SCENARIUSZ LEKCJI Klasa IV - Czytamy plan Sosnowca

SCENARIUSZ LEKCJI Klasa IV - Czytamy plan Sosnowca
Cele;
a) ogólne
- zapoznanie uczniów z nazwami miast graniczących z Sosnowcem oraz z dzielnicami miasta,
- zainteresowanie młodzieży przyrodą własnego miasta,
- wdrożenie uczniów do aktywnego udziału w lekcji,
- doskonalenie umiejętności w posługiwaniu się planem miasta,
- doskonalenie umiejętności przeliczania różnego rodzaju skali oraz obliczania odległości na
planie i w terenie.
b) szczegółowe (operacyjne)
- uczeń wie, co to jest plan, skala planu, legenda,
- uczeń rozumie pojęcia: miasto, dzielnica miasta, granica miasta,
- umie wyznaczać kierunki na planie,
- umie obliczyć na podstawie planu, długość drogi
- umie wykorzystać wiedzę poznaną na lekcji w codziennym życiu.
Metody pracy: Praca z planem miasta Sosnowca, pogadanka
Termin realizacji: Październik / listopad
Czas realizacji: 2 godziny lekcyjne
Środki dydaktyczne: - Plan miasta Sosnowca( jeden egzemplarz na 2 uczniów), - herb
miasta Sosnowca mapa hipsometryczna Polski nitki do mierzenia odległości na planie, linijka
.
Przebieg lekcji
Nauczyciel - jego czynności i wypowiedzi Uczniowie - ich czynności i wypowiedzi
Część wstępna lekcji
1. Na dwóch kolejnych lekcjach będziemy - Uczniowie zapisują temat lekcji
„spacerować” po naszym mieście za
„Czytamy plan Sosnowca”.
pomocą planu Sosnowca.
2. Przypomnienie wiadomości poznanych Uczniowie na podstawie mapy
na środowisku w kl. III lub na lekcji
hipsometrycznej Polski określają, że:
historii w kl. IV.
- Sosnowiec położony jest w południowej
- wykorzystując mapę Polski odpowiedz:
Polsce, leży na Wyżynie Śląskiej, przez
w której części Polski leży Sosnowiec?
miasto przepływa Przemsza lewostronny
Podaj nazwę krainy geograficznej oraz
dopływ Wisły.
nazwę rzeki, która przepływa przez
Sosnowiec (jest to dopływ, której rzeki)?
3. Nauczyciel pyta o genezę miasta o datę Uczniowie zapisują do zeszytów:
otrzymania praw miejskich
- Sosnowiec otrzymał prawa miejskie 10.
- Omawia przyczyny, które zadecydowały 06. 1902 r.. Do powstania miasta
o powstaniu miasta.
przyczyniło się: wybudowanie linii Kolei
Warszawsko-Wiedeńskiej oraz
występowanie węgla kamiennego.
4. Nauczyciel rozdaje każdemu uczniowi
- Uczniowie wklejają do zeszytów herb i
herb Sosnowca (biało-czarny).
kolorują go (mogą to zrobić w domu).
Uczniowie lub nauczyciel tłumaczą jego
symbolikę.
Praca z planem miasta
Nauczyciel rozdaje plany miasta (na każdej - Uczniowie uczą się poprawnie rozkładać
ławce musi być jeden plan).
i składać plan.
5. Wymień miasta graniczące z
- Jeden z uczniów czyta z planu nazwy
Sosnowcem
miast, podając, w jakim kierunku od
Sosnowca położone jest podane przez
niego miasto, inny uczeń rysuje na tablicy
schemat:
CZELADŹ
BĘDZIN
SOSNOWIEC
KATOWICE
6. Czy twój plan jest zorientowany?
7. Zapisz na kartce papieru dzielnice
miasta (zacznij od dzielnic zachodnich, a
skończ na dzielnicach wschodnich).
- Nauczyciel przypomina, że nazwy miast,
dzielnic miast, rzek, ulic pisze się zawsze
DĄBROWA
GÓRNICZA
SŁAWKÓW
JAWORZNO
MYSŁOWICE
Wszyscy uczniowie rysują schemat do
zeszytu.
- Tak, ponieważ kierunki na planie
pokrywają się z kierunkami w terenie.
- Uczniowie samodzielnie zapisują
dzielnice miast,
- Jeden uczeń głośno czyta nazwy dzielnic
wszyscy sprawdzają.
Piszą do zeszytów:
wielką literą!
Milowice, Stary Sosnowiec, Pogoń,
Śródmieście, Środula, Sielec, Zagórze,
Klimontów, Kazimierz, Porąbka, Maczki,
Modrzejów, Ostrowy Górnicze, Jęzor.
8. Odszukaj na planie miasta ulicę
- Wielkie zdziwienie wśród dzieci
Gwiezdną (przy tej ulicy jest SP - 46).
wywołuje wiadomość, że szkoła nr 46 jest
Na podstawie planu podaj nazwę dzielnicy, w Klimontowie (część dzieci i ich
w której mieszkasz?
rodziców sądzi, że to osiedle jest częścią
Zagórza).
9. Wymień dzielnice i osady sąsiadujące z Notatka do zeszytów
Klimontowem.
RABKA
(Metoda pracy podobna jak w punkcie 5).
KOLONIA
ZAGÓRZE
MEC
PEKIN
KLIMONTÓW
SIELEC
PORĄBKA
JULIUSZ
DAŃDÓWKA
10. Zmierz za pomocą nitki długość ulicy
Gwiezdnej.
Nauczyciel na tablicy pokazuje metodę.
- Odszukaj ul. Gwiezdną, dokładnie
zaznacz jej przebieg za pomocą nitki,
zaznacz na nitce długość ulicy,
rozciągniętą nitkę przyłóż do linijki,
odczytaj długość ulicy.
11. Odszukaj skalę planu.
- Jaki to rodzaj skali?
- Zamień podaną skalę liczbową na
mianowaną i liniową.
Uczniowie mierzą długość ulicy, podają
długość.
(Jeżeli są różne wyniki, nauczyciel
tłumaczy, przyczyny niedokładnego
pomiaru, wybrany jest wynik, który jest
najczęściej podawany ~ 5,5 cm).
1: 17000 - skala liczbowa
1 cm - 17000 cm
1 cm - 170 m
Skala mianowana
1mm - 17 m
170
0
170 340 510 670 850 [m]
podziałka liniowa
12. Oblicz długość ul. Gwiezdnej w terenie Długość ulicy = 170 m x 5 cm + 17 m x 5
m = 850 m + 85 m = 935 m
Odp.: Długość ulicy Gwiezdnej na planie
w skali 1:17000 wynosi 5,5 cm, a w
rzeczywistości 935 m.
13. Wymień z legendy planu po 3
Np.:
przykłady znaków topograficznych:
a) punktowe: kościół, szkoła, stacja
a) punktowych
benzynowa,
b) liniowych
b) ulica, rzeka, linia kolejowa,
c) powierzchniowych
c) osiedle, cmentarz, park,
14. Przeczytaj z planu miasta, gdzie z
a)
Klimontowa można dojechać:
a) autobusem PKM (uwaga! na odwrocie
planu, są podane trasy linii autobusowej)
b) Tramwajem
-z ul. Rydza Śmigłego:
nr 299 S-c zajezdnia PKM - 3 Maja Będzin
nr 690 S-c Naftowa - 3 Maja - Dąbrowa
Górnicza
nr 723 S-c zajezdnia PKM - 3 Maja Czeladź
nr 27 Będzin ( zajezdnia ) - 3 Maja Szenwalda Sosnowiec
Najbliższe stacje kolejowe to:
Sosnowiec - Dańdówka, Sosnowiec Porąbka, Sosnowiec - Kazimierz.
c) Odszukaj, gdzie najbliżej Klimontowa
są stacje kolejowe.
15. Znajdź na planie miasta
a) dworzec główny
b) teatr
c) kino
Podsumowanie lekcji
- Czy umiejętność czytania planu miast
- Tak, ponieważ można zaplanować sobie
przydaje się w codziennym życiu
wycieczkę po mieście
- Nawet będąc samemu w nieznanym
mieście, mając plan i umiejąc z niego
korzystać nie jesteśmy bezradni
- Można się z niego dużo dowiedzieć o
mieście i interesujących nas obiektach np.
sportowych, kulturalnych itp..
- Ocena aktywności uczniów.
- Praca domowa:
Wybierz dowolne miejsce w Sosnowcu, które chciałbyś nam pokazać (krótko umotywuj swój
wybór). Na podstawie planu Sosnowca opracuj trasę SP - 46 - „Twoje miejsce” - SP 46.
Oblicz długość trasy (czy będzie to wycieczka piesza?, Czy musimy skorzystać z komunikacji
miejskiej, jeżeli tak, to, czym tam dojedziemy?).
Klasa IV Mapa w nauczaniu przyrody
Temat:Sosnowiec na mapach w atlasie geograficznym dla kl. IV
Cele:
Ogólne - Zapoznanie uczniów z mapami, które są w atlasie dla kl. IV,
- wdrażanie uczniów do samodzielnej pracy i aktywnego udziału w lekcji,
- doskonalenie umiejętności w posługiwaniu się różnymi mapami
Szczegółowe:- Uczeń rozumie pojęcia: mapa poziomicowa, topograficzna,
hipsometryczna, wyżyna, dopływ, rzeka główna, rzeźba, skały
powierzchniowe, użytkowanie ziemi,
- umie pokazać na mapie miasto, w którym mieszka i czytając legendy
różnych map, na ich podstawie powiedzieć coś o swojej „małej ojczyźnie”
Metody pracy: Praca z mapą, pogadanka, Termin: Listopad ( przed omawianiem
krajobrazów Polski) Czas: 1 godzina lekcyjna
Środki dydaktyczne: - Mapy ścienne Polski, Atlas dla kl. IV - PPWK - Wrocław, 1988
redaktor atlasu Antoni Szymanek, mapa konturowa Polski
Przebieg lekcji:
Nauczyciel - jego czynności i wypowiedzi Uczniowie - ich czynności i wypowiedzi
Powtórzenie:
1. Odszukaj na mapie hipsometrycznej
- Sosnowiec leży w południowej Polsce na
Sosnowiec
Wyżynie Śląskiej.
- W której części Polski leży twoje miasto, - Wyżyna to obszar leżący wyżej niż nizina
przeczytaj nazwę krainy geograficznej.
od 300 m n.p.m. ( w Polsce od 200 m
- Przypomnij nam definicję wyżyny
n.p.m.) o małych wysokościach
względnych do 300 m.
- Jakim kolorem wyżyna jest zaznaczona
- Najczęściej są to różne odcienie koloru
na mapie hipsometrycznej?
żółtego, ale może też być zaznaczona
kolorem pomarańczowym, czerwonym
,jeżeli jest wysoko położona nad
poziomem morza np. Wyżyna Tybet w
- Podaj definicję rzeki głównej i dopływu. Azji.
- Rzeka główna to rzeka, która uchodzi do
morza, a dopływ to rzeka, która kończy
- Podaj nazwę rzeki, która przepływa przez swój bieg w innej rzece.
Sosnowiec. Czy jest to rzeka główna, czy - Przez Sosnowiec przepływa rzeka
dopływ?
Przemsza, lewostronny dopływ Wisły.
- Przypomnij trzy czynności, które należy -Należy zorientować mapę,
wykonać, aby dobrze czytać mapę.
-odczytać skalę mapy,
- przeczytać legendę mapy.
2. Na dzisiejszej lekcji dowiemy się jak
- Uczniowie zapisują temat:
wiele informacji otrzymamy o Sosnowcu
Sosnowiec na mapach Polski
czytając mapy w naszym atlasie
zamieszczony w atlasie dla kl. V.
geograficznym.
3. Co to jest atlas geograficzny?.
4. Na okładce atlasu masz 6 map
poziomicowych
- Przypomnij zasady powstawania tego
rodzaju mapy. Co to jest poziomica?.
5. Na str3 twojego atlasu masz zdjęcie
lotnicze, plan, mapę topograficzną i
hipsometryczną.
Powiedz, czy one różnią się od siebie
6. Chcąc zebrać najwięcej informacji o
Sosnowcu, należy korzystać z:
Atlas to zbiór map.
Poziomica to linia, która łączy punkty o tej
samej wysokości bezwzględnej za pomocą
poziomic można przedstawić rzeźbę terenu
na mapach tj. formy wypukłe i wklęsłe,
stoki strome i łagodne, zbocza strome i
łagodne, linie grzbietowe i ściekowe.
Plan jest najbardziej dokładny
(przypomina nawet zdjęcie lotnicze),
ponieważ plan ma dużą skalę 1:10000.
Na mapie topograficznej są poziomice, ale
mapa ta nie jest tak dokładna jak plan,
ponieważ skala mapy topograficznej jest
1:250 000 mapa hipsometryczna zawiera o
wiele mniej szczegółów niż plan, mapa
topograficzna. Skala mapy
hipsometrycznej 1:2500 000.
Na mapie hipsometrycznej nie ma
poziomic, tylko na ich podstawie
narysowane są warstwice.
Najwięcej dowiemy się z planu miasta,
później z mapy topograficznej, najmniej z
mapy hipsometrycznej.
7. Plan Sosnowca czytaliśmy na
wcześniejszych lekcjach.
Teraz dowiemy się, co możemy przeczytać
np. mapy na str. 12-13.
- Jaki to rodzaj mapy?.
Jest to mapa topograficzna 1:250 000
8. Przeczytaj nazwy krain geograficznych,
które graniczą z Wyżyną Śląską
WYŻYNA
NIZINA
ŚLĄSKA
KOTLINA
RACIBORSKA
NIZINA
ŚlĄSKA
9. Na Wyżynie Śląskiej jest bardzo dużo
miast, czy granice między tymi miastami
są wyraźne?.
- Przeczytaj nazwę kilku miast.
- W której części obszaru zabudowanego
leży Sosnowiec?
KRAKOWSKOCZĘSTOCHOWSKA
WYŻYNA
ŚLĄSKA
KOTLINA
OŚWIĘCIMSKA
Na Wyżynie Śląskiej leżą takie miasta jak
m. in. Zabrze, Gliwice, Ruda Śląska,
Piekary Śląskie, Bytom, Świętochłowice,
Chorzów, Siemianowice, Katowice,
Będzin, Czeladź, Sosnowiec, Mysłowice,
Dąbrowa Górnicza.
- Miasta te są bardzo blisko siebie
położone, dlatego, granice między nimi są
niewyraźne.
Miasta te są połączone gęstą siecią
komunikacyjną.
11. Przeczytaj nazwy rzek, które
przepływają przez twoje miasto.
- Odczytaj z mapy miejscowości, przez
które płynie Przemsza, zanim dopłynie do
Wisły.
12. Odczytaj wartości poziomic
zaznaczonych na mapie topograficznej w
okolicach Sosnowca.
13. Przeczytaj nazwy dzielnic Sosnowca.
- Sosnowiec leży we wschodniej części
tego skupiska miast.
- Przez miasto przepływa Czarna
Przemsza, do której wpada Brynica oraz
Biała Przemsza i jej dopływ Bobrek, w
południowej części miasta Czarna
Przemsza łączy się z Białą Przemszą i
tworzą rzekę Przemszę, która płynie przez
Mysłowice dzielnice Jaworzna - Jeleń,
Chełmek koło zbiornika Dziećkowice w
okolicy miejscowości Gorzów Przemsza
wpada do Wisły.
- 240 m. n.p.m., 260 m. n.p.m., 280 m.
n.p.m.
- Na mapie topograficznej podpisane są
tylko dzielnice wschodnie tj. Zagórze,
Klimontów, Kazimierz Górniczy, Maczki.
14. W której części Sosnowca jest
- Najwięcej lasów i łąk jest we wschodniej
najwięcej lasów i łąk?.
części Sosnowca.
15. Otwórz atlas na str.. 20-21.
- Polska - mapa typów rzeźby i skał
- Przeczytaj nazwę tej mapy.
powierzchniowych
- Odczytaj, jakie tereny dominują w
- Tereny faliste, tylko w części płd.-wsch.
Sosnowcu.
tereny równinne.
- Na podstawie legendy mapy, odpowiedz, - W części zachodniej miasta są to
jakie skały powierzchniowe są w naszym
piaskowce i łupki, nad Białą Przemszą:
mieście.
piaski, żwiry, iły, w części płn.: wapienie.
16. Otwórz atlas na str.. 22-23.
- Polska - mapa użytkowa ziemi.
- Przeczytaj nazwę tej mapy.
- W Sosnowcu występuje dużo
- Czego dowiesz się o Sosnowcu z tej
nieużytków, tylko w części wschodniej
mapy?.
miasta są lasy i łąki.
17. Na str.. 24 w twoim atlasie jest podział
administracyjny Polski.
- Zobacz, do jakiego województwa należy - Sosnowiec to miasto położone w
Sosnowiec.
województwie śląskim..
Podsumowanie
Czy umiejętność czytania różnego rodzaju Tak, ponieważ można dowiedzieć się dużo
map jest przydatna w życiu?
ciekawych rzeczy o dowolnym miejscu na
ziemi nawet nie mając książki.
- Wniosek: Uczniowie zapisują go do
zeszytu.
Mapa jest bardzo ważnym źródłem
informacji geograficznych, dlatego należy
umieć ją czytać!.
Ocena aktywności uczniów.
Praca domowa:
Narysuj mapę konturową Polski i zaznacz na niej Sosnowiec.
Opracowała: mgr Barbara Wybraniec