Pracując zdalnie w CAFE, czyli komputeryzacja a bezrobocie (liceum)
advertisement
Temat: Pracując zdalnie w CAFE, czyli komputeryzacja a bezrobocie Autor: Krystyna Brząkalik Skrócony opis zajęć: Uczniowie analizują zmiany na rynkach pracy, jakie pojawiają się w związku z komputeryzacją i stosowaniem nowych technologii informacyjnych. poznają różne formy pracy zdalnej, określając jej wady i zalety. Dowiadują się, na czym polega tzw. bezrobocie technologiczne i jakie mogą być jego skutki dla gospodarki. Wskazują plusy i minusy komputeryzacji dla przedsiębiorstw, pracowników i konsumentów. Poziom: Szkoła ponadgimnazjalna Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół ponadgimnazjalnych IV etap edukacyjny Podstawy przedsiębiorczości Treści nauczania – wymagania szczegółowe: 5. Przedsiębiorstwo. Uczeń: 10) charakteryzuje czynniki, wpływające na sukces i niepowodzenie przedsiębiorstwa. 6. Rynek pracy. Uczeń: 3) analizuje własne możliwości znalezienia pracy na rynku lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim 4) wyszukuje oferty pracy, uwzględniając własne predyspozycje i możliwości; Cele zajęć: Uczeń powinien: - wiedzieć, na czym polega praca zdalna i analizować przykładowe oferty tego typu pracy - określić zmiany, jakie zachodzą na rynkach pracy pod wpływem nowych technologii - wymienić skutki komputeryzacji gospodarki dla pracowników, przedsiębiorców, konsumentów - uświadomić sobie, jaki wpływ mają przemiany na rynkach pracy na podejmowanie decyzji o wyborze ścieżki kształcenia i przyszłego zawodu Pojęcia kluczowe: Bezrobocie - zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia. Bezrobocie jawne - kategoria bezrobocia odnosząca się do osób niepracujących i gotowych do podjęcia pracy, a ujawniających swoją sytuację poprzez rejestrację w Urzędach pracy. Obejmuje wszystkich, którzy znajdują się w oficjalnej ewidencji statystycznej. Bezrobotny - osobę niezatrudniona, nieprowadząca działalności gospodarczej i niewykonująca innej pracy zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy). Bezrobocie technologiczne – bezrobocie wynikające z postępu technicznego, który powoduje zastępowanie pracy ludzi pracą maszyn i urządzeń. Ma ono charakter tymczasowy, do chwili przesunięcia zasobów zwolnionej siły roboczej do nowych zastosowań. Rynek pracy – rynek, na którym pracownicy oferują swoją pracę, a pracodawcy zgłaszają na pracę zapotrzebowanie. Pracodawcy zgłaszają więc popyt na pracę (oferują miejsca pracy), zaś pracownicy decydują o podaży pracy. W rezultacie konfrontacji popytu na pracę i podaży pracy ustala się jej cena, czyli płaca. Praca zdalna - forma organizacji pracy polegająca na świadczeniu pracy poza jednostką organizacyjną pracodawcy za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Produktywność pracy - ilość dóbr lub usług wytworzonych przez pracownika w jednostce czasu. Produktywność jest miarą sprawności gospodarowania, może być określana dla przedsiębiorstwa, procesu gospodarczego, gałęzi gospodarczej lub całej gospodarki danego państwa. Zadanie nr 1 Praca z komiksem „CAFE” Poproś uczniów, by zapoznali się z komiksem „CAFE”, którego autorem jest Jacek Krumholc. Komiks został wyróżniony w VIII edycji konkursu FOR. Uczniowie w małych zespołach przygotowują, a następnie prezentują na forum odpowiedzi na pytania: - Dlaczego przechodnie byli niezadowoleni, obserwując wnętrze kawiarni? - Dlaczego goście lokalu byli niezadowoleni z reakcji przechodniów? - Na czym polegało nieporozumienie? - Jakie zjawisko gospodarcze jest tematem komiksu? - Jak zmieniają się formy pracy dzięki komputeryzacji? - Jakie plusy i minusy ma praca zdalna? Podsumowując wypowiedzi uczniów powiedz, że praca zdalna jest wykonywana poza siedzibą przedsiębiorstwa. Zapiszcie na tablicy w odrębnych kolumnach zalety i wady tej formy pracy. Sprawdź, czy uczniowie są świadomi, że praca zdalna niesie z sobą również niedogodności (np. brak bezpośredniego kontaktu ze współpracownikami, konieczność samodzielnego rozwiązywania bieżących problemów itd.). Poproś uczniów, by wyszukali w prasie czy Internecie kilka przykładowych oferty tego typu pracy na lokalnym, regionalnym krajowym rynku pracy i opisali je według kategorii, uwzględnionych w tabelce. Rodzaj pracy Zawód Firma Obowiązki pracownika na tym stanowisku Wymagania wobec kandydata Oferowane warunki pracy Po przedstawieniu przez klasę różnych możliwości pracy zdalnej zapytaj uczniów, czy chcieliby w przyszłości wykonywać tego typu pracę. Poproś ochotników o uzasadnienie opinii. Zadanie nr 2 Komputeryzacja a zmiany na rynku pracy Podziel uczniów na cztery zespoły, rozdaj tekst artykułu dotyczącego przekształceń na rynkach pracy, które następują w związku z komputeryzacją i automatyzacją. Jeżeli prowadzisz zajęcia w sali komputerowej, udostępnij link do artykułu Marty Kowalówka, „Robot zamiast pracownika?” http://www.rynekpracy.pl/artykul.php/typ.1/kategoria_glowna.32/wpis.904 Uczniowie mogą też wykorzystać informacje, zawarte w innych tekstach na ten temat, w materiale pomocniczym FOR lub artykułach wyszukanych samodzielnie, przykładowo: Maciej Bitner, Rafał Starościk, Piotr Szczerba: Czy robot zabierze ci pracę? Sektorowa analiza komputeryzacji i robotyzacji europejskich rynków pracy http://wise-europa.eu/wp-content/uploads/2016/03/PolicyWorking-WISE-_nr1_141029.pdf http://www.bankier.pl/wiadomosc/702-zawody-z-ryzykiem-ze-zastapia-nas-roboty7216885.html http://www.for.org.pl/pl/a/3559,Raport-Nastepne-25-lat-Jakie-reformy-musimyprzeprowadzic-by-dogonic-Zachod Wybór tekstów jest zależny od możliwości i zainteresowań uczniów oraz czasu, jakim dysponujesz. Fragmenty zostały zamieszczone w scenariuszu jako materiały pomocnicze. Następnie przydziel każdemu zespołowi jedno z zagadnień, które reprezentanci grup omówią na forum klasy: 1. Skutki komputeryzacji i robotyzacji dla przedsiębiorstw. 2. Skutki przemian technologicznych w firmach dla pracowników. 3. Bezrobocie technologiczne - zawody zagrożone 4. Przewidywane zmiany w polskiej gospodarce - czy komputeryzacja wpłynie na poziom bezrobocia? Sprawdź, czy uczniowie rozumieją terminologię, zastosowaną w artykule. Posługując się słownikiem, wyjaśniaj podstawowe pojęcia, m. in. związane z bezrobociem. Wysłuchaj wspólnie z klasą wystąpień przedstawicieli zespołów. Poleć, by wypisali na tablicy najważniejsze informacje, dotyczące skutków komputeryzacji dla firm, pracowników oraz całej gospodarki. Sprawdź, czy uwzględnili możliwe konsekwencje dla przedsiębiorstw (obniżenie kosztów pracy, zwiększenie inwestycji w nowoczesne technologie, zwiększenie produktywności, spadek popytu na pracowników, wykonujących proste prace itd.) oraz osób pracujących (konieczności przekwalifikowania się, rozwijania kompetencji cyfrowych, zmniejszenie liczby miejsc pracy w niektórych zawodach itp.) i dla całej gospodarki (m. in. wzrost bezrobocia technologicznego, tworzenie nowych miejsc pracy, unowocześnienie gospodarki). Na zakończenie zapytaj ochotników, jakie wnioski dla planowania ich własnej przyszłości zawodowej wynikają z analizy artykułów? Jaki powinni wybrać zawód, jakiego rodzaju kompetencje zdobywać? Materiały pomocnicze do zadania nr 2 Marta Kowalówka, „Robot zamiast pracownika?” Źródło: http://www.rynekpracy.pl/artykul.php/typ.1/kategoria_glowna.32/wpis.904 Do 2025 roku, dzięki automatyzacji zadań wykonywanych w pracy, koszty zatrudnienia obniżą się o 16% - wynika z badań Boston Consulting Group. Na świecie tańsze roboty będą zastępować ludzi w coraz szybszym tempie. Czy czeka to także Polskę? Zaawansowane technologie mobilne czy chmury obliczeniowe to rozwiązania bez których trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie wielu przedsiębiorstw. Jak wynika z prognoz KPMG, w perspektywie kolejnych dwóch lat, w firmach coraz większego znaczenia nabierze dodatkowo druk 3D, inżynieria biomedyczna, Internet przedmiotów, analiza „wielkich” danych, czy nawet sztuczna inteligencja. Coraz szybszy rozwój nowoczesnych technologii w przedsiębiorstwach potwierdzają również badania Boston Consulting Group (BCG), z których wynika, że nakłady inwestycyjne w roboty przemysłowe będą rosły o 10% w skali roku (w chwili obecnej jest to 2-3%). (…) Jak wynika z badania Warszawskiego Instytutu Studiów Ekonomicznych, Polska należy do ścisłej czołówki państw, które są najbardziej podatne na automatyzację zadań wykonywanych w pracy. Autorzy raportu wskazują, że istnieje silna zależność pomiędzy stopniem rozwoju gospodarczego kraju, a pojawieniem się problemu tzw. bezrobocia technologicznego. Tym samym za państwa najmniej podatne na robotyzację pracy uznano kraje skandynawskie oraz kraje Beneluksu. Przykładowo w Norwegii i Szwajcarii odsetek miejsc pracy zagrożonych automatyzacją wynosi, zdaniem autorów, odpowiednio 17,5 i 18,7%. Natomiast w państwach śródziemnomorskich i Europy Środkowo-Wschodniej odsetek ten jest dużo wyższy. Dla Polski wynosi on 36,1%, co oznacza, że bardziej podatne na robotyzację miejsc pracy są jedynie Węgry. (…) Jakie będą skutki robotyzacji dla pracodawców? Z prognoz BCG wynika, że do 2025 roku zaadaptowanie w miejscach pracy coraz bardziej zautomatyzowanych rozwiązań będzie skutkowało zwiększeniem produktywności w wielu sektorach o ok. 10-30%. Co więcej, zdaniem autorów raportu, dzięki robotyzacji koszty pracy w przyszłej dekadzie obniżą się na świecie średnio o 16%. Dzięki przeniesieniu wykonywanych zadań na roboty, koszty pracy obniżą się w największym stopniu w Korei Południowej (do 2025 roku o 33%). Na drugim miejscu pod tym względem znalazła się Japonia (25%), a na trzecim Kanada (24%). Jeśli chodzi o Polskę, oszczędności w kosztach pracy mają wynieść nieco mniej niż wyniosła średnia, bo 13%. Niemniej jednak to i tak dużo w porównaniu do badanych państw europejskich – większe oszczędności wynikające z obniżenia kosztów zatrudnienia będą dotyczyły tylko Wielkiej Brytanii, Niemiec i Czech. Pomimo szybkiego rozwoju technologii wiele grup zawodowych nie jest narażonych na negatywne skutki automatyzacji. Chodzi tu przede wszystkim o zawody, gdzie wymagana jest duża kreatywność, wysokie zdolności interpersonalne, a w ramach których obowiązki służbowe nie są wykonywane rutynowo. Autorzy raportu WISE do takich zawodów zaliczyli m.in. dyrektorów, kierowników, prawników, marketingowców, sprzedawców, analityków, czy nauczycieli. Niemniej jednak z punktu widzenia niektórych grup zawodowych, szybka automatyzacja w miejscu pracy niekoniecznie jest korzystna, gdyż może ona skutkować wspomnianym na wstępie bezrobociem technologicznym. Które zawody są najbardziej narażone? Jak wynika z raportu WISE, w perspektywie 20 lat, w wyniku automatyzacji na rynku pracy spadnie zapotrzebowanie przede wszystkim na robotników w przetwórstwie spożywczym, pracowników administracyjnych, czy pracowników obrotu pieniężnego. Inne zagrożone grupy zawodów to: pracownicy obrotu pieniężnego, pomoce i sprzątaczki domowe, biurowe, hotelowe, robotnicy pomocniczy w górnictwie i budownictwie, maszyniści kolejowi, dyżurni ruchu, kasjerzy, operatorzy maszyn i urządzeń górniczych, monterzy, kierowcy ciężarówek i autobusów, pozostali pracownicy przy pracach prostych. Materiał pomocniczy FOR „Komputer a praca, czy to się opłaca?” – cyfryzacja a mit bezrobocia. Niejednokrotnie można spotkać się z opiniami mówiącymi o tym, że komputery powodują wzrost bezrobocia. Innymi słowy: przez fakt postępu technicznego ludzie są zastępowani przez maszyny i tracą bezpowrotnie pracę. Otóż nic bardziej mylnego! W kwietniu 1861r. w Łódzkim Okręgu Przemysłowym miał miejsce Bunt Tkaczy Ręcznych. Protestowali oni przeciwko mechanizacji pracy (czyli de facto byli przeciwni postępowi technologicznemu). W ramach protestu niszczyli maszyny, na których mieli pracować. Wskutek tego poziom rozwoju włókiennictwa nie zwiększył się (wszak maszyny zostały zniszczone), zaś bezrobocie wcale nie spadło. Jedynie zmarnowano olbrzymie fundusze na produkcję maszyn. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu większość procesów produkcyjnych odbywała się przy użyciu siły roboczej pod postacią rąk ludzkich. Jednak postanowiono uprościć sobie pracę. W rolnictwie zamiast długo kosić pole kosami przez wiele osób postanowiono do pracy zaprząc kombajn. Nie spowodowało to wzrostu bezrobocia. Ludzie dotychczas koszący ręcznie zboże rzeczywiście przestali być potrzebni w rolnictwie, okazało się że mniejsza liczba pracowników jest w stanie wyprodukować coraz większe ilości żywności. Jednocześnie wzrosło zapotrzebowanie na siłę roboczą przy produkcji kombajnów czy ich obsługę na polu, a także na usługi, których jeszcze niedawno nie było. „Od połowy lat 90. odsetek pracujących w rolnictwie spadł z 27% do poniżej 12% w 2014r.”1, co zbliża strukturę zatrudnienia do struktury europejskiej. Również w gospodarce światowej poziom zatrudnienia w ostatnich kilkudziesięciu latach wzrastał, a jednocześnie miał miejsce ogromy postęp technologiczny. Jednocześnie wzrosło zatrudnienie w przemyśle i usługach, a bezrobocie jest dziś znacznie niższe niż w połowie lat 90-tych. Okazuje się, że maszyny wcale nie zastępują rąk ludzkich, lecz jedynie je wspierają. Dziś komputery są dostępne na każdym kroku. Zaawansowaną elektronikę wykorzystuje się niemal wszędzie: w robotyce (przemysł precyzyjny), w medycynie (protezy najnowszej generacji), a nawet w budownictwie (budowa mostów)! Komputeryzacja sprawiła więc, że życie stało się prostsze. Dzięki komputeryzacji pojawiło się także wiele nowych zawodów, zaś wielu pracowników zawodów już istniejących, poprawiło znacząco swoją efektywność. Kilkanaście lat temu mało kto przypuszczał, że analityk Big Data, blogger, specjalista budowy maszyn, twórca gier komputerowych czy doradca finansowy, będą tak poszukiwani na rynku pracy. Dziś rynek cierpi na deficyt specjalistów w tych dziedzinach. Usprawniła się także praca wielu pracowników księgowości (dotychczas księgujący ręcznie), administracji czy nawet transportu kolejowego! Jednak wciąż istnieje wiele zawodów, których pracowników nie zastąpimy maszynami. Należą do nich chociażby pracownicy wymiaru sprawiedliwości, służby zdrowia czy opieki społecznej. Jednak i tam komputery i nowe technologie wpływają na poprawę jakości oferowanych usług i efektywność pracy. (…) Streszczenie raportu FOR „Następne 25 lat. Jakie reformy musimy przeprowadzić, by dogonić Zachód”. http://www.for.org.pl/pl/a/3559,Raport-Nastepne-25-lat-Jakie-reformy-musimyprzeprowadzic-by-dogonic-Zachod Tempo wzrostu gospodarczego ma fundamentalne znaczenie dla poziomu życia każdego z nas, szczególnie w przypadku krajów, które muszą nadrabiać stracony czas, takich jak Polska. Przez ostatnie 25-lat Polska, obok Estonii i Irlandii należała do najszybciej rozwijających się państw członkowskich Unii Europejskiej. Pomimo szybkiego wzrostu w ostatnich 25 latach, jesteśmy szóstym najbiedniejszym państwem w UE. Obecnie poziom PKB na mieszkańca w Polsce, to tylko 54% poziomu Niemiec. (…) Widoczne zagrożenia dla wzrostu gospodarczego Poza ryzykiem kryzysu Polsce grozi systematyczne spowolnienie wzrostu gospodarczego, będące efektem negatywnych tendencji widocznych w trzech podstawowych źródłach wzrostu gospodarczego: pracy, produktywności i inwestycji. Osoby, które przez najbliższe 25 lat będą wchodzić na rynek pracy już się urodziły. Oznacza to, że liczba osób w wieku produkcyjnym będzie spadać. Do 2040 roku spadek ten wyniesie 2,4 mln osób. Gdyby rządzący obniżyli wiek emerytalny do 65 lat dla mężczyzn i 60 dla kobiet, to spadek liczby osób w wieku produkcyjnym sięgnąłby aż 4,5 mln. Stopa inwestycji, która decyduje o ilości kapitału w gospodarce, w Polsce od lat należy do najniższych w regionie. W przeciągu ostatnich 10 lat średnia stopa inwestycji w Europie Środkowo-Wschodniej wynosiła 26%, a w Polsce tylko 21%. W szczególności niepokojące są niskie inwestycje przedsiębiorstw, które są kluczowe dla wzrostu gospodarczego. Praca Odsetek osób pracujących w Polsce w grupie wiekowej 18-67 lat, jest znacznie niższy niż w Niemczech, czy innych dobrze prosperujących państwach Zachodu. Podniesienie odsetka pracujących znacznie osłabi negatywny wpływ starzenia się społeczeństwa na liczbę pracujących. Reformy powinny w szczególności dotyczyć osób starszych (eliminacja możliwości przedwczesnego opuszczania rynku pracy), kobiet (łatwiejsze łączenie obowiązków zawodowych i rodzinnych), młodzieży (łatwiejsze wejście na rynek pracy) i szerokiej kategorii osób najmniej produktywnych (obniżenie ich opodatkowania). Produktywność Wzrostowi produktywności będzie służyć eliminacja istniejących barier, które osłabiają bodźce do przepływu z mniej produktywnych, np. rolnictwa do bardziej produktywnych sektorów, np. usług (z jednej strony 40 mld zł dotacji do rolnictwa zachęca do pozostawania w tym sektorze, z drugiej strony przejście do innych sektorów jest utrudnione, m.in. poprzez brak mieszkań na wynajem w rozwijających się miastach). Szybszemu wzrostowi produktywności będzie także sprzyjać dokończenie prywatyzacji oraz eliminacja wciąż licznych regulacji ograniczających zakres konkurencji. Inwestycje Wzrost stopy inwestycji wymaga przede wszystkim ograniczenia niepewności niepotrzebnie generowanej głównie przez rozmaite regulacje państwowe oraz działania na rzecz wzrostu stopy oszczędności krajowych. Aby ograniczyć tę niepewność rekomendujemy przede wszystkim uproszczenie i poprawę jakości systemu podatkowego (m.in. jedna stawka VAT, nowa ordynacja podatkowa) oraz usprawnienie działalności sądów. W celu podniesienia krajowej stopy oszczędności rekomendujemy ograniczenie wydatków publicznych, prowadzące do wzrostu oszczędności sektora finansów publicznych. Zadanie nr 3 Sukcesy nowoczesnych firm – analiza komiksu www.mebleząbek.com Podziel klasę na kilkuosobowe grupy i rozdaj im komiks „www.mebleząbek.com” Anny Król i Macieja Szymczaka, laureatów II miejsca w VIII edycji konkursu FOR. Poleć zespołom, by po przeczytaniu komiksu odpowiedzieli na pytania: - W jakiej sytuacji znalazł się tartak i pracujące tam zwierzęta? - Jak problem postanowił rozwiązać bohater komiksu, a jak jego koledzy? - Dlaczego przedsiębiorca odniósł sukces rynkowy? - Jakie zjawiska gospodarcze zostały przedstawione w utworze? Wysłuchaj odpowiedzi ochotników i zwróć uwagę na cechy i umiejętności bohatera komiksu, który wykazał kreatywność i unowocześnił metody sprzedaży. Dzięki temu zdobył nowych klientów, zwiększył produkcję i zatrudnienie. Poleć uczniom, by przygotowali krótką wypowiedź o losach firmy, przedstawionej w komiksie, używając terminów i pojęć ekonomicznych, m. in. : przedsiębiorstwo, pracownicy, bezrobocie, rynek pracy, komputeryzacja, sprzedaż, przychody, popyt, podaż, produkcja, eksport itp. Wysłuchaj wraz z klasą przedstawicieli zespołów, wybierzcie najciekawszą wypowiedź, w której zastosowano poprawnie terminologię ekonomiczną. Poproś uczniów, by wymienili znane im usługi, jakie są dostępne dla klientów dzięki komputeryzacji i stosowaniu przez firmy i instytucje nowych technologii informacyjnych. Sporządźcie taką listę na tablicy. Sprawdź, czy uczniowie wymienili np. e- bankowość, sprzedaż w sklepach internetowych, produkcję gier komputerowych, składanie aplikacji przez Internet, załatwianie spraw obywatelskich w urzędach (ePUAP). Podsumowując ćwiczenie zapytaj, jakie ułatwienia w codzienne życie uczniów, życie ich rodzin i lokalnych społeczności wprowadziła komputeryzacja i nowe technologie informacyjne. Podsumowanie Na zakończenie zajęć poleć uczniom, by pracując w kilkuosobowych zespołach wypisali na karcie papieru w oddzielnych kolumnach plusy i minusy komputeryzacji gospodarki. Podkreśl, że uczniowie powinni uwzględnić wszystkie znane im konsekwencje zmian dla różnych podmiotów: m. in. konsumentów, pracowników, pracodawców, przedsiębiorstw. Reprezentanci grup powinni przedstawić ustalenia zespołów na forum klasy. Zadanie domowe Przygotuj krótką wypowiedź na temat: Jak komputery i nowe technologie mogą zmienić nasze życie za 10 – 15 lat? Pytania sprawdzające: 1. Komputeryzacja w gospodarce polega na: a) obniżeniu cen sprzętu komputerowego i spadku popytu na maszyny b) zatrudnianiu specjalistów - informatyków w każdej firmie c) wprowadzaniu komputerów oraz komunikowania się przez internet do przedsiębiorstw, instytucji, urzędów 2. Przyczyną tzw. bezrobocia technologicznego jest: a) brak wiedzy i niskie kwalifikacje robotników b) postęp techniczny w gospodarce, dzięki któremu praca ludzka jest zastępowana pracą maszyn i urządzeń c) eksport maszyn i urządzeń do innych krajów. 3. Na rynku pracy: a) pracownicy zgłaszają podaż, a pracodawcy – popyt na pracę b) pracownicy zgłaszają popyt, a pracodawcy - podaż pracy c) podaż pracy jest całkowicie zależna od polityki społecznej państwa 4. Produktywność pracy to inaczej: a) wysokość wynagrodzenia, oferowanego przez pracodawcę pracownikowi b) umiejętność posługiwania się nowymi technologiami przez pracownika c) wartość produkcji wytworzonej w danym okresie przez jednego pracującego 5. Praca zdalna jest inaczej nazywana: a) pracą tymczasową b) pracą na odległość c) pracą pozaetatową Poprawne odpowiedzi: 1 c, 2 b, 3a , 4 c, 5 b
