Krakowski
Limanowski
Miechowski
851,3
858,5
7,2
71,5
75,6
Myślenicki
573,4
599,5
26,1
271,9
249,7
--
4,1
Nowosądecki
586,4
581,9
-
295,4
405,3
109,9
Nowotarski
593,7
547,7
-
505,2
571,8
66,6
Olkuski
693,3
701,5
8,2
127,2
137,7
10,5
Oświęcimski
879,9
886,5
6,6
242,4
328,5
86,1
Proszowicki
713,7
710,5
-
68,8
78,4
9,6
199,5
204,0
4,5
59,6
80,6
21,0
Tarnowski
1047,0
1107,3
60,3
464,5
636,9
172,4
Tatrzański
266,3
274,7
8,4
297,4
289,5
-
Wadowicki
919,8
965,6
45,8
334,7
385,3
50,6
Wielicki
981,5
1012,9
31,4
219,5
250,8
31,3
[%]
Suski
Rys. 3. Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w 2005 roku - według województw