Książę tego świata - towarzystwo uniwersyteckie fides et ratio

Książę tego świata
B
ardzo zaniepokoił mnie następujący fragment z opisu
kuszenia Pana Jezusa: Diabeł „pokazał Mu w jednej chwili
wszystkie królestwa świata i rzekł do Niego: Tobie dam
potęgę i wspaniałość tego wszystkiego, bo mnie są poddane i mogę je
odstąpić komu chcę” (Łk 4,5n). Nie umiem tych słów pogodzić z moją
wiarą, którą tak prosto oddaje modlitwa Psalmisty, że „Twoje jest niebo
i Twoja jest ziemia, Ty założyłeś świat wraz z tym, co go napełnia”
(89,12). Również sam Pan Jezus mówił o sobie, że „dana Mi jest wszelka
władza w niebie i na ziemi” (Mt 28,18).
A tu szatan powiada, że jemu są poddane wszystkie królestwa
ziemi i że może je odstąpić, komu zechce. Ciekawa jestem, czy na te
słowa powoływali się manichejczycy. Bo to przecież oni tak uczyli: że
jest królestwo zła i królestwo dobra, i że dobry Bóg nie jest
wszechmocny, bo Jego władza nie sięga tam, gdzie rządzi Jego
przeciwnik. A przecież to nieprawda! Przecież Panem jest Chrystus! To
Jego woli podlega wszystko, również nasza ziemia! Szatan jest tylko
buntownikiem! Problem jednak w tym, że tego fragmentu Łk 4,5n nie
mogę wykreślić z Ewangelii, a on się zupełnie nie zgadza z moją wiarą.
Już w II wieku ery chrześcijańskiej powyższe pytanie podjął święty
Ireneusz. Bogu - wyjaśniał - podlega wszystko do tego stopnia, że nawet
jeden wróbel nie upadnie bez Jego woli na ziemię. Co wobec tego znaczą
przechwałki szatana, że jemu poddana jest cała ziemia i że może nią
dowolnie dysponować?
1
„Diabeł - odpowiada na to pytanie Ireneusz - mówi to uniesiony
pychą. Stworzenie bowiem nie podlega jego władzy. Przecież i on sam jest
jednym ze stworzeń. I nie on przydziela ludziom ludzkie królestwa, ale
dzieje się to za zrządzeniem Boga Ojca - podobnie jak inne sprawy
dotyczące ludzi. Otóż Pan powiada: diabeł kłamcą jest od początku i w
prawdzie nie wytrwał (por. J 8,44). Jeżeli więc jest kłamcą i nie trwa w
prawdzie, to rzecz jasna, nie ma prawdy w jego słowach, że <to wszystko
mnie jest poddane i mogę to odstąpić komu chcę>. Mówiąc to, kłamie”1.
Tak, kusiciel kłamał. Jednak jest on zbyt inteligentny na to, żeby
mówić kłamstwa całkowicie wyssane z palca. On w swoim kłamstwie
posługiwał się prawdą, tyle że ją wypaczał. Bo jest faktem, niestety, że ma
on jakąś władzę nad ludźmi. Sam Pan Jezus nazywał go „władcą tego
świata” (J 14,30). Rzecz jednak w tym, że Syn Boży przyszedł do nas po
to, żeby położyć kres tej jego władzy nad nami. I szatan dobrze o tym
wiedział. „Czego chcesz od nas, Jezusie Nazarejczyku? - wołał duch
nieczysty na samym początku Jego publicznej działalności. - Przyszedłeś
nas zgubić!” (Mk 1,24).
Na czym polega ta złamana przez Zbawiciela władza szatana nad
światem i kto mu ją przekazywał? Otóż jest to władza destrukcyjna, a
polega ona na tym, że to wszystko, co buntuje się przeciw Bogu, Źródłu
życia i sensu, wchodzi w wytworzone autodestrukcją szatana pole
zniszczenia i zmierza ku nieuchronnej śmierci. Był zatem szatan władcą
tego świata trochę analogicznie, jak Hitler był władcą Polski (z tą jednak
różnicą, że Hitlera do Polski nikt nie zapraszał): jako wróg i przeklętnik,
który zabija i niszczy, w którego władzy nie ma nic pozytywnego
Bo podobnie jak ziemia, której nie ożywia już woda, przemienia się
w pustynię - tak my, kiedy gubimy dostęp do Tego, który jest Miłością,
zaczynamy rozpadać się duchowo, a nawet społecznie, gdyż coraz bardziej
1
Zdemaskowanie i odparcie fałszywej gnozy, 5,22,2.
2
ogarnia nas kłamstwo, egoizm i nienawiść. I w tym właśnie sensie
podlegamy wówczas władzy szatana.
Spod
tej
śmiercionośnej
władzy
wyzwolił
nas
Chrystus.
Przypomnijmy sobie, co On sam mówił na ten temat. „Teraz odbywa się
sąd nad tym światem - mówił na pięć dni przed swoim ukrzyżowaniem. Teraz władca tego świata zostanie precz wyrzucony” (J 12,31). „Widziałem
szatana, spadającego z nieba jak błyskawica” (Łk 10,18) - skomentował
wcześniej ewangelizacyjną wyprawę siedemdziesięciu dwóch uczniów.
„On - wysławia Przedwiecznego Ojca za zbawczy czyn Chrystusa
Pana Apostoł Paweł - uwolnił nas spod władzy ciemności i przeniósł do
królestwa swego umiłowanego Syna” (Kol 1,13). I zaraz na następnej
stronie tego samego listu: „Po rozbrojeniu Zwierzchności i Władz, jawnie
wystawił je na widowisko, powiódłszy je dzięki Niemu w triumfie” (2,15).
Prawa ducha są jednak inne niż prawa społeczne. Kiedy została
złamana potęga Hitlera, skończyła się jego przeklęta władza - tyle że
światu nie brakuje innych przeklętników, większych i mniejszych, którzy
sięgają po władzę niszczenia tego, co dobre i piękne, a nawet po władzę
zabijania swoich bliźnich. Inaczej jest z potęgą szatana. Pan Jezus złamał
ją nieodwołalnie i raz na zawsze. Jednak Jego zwycięstwo musi zostać
„ratyfikowane” przez każdego z nas poszczególnie. Władzy szatana
przestają podlegać tylko ci, którzy naprawdę jej nie chcą i szukają przed
nią ochrony na drodze Bożych przykazań i w całkowitym powierzeniu się
Chrystusowi i Jego łasce.
Chociaż więc Pan Jezus wybawił nas wszystkich spod władzy
szatana, nadal wielu ludzi jej podlega. Taki jest ich wybór, sami tego chcą.
Nieraz nawet zło aż tak się rozpanoszy, że człowieka ogarnia podobne
uczucie, jak kiedyś Apostoła Jana, kiedy ubolewał, iż „cały świat leży w
3
mocy Złego” (1 J 5,19). Obyśmy tylko w takim momencie nie dopuścili do
siebie zwątpienia w ostateczne zwycięstwo Chrystusa!
Wczytajmy się jednak w radość tych wszystkich, którzy przyjęli
Zbawiciela i zostali uwolnieni z niewoli szatana. „Z radością dziękujcie
Ojcu, który was uzdolnił do uczestnictwa w dziale świętych w światłości!
On uwolnił nas spod władzy ciemności i przeniósł do królestwa
swego umiłowanego Syna, w którym mamy odkupienie - odpuszczenie
grzechów!” (Kol 1,12-14) - entuzjazmuje się Apostoł Paweł w imieniu tych
wszystkich, których aż do końca świata Chrystus Pan będzie obdarzał
wolnością.
Co to za radość, wiedzą to zwłaszcza ci wszyscy, którzy znaleźli
Chrystusa po latach niewoli w łapach tego przeklętego „Władcy”, „ducha,
który działa teraz w synach buntu” (Ef 2,2), który odważył się kusić
samego Zbawiciela. „Jednak - Paweł w coraz to nowych sformułowaniach
będzie dziękował za dar wyzwolenia - Bóg, będąc bogaty w miłosierdzie,
przez wielką swą miłość, jaką nas umiłował, i to nas, umarłych wskutek
występków, razem z Chrystusem przywrócił do życia!” (Ef 2,4).
Już należymy do Chrystusa i On jest naszym Władcą, ale nie
jesteśmy jeszcze bezgrzeszni. Dlatego diabeł nie traci nadziei, że jeszcze
odzyska władzę nad niektórymi z nas. Musimy więc być czujni: „Bądźcie
trzeźwi! Czuwajcie! Przeciwnik wasz, diabeł, jak lew ryczący krąży,
szukając kogo pożreć” (1 P 5,8). Przyjdzie też nam jeszcze stoczyć z nim
niejedną walkę. Długi fragment Listu do Efezjan, gdzie o tym się mówi,
zaczyna się od zdania: „Obleczcie pełną zbroję Bożą, byście mogli się ostać
wobec podstępnych zakusów diabła” (Ef 6,11).
Dopiero po dopełnieniu obecnej pielgrzymki będziemy do Chrystusa
należeli bez reszty i szatan nie będzie miał do nas żadnego dostępu. Chyba
że - Boże, bądź miłosierny i do tego nie dopuść! - ktoś z nas należeć będzie
bez reszty do szatana.
4