Prognoza oddziaływania na środowisko
advertisement
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Autorka: inż. Justyna Karolczak Poznań, październik 2015 r. Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Spis treści I. WSTĘP ................................................................................................................................... 3 1. 2. 3. 4. Podstawy formalno-prawne opracowania .............................................................................. 3 Cele i zakres opracowania .................................................................................................... 3 Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy .................................................................. 4 Źródła informacji wykorzystane w opracowaniu ..................................................................... 4 II. OCENA AKTUALNEGO STANU I FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA .................. 6 1. 2. 3. 5. 6. Położenie obszaru badań...................................................................................................... 6 Aktualny stan zagospodarowania i użytkowania terenu .......................................................... 7 Charakterystyka fizjograficzna terenu.................................................................................... 8 Ochrona prawna zasobów przyrodniczych i walorów krajobrazowych .................................... 15 Stan, jakość i zagrożenia środowiska przyrodniczego ........................................................... 16 III. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU, JEGO GŁÓWNYCH CELACH I POWIĄZANIACH ................................................................................................................ 21 1. Cel projektu planu miejscowego ......................................................................................... 21 2. Ustalenia projektu planu miejscowego ................................................................................ 21 3. Powiązanie ustaleń projektu planu miejscowego z innymi dokumentami................................ 22 4. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu miejscowego ......................................................................................................................... 22 IV. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTU PLANU MIEJSCOWEGO ............................................................. 23 V. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA SZCZEBLA MIĘDZYNARODOWEGO, WSPÓLNOTOWEGO I KRAJOWEGO ORAZ SPOSOBY, W JAKICH ZOSTAŁY ONE UWZGLĘDNIONE W OPRACOWYWANYM DOKUMENCIE ......................................... 24 VI. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE USTALEŃ PROJEKTU MPZP NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA .......................................................... 26 1. Wpływ na warunki klimatyczne i stan higieny atmosfery ...................................................... 26 2. Wpływ na klimat akustyczny .............................................................................................. 29 3. Oddziaływanie na krajobraz................................................................................................ 31 4. Oddziaływanie na rzeźbę terenu, powierzchnię ziemi i glebę................................................. 32 5. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne .......................................................... 33 6. Oddziaływanie na szatę roślinną, faunę oraz różnorodność biotyczną .................................... 35 7. Oddziaływanie na formy ochrony przyrody .......................................................................... 37 8. Emitowanie promieniowania elektromagnetycznego ............................................................. 37 9. Oddziaływanie na dobra materialne i dziedzictwo kulturowe ................................................. 38 10. Oddziaływanie na ludzi ..................................................................................................... 39 11. Oddziaływanie transgraniczne........................................................................................... 41 12. Oddziaływanie na zasoby naturalne .................................................................................. 41 VII. ROZWIĄZANIA ZAPOBIEGAJĄCE LUB OGRANICZAJĄCE NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO, W TYM ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE .................................................................................................................................................. 42 VIII ANALIZA I OCENA ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH DLA USTALEŃ PROJEKTU MPZP .................................................................................................................. 44 IX. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PLANU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA .......................................................................................................... 44 X. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ............................................ 45 2 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska I. WSTĘP 1. Podstawy formalno-prawne opracowania Konieczność sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wynika przede wszystkim z zapisów: art. 51, ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko1; art. 17, pkt. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym2. Prognoza jest sporządzana obowiązkowo do każdego projektu planu miejscowego lub jego zmiany chyba, że Burmistrz, po uzgodnieniu z niżej wymienionymi organami uzna, iż realizacja postanowień danego dokumentu nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko. Następnie organ opracowujący projekt planu poddaje go wraz z prognozą opiniowaniu przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Organ opracowujący projekt planu bierze pod uwagę ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko oraz opinie ww. organów, a także rozpatruje uwagi i wnioski zgłaszane z udziałem społeczeństwa. W przedmiotowym opracowaniu wykorzystano również wymagania aktów prawnych związanych z ochroną środowiska i innych przepisów odrębnych. 2. Cele i zakres opracowania Prognoza oddziaływania na środowisko sporządzona została dla potrzeb projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska. Zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w niniejszej prognozie uzgodniony został, zgodnie z art. 53 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska oraz z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym. Główne cele niniejszego opracowania to: (1) scharakteryzowanie obecnego stanu środowiska przyrodniczego i sposobu zagospodarowania omawianego terenu; (2) wskazanie negatywnych i pozytywnych skutków realizacji ustaleń projektu mpzp na: poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, warunki życia i zdrowia ludzi oraz dobra materialne i dobra kultury; (3) prognozowanie zmian omawianego obszaru w przypadku braku realizacji projektu mpzp; (4) analiza projektu mpzp pod kątem spójności z polityką i celami dokumentów strategicznych ustanowionych na szczeblu regionalnym, krajowym oraz międzynarodowym. Prognoza obejmuje obszar objęty projektem mpzp wraz z terenami pozostającymi w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń tego planu. ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t. j.: Dz. U. z 2013 r., poz. 1235 ze zm.) 2 ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j.: Dz. U. z 2015 r., poz. 199 ze zm.). 1 3 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska W niniejszej pracy analizie i ocenie poddano projekt mpzp zawierający ustalenia realizacyjne oraz załącznik graficzny w skali 1:1000. 3. Metody zastosowane przy sporządzaniu prognozy Na podstawie zebranych materiałów oraz szczegółowej wizji terenowej dokonano: analizy komponentów i cech środowiska przyrodniczego, oceny prawidłowości jego funkcjonowania, oceny stanu funkcjonowania oraz charakterystyki dotychczasowego zainwestowania badanego obszaru. Wnioski wynikające z ww. analiz skonfrontowano z ustaleniami projektu mpzp oraz przepisami prawa ochrony środowiska. Podczas prac nad prognozą wykorzystano metodę indukcyjno-opisową, polegającą na łączeniu w całość zebranych informacji o środowisku i jego funkcjonowaniu. Zastosowano również metodę porównawczą, wykorzystując wiedzę o funkcjonowaniu środowiska jako całości. 4. Źródła informacji wykorzystane w opracowaniu Prognozę oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego sporządzono w oparciu o dostępne materiały archiwalne, publikacje mapowe, literaturę oraz materiały niepublikowane. W opracowaniu wykorzystano następujące dokumenty, materiały planistyczne i kartograficzne: 1) Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe gminy Pobiedziska, Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego, Poznań, maj 2004 r.; 2) „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Pobiedziska”, 2011 r.; 3) „Program opieki nad zabytkami gminy Pobiedziska na lata 2011-2014”. 4) „Pomiar ruchu na dawnej drodze krajowej nr 5 z uwzględnieniem ruchu tranzytowego”. Mikołajczyk M. Poznań, 2013 r. 5) Mapa topograficzna w skali 1 : 10000; 6) Mapa glebowo – rolnicza w skali 1 : 100000; 7) Mapa Geologiczna Polski, w skali 1 : 20000, 2004; 8) Mapa kruszywa naturalnego w Polsce w skali 1 : 500000, Tołkanowicz E., Żukowski K., PIG, 2001; 9) Mapa obszarów GZWP w Polsce wymagających szczególnej ochrony w skali 1 : 500000, Kleczkowski A.S., Kraków, 1990. 10) Przeglądowa mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:300000, arkusz C2 Poznań. Instytut Geologiczny. 1958 r. 11) Mapa Gleb Polski IUNG Puławy w skali 1: 300 000, arkusz C2 Poznań. 1961 r. 12) Mapa geomorfologiczna Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej pod redakcją B. Krygowskiego w skali 1:300 000. 2007 r. 13) Wielkopolskie Biuro Planowania Przestrzennego w Poznaniu. 2010. Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Wielkopolskiego. Poznań. 14) Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego. 2012. Strategia rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 r. 15) Ministerstwo Rozwoju Regionalnego RP. 2011. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. 16) Ministerstwo Gospodarki RP. 2008. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. 4 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska 17) Ministerstwo Środowiska RP. 2008. Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016. 18) Ministerstwo Środowiska RP. 2003. Polityka klimatyczna Polski. Strategia redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020. 19) Rada Ministrów RP. 2000. Polska 2025 - Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju. 20) ARCADIS Sp. z o. o. 2012. Program ochrony środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2012-2015. Źródło informacji stanowiła również literatura specjalistyczna i materiały niepublikowane, wśród których wyróżnić należy: 1) WIOŚ Poznań. 2013. Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w 2012 r. 2) WIOŚ Poznań. 2005. Agrochemiczne badania gleb Wielkopolski w latach 2000-2004. 3) PIG. 2010. Raport: Ocena stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu wg danych z monitoringu operacyjnego w 2009 r. 4) WIOŚ Poznań. 2014. Roczna ocena jakości powietrza w Województwie Wielkopolskim za rok 2013. Poznań. 5) WIOŚ Poznań. 2013. Roczna ocena jakości powietrza w Województwie Wielkopolskim za rok 2012. Poznań. 6) WIOŚ Poznań. 2007. Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w 2006 r. Poznań; 7) WIOŚ Poznań. 2006. Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w 2005 r. Poznań; 8) Matuszkiewicz W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, PWN, Warszawa. 9) Matuszkiewicz J. M. 2008. Zespoły leśne Polski. PWN, Warszawa. 10) Matuszkiewicz J. M. 2008. Potencjalna roślinność naturalna Polski. IGIPZ PAN, Warszawa. 11) Matuszkiewicz J. M. 2008. Regionalizacja geobotaniczna Polski. IGIPZ PAN, Warszawa. 12) Kupidura A., Łuczewski M., Kupidura P. 2011. Wartość krajobrazu. Rozwój przestrzeni obszarów wiejskich. PWN, Warszawa. 13) Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2009. Ochrona środowiska przyrodniczego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 14) Garbarczyk H., Garbarczyk M. 2010. Atlas zwierząt chronionych. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa. 15) Witkowska-Żuk L. 2008. Atlas roślinności lasów. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa. 16) Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa. 17) Wiśniewski J., Gwiazdowicz D.J. 2004. Ochrona przyrody. Wydawnictwo Akademii Rolniczej, Poznań. 18) Olaczek R. 1974. Kierunki degeneracji fitocenoz leśnych i metody ich badania. Phytocoenosis. 3.3/4:179-187, Warszawa – Białowieża. 19) Kondracki J. 2009. Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa. 5 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska 20) Liro A. (red.). 1995. Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET – POLSKA. Fundacja IUCN Poland, Warszawa. 21) Mirek Z. i In. 2002. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. W. Szafera, Kraków. 22) Paczyński B., Pruszkowska M. (red.). 2007. Hydrogeologia regionalna Polski. Tom I. Wody słodkie. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa. 23) Sudnik-Wójcikowska B. 2011. Rośliny synantropijne. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa. 24) Olaczek R. 2008. Skarby przyrody i krajobrazu Polski. Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa. 25) van Loon G.W., Duffy S.J. 2008. Chemia Środowiska. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 26) Łukasiewicz A., Łukasiewicz Sz. 2009. Rola i kształtowanie zieleni miejskiej. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań. 27) Mynett Maciej. 2008. Żywopłoty. Zakładanie i pielęgnacja. Multico Oficyna Wydawnicza. Warszawa. 28) Wolański N. 2008. „Ekologia człowieka. Tom 2.” PWN. Warszawa. 29) Macioszyk A. (red.). 2006. Podstawy hydrogeologii stosowanej. PWN, Warszawa. 30) Koreleski Krzysztof. 2005. Oddziaływanie napowietrznych linii energetycznych na środowisko człowieka. Nr 2/2005, PAN, Oddział w Krakowie, s. 47–59 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi. Ponadto korzystano z danych Głównego Urzędu Statystycznego, informacji zawartych na stornie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu (www.poznan.pios.gov.pl), z internetowej bazy Rejestru Obszarów Górniczych (http://baza.pgi.waw.pl/geow) a także ze stron internetowych Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (http://www.sejm.gov.pl/prawo/prawo.html). Kolejnym źródłem informacji i weryfikacji zebranego materiału była bezpośrednia wizja lokalna terenu gminy Pobiedziska ze szczególnym uwzględnieniem terenu objętego projektem mpzp. Wszystko to pozwoliło na ustalenie użytkowania terenu i rozpoznania aktualnego stanu środowiska. II. OCENA AKTUALNEGO STANU I FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA 1. Położenie obszaru badań Położenie w strukturze funkcjonalno-przestrzennej gminy Analizowany obszar, dla którego sporządzony jest projekt planu miejscowego położony jest w północno-wschodniej części gminy Pobiedziska, w powiecie poznańskim. Gmina Pobiedziska położona jest na terenie powiatu poznańskiego, w północno – wschodniej części województwa wielkopolskiego, w odległości 27 km od Poznania i ok. 25 km od Gniezna. 6 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Położenie geograficzne Według podziału fizyczno-geograficznego Polski Jerzego Kondrackiego3 obszar objęty opracowaniem położony jest w zasięgu makroregionu Pojezierze Wielkopolskie (315.5), w obrębie dwóch mezoregionów: Pojezierza Gnieźnieńskiego (315.54) i Równiny Wrzesińskiej (315.56). Położenie w lokalnym i ponadlokalnym systemie powiązań przyrodniczych Urozmaicona rzeźba terenu, obecność licznych jezior oraz bliskość dużych powierzchniowo kompleksów leśnych sprawiają, że gmina Pobiedziska odznacza się znacznymi walorami krajobrazowo-przyrodniczymi. Główne elementy struktury przyrodniczej takie jak: pagórki morenowe, rynny lodowcowe rzek Głównej i Cybiny, czwartorzędowy zbiornik wód podziemnych oraz duże kompleksy leśny wiążą Pobiedziska z terenami sąsiednimi. Obszary najcenniejsze pod względem przyrodniczym i krajobrazowym objęte zostały formą ochrony przyrody w postaci obszarów Natura 2000. Są to Dolina Cybiny oraz Ostoja koło Promna. Przez gminę przebiegają granice trzech parków krajobrazowych bądź ich otulin. Są to: Park Krajobrazowy Promno oraz fragment Legnickiego Parku Krajobrazowego w części wschodniej (na obszarze objętym projektem mpzp) i fragment Parku Krajobrazowego Puszcza Zielonka w części zachodniej. Inne cenne obiekty przyrodnicze objęte ochroną to: 4 rezerwaty, 12 parków zabytkowych i dworskich oraz kilkadziesiąt pomników przyrody. Mimo ww. walorów przyrodniczych gmina Pobiedziska zlokalizowana jest poza obszarami węzłowymi i korytarzami ekologicznymi wskazanymi w koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET – PL. Jednak doliny Głównej i Cybiny stanowią lokalne korytarze ekologiczne łączące system przyrodniczy omawianego obszaru z korytarzem o randze krajowej – dolina Warty (25k). Sieć mniejszych dolin i cieków pełni również ważne funkcje jako korytarze ekologiczne w systemie przyrodniczym gminy i jej terenów sąsiednich. Ponadto środkową i południową część gminy (poza obszarem objętym projektem mpzp) obejmuje swoim zasięgiem główny zbiornik wód podziemnych (GZWP – 144) – dolina kopalna Wielkopolska, o powierzchni całkowitej ok. 4000 km2. Ma ona znaczenie nie tylko dla Wielkopolski, ale także znaczenie ponadregionalne, gdyż rozciąga się od Włocławka na wschodzie, po Słubice na zachodzie. 2. Aktualny stan zagospodarowania i użytkowania terenu Przedmiotowy obszar stanowi teren częściowo zainwestowany i zagospodarowany. Występują tutaj: lasy, grunty orne, zabudowa (głównie zagrodowa oraz mieszkaniowa jednorodzinna). 3 za: Kondracki J. 2009. Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa. 7 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska 3. Charakterystyka fizjograficzna terenu Budowa geologiczna i ukształtowanie terenu Gmina Pobiedziska położona jest w obrębie synklinorium szczecińsko-łódzkomiechowskiego, w jego mniejszej jednostce – synklinorium elewacji obornickiej. Strop mezozoiku na obszarze gminy zalega na głębokości 10 do 40 m p. p. m. Na utworach piętra cechsztyńsko – mezozoicznego spoczywają utwory kenozoiku: trzeciorzędu i czwartorzędu. Podłoże podczwartorzędowe stanowią iły i piaski mioceńskie. Trzeciorzęd reprezentowany przez osady miocenu i pliocenu, posiada zróżnicowana miąższość od 40 do 100 m. Utwory czwartorzędowe o miąższości od 65 do 90 m, to przede wszystkim osady plejstocenu oraz w niewielkiej grubości holocenu. Plejstocen reprezentują dwa poziomy glin zwałowych lokalnie oddzielone utworami akumulacji wodnolodowcowej. Generalnie glina zwałowa od powierzchni występuje w północno – wschodniej części gminy oraz w okolicach Pobiedzisk, Kociałkowskiej Górki i Jankowa. Pozostały obszar pokryty jest piaskami i żwirami akumulacji lodowcowej i wodnolodowcowej o miąższości do 20 m. W środkowej i południowej części gminy, w obrębie utworów czwartorzędowych, występuje fragment zasobnego w wody zbiornika tzw. Wielkopolskiej Doliny Kopalnej. Ww. zbiornik przebiega od Gniezna na wschodzie, przez Pobiedziska, Swarzędz w kierunku Mosiny i dalej na zachód. Ta forma kopalna, zbudowana z piasków różnoziarnistych od grubo- po drobnoziarniste i pylaste oraz żwirów, występuje na głębokości 40 – 70 m. W rzeźbie terenu zaznacza się strefa marginalna stadiału poznańskiego ostatniego zlodowacenia. Strefa czołowomorenowa przebiega od rejonu Pobiedzisk przez Kowalskie, w kierunku Dziewiczej Góry. Moreny czołowe zbudowane są z: glin morenowych, piasków, żwirów i mułków o zmiennej miąższości, dochodzącej lokalnie do 40 m. Z okresu recesji lodowca pochodzi forma fluwioglacjalna sandru Głównej, który powstał w okresie odprowadzania wód z rejonu Pobiedzisk i Lednogóry. Do młodszych form związanych z działalnością lądolodu należą wysokie poziomy terasowe erozyjno-akumulacyjne wykształcone w dolinach rynnowych: Głównej i Cybiny. W dnach rynien jeziornych, a także w dolinach rzek Głównej i Cybiny zalegają utwory holoceńskie: torfy i gytie oraz mułki i piaski jeziorne. Rzeźba terenu charakteryzuje się dużym urozmaiceniem, typowym dla form młodoglacjalnych, z uwagi na jego położenie w strefie marginalnej stadiału poznańskiego zlodowacenia bałtyckiego. Widoczne są pagórki moren czołowych o przebiegu zbliżonym do równoleżnikowego, z towarzyszącymi im zagłębieniami bezodpływowymi, częściowo przepływowymi. Powierzchnia terenu gminy wynosi od 95 do 110 m n. p. m. Pod względem geomorfologicznym, dominującym typem rzeźby jest wysoczyzna morenowa falista i równina sandrowa rozcięte dolinami rynnowymi rzek: Cybiny, Głównej i Potoku z Tuczna. Deniwelacje terenu dochodzą do 20 – 30 m, a spadki wynoszą często powyżej 10%, w obrębie zboczy rynien przekraczają 20%. W krajobrazie gminy najbardziej widocznym wzniesieniem moreny czołowej jest to pomiędzy Wagowem i Promem oraz w Skorzęcinie. Wysokość tych wzniesień sięga do 120 – 125 m n. p. m. Południowa i północno – wschodnia część analizowanego obszaru ukształtowana jest przez płaskie i faliste wysoczyzny morenowe, których deniwelacje wahają się między 3 – 10 m. W pasie środkowym, ciągnącym się od Kołatki do Czachurek oraz w północno – zachodniej części opisywanego terenu 8 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska znajduje się równina sandrowa. Obok ww. form akumulacji lodowcowej oraz form postglacjalnych erozji i akumulacji, na terenie gminy występują również formy antropogeniczne, do których zaliczają się: zwałowiska i wyrobiska związane z eksploatacją kruszywa naturalnego, składowiska odpadów, nasypy kolejowe itp. Działalność człowieka nie ogranicza się do tworzenia ww. form antropogenicznych, lecz ma także wpływ na przebieg procesów kształtujących powierzchnię ziemi. Poprzez gospodarkę rolną, leśną oraz wodną, człowiek ma wpływ na charakter i przebieg procesów zarówno niszczących, jak i budujących. Przekształcona rzeźba występuje w rejonie Jerzyna, gdzie w wyniku rekultywacji terenów pokopalnianych powstały stawy rybne. Większe przekształcenia naturalnego ukształtowania dotyczą również rejonu Borówka i Złotniczek. Na obszarze opracowania wysokość terenu wynosi około 110-120 m n. p. m. Surowce naturalne Na obszarze objętym projektem mpzp oraz w jego bezpośrednim sąsiedztwie nie występują udokumentowane złoża surowców naturalnych. Wody powierzchniowe i podziemne Pod względem hydrograficznym obszar gminy położony jest w całości w dorzeczu Warty, w zlewniach rzek: Głównej, Cybiny, Goślińskiej Strugi i Wełny. Głównymi ciekami odwadniającymi gminę są dopływy Warty: Główna i Cybina, płynące równoleżnikowo ze wschodu na zachód, w dolinach wyraźnie zaznaczających się w rzeźbie terenu. Na obszarze objętym projektem mpzp znajduje się kilka rowów melioracyjnych oraz kilka niewielkich oczek wodnych. Główna jest również rzeką III rzędu, o długości 46 km. Wypływa ona z jeziora Lednickiego. Najdłuższy jej dopływ stanowi wypływający spod Tuczna Kanał Wronczyński o długości 9 km i powierzchni zlewni 72,7 km2. Poniżej Pobiedzisk na odcinku od Jerzykowa do Barcinka w latach osiemdziesiątych zastała spiętrzona, w wyniku czego powstał tu zbiornik retencyjny jezioro Kowalskie. Rzeka cechuje się śnieżno-deszczowym reżimem zasilania. W przebiegu stanów i przepływów wody występuje jedno maksimum i jedno minimum w ciągu roku. Kulminacje stanów i przepływów zaznaczają się od stycznia do marca, w okresie wezbrań typu roztopowego. Po osiągnięciu wiosennego maksimum stany i przepływy wody zmniejszają się istotnie i na ogół na początku czerwca wchodzi w strefę stanów i przepływów niżówkowych. Czasami w miesiącach letnich, wskutek intensywnych i długotrwałych opadów, ma miejsce drugorzędna kulminacja, prowadząca do wezbrań powodziowych ograniczonych do niewielkich obszarów. Niżówki występują często ponad połowę roku, a łącznie ze stanami średnimi obejmują ok. 90% roku. Obszar gminy Pobiedziska położony jest w strefie najniższych odpływów stwierdzonych w kraju. Średnia roczna wartość spływu jednostkowego dla zlewni Głównej i Cybiny oscyluje od 3 do 4 dm3/s/km2, co stanowi 54,5% - 72,7% odpływu jednostkowego dla kraju (5,5 dm3/s/km2). Niskie wartości odpływu uwarunkowane są niedoborem opadów i małą zdolnością retencyjną terenu. O dominacji spływu powierzchniowego świadczą wysokie wartości współczynników przepływów określone ilorazem przepływu maksymalnego do minimalnego (rz. Główna – 225). W okresie przeciętnym przepływy wyższe od średnich rocznych występują od grudnia 9 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska do maja. Udział odpływu podziemnego w odpływie całkowitym zlewni Głównej kształtuje się od 45% do 60%. Zjawiska lodowe pojawiają się na ciekach przeciętnie od 1 do 10 grudnia, a zanikają w okresie od 11 do 20 marca, a zatem czas ich trwania wynosi od 30 do 60 dni. Trwała pokrywa lodowa pojawia się zwykle po 1 stycznia i znika przed 28 lutego. Gmina Pobiedziska położona jest w zasięgu jednolitej części wód podziemnych (JCWPd) nr 62. Wody w utworach czwartorzędowych Wielkopolski środkowej występują w obrębie kilku poziomów wodonośnych, tworzących układ piętrowy. Są to poziomy: gruntowy, międzyglinowy górny, międzyglinowy środkowy (wielkopolskiej doliny kopalnej) i międzyglinowy dolny (podglinowy). Wody poziomu gruntowego występują w osadach piasków i żwirów dolin rzecznych, sandrów, rynien lodowcowych i spiaszczonych fragmentach utworów morenowych. Swobodne zwierciadło wód tego poziomu występuje na głębokości 2-4 m. Jego zasilanie ma miejsce w półroczu zimowym, kiedy zanika ewapotranspiracja, głównie poprzez infiltrujące opady. Jedynie w dolinach rzek Głównej i Cybiny również z drenażu poziomów wód wgłębnych i z wód powierzchniowych. Wielkość tego zasilania wynosi od 9% do 33% opadów średnich tj. 1,1 do 4,56 1/s/ km2. na obszarze gminy jednostkami hydrogeologicznymi tego poziomu są: sandr rzeki Głównej i dolina rzeki Cybiny oraz poziom wysoczyznowy. Cechą wyróżniającą analizowany obszar jest stosunkowo płytkie występowanie wód gruntowych – ok. od 2 m (lokalnie 0 m) do 5 m. Wody podziemne charakteryzują się jednym okresem podnoszenia stanów i jednym niżówki. Główne zasilanie ma miejsce w okresie roztopów wiosennych, a wielkość wznoszenia się wód podziemnych zależy od ilości nagromadzenia w zimie śniegu, od przebiegu roztopów oraz od pojemności warstwy wodonośnej. Podczas opadów występujących w okresie wegetacyjnym obserwuje się szybkie napełnianie przypowierzchniowych warstw wodonośnych na obszarach zbudowanych z glin zwałowych. Przy długo utrzymujących się okresach bezodpływowych następuje w nich zanik wody. Roczne amplitudy wahań zwierciadła wody podziemnej kształtują się średnio od 0,5 do 1,0 m w obniżeniach, rynnach jeziornych i dolinach rzecznych, od 0,7 do 1,5 m na obszarach sandrowych oraz od 2,0 do 5,0 m na obszarach wysoczyzny morenowej zbudowanej z glin zwałowych. Wody podziemne o znaczeniu użytkowym, na omawianym obszarze, występują przede wszystkim w czwartorzędowym poziomie międzyglinowym środkowym, tj. w dolinie kopalnej Wielkopolskiej (GZWP nr 144), która obejmuje swoim zasięgiem środkową i południową część gminy. Utwory wodonośne, o zróżnicowanej miąższości od 10 do ponad 30 m, znajdują się tu na głębokości 40 – 60 m p.p.t. Wody występują pod ciśnieniem ok. 500 kPa. Wydajność studni mieści się z reguły w przedziale 70-120 m3/h. Wyższe wartości spotykane są w rejonie Biskupice – Promienko, gdzie wydajność studni dochodzi do 170 m3/h. W południowo – wschodniej części gminy występuje poziom wód trzeciorzędowych, wykształcony głównie w utworach mioceńskich piasków. Zasoby wodne tego poziomu należą do Głównego Zbiornika Wód Podziemnych GZWP nr 143 tj. „Subzbiornika Inowrocław – Gniezno” o średniej głębokości utworów wodonośnych 120 m. Jego powierzchnia wynosi 10 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska 2000 km2, a szacunkowe zasoby dyspozycyjne 96 tys. m3/dobę. Wody te posiadają zwierciadło napięte. Ich spływ odbywa się w kierunku południowym i północno – zachodnim. Użytkowe poziomy wodonośne czwarto- i trzeciorzędowe nie mają ze sobą kontaktu. Przepuszczalność głównego poziomu wodonośnego jest zróżnicowana. W pasie Pobiedziska – Biskupice jest ona bardzo wysoka, a jej wartości przekraczają 500 m2/dobę. Niższa przepuszczalność występuje w pozostałych częściach gminy, przy czym na terenach południowo – wschodnich mieści się ona w przedziale 100 – 500 m2/dobę, a w północnych 20 – 100 m2/dobę. Na obszarze objętym projektem mpzp brak jest ujęć wody. Warunki glebowe Na omawianym obszarze gleby wykazują umiarkowanie zróżnicowanie. Generalnie, z glin zwałowych oraz z piasków naglinowych i naiłowych wykształciły się lekkie i średnie gleby bielicowe.4 Lokalnie, w zagłębieniach terenu i nad brzegami rzek/cieków wodnych, występują gleby organiczne i mineralno-organiczne. Szata roślinna Według podziału Polski na regiony geobotaniczne (J. Matuszkiewicz), dokonanej na podstawie regionalnego zróżnicowania potencjalnej roślinności, większość gminy Pobiedziska położona jest w Okręgu Pojezierze Gnieźnieńskie (B.2.1.), należącym do Krainy Środkowowielkopolskiej (B.2.). Zachodni fragment analizowanego obszaru znajduje się natomiast w granicach Okręgu Poznańskiego (B.1.6.), będącego częścią Krainy Notecko– Lubuskiej (B.1.). Na omawianym obszarze dominującym typem krajobrazu roślinnego, charakterystycznego dla ww. krain, są grądy, z dużym udziałem łęgów jesionowo – wiązowych i borów mieszanych. Mniej liczny jest krajobraz borów mieszanych i grądów odmiany wielkopolsko – kujawskiej. Biorąc pod uwagę rzeczywiste fitokompleksy krajobrazowe, analizowany obszar należy do krajobrazu rolniczego, w którym grunty orne zajmują 80-85% powierzchni. Potencjalną roślinność naturalną gminy stanowi przede wszystkim kompleks lasów dębowo-grądowych (grądów), w szczególności środkowoeuropejskie grądy w postaci nizinno–wyżynnej oraz fragmentami kompleks zbiorowisk w typie boru mieszanego – subkontynentalne bory mieszane dębowo-sosnowe (W. Matuszkiewicz, B. Degórska). Biorąc pod uwagę roślinność rzeczywistą, na omawianym obszarze dominują gatunki ruderalne oraz segetalne. Na terenach leśnych występują zespoły leśne. Nad brzegami rowów melioracyjnych występuje roślinność cenniejsza – łąkowa oraz pojedyncze zadrzewienia i niewielkie skupiska drzew. Wśród gatunków segetalnych spotkać tu można takie taksony jak: rumian polny Anthemis arvensis L., rumianek pospolity Chamomilla recutita (L.) Rauschert, komosa biała Chenopodium album L., szczaw polny Rumex acetosella L., wyka drobnokwiatowa Vicia hirsuta (L.) S.F. Gray i inne. Z uwagi na obecność dróg na obszarze opracowania spotkać można liczne rośliny ruderalne. Występują tu m. in. gatunki takie, jak: wrotycz pospolity Tanacetum vulgare L., perz właściwy Elymus repens (L.) Gould, babka zwyczajna Plantago major L., krwawnik pospolity Achillea millefolium L., tasznik pospolity 4 za: Mapa Gleb Polski IUNiG Puławy w skali 1: 300 000, arkusz C2 Poznań 11 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Capsella bursa-pastoris (L.) Medik., wiechlina roczna Poa annua L., cykoria podróżnik Cichorium intybus L., bniec biały i (Mill.) Garcke i inne. Podczas oględzin terenu objętego projektem mpzp nie stwierdzono obecności stanowisk roślin chronionych. Świat zwierzęcy Zgodnie z regionalizacją zoogeograficzną Polski wg A. S. Kostrowickiego, omawiany obszar położony jest w Podokręgu Wielkopolsko – Podlaskim, należącym do Okręgu Środkowopolskiego. Dla obszaru gminy brak specjalistycznego opracowania faunistycznego. Duże powierzchnie leśne wiążą się z występowaniem wielu gatunków zwierząt łownych. W lasach żyją takie zwierzęta, jak: jelenie, daniele, sarny, dziki, zające szaraki, króliki dzikie, lisy, borsuki, kuny domowe i leśne, gronostaje, jeże, wiewiórki czy ryjówki aksamitne. Podczas oględzin terenu spotkano sarnę, dzika, zająca szaraka, lisa oraz jeża. Ponadto na obszarze gminy spotyka się również jenota i norkę amerykańską (nie potwierdzono podczas oględzin terenowych). Ze zwierząt chronionych coraz częściej występują także wydry (jez. Tuczno) oraz introdukowane w latach siedemdziesiątych bobry (jez. Babskie i jez. Tuczno). W lasach Puszczy Zielonki żyje ponad 100 gatunków ptaków lęgowych. Wśród nich są gatunki bardzo rozpowszechnione na terenie kraju, a brak wybitnie rzadkich. Do najcenniejszych grup ptaków zaliczyć można gatunki związane ze starodrzewami oraz terenami wodnymi i podmokłymi. Na uwagę zasługuje, jedna z najliczniejszych w Polsce, populacja żurawia, którego spotkano żerującego na polach objętych projektem mpzp. W Nadleśnictwie Czerniejewo udokumentowano ok. 118 gatunków, w tym 107 lęgowych. Do innych gatunków cennych z uwagi na stosunkowo nieliczne występowanie na analizowanym obszarze należą: brzęczka, świerszczak, strumieniówka, trzciniak, zniczek, dzięcioł zielony, brzegówka, pleszka, dudek, zimorodek, dzięcioł czarny, turkawka, perkoz dwuczuby, perkozek, zausznik, bąk, łabędź niemy, gągoł, kania czarna, kania ruda, błotniak, gęgawa, bocian czarny, wąsatka. Podczas oględzin zaobserwowano na badanym terenie jedynie gęgawę. Ponadto na terenie gminy stwierdzono występowanie innych dość powszechnych gatunków jak: krzyżówka, derkacz, czajka, łyska, sierpówka, dymówka, oknówka, pliszka siwa, kopciuszek, rudzik, muchołówka szara, sikora uboga, sikorka bogatka, raniuszek, wrona siwa, szpak, sroka, remiz, trznadel, czyż, makolągwa, sójka, zięba, wróbel, kowalik, kos, kwiczoł, kurka wodna, dzierlatka, jerzyk, kukułka czy skowronek. Na polach spotyka się: kuropatwy i bażanta. Na badanym terenie zaobserwowano obecność wrony siwej, sroki, wróbla, kosa oraz trznadla. W gminie znajduje się kilkanaście gniazd bocianów na budynkach, wysokich drzewach i słupach linii energetycznej, najwięcej w rejonie Łagiewnik. W pionowych piaszczystych ścianach żwirowni w Nowej Górce, Skorzęcinie oraz w skarpie doliny Cybiny w rejonie Biskupic gniazdują jaskółki brzegówki. Na dużych akwenach wodnych w ciągu jezior Wronczyńskich, w zbiorniku Kowalskie oraz na stawach w Promnie obserwuje się stada łabędzia niemego. Na obszarze objętym projektem mpzp spotkano żerujące bociany. Ważne siedliska płazów oraz ostoje innych zwierząt stanowią zbiorniki wodne. Wśród płazów i gadów na terenie gminy występują gatunki pospolite rozpowszechnione w Polsce. 12 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Przedstawicielem płazów ogoniastych jest traszka zwyczajna, natomiast rząd płazów bezogonowych reprezentuje 6 gatunków: kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, ropucha szara, ropucha zielona, żaba wodna, żaba trawna oraz żaba moczarowa. W sąsiedztwie terenu 3 WS zaobserwowano występowanie żaby trawnej. Na terenie gminy stwierdzono występowanie pięciu gatunków gadów, do których należą: jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny i rzadka żmija zygzakowata. Na terenie objętym projektem mpzp zauważono obecność jaszczurki zwinki. Wody gminy Pobiedziska należą, wg typologii rybackiej wody Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie, do krainy leszcza z dominującym gatunkiem leszczem oraz towarzyszącymi gatunkami tj.: okoń, ukleja, płoć. Ponadto do ichtiofauny analizowanych akwenów należą również: węgorz, lin, sandacz, karaś, tołpyga, szczupak i karp. Dużym bogactwem i różnorodnością odznacza się także świat bezkręgowców. Można tu chociażby wymienić: szczeżuje wielką, ślimaka winniczka, konika pospolitego, pasikonika zielonego, nartnika, biedronkę siedmiokropkę, żuka wiosennego, mrówkę rudnicę, rusałkę admirała, kraśnika sześćplamek czy czerwończyka. Na terenie objętym opracowaniem spotkano m.in.: biedronkę siedmiokropkę, żuka wiosennego oraz konika pospolitego. Jest to jedynie niewielki odsetek ogółu żyjących zwierząt bezkręgowych na terenie gminy Pobiedziska. Klimat lokalny W podziale Niziny Wielkopolskiej na regiony klimatyczne A. Wosia (1995), obszar objęty opracowaniem należy do Regionu Środkowowielkopolskiego. Region ten wyróżnia się na tle innych występowaniem pogody bardzo ciepłej i jednocześnie pochmurnej bez opadów. Dni z taką pogodą przeciętnie w roku jest 38,7. Mniej liczne są dni umiarkowanie ciepłe z dużym zachmurzeniem bez opadu – 11,6. Liczniejsze niż w innych regionach są dni z pogodą przymrozkową chłodną z dużym zachmurzeniem i opadem. Jest ich przeciętnie w roku 11,8. Częstsze są również, w porównaniu z terenami przyległymi, dni z pogodą umiarkowanie mroźną i zarazem pochmurną bez opadów. Na podstawie danych z wielolecia ze stacji meteorologicznej Poznań – Ławica można stwierdzić, że najzimniejszym miesiącem w roku jest styczeń. Skrajne wartości temperatur odnotowane w latach 1961 – 1990 wynoszą 38,20C oraz -280C. Z kolei największe opady obserwuje się od maja do sierpnia z maksimum przypadającym na lipiec. Średnia roczna wielkość opadów wynosi 513 mm. Okres wegetacyjny w rejonie trwa około 220 dni, a ilość dni z pokrywą śnieżną wynosi 39. Średnio w ciągu roku na obszarze gminy dominują wiatry z sektora zachodniego, głównie z kierunków zachodniego i południowo – zachodniego. Stosunkowo najrzadziej obserwowane są wiatry z sektora północnego z kierunku północnego i północno – wschodniego. Największą częstością występowania cisz odznaczają się lato i jesień. Urozmaicona rzeźba trenu wpływa na zróżnicowane warunki klimatu lokalnego. Głęboko wcięte rynny lodowcowe, doliny rzek o przebiegu równoleżnikowym są głównymi korytarzami przewietrzania i napływu mas powietrza. Dna dolin i rynien są również okresowo miejscami zalegania mgieł oraz występowania zastoisk chłodnego powietrza. 13 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Dobrze nasłonecznione i przewietrzane są obszary wysoczyzny morenowej. Istnieją różnice w nasłonecznieniu wysokich zboczy rynien i dolin. Korzystne pod względem nasłonecznienia są zbocza o ekspozycji południowej i południowo – zachodniej. Natomiast niekorzystne warunki topoklimatyczne panują na zboczach o ekspozycji północnej. Na terenach o dużym zróżnicowaniu wysokościowym w ciągu doby obserwuje się spływ powietrza wychłodzonego z powierzchni wyżej wyniesionych wysoczyzn w kierunku den rynien i dolin. Tereny zalesione charakteryzują się dobrymi warunkami termicznymi i wilgotnościowymi o mniejszych dobowych wahaniach i nieco gorszych warunkach solarnych z uwagi za zacienienie. Są to tereny o powietrzu wzbogaconym w tlen, ozon i olejki eteryczne podnoszące komfort bioklimatyczny. Wartości kulturowe Na obszarze objętym projektem mpzp występują zabytki. Wpisane do rejestru zabytków, według danych Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków to Kościół parafialny p.w. św. Katarzyny, drewniany, 1818 r. 2413/A, wpisany do rejestru w dniu 10.03 1933 r. W gminnej ewidencji zabytków gminy Pobiedziska znajdują się następujące obiekty nieruchome (w tym parki, cmentarze i kapliczki) z terenu obrębu Węglewo: 1. Zespół kościoła parafialnego: a) Węglewo 22 – Kościół parafialny rzymsko-katolicki p.w. Św. Katarzyny, drewniany, 1818 r., restaurowany w 1854 r., sygnaturka z 1901 r. – Nr rejestru 2413/A z 10.03.1933 r. b) Węglewo 23 – Plebania, murowana, lata 1900-1910. 2. Zespół dworsko-folwarczny: a) Węglewo 16 – Dwór, obecnie szkoła, murowany, trzecia ćwierć XIX w. b) Węglewo 16 – Park dworski, obecnie park szkolny, trzecia ćwierć XIX w., układ krajobrazowy. c) Węglewo bez numeru – Kuźnia, obecnie remiza OSP, kamienno-murowana, 1925 r. d) Węglewo 17 – Budynek gospodarczy, obecnie budynek mieszkalny, kamiennomurowany, czwarta ćwierć XIX w. e) Węglewo 14 – Czworak, obecnie budynek mieszkalny, murowany, lata 1910 – 1920, przebudowany. 3. Węglewo 37 – Szkoła, obecnie budynek mieszkalny, murowana, lata 1900 – 1910. 4. Węglewo 38 – Budynek mieszkalny, murowany, XIX/XX w., profilowane opaski w tynku. 5. Węglewo bez numeru – Cmentarz parafialny rzymsko-katolicki, druga połowa XIX w. Ponadto w ewidencji konserwatorskiej znajduje się park dworski w Węglewie, połowa XIX w. W Węglewie znajduje się także zabytkowy cmentarz. Do rejestru zabytków wpisanych zostało na terenie gminy dziewięć stanowisk archeologicznych, z czego jedno w Węglewie. Stan tego stanowiska – osady – wymaga badań sondażowych w celu ustalenia stanu zachowania substancji zabytkowej. 14 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska 5. Ochrona prawna zasobów przyrodniczych i walorów krajobrazowych Na obszarze objętym projektem mpzp obecny jest Lednicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy znajdują się pomniki przyrody (w tym na terenie objętym projektem mpzp – to: Topola biała obwód 470 cm, na dz. nr 4 Węglewo; Lipa drobnolistna obwód 130 cm, na dz. nr 22 Węglewo;). Poza tym ochrona prawna zasobów przyrodniczych gminy odbywa się m.in. poprzez ochronę gatunkową roślin, grzybów oraz zwierząt. Ponadto do chronionych elementów środowiska przyrodniczego na terenie gminy należą: parki podworskie, lasy ochronne, przydrożne szpalery drzew, cmentarze. Lednicki Park Krajobrazowy (LPK) został utworzony na mocy uchwały nr XXVI/457/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 24 września 2012 r. w sprawie utworzenia Lednickiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Województwa Wielkopolskiego z 2012 r., poz. 4361) zmienionej uchwałą Nr XLIII/827/14 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 31 marca 2014 r. zmieniająca uchwałę w sprawie utworzenia Lednickiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2014 r. poz. 2682). LPK został utworzony w celu ochrony zlewni Jeziora Lednica. Jest on jednym ze specyficznych Parków gdyż tereny wchodzące w jego obszar nie są z punktu przyrodniczego najważniejsze, ale mają nieprzeciętną wartość historyczną. Cała jego powierzchnia była kolebką polskiej państwowości i jest nasycona niepowtarzalnej wartości zabytkami. Zaliczyć do nich można położone na wyspie Ostrów Lednicki zachowane do dziś ruiny siedziby księcia Mieszka I oraz liczne ślady osadnictwa z okresu neolitu. W strukturze parku dominują uprawy rolne oraz osadnictwo wiejskie. Zachowanie tego krajobrazu oraz lepsze wykorzystanie jego walorów jako czynnika rozwojowego jest jednym z zadań administracji. 5 LPK nie posiada obecnie planu ochrony. Biorąc jednak pod uwagę zakazy, jakie obowiązują na obszarze Lednickiego Parku Krajobrazowego ocenia się, że zapisy projektu mpzp są zgodne z powyższymi uchwałami Sejmiku WW. Nie ma sprzeczności pomiędzy planowanym zagospodarowaniem terenu a ochroną LPK. Na terenie objętym miejscowym planem obowiązuje ochrona gatunkowa, która ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadkich, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej. Na omawianym obszarze nie występują gatunki chronione roślin i grzybów. Podczas wizji lokalnej nie stwierdzono obecności legowisk/gniazd itp. zwierząt objętych ochroną prawną. Ochronę gatunkową regulują Rozporządzenia Ministra Środowiska: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 r., poz. 1409) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 r., poz. 1348). Zgodnie z Europejską Konwencją Krajobrazową, przyjętą we Florencji 20.10.2000 r., a ratyfikowaną przez Polskę 27.09.2004 r. (Dz. U. z 2006 r., Nr 14, poz. 98) oraz z ustawą 5 za: http://poznan.rdos.gov.pl/formy-ochrony-przyrody 15 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska o ochronie przyrody ochronie6 podlegają także walory krajobrazowe gminy Pobiedziska. Do obowiązków państw-stron EKK należą:7 (1) prawne uznanie krajobrazów za podstawowy składnik otoczenia człowieka, dziedzictwo kulturalne i naturalne oraz fundament tożsamości mieszkańców; (2) ustanowienie i wdrożenie polityki krajobrazowej, zmierzającej do realizacji celów konwencji w wyniku przyjęcia „konkretnych środków”; (3) ustanowienie procedur uczestnictwa społeczeństwa oraz władz lokalnych i regionalnych w opracowywaniu i wdrażaniu polityki krajobrazowej; (4) uwzględnienie krajobrazu w polityce planowania przestrzennego, kulturalnej, środowiskowej, rolnej, społecznej i gospodarczej. W ostatnich czasach nastąpił wzrost świadomości ekologicznej, związany z ograniczeniem dobra, jakim jest przestrzeń. W wyniku tego krajobraz wiejski coraz częściej uznawany jest za dobro publiczne także w znaczeniu ekonomicznym; jest przykładem produktu wytworzonego przez działalność rolniczą w ramach pozaproduktywnych funkcji rolnictwa (non-commidity output). Nie można zapominać także, że krajobraz jest funkcją relacji społecznych.8 W konsekwencji krajobraz postrzega się jako zasób, który należy chronić, aby realizować cele rozwoju trwałego. Należy w tym miejscu podkreślić, że ochrona krajobrazu powinna odbywać się na wszystkich płaszczyznach, - należy go zatem traktować jako element: (1) rzeczywistości fizycznej (matterscape), (2) przestrzeni społeczno-prawnej (powerscape), (3) mentalny (mindscape). 9 6. Stan, jakość i zagrożenia środowiska przyrodniczego Stan jakości powietrza atmosferycznego i zagrożenia dla niego Badania jakości powietrza dla gminy Pobiedziska, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, przeprowadza WIOŚ w Poznaniu. Zgodnie z podziałem na strefy, w których dokonuje się oceny jakości powietrza, gmina Pobiedziska leży w strefie wielkopolskiej. Wynikiem oceny, zarówno pod kątem kryteriów dla ochrony zdrowia jak i kryteriów dla ochrony roślin, dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do jednej z poniższych klas: • do klasy A – jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych; • do klasy B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; • do klasy C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe powiększone o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe; • do klasy D1 – jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego; 6 ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 627 ze zm.) za: Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa. 8 za: Kupidura A., Łuczewski M., Kupidura P. 2011. Wartość krajobrazu. Rozwój przestrzeni obszarów wiejskich. PWN, Warszawa. 9 tamże. 7 16 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska • do klasy D2 – jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego. Zaliczenie strefy do określonej klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z wymaganiami dotyczącymi działań na rzecz poprawy jakości powietrza lub na rzecz utrzymania tej jakości. Według najnowszej rocznej oceny jakości powietrza pod kątem ochrony zdrowia za rok 10 2014 strefa wielkopolska cechuje się dość dobrą jakością powietrza. Podsumowanie badań przedstawia tabela nr 1. Dla większości substancji mierzonych wyniki były w normie – stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają poziomów dopuszczalnych oraz poziomów docelowych. Tylko dla pyłu PM10 oraz benzo(a)pirenu zostały przekroczone poziomy dopuszczalne/docelowe. Rodzaj substancji badanej pył pył NO2 SO2 CO C6H6 BaP As Cd Ni Pb O3 PM2,5 PM10 Symbol klasy dla poszczególnych substancji dla strefy wielkopolskiej A A A A A C C A A A A A Tabela 1. Klasyfikacja za rok 2014 strefy wielkopolskiej z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia. Źródło: WIOŚ Poznań. 2015. Roczna ocena jakości powietrza w Województwie Wielkopolskim za rok 2014. Poznań, zmienione. Według najnowszej rocznej oceny jakości powietrza pod kątem ochrony roślin za rok 2014 strefa wielkopolska cechuje się dobrą jakością powietrza. W efekcie oceny przeprowadzonej dla 2014 roku dla ozonu, dwutlenku siarki i tlenków azotu strefę wielkopolską zaliczono do klasy A. Podsumowanie badań WIOŚ w Poznaniu przedstawia tabela nr 2. 11 Rodzaj substancji badanej NOx SO2 O3 Symbol klasy dla poszczególnych substancji dla strefy wielkopolskiej A A A Tabela 2. Klasyfikacja za rok 2014 strefy wielkopolskiej z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin. Źródło: WIOŚ Poznań. 2015. Roczna ocena jakości powietrza w Województwie Wielkopolskim za rok 2014. Poznań, zmienione. Do potencjalnych źródeł zanieczyszczenia atmosfery w rejonie obszaru opracowania należą: (1) lokalne kotłownie; (2) paleniska domowe; (3) emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych; (4) emisja niezorganizowana pyłów z terenów pozbawionych roślinności (np. drogi gruntowe, okresowo grunty orne). Ogólnie, dla omawianego obszaru głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza są instalacje energetyczne oraz ciągi komunikacyjne (zanieczyszczenia powstające przy spalaniu paliwa samochodowego). Dwutlenek siarki emitowany jest przede wszystkim przez kotłownie lokalne, przy spalaniu zanieczyszczonego węgla. Tlenki azotu pochodzą ze spalania węgla, koksu, gazu i benzyn (transport samochodowy). Pyły – emitowane są do atmosfery wraz ze spalinami pochodzącymi ze spalania paliw stałych, a także w wyniku prac polowych na 10 11 za: WIOŚ Poznań. 2015. Roczna ocena jakości powietrza w Województwie Wielkopolskim za rok 2014. Poznań. za: WIOŚ Poznań. 2015. Roczna ocena jakości powietrza w Województwie Wielkopolskim za rok 2014. Poznań. 17 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska użytkach rolnych. Średnie stężenie zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w okresie zimowym jest kilka razy wyższe niż w okresie letnim. Ponadto w związku z inwestycjami budowlanymi (m.in. drogi, budownictwo) występuje trend czasowego i lokalnego podwyższenia zanieczyszczenia powietrza, głównie pyłami, związanymi ze wspomnianym procesem inwestycyjnym. Nie są to jednak zanieczyszczenia permanentne i kumulujące się w czasie, dlatego zagrożenie to należy traktować jako tymczasowe i o niewielkiej sile. Podsumowując, należy stwierdzić, iż na jakość powietrza na omawianym terenie, ma wpływ sposób zabudowy terenu (także sąsiedniego) i pora roku. W gęściej zabudowanych miejscach dochodzi do słabej wymiany mas powietrza i kumulowania się zanieczyszczeń. Jakość powietrza pogarsza się w miesiącach zimowych, w sezonie grzewczym, gdzie oprócz niewielkiej emisji ze źródeł komunikacyjnych występuje emisja ze źródeł spalania paliw, szczególnie stałych. Na omawianym obszarze panują bardzo dobre warunki dla cyrkulacji powietrza (otwarte przestrzenie, brak znaczących barier) stąd jakość powietrza jest dość dobra, a jej zagrożenia stosunkowo niskie. Zagrożenie klimatu akustycznego Na obszarze opracowania i w jego otoczeniu źródłami znaczących emisji hałasu są: • szlaki komunikacyjne; • maszyny rolnicze, szczególnie podczas prac polowych na otwartych przestrzeniach. W przypadku omawianego terenu największe zagrożenie hałasem wynika z przebiegu dróg lokalnych. Istotna jest utrzymująca się tendencja wzrostu zarejestrowanych w województwie pojazdów, zarówno samochodów osobowych jak i ciężarowych. Istnieje zatem tendencja wzrostowa, jeżeli chodzi o źródła (ilość pojazdów mechanicznych) emisji hałasu. Z drugiej strony na obszarach gęściej zaludnionych wprowadzone są administracyjne ograniczenia prędkości pojazdów, obniżające górny próg emisji dźwięku z silników pojazdów mechanicznych. Przykładowe środki ograniczania potencjalnego negatywnego oddziaływania emisji hałasu na zdrowie ludzkie przedstawiono także w rozdziale VII. Z badań 12 wynika, że na odcinku przebiegającym przez gminy Swarzędz, Pobiedziska i Łubowo, ruch pojazdów stanowi ruch ponadlokalny – wojewódzki i krajowy. Wielkość ruchu pojazdów ogółem wynosi tu ok. 11 200 pojazdów / dobę na odcinku Łubowo- Poznań. Dawna droga krajowa nr 5 jest więc drogą istotną o dużym natężeniu ruchu. Dodatkowo, w przypadku wprowadzenia odpłatności na drodze ekspresowej S5 (na odcinku Poznań-Gniezno) ruch na dawnej DK nr 5 zwiększy się. WIOŚ w Poznaniu badał natężenie hałasu przy drodze krajowej nr 5 w 2006 r. 13 Pomiarów dokonano w m. Kobylnica. Równoważny poziom hałasu LAeq (dB) w ciągu dnia wynosił 65,4 dB. Natężenie ruchu wyniosło 1048 pojazdów na godzinę, w tym 194 pojazdy ciężkie (ok. 18,5%). Wyniki badań hałasu z DK nr 5 są jednak niereprezentatywne dla omawianego obszaru (ok. 1,8 km w linii prostej od omawianego obszaru). Kolejnym źródłem hałasu jest użytkowanie maszyn rolniczych podczas wykonywanych prac, w tym szczególnie prac polowych. Klimat akustyczny pogarszany jest lokalnie przede wszystkim przez takie maszyny, jak: kombajny zbożowe, ciągniki rolnicze, za: „Pomiar ruchu na dawnej drodze krajowej nr 5 z uwzględnieniem ruchu tranzytowego”. Mikołajczyk M. Poznań, 2013 r. 13 za: http://poznan.wios.gov.pl/monitoring-srodowiska/halas/halas2006.pdf 12 18 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska kosiarki rolnicze, śrutowniki, dmuchawy do zboża i inne. Wysoka emisja dźwięków ma tutaj dwojakie źródło. Po pierwsze są to maszyny o dużej mocy nominalnej. Po wtóre większościowy odsetek używanych maszyn rolniczych przez przeciętnego rolnika w Polsce jest zaawansowana wiekowo, a przez to przestarzała technologicznie i wyeksploatowana. Zagrożenie zarówno hałasem komunikacyjny jak i pochodzącym z terenów produkcyjnych ma charakter lokalny i obejmuje swym zasięgiem jedynie niewielkie obszary, sąsiadującej bezpośrednio z obiektem będącym źródłem emisji hałasu. Stan gleb oraz degradacja powierzchni gruntu Na obszarze gminy Pobiedziska zagrożenie dla rzeźby terenu oraz powierzchni ziemi stanowi przede wszystkim: wydobycie piasków, żwirów i torfu (brak na omawianym terenie), użytkowanie rolnicze gleb, budowa i funkcjonowanie obiektów liniowych (dróg, szlaków kolejowych i in.) i obiektów powierzchniowych. Zagrożeniem dla gleb mogą stanowić: zmiany stosunków wodnych w wyniku zabiegów melioracyjnych bądź poboru wód podziemnych, nadmiernego stosowania nawozów mineralnych i organicznych, zanieczyszczenie przez metale ciężkie, pozostałości pestycydów, produkty ropopochodne, zmiana stosunków fizycznych gleby w wyniku błędów uprawowych i transportu płodów rolnych. Ponad 30% gleb w gminie stanowią gleby o odczynie bardzo kwaśnym i kwaśnym. Skutkiem zakwaszenia jest utrudnione pobieranie przez rośliny składników pokarmowych oraz łatwiejsze przyswajanie metali ciężkich, przez co tego typu gleby w praktyce rolniczej należy traktować jako zdegradowane. Zabiegiem niezbędnym do zrównoważenia zakwaszenia gleb wywołanego stosowaniem nawozów jest wapniowanie, które konieczne jest dla ponad 20% powierzchni użytków rolnych w gminie. Do czynników antropogenicznych wpływających na zanieczyszczenie gleby należą również zanieczyszczenia z tras komunikacyjnych. Prowadzą one do skażenia gleb siarką siarczanową oraz metalami ciężkimi, co jest jednym z elementów chemicznej degradacji gleb. Na omawianym obszarze zagrożenie dla rzeźby terenu oraz powierzchni ziemi stanowi przede wszystkim użytkowanie rolnicze gleb. Naturalna odporność gleb na chemiczne czynniki niszczące związana jest ściśle z typem gleb. Najmniejszą odporność na tego typu zagrożenia wykazują gleby luźne i słabo gliniaste, ubogie w składniki pokarmowe, a więc głównie gleby bielicowe. Gleby na omawianym obszarze reprezentują zatem ograniczony stopień odporności na erozję. Analizując sytuację glebową i geomorfologiczną na obszarze objętym projektem mpzp, stwierdza się, że: (1) występują tu gleby bielicowe, które są podatne na erozję oraz gleby organiczne (odporne na erozję); (2) gleby na omawianym obszarze są glebami zmienionymi antropogenicznie (część gleb to gleby porolne, część nadal użytkowana jest rolniczo o występującej w głębszych warstwach podeszwie płużnej); (3) teren jest bez znaczących spadków; (4) teren jest umiarkowanie odsłonięty – erozyjna działalność wiatru nie jest zbytnio hamowana. Stan jakości wód oraz zagrożenia dla nich Badania jakości wód powierzchniowych w gminie Pobiedziska przeprowadza Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu. 19 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Gmina Pobiedziska położona jest w zasięgu jednolitej części wód podziemnych (JCWPd) nr 62. Jeżeli chodzi o jakość wód podziemnych, stan JCWPd nr 62 w gminie Pobiedziska (opróbowanie przeprowadzono wiosną, w m. Czachurki) to w 2014 r. klasa surowa oraz ocena końcowa wynosiła IV. Pola elektromagnetyczne Źródłem promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy są głównie stacje telefonii komórkowej, urządzenia przemysłowe gospodarstwa domowego oraz systemy przesyłowe energii elektrycznej. Z punktu widzenia ochrony środowiska przed promieniowaniem elektromagnetycznym, istotne znaczenie dla środowiska przyrodniczego mają stacje radiowe, telewizyjne i telefonii komórkowej. Urządzenia te emitują do środowiska fale elektromagnetyczne wysokiej częstotliwości, od 0,1 – 300 MHz oraz mikrofale od 300 – 3000.000 MHz. W 2013 r. WIOŚ w Poznaniu przeprowadził pomiary wartości pól elektromagnetycznych w gminie Pobiedziska. Było to w Pobiedziskach przy ul. Krótkiej 5. Otrzymano wynik 0,19 V/m. Tym samym nie stwierdzono przekroczenia poziomu dopuszczalnego (7 V/m).14 Degradacja i degeneracja szaty roślinnej Na obszarze objętym projektem mpzp poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, w tym szata roślinna, ulegały w przeszłości licznym przemianom. Zmiany te miały charakter zarówno naturalny, jak i były wywołane różnymi formami antropopresji. Szczególnie ta druga grupa czynników przyczyniła się do degradacji szaty roślinnej, oraz jej degeneracji. Pod pojęciem degradacji szaty roślinnej należy rozumieć zubożenie jej składu w wyniku antropopresji powodującej pogorszenie poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego, takich jak: powietrze, woda, gleby, a także fizyczne niszczenie szaty roślinnej (np. w wyniku zmiany przeznaczenia terenu). Intensywne wycinanie lasów celem pozyskania areału pod uprawę ziemi, a także liczne zabiegi melioracyjne szczególnie mocno przyczyniły się w przeszłości do degradacji szaty roślinnej znacznej części gminy. Z kolei pod pojęciem degeneracji należy rozumieć ogół reakcji fitocenoz na antropopresję.15 Spotykana jest degeneracja zespołów roślinnych oraz degeneracja roślinności. W wyniku tej pierwszej dokonane są przekształcenia struktury wewnętrznej i składu florystycznego fitocenoz konkretnych zespołów leśnych. W wyniku degeneracji roślinności z kolei zmiany struktury i składu florystycznego są tak dalece posunięte, że pierwotny zespół roślinny może być zaliczony do innej jednostki syntaksonomicznej. Na obszarze objętym opracowaniem szata roślinna uległa częściowej degradacji. Terenom przydrożnym towarzyszą gatunki ruderalne, a terenom rolniczym – gatunki i asocjacje roślin segetalnych (→ rozdział II.3). W lasach omawianego terenu występuje problem neofityzacji. 14 za: http://poznan.wios.gov.pl/monitoring-srodowiska/Monitoring%20pol%20elektromagnetycznych/PEM2013.pdf za: Olaczek R. 1974. Kierunki degeneracji fitocenoz leśnych i metody ich badania. Phytocoenosis. 3.3/4:179-187, Warszawa – Białowieża. 15 20 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska III. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI PROJEKTU PLANU, JEGO GŁÓWNYCH CELACH I POWIĄZANIACH 1. Cel projektu planu miejscowego Podstawowym celem sporządzenia planu miejscowego jest ustalenie przeznaczenia terenów oraz określenie sposobów ich zagospodarowania i zabudowy, poprzez dostosowanie funkcji, struktury zabudowy i intensywności zagospodarowania do uwarunkowań przestrzennych, przyrodniczych i kulturowych w obrębie wsi Węglewo. 2. Ustalenia projektu planu miejscowego Struktura funkcjonalno-przestrzenna wskazana w projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu wsi Węglewo jest dosyć zróżnicowana. Przedmiotem ustaleń projektu mpzp są: 1) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, oznaczone na rysunku planu symbolami 1MN, 2MN, 3MN, 4MN, 5MN, 6MN, 7MN, 8MN, 9MN, 10MN, 11MN; 2) tereny zabudowy zagrodowej w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych, oznaczone na rysunku planu symbolami 1RM, 2RM, 3RM, 4RM, 5RM, 6RM, 7RM, 8RM, 9RM, 10RM, 11RM, 12RM, 13RM, 14RM, 15RM, 16RM, 17RM, 18RM, 19RM, 20RM, 21RM, 22RM, 23RM, 24RM; 3) teren zabudowy usługowej, oznaczony na rysunku planu symbolem U; 4) tereny usług kultu religijnego oznaczone na rysunku planu symbolami 1UK, 2UK; 5) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i usługowej, oznaczone na rysunku planu symbolami 1MN/U, 2MN/U; 6) tereny rolnicze, oznaczone na rysunku planu symbolami 1R; 2R, 3R, 4R, 5R, 6R, 7R, 8R, 9R, 10R, 11R, 12R, 13R, 14R, 15R, 16R, 17R, 18R, 19R, 20R; 7) tereny rolnicze i zieleni otwartej, oznaczone na rysunku planu symbolami 1R/ZO, 2R/ZO, 3R/ZO, 4R/ZO, 5R/ZO, 6R/ZO, 7R/ZO, 8R/ZO, 9R/ZO, 10R/ZO, 11R/ZO, 12R/ZO, 13R/ZO, 14R/ZO, 15R/ZO, 16R/ZO; 8) tereny cmentarzy, oznaczone na rysunku plany symbolami 1ZC, 2ZC; 9) teren parku wiejskiego, oznaczony na rysunku planu symbolem ZP; 10) teren lasu, oznaczony na rysunku planu symbolem ZL; 11) tereny wód powierzchniowych śródlądowych, oznaczone na rysunku planu symbolami 1WS, 2WS, 3WS, 4WS, 5WS, 6WS, 7WS, 8WS, 9WS; 12) teren infrastruktury technicznej i parkingu, oznaczony na rysunku planu symbolem IT/KS; 13) teren drogi publicznej klasy zbiorczej, oznaczony na rysunku planu symbolem KDZ; 14) tereny dróg publicznych klasy dojazdowej, oznaczone na rysunku planu symbolami 1KDD, 2KDD, 3KDD, 4KDD; 15) tereny dróg wewnętrznych oznaczone na rysunku planu symbolami 1KDW, 2KDW, 3KDW, 4KDW, 5KDW, 6KDW, 7KDW, 8KDW, 9KDW; 16) tereny ciągów pieszo-jezdnych, oznaczone na rysunku planu symbolami 1KDX, 2KDX, 3KDX, 4KDX, 5KDX. Podsumowując, należy stwierdzić, że zdecydowana dla większości obszaru objętego planem miejscowym będą kontynuowane obecne funkcje. Najwięcej będzie terenów pól 21 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska uprawnych. Spory odsetek terenów stanowić będzie zabudowa zagrodowa w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych oraz mieszkaniowa jednorodzinna (w zasadzie już istniejąca). Uzupełnieniem jest system drogowy, po części istniejący, po części projektowany oraz tereny infrastruktury technicznej. Będą to tereny całkowicie i trwale wyłączone z produkcji rolnej. 3. Powiązanie ustaleń projektu planu miejscowego z innymi dokumentami Stosownie do ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym16 zapisy projektu planu miejscowego (część tekstowa i graficzna) muszą być zgodne z zapisami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a rada gminy uchwala plan miejscowy dopiero po stwierdzeniu jego zgodności ze studium. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy sporządza się w celu określenia polityki przestrzennej gminy, w tym lokalnych zasad zagospodarowania przestrzennego. 4. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji ustaleń projektu planu miejscowego Brak planu miejscowego dla analizowanego terenu może spowodować utrudnienia w odpowiednim określeniu zasad kształtowania polityki przestrzennej i sposobu postępowania w sprawach przeznaczania terenów na określone cele oraz ustalania zasad ich zagospodarowania i zabudowy, a także wyposażenia w sieci infrastruktury technicznej. Realizacja polityki przestrzennej tylko w oparciu o decyzje administracyjne (wynikające z zasady dobrego sąsiedztwa) nie gwarantuje władzom gminy wystarczającej kontroli nad procesami inwestycyjnymi, co z kolei może przyczynić się do jego zagospodarowania w sposób przypadkowy i niekorzystny dla całości terenu, nie uwzględniający zasad ładu przestrzennego. Taka sytuacja prowadzić może do powstania chaosu przestrzennego obszaru, powstania swoistej mozaiki funkcjonalnej i niekorzystnego przenikania się funkcji ze sobą kolidujących, a przede wszystkim do zniszczenia komponentów środowiska przyrodniczego. Sporządzenie i uchwalenie dla przedmiotowego obszaru planu miejscowego pozwoli na jednoznaczne określenie przeznaczenia poszczególnych terenów, a także sposobów ich zagospodarowania, zgodnie z przyjętą dla tego obszaru w Studium polityką przestrzenną. Należy jednak podkreślić, że w przypadku braku realizacji ustaleń projektu miejscowego planu nie doszło by do intensywniejszego niż obecnie zagospodarowania terenu, co korzystnie wpłynęło by na stan i jakość środowiska na omawianym obszarze. Atutem ustaleń projektu mpzp jest brak terenów produkcyjnych. Tym samym ograniczono tutaj możliwość do lokowania (przynajmniej teoretycznie) negatywnie oddziałujących na środowisko instalacji. Z drugiej strony kontynuowanie rolnictwa na znacznych obszarach również może nie być, teoretycznie, korzystne dla jakości środowiska gruntowo-wodnego jak również – pośrednio – dla wód powierzchniowych i podziemnych (spływy powierzchniowe biogenów z nawozów). 16 ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j.: Dz. U. z 2015 r., poz. 199 ze zm.). 22 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska IV. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTU PLANU MIEJSCOWEGO Do istniejących problemów na omawianym obszarze należą przede wszystkim: (1) presja przestrzeni (oddziaływanie na krajobraz, teoretyczne zakłócenia w migracji niektórych zwierząt); (2) wzrost emisji zanieczyszczeń (emisji do powietrza gazów i pyłów, wzrost produkcji odpadów); (3) wzrost emisji hałasu (związanego z potencjalnymi emisjami z instalacji oraz z bytowaniem ogólnym ludzi, pojazdami mechanicznymi i innymi urządzeniami/maszynami); (4) wzrost zużycia wody, materii i energii; (5) wzrost ryzyka wystąpienia awarii (np. incydentów zagrażających bezpośrednio i pośrednio np. środowisku gruntowo-wodnemu). Jednocześnie należy podkreślić, że choć poprzez wzrost zabudowy oczywisty jest fakt wzrostu emisji zanieczyszczeń, to jednak dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym i technicznym substancje niepożądane dla środowiska będą ujmowane (np. poprzez instalacje podczyszczające czy odpowiednią gospodarkę odpadami) i ich zagrożenie względem otaczającego środowiska przyrodniczego będzie, przynajmniej po części, neutralizowane/ograniczane. Z punktu widzenia realizacji projektu mpzp do istotnych problemów, spośród powyższej listy, będą w szczególności należały: - presja przestrzeni – w związku z realizacją nowej zabudowy i towarzyszącej infrastruktury, nastąpi dalsza fragmentacja krajobrazu i w efekcie dojdzie do pogorszenia migracji niektórych gatunków zwierząt na omawianym terenie; - wzrost emisji substancji i energii – w wyniku realizacji nowej zabudowy; ważne jest aby na tych terenach dotrzymać standardów jakości środowiska17. Istotne dla funkcjonowania środowiska przyrodniczego są niezakłócone powiązania pomiędzy wszystkimi elementami ekosystemów. W związku z tym, należy zwrócić uwagę na teoretyczne ograniczenie migracji niektórych zwierząt dzikich w wyniku powstania nowej zabudowy na przeznaczonych ku temu terenach. Jednocześnie należy uznać, że znaczny odsetek obecnie występujących gatunków zwierząt na obszarze objętym mpzp to gatunki synantropijne. Tym samym dalsza antropopresja w tym rejonie, sensu lato, teoretycznie nie powinna znacząco wpłynąć na lokalne populacje zwierząt. Jednakże z uwagi na specyfikę nowych przedsięwzięć, a także możliwość ogrodzenia terenu, wpływ na zwierzęta, choć niewielki, to jednak będzie. Uprawa roli oraz niektóre usługi będą z pewnością powodować emisje hałasu, których główną wadą będzie na pewno długoterminowość i permanentność (w przypadku rolnictwa – w określonych porach roku podczas stosowania zabiegów agrotechnicznych i podczas żniw). Płoszenie zwierząt w najbliższej okolicy terenu objętego projektem mpzp oraz ogrodzenie obszaru spowodują omijanie tego rejonu przez zwierzęta. Problemem może natomiast być fakt wyłączenia z produkcji rolnej niewielkich fragmentów kosztem zabudowy a także powstanie powierzchni utwardzonych, nieprzepuszczalnych dla wód opadowych. 17 w rozumieniu ustawy Prawo ochrony środowiska 23 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska V. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA SZCZEBLA MIĘDZYNARODOWEGO, WSPÓLNOTOWEGO I KRAJOWEGO ORAZ SPOSOBY, W JAKICH ZOSTAŁY ONE UWZGLĘDNIONE W OPRACOWYWANYM DOKUMENCIE Podstawowymi dokumentami określającymi cele i zasady trwałego, stabilnego i trwałego rozwoju kraju dla osiągnięcia ładu społecznego, ekonomicznego, ekologicznego i przestrzennego, a ważnymi z punktu projektu mpzp, są: - Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. - Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016. - Polska 2025 - Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju; a na szczeblu regionalnym: - Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Wielkopolskiego. - Strategia Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku. Powyższe strategiczne dokumenty uwzględniają wytyczne dla globalnego trwałego rozwoju zawarte w ratyfikowanej przez Polskę Deklaracji z Rio oraz Agendzie 21 (czerwiec 1992 r.). Dokumenty te stanowią przełomowe jeśli chodzi o międzynarodowe działania na rzecz trwałego rozwoju. Wśród najważniejszych celów koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju w projekcie miejscowego planu uwzględniono m.in. zapisy o: - zachowaniu zgodności charakteru i struktury zagospodarowania przestrzennego z cechami i walorami środowiska przyrodniczego (poprzez zachowanie lasu oraz licznych otwartych przestrzeni pól uprawnych); - zachowaniu zgodności poziomu i intensywności zagospodarowania z naturalną chłonnością środowiska oraz jego odporności na degradacje (poprzez ograniczony w przestrzeni obszar powodujący potencjalne emisje hałasu i substancji do powietrza); - powszechne i współzależne uwzględnienie uwarunkowań przyrodniczych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego poprzez zachowanie lasu oraz licznych otwartych przestrzeni pól uprawnych); - zahamowanie rozpraszania zabudowy, zwłaszcza na tereny o wysokich walorach krajobrazowych (poprzez usytuowanie terenów zabudowy możliwie z dala parków krajobrazowych oraz obszarów chronionego krajobrazu). Wśród najważniejszych celów obecnej polityki ekologicznej państwa w projekcie miejscowego planu uwzględniono m.in. zapisy o: - zapewnieniu bezpieczeństwa ekologicznego kraju w warunkach zrównoważonego rozwoju (poprzez zachowanie lasu oraz licznych otwartych przestrzeni pól uprawnych; zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko z wyjątkiem inwestycji celu publicznego w zakresie infrastruktury technicznej); - likwidacji zanieczyszczeń u źródła, ograniczenie emisji pyłowej, gazowej i gazów cieplarnianych do wielkości wynikających z przepisów i zobowiązań międzynarodowych oraz wprowadzanie norm emisyjnych i produktowych w gospodarce (m.in. poprzez zapis w projekcie mpzp: „nakazuje się ochronę powierzchni ziemi, powietrza i wód zgodnie z przepisami o ochronie środowiska”); - przeciwdziałaniu zmianom klimatu (poprzez zapis w projekcie mpzp o zaopatrzeniu w ciepło z ekologicznych paliw lub energii elektrycznej); 24 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska - ochronie przyrody i krajobrazu (m. in. poprzez usytuowanie terenów zainwestowania z dala cennych obszarów przyrodniczych i krajobrazowych). Wśród najważniejszych celów długookresowej strategii trwałego i zrównoważonego rozwoju w projekcie miejscowego planu uwzględniono m.in. zapisy o: - uwzględnieniu w planach zagospodarowania przestrzennego elementów ochrony środowiska, ochrony różnorodności biologicznej (np. poprzez zapis „zagospodarowanie zielenią wszystkich powierzchni wolnych od utwardzenia”); - przestrzeganiu prawa ekologicznego krajowego i międzynarodowego przez wszystkie podmioty (np. poprzez zapisy „ustala się ochronę powierzchni ziemi, powietrza i wód zgodnie z przepisami o ochronie środowiska”, „ustala się gromadzenie i segregację odpadów w miejscach ich powstawania oraz zagospodarowanie ich zgodnie z regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie gminy oraz przepisami o odpadach”); - zapewnieniu swobodnego transferu technologicznego i inwestycji proekologicznych (poprzez lokowanie terenów produkcyjno-usługowych zaopatrywanych w prąd z niskoemisyjnych źródeł energii). Głównym celem Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do 2020 roku jest „poprawa jakości przestrzeni województwa, systemu edukacji, rynku pracy, gospodarki oraz sfery społecznej skutkująca wzrostem poziomu życia mieszkańców”. Cele strategiczne tego dokumentu to: (1) Dostosowanie przestrzeni do wyzwań XXI wieku; (2) Zwiększenie efektywności wykorzystania potencjałów rozwojowych województwa; (3) Wzrost kompetencji mieszkańców i promocja zatrudnienia; (4) Wzrost spójności i bezpieczeństwa społecznego. Praktycznie każdy z powyższych celów w mniejszym lub większym stopniu realizowany jest w projekcie mpzp. Osiągnięto to poprzez zagospodarowanie terenów na tereny zabudowy usługowej oraz mieszkaniowej. Da to szansę rozwoju rynku pracy w rejonie gminy Pobiedziska oraz zwiększy – w skali lokalnej - efektywność wykorzystania potencjałów rozwojowych województwa. Wśród najważniejszych celów Konwencji Ramsarskiej w projekcie mpzp uwzględniono m.in. zapisy o ochronie wód powierzchniowych oraz populacji wędrownych ptaków. Spośród najważniejszych celów Konwencji Berneńskiej uwzględniono m.in. zapisy o zachowaniu europejskich gatunków dzikich zwierząt i roślin oraz ich siedlisk. Będzie to osiągnięte m.in. poprzez zachowanie terenów wód powierzchniowych oraz terenów zieleni a także poprzez zagospodarowanie zielenią wszystkich terenów wolnych od utwardzenia. Ponadto poprzez nakaz stosowania tzw. niskoemisyjnych paliw oraz poprzez rozwój sieci kanalizacji ograniczone zostaną emisje substancji do powietrza, co korzystnie wpłynie na siedliska przyrodnicze i chronione gatunki zwierząt oraz roślin. Ponadto zapisy projektu mpzp o stosowaniu „ekologicznych” źródeł energii spełniają wymagania ww. konwencji dotyczących ochrony klimatu i sprzyjają jej realizacji w praktyce. Podobnie pozostawienie i zabezpieczenie obszarów przyrodniczo cennych wraz z wszelkimi zasobami (zwierzętami, roślinami) respektuje fundamentalne założenia Konwencji o ochronie różnorodności biologicznej z Rio de Janeiro oraz Konwencji Bońskiej o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt, a także zapisy Porozumienia o ochronie nietoperzy w Europie EUROBATS. Również cel Konwencji Paryskiej, tj. pobudzenie aktywności narodów do ochrony ich własnego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, znajduje odzwierciedlenie w zapisach 25 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska projektu mpzp. Są to m in. zapisy o ochronie (poprzez planowanie przestrzenne) szczególnie wartościowych miejsc krajobrazowych. Ochrona krajobrazu w gminie spełnia także założenia Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. Uwzględniono m. in. zapisy o: prawnym uznaniu krajobrazów za podstawowy składnik otoczenia człowieka, dziedzictwo kulturalne i naturalne oraz fundament tożsamości mieszkańców; ustanowieniu procedur uczestnictwa społeczeństwa oraz władz lokalnych i regionalnych w opracowywaniu i wdrażaniu polityki krajobrazowej; uwzględnieniu krajobrazu w polityce planowania przestrzennego, kulturalnej, środowiskowej, rolnej, społecznej i gospodarczej. VI. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE USTALEŃ PROJEKTU MPZP NA POSZCZEGÓLNE KOMPONENTY ŚRODOWISKA 1. Wpływ na warunki klimatyczne i stan higieny atmosfery Pomiędzy zagospodarowaniem przestrzennym a zmianami klimatycznymi oraz koniecznością adaptacji do zmian klimatu występuje sprzężenie zwrotne. Zmiany klimatyczne będą prowadziły do zmniejszenia zasobów przestrzeni dostępnej dla danego typu prowadzonej lub planowanej działalności.18 W przypadku realizacji projektu mpzp klimat (w tym mikroklimat) nie będą zagrożone. Spowodowane będzie to przede wszystkim niewielką skalą zmian, które wprowadzone będą na stosunkowo małych obszarach. Choć obszar objęty projektem mpzp jest dość znaczny (~ 3,5 km2) to jednak obecny sposób zagospodarowania w większości jest zgodny z projektem mpzp. Dlatego zmiany będą niewielkie a ich znaczenie mało istotne. Zmiany klimatu wywołane działaniami planowanymi w projekcie mpzp będą niewielkie a ich znaczenie marginalne. Przeciwdziałanie zmianom klimatu (w tym mikroklimatu) polegać ma, zgodnie z projektem mpzp, na: - skutecznym systemie planowania przestrzennego zapewniającego właściwe i zrównoważone wykorzystanie terenów, - projektowaniu sieci przesyłowych, w tym m.in. podziemnych oraz naziemnych z uwzględnieniem ekstremalnych sytuacji pogodowych, - ochronie różnorodności biologicznej, - wprowadzeniu wymogu dostępu on-line do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Są to zapisy zgodne ze Strategicznym planem adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030. Do działań proponowanych w projekcie mpzp mogących mieć potencjalny wpływ na topoklimat i stan higieny atmosfery należą: (1) Lokalizacja terenów komunikacji – dróg, (2) Rolnicze wykorzystywanie gruntów, (3) Zachowanie terenów leśnych i zalesianie oraz nasadzenia roślinności. Zagospodarowanie zielenią wszystkich powierzchni wolnych od utwardzenia, (4) Roboty budowlane w zakresie sieci infrastruktury technicznej – kanalizacyjnej. za: Ministerstwo Środowiska. 2013. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020 z perspektywą do roku 2030. Warszawa. 18 26 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska (1) Lokalizacja terenów komunikacji – dróg: Ogólnie, dla przedsięwzięć drogowych oddziaływanie planowanych przedsięwzięć na jakość powietrza atmosferycznego można podzielić na dwa etapy: I – etap budowy oraz II – etap eksploatacji. Niezależnie od etapu, w wyniku ingerencji w teren nastąpią emisje substancji gazowych powodujące pogorszenie składu powietrza atmosferycznego. Wśród nich znajdują się tzw. gazy cieplarniane (przede wszystkim CO2) oraz spaliny. Skład jakościowy i ilościowy spalin jest zależny od rodzaju silnika i paliwa. Generalnie, najistotniejszymi substancjami powszechnie występującymi w spalinach są: tlenek węgla, tlenki azotu, tlenki siarki, aldehydy, węglowodory, ozon, pył zawieszony i inne.19 Na etapie budowy oddziaływanie będzie ograniczone do bardzo małej powierzchni terenu. Także ilość pojazdów zaangażowana w prace wykonawcze, w stosunku do liczby docelowej ruchu drogowego, będzie niewielka. Realizacja dróg będzie krótkotrwała oraz ograniczona w przestrzeni. W związku z tym, nie przewiduje się znaczących, trwałych negatywnych skutków dla jakości powietrza wynikających z etapu budowy. Wielkość niepożądanej emisji dwutlenku węgla podczas kładzenia mas asfaltowych (w przypadku zastosowania tego typu nawierzchni) w znacznej mierze będzie zależała od zastosowanych technologii i metod. Prognozuje się, że na etapie eksploatacji dróg sumaryczne emisje spalin będą większe niż podczas fazy budowy, jednocześnie jednak rozłożone w czasie i w przestrzeni. Prognozowany wzrost ruchu pojazdów w regionie będzie znaczący – tendencja emisji spalin do atmosfery będzie delikatnie wzrastała. Biorąc pod uwagę usytuowanie układu komunikacyjnego w gminie oraz ogólną długość, nie stwierdza się by oddziaływanie to było znaczące. (2) Rolnicze wykorzystywanie gruntów: dotyczy znacznego obszaru (~3 km2). Funkcje pełnione na terenie użytków rolnych będą kontynuowane bez większych zmian, w wyniku czego nie należy spodziewać się znaczących zmian z tego tytułu. Co więcej, w perspektywie długookresowej, w wyniku prognozowanej wymiany maszyn rolniczych przez rolników, mogą nastąpić pewne spadki ilości zanieczyszczeń czy nawet eliminacja niektórych z nich (np. w nowoczesnych silnikach wysokoprężnych udało się uzyskać całkowite spalanie ditlenku azotu;20 natomiast starsze technologicznie ciągniki rolnicze i kombajny charakteryzują się wyższymi emisjami oraz niecałkowitym spalaniem m.in. wspomnianego ditlenku azotu. Coraz powszechniejsze staje się także stosowanie biopaliw, których produkcja odbywa się z wykorzystaniem biokomponentów pozyskiwanych ze źródeł „czystszych środowiskowo” w stosunku do procesów obróbki ropy naftowej. Ponadto sam proces spalania tego rodzaju paliw powoduje wytworzenie mniejszej ilości zanieczyszczeń względem spalania ropy.21 Warto podkreślić także wzrastającą tzw. świadomość ekologiczną rolników oraz ich wiedza ogólna na temat tzw. zrównoważonego prowadzenia upraw i hodowli. Stosowanie na coraz szerszą skalę Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej pozwala znacznie ograniczać (w niektórych przypadkach nawet całkowicie eliminować) przedostawanie się do atmosfery zanieczyszczeń gazowych, w tym także stanowiących odory. za: van Loon G.W., Duffy S.J. 2008. Chemia Środowiska. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. za: van Loon G.W., Duffy S.J. 2008. Chemia Środowiska. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 21 za: van Loon G.W., Duffy S.J. 2008. Chemia Środowiska. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 19 20 27 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska (3) Zachowanie terenów leśnych i zalesianie oraz nasadzenia roślinności. Zagospodarowanie zielenią wszystkich powierzchni wolnych od utwardzenia: generalnie, zachowanie terenów zieleni, w tym szczególnie zieleni wysokiej, oraz nasadzenia roślinności pozytywnie wpływają na jakość powietrza atmosferycznego. Natomiast wpływ na topoklimat uwarunkowany jest kilkoma czynnikami – przede wszystkim zależy od: (1) lokacji nasadzeń, szczególnie względem istniejących powierzchni leśnych i zabudowań; (2) sposobu nasadzeń (gęstość siewu/sadzenia); (3) składu gatunkowego wybranych roślin. Z reguły zwiększenie lesistości czy nasadzeń roślinności poprawia także topoklimat, jednakże wspomniane czynniki mogą stanowić barierę dla właściwej cyrkulacji powietrza. Dlatego ważne jest dobranie odpowiedniej lokalizacji by nie tworzyć barier fizycznych dla swobodnych ruchów powietrza i unikać tworzenia warunków dla formowania się zastoisk powietrza. Celem kształtowania wymuszonego obiegu powietrza należy zastosować odpowiednią ilość nasadzeń dobranych nieprzypadkowo gatunków drzew i krzewów. Należy bowiem pamiętać o takich choćby aspektach jak: różne powierzchnie „bryły” tworzone przez poszczególne gatunki drzew; odporność na warunki atmosferyczne; swoiste reakcje fizjologiczne roślin (np. gatunki iglaste rosnące w zacienieniu wykazują tendencję do utraty igieł – osłabienie funkcji wiatrochronnej czy estetycznej) i inne. (4) Roboty budowlane w zakresie sieci infrastruktury technicznej – kanalizacyjnej: korzystnie wpłyną na badany komponent środowiska. Spowodują one bowiem ograniczenie potencjalnego bezpośredniego i pośredniego przedostawania się do atmosfery zanieczyszczeń takich jak np. amoniak. Zanieczyszczenia te mogłyby przedostawać się do atmosfery w wyniku zanieczyszczenia wód powierzchniowych i stąd drogą parowania, bądź też bezpośrednio z nieszczelnych systemów oczyszczalni przydomowych i szamb. (5) Zaopatrzenie w ciepło z ekologicznych paliw lub energii elektrycznej: projekt mpzp zakłada powstanie nowej zabudowy: zagrodowej oraz mieszkaniowej jednorodzinnej. Tym samym należy się spodziewać utworzenia nowych punktowych źródeł emisji substancji do powietrza, które będę wynikiem instalacji indywidualnych kotłów grzewczych. Nie mniej jednak zapisy projektu mpzp, w tym szczególnie zaopatrzenie w ciepło z ekologicznych paliw lub energii elektrycznej spowodowuje, że wielkości emisji substancji do powietrza na omawianym ternie będą silnie ograniczone. Ilość domów, niewielka moc kotłów tego typu oraz wyraźne wymagania co do niskiej emisyjności możliwych do stosowania paliw skłaniają do wniosku, że realizacja projektu mpzp nie przyczyni się do znaczącego pogorszenia jakości powietrza na omawianym terenie. Zgodnie z zapisami projektu mpzp dopuszcza lokowanie instalacji, których funkcjonowanie powodowałoby wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, na które wymagane byłoby uzyskanie pozwolenia22 (zakaz lokacji dotyczy tylko przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko). Jednakże użytkowanie większości terenu objętego projektem mpzp będzie odbywało się na ogół w ramach powszechnego korzystania ze środowiska. Ponadto rozwiązania zaproponowane w projekcie mpzp mogą poprawić jakość powietrza atmosferycznego i topoklimat omawianego terenu. 22 w rozumieniu ustawy Prawo ochrony środowiska 28 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Obowiązującymi obecnie na terenie gminy Pobiedziska uchwałami Sejmiku Województwa Wielkopolskiego w zakresie programów ochrony powietrza są: (1) uchwała nr XXIX/565/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 17 grudnia 2012r. w sprawie „Programu ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej ze względu na ozon” (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2013 r., poz. 473), (2) uchwała nr XXXIX/769/13 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 25 listopada 2013r. w sprawie „Programu ochrony powietrza dla strefy wielkopolskiej” (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2013 r., poz. 7401). Ponadto, zgodnie z „Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Wielkopolskiego na lata 2012 – 2015”, istotne jest osiągnięcie poziomów dopuszczalnych i docelowych niektórych substancji w powietrzu poprzez wdrożenie programów ochrony powietrza. Analizując zapisy powyższych dokumentów strategicznych, w tym szczególnie działania naprawcze, stwierdza się, że projekt mpzp w pełni spełnia wskazane w ww. uchwałach wytyczne. Osiągnięcie założonych w ww. dokumentach celów będzie realizowane przede wszystkim poprzez zapisy: - „zaopatrzenie w ciepło z ekologicznych paliw lub energii elektrycznej”; - „ustala się ochronę powierzchni ziemi, powietrza i wód zgodnie z przepisami o ochronie środowiska”. Stosowanie paliw charakteryzujących się niskimi wskaźnikami emisji oraz alternatywnych źródeł energii spowoduje zmniejszenie względem tradycyjnych paliw ilości emisji substancji, w tym m. in. tlenków azotu, tlenku węgla i innych substancji, stanowiących prekursory ozonu. Poza tym utrzymanie znacznych obszarów pozbawionych zabudowy (w tym łownie pola uprawne) pozytywnie wpłynie na przewietrzenie terenu wsi Węglewo, co ma fundamentalne znaczenie dla ochrony powietrza. Reasumując, realizacja zapisów projektu mpzp nie powinna przyczynić się do pogorszenia stanu higieny atmosfery, zwiększenia emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych powyżej poziomów dopuszczalnych oraz niekorzystnych zmian topoklimatu gminy Pobiedziska. Utrzymaniu istniejących warunków termiczno-wilgotnościowych służyć będzie z pewnością zachowanie licznych otwartych powierzchni, lasu oraz terenów wód powierzchniowych. 2. Wpływ na klimat akustyczny Zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska, przy sporządzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, różnicując tereny o różnych funkcjach lub różnych zasadach zagospodarowania, należy wskazać tereny, które należą do poszczególnych rodzajów terenów (wskazanych w art. 113 ust. 2 ww. ustawy), dla których ustalone zostały dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku, określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku23. W projekcie analizowanego planu miejscowego wyznaczono tereny, dla których wymagane jest zachowanie określonego komfortu akustycznego. Są to: a) tereny oznaczone na rysunku kolejnymi symbolami MN, dla których obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (t. j.: Dz. U. z 2014 r., poz. 112) 23 29 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska b) tereny oznaczone na rysunku kolejnymi symbolami RM, dla których obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu jak dla terenów zabudowy zagrodowej, c) teren oznaczony na rysunku planu symbolem U, dla którego obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu jak dla terenów zabudowy związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, d) tereny oznaczone na rysunku plany kolejnymi symbolami ZP; dla których obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu jak dla terenów rekreacyjno-wypoczynkowych, e) teren oznaczony na rysunku planu symbolem MN/U, dla którego obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu jak dla terenów mieszkaniowo-usługowych, f) tereny oznaczone na rysunku planu symbolem 2UK, dla których obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku jak dla terenów mieszkaniowo-usługowych. Do najważniejszych działań proponowanych w projekcie mpzp mogących mieć potencjalny wpływ na klimat akustyczny okolicznych terenów należą: (1) Rolnicze wykorzystywanie gruntów; (2) Lokalizacja terenów dróg. (1) Rolnicze wykorzystywanie gruntów: kontynuacja tego sposobu gospodarowania zasobami gminy będzie powodowała dalsze emisje hałasu. Są to jednak emisje czasowe, nie kumulujące się oraz najczęściej o źródle emisji z dala od obszarów, dla których przestrzegany powinien być komfort akustyczny (emisje hałasu związane głównie z pracami w polu, najczęściej oddalonych od siedzib ludzkich). Ponadto ocenia się, że w wyniku stopniowej modernizacji i wymiany zasobów maszynowych przez rolników gminy Pobiedziska, nastąpi w dłuższym okresie czasowym poprawa komfortu akustycznego. Nowsze bowiem maszyny rolnicze odznaczają się wyższą kulturą pracy silników co ma przełożenie na niższą emisję hałasu. Ponadto wyższa sprawność tych maszyn oraz zastosowanie zdobyczy technologicznych w technicznych rozwiązaniach skracają na ogół czas pracy tych maszyn potrzebny do wykonania założonej pracy, a więc także czas emisji hałasu. (2) Lokalizacja terenów dróg: Ogólnie oddziaływanie lokalizacji dróg poprzez emisje hałasu na okolicę można podzielić na dwa etapy: I – etap budowy oraz II – etap eksploatacji. Warto podkreślić, że to na etapie budowy spodziewane są największe emisje hałasu; będzie to jednak hałas krótkotrwały, nie kumulujący się w czasie. Podczas eksploatacji, w wyniku zastosowanych ograniczeń administracyjnych emisji hałasu z pojazdów silnikowych będzie ograniczona. Nie przewiduje się znacznego natężenia ruchu drogowego w rejonie obszaru objętego projektem mpzp (brak dróg wysokiej kategorii). Ważne będzie zachowanie komfortu akustycznego na obszarach tego wymagających. W celu prawidłowego kształtowania klimatu akustycznego w odniesieniu do terenów wymagających komfortu akustycznego w środowisku (poza obszarem objętym projektem mpzp), w razie konieczności wskazuje się podjęcie działań poprawiających klimat akustyczny gminy. Mogą to być m.in. czynności mające na celu: zachowania bezpiecznej odległości terenów, dla których musi być zachowany odpowiedni komfort akustyczny od źródeł hałasu; planowania przegród przeciwhałasowych w miejscach, w których zachowanie bezpiecznej odległości od źródeł hałasu nie jest możliwe; przekształcania terenów zabudowy rozmieszczonej wzdłuż dokuczliwych źródeł hałasu w tereny nieposiadające wymagań 30 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska akustycznych; ograniczania ruchu i parkowania pojazdów ciężkich na terenach wymagających utrzymania odpowiedniego komfortu akustycznego, poprzez odpowiednie zakazy ruchu i organizowanie wydzielonych parkingów czy w końcu poprzez stosowanie administracyjnych ograniczeń prędkości obniżających poziom hałasu generowany przez ruch uliczny. Włączenie nowych układów komunikacyjnych należy rozwiązać za pomocą dróg lokalnych. Nowe obiekty budowlane powinny być lokalizowane na obszarach gwarantujących zachowanie komfortu akustycznego (dla terenów podlegających ochronie akustycznej), poza zasięgiem negatywnych oddziaływań (tzn. nadmiernych emisji hałasu, wibracji). W przypadku gdy na terenach podlegających ochronie akustycznej możliwe są przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu, należy bezwzględnie zastosować skuteczne środki techniczne i inne, zmniejszające te emisje hałasu do poziomu dopuszczalnego, określonego w przepisach szczególnych. Konsekwentnie realizowane ww. działania powinny w optymalnym stopniu zabezpieczać tereny wymagające zachowania komfortu akustycznego w środowisku przed ponadnormatywnym hałasem i pogorszeniem warunków akustycznych. Do skutecznych środków ograniczających emisję hałasu na ternach, na których musi być zachowany komfort akustyczny, a które mogą być zrealizowane na obszarze objętym projektem mpzp, należą: - ograniczenie administracyjne prędkości poruszających się pojazdów na omawianym obszarze (znaki drogowe, sygnalizacja świetlna, „wysepki” i progi zwalniające); - budowa dróg z użyciem materiałów powodujących obniżoną emisję hałasu podczas ich użytkowania; - tworzenie ekranów akustycznych, zgodnie z najlepszą dostępną techniką. 3. Oddziaływanie na krajobraz24 Oceniając oddziaływanie projektu mpzp na krajobraz należy zaznaczyć, że krajobraz ma wiele znaczeń i płaszczyzn ujęcia. „Krajobraz materialny” (matterscape) jest rzeczywistością fizyczną, opisaną jako system podległy prawom natury. W tym ujęciu można wyróżnić: (1) strukturę krajobrazu, czyli przestrzenne relacje między jednostkami krajobrazowymi; (2) funkcjonowanie krajobrazu, czyli interakcje między przestrzennymi jednostkami krajobrazowymi; (3) zmienność, czyli przekształcenia struktury i funkcji układu jednostek ekologicznych w czasie. „Krajobraz jako pojęcie społeczno -prawne” (powerscape) jest stworzony przez społeczność jako system norm i celów. Normy te są sformalizowane (akty prawne) oraz niesformalizowane (wywodzące się z tradycji, zwyczajów). Krajobraz w tym ujęciu to system norm, które regulują zasady postępowania danej społeczności w odniesieniu do otaczającego krajobrazu. Nie mają one charakteru uniwersalnego – są indywidualne dla różnych społeczności. „Krajobraz mentalny” (mindscape) istnieje w „wewnętrznym świecie” każdej jednostki. Rzeczywistość wewnętrzna jest wytworem świadomości. Krajobraz mentalny jest krajobrazem doświadczanym przez ludzi; jest systemem indywidualnych wartości, sądów, na podstawie: Kupidura A., Łuczewski M., Kupidura P. 2011. Wartość krajobrazu. Rozwój przestrzeni obszarów wiejskich. PWN, Warszawa. 24 31 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska odczuć, znaczeń nadawanych przestrzeni i jej komponentom. Krajobraz ma również wymiar percepcyjny, estetyczny, artystyczny i egzystencjalny. Taki krajobraz można badać jedynie przy uwzględnieniu osoby obserwatora. Sam krajobraz zaś odbieramy przez nasze zmysły, dlatego poza rolą obserwatora istotne w ocenie krajobrazu będzie także miejsce, w którym obserwator się znajduje i z którego krajobraz jest kontemplowany. W takim rozumowaniu sama ocena krajobrazu powinna zatem skupić się na percepcyjnym podejściu do przestrzeni i na jej walorach estetycznych. Wartość ogólna krajobrazu jest zagadnieniem bardzo złożonym, bowiem krajobraz nie ma charakteru statycznego, podlega permanentnie zmianom. Relacje pomiędzy elementami przyrodniczymi i kulturowymi zmieniają się w czasie i przestrzeni, tworząc tożsamość miejsca. Dopiero znając tożsamość miejsca można podjąć próbę oceny oddziaływania nań planowanych zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy. Bardzo istotnym w ocenie oddziaływania na krajobraz jest aspekt polityki Unii Europejskiej względem rozwoju obszarów wiejskich. Obecnie w kształtowaniu krajobrazu, podobnie jak w innych dziedzinach społeczno-gospodarczych, panuje paradygmat trwałego rozwoju. Uważa się, że dotychczasowa monofunkcyjność obszarów wiejskich (jako miejsca produkującego żywność) powinna ulec zmianie – wieś powinna rozwijać się zgodnie z koncepcją rozwoju wielofunkcyjnego. Funkcjami wiodącymi poza produkcją rolną powinna być na tych terenach turystyka oraz ochrona środowiska. Obszary wiejskie, według koncepcji unijnej, mają stanowić swoiste nośniki wartości przyrodniczych, historycznych i kulturowych. Trwały rozwój gminy ma szanse kształtować nowoczesny ale jednocześnie harmonijny z dotychczasowym charakterem krajobraz gminy Pobiedziska. Ma to ogromne znaczenie przy tworzeniu Studium i miejscowych planów gminy oraz ich ocenie. Ocenia się, że realizacja projektu mpzp będzie korzystna dla percepcji krajobrazu gminy Pobiedziska. Wprawdzie dopuszczenie zabudowy czy generalnie przekształceń rzeźby terenu nie jest korzystne, to jednak, w przedstawionym kształcie, zaproponowane rozwiązanie ochroni znaczący odsetek terenu przed dewastacją krajobrazu. Będzie to bowiem wynikiem zachowania dużych powierzchni leśnych, obszarów pól, terenów wód oraz układu wsi Węglewo. Ponadto na plus można zaliczyć zapisy w projekcie mpzp ograniczające maksymalną powierzchnię zabudowy a także promowanie tworzenia zieleni ozdobnej – niskiej i średniej. Trzeba też podkreślić, że istniejące obecnie na znacznym odsetku terenu pola uprawne stanowią krajobraz antropogeniczny i pod kątem oceny naturalności ma on de facto nie najwyższą wartość. 4. Oddziaływanie na rzeźbę terenu, powierzchnię ziemi i glebę Niewielkich, z uwagi na skalę, zmian powierzchni ziemi można się spodziewać w strefie budowy i przebudowy dróg. Proces inwestycyjny spowoduje niewielkie zmiany krajobrazowe, polegające na rozcięciu naturalnych form geomorfologicznych w wyniku prac makro- i mikroniwelacyjnych. Mogą również pojawić się dodatkowe przekształcenia na terenach sąsiednich będące wynikiem inwestycji towarzyszących. Przekształcenia powierzchni ziemi w wyniku ww. inwestycji będą trwałe. Z drugiej zaś strony odbywać się będą na przekształconych gruntach antropogenicznych. Dlatego ogólne znaczenie tej zmiany nie jest, zdaniem autorów, szczególnie duże. Zmiany te będą miały charakter lokalny i mało 32 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska istotny. Niewielkiej niwelacji mogą ulec jedynie tereny, na których staną nowe budynki oraz powstaną lokalne drogi i elementy infrastruktury technicznej. Prace związane z realizacją tego typu zagospodarowania zawsze wiążą się z nieodwracalnym zniszczeniem powierzchni ziemi i gleby. Powstają nasypy z gruntu wybranego pod fundamenty nowych obiektów budowlanych oraz z wykopów pod sieci podziemnej i naziemnej infrastruktury technicznej. Wykopy związane z fundamentowaniem budynków powodują powstawanie mas ziemnych, które należy w odpowiedni sposób zagospodarować. Prace ziemne będą na ogół dotyczyć strefy przypowierzchniowej gruntu. W efekcie końcowym powierzchnia terenu zostanie miejscami nieznacznie podniesiona, bez zasadniczego wpływu na jego ogólną strukturę. Projektowane obiekty będą miały standardowe posadowienie, czyli do głębokości ok. 2,0 m p. p. t. i w tych przypadkach przekształcenia rzeźby związane z zainwestowaniem będą niewielkie. Sposób zagospodarowania mas ziemnych przemieszczanych w związku z realizacjami inwestycji został określony w projekcie mpzp: „nakaz wykorzystywania nadmiaru mas ziemnych pozyskanych podczas prac budowlanych w obrębie terenu lub usuwania ich zgodnie z przepisami o odpadach” (§ 5 pkt 5 projektu mpzp). Skutkiem powstania nowych budynków, czy elementów infrastruktury komunikacyjnej będzie także, szczególnie w rejonach, w których naturalna gleba nie spełnia technicznych wymogów lokalizacji obiektów, zmiana warunków podłoża tj. usunięcie warstwy próchniczej oraz zagęszczenie i uszczelnienie gruntów. Może tu dojść do wymiany gruntu. Ponadto na terenach przeznaczonych pod nową zabudowę, w obszarach niezainwestowanych, nastąpi ograniczenie powierzchni biologicznie czynnej. Długoterminową ingerencją w warunki podłoża będzie również lokalizacja zbiorników bezodpływowych na ścieki, dopuszczona do czasu realizacji kanalizacji sanitarnej. Ich budowa może także – w przypadku awarii – potencjalnie spowodować zanieczyszczenie środowiska gruntowo-wodnego oraz destabilizację stosunków wodnych. Przekształcenia powierzchni ziemi zależeć będą w dużej mierze od rozwiązań technicznych. Dla optymalnego zabezpieczenia powierzchni ziemi i gleby przed degradacją, prace budowlane należy prowadzić tak, aby zapobiec ewentualnym zjawiskom geomechanicznym. Prace ziemne tj. niwelacje i wykopy należy wykonywać w okresach o niskich opadach, a odsłonięte powierzchnie trzeba zabezpieczać przed możliwością niekontrolowanych przepływów wód opadowych lub spływowych. Rowy odwodnieniowe należy zabezpieczyć technicznie lub biologicznie przed erozyjnym działaniem wody. 5. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne Zagrożenie wód podziemnych wynikające z działalności człowieka w kontekście gospodarowania wodami należy rozumieć jako potencjalną możliwość pogorszenia jakości lub zmniejszenia ilości wód, prowadząca do ograniczenia dostępnych do wykorzystania zasobów wód podziemnych dobrej jakości. Z przyrodniczego punktu widzenia zagrożenie wód podziemnych to możliwość zmiany ilości bądź cech fizyczno-chemicznych wody w stosunku do warunków naturalnych, na ogół spowodowanej bezpośrednio lub pośrednio działalnością człowieka.25 Ogólne przedstawienie zagrożeń wód podziemnych mogących potencjalnie występować na omawianym terenie przedstawiono w tabeli nr 3. 25 za: Macioszyk A. (red.). 2006. Podstawy hydrogeologii stosowanej. PWN, Warszawa. 33 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Zagrożenie jakościowe wód (zanieczyszczenie, pogorszenie jakości) Zmiany krążenia wód, które Przyczyny/ogniska zanieczyszczeń wywołują zmiany chemiczne (1) Spływy i przesiąkanie (1) Nadmierna eksploatacja wód (1) Zmiany warunków zanieczyszczonych wód środkami zmieniająca warunki hydrochemiczne krążenia wód ochrony roślin oraz nawozami (2) Łączenie poziomów wodonośnych (2) Niewłaściwie wykonane (2) Deponowanie zanieczyszczeń o różnej jakości wód melioracje atmosferycznych z opadem i przesiąkanie (3) Odwodnienia budowlane (3) Przecięcie lub usunięcie warstw (3) Zanieczyszczenia wód (4) Ograniczenie zasilania izolujących powierzchniowych (4) Nawadnianie i melioracje rolnicze (4) Awarie i katastrofy Tabela 3. Potencjalne zagrożenie wód podziemnych na omawianym terenie. Na podstawie: Macioszyk A. (red.). 2006. Podstawy hydrogeologii stosowanej. PWN, Warszawa, zmienione. Zagrożenie ilościowe (zmniejszenie zasobów wód) Poniżej przedstawiono analizę stanu i zagrożeń dla wód powierzchniowych i podziemnych na omawianym terenie, w tym tych, które mogą potencjalnie uwidocznić się w wyniku realizacji projektu mpzp. Co istotne, obszar objęty projektem mpzp występuje poza Głównym Zbiornikiem Wód Podziemnych nr 144 Dolina kopalna Wielkopolska. Wraz z realizacją zabudowy na obszarze objętym projektem mpzp powstaną nowe źródła ścieków komunalnych i przemysłowych. Odprowadzanie tych ścieków będzie realizowane do sieci kanalizacji sanitarnej (korzystne rozwiązanie); tymczasowo do czasu budowy kanalizacji sanitarnej dopuszcza się odprowadzanie ścieków komunalnych i przemysłowych do szczelnych zbiorników bezodpływowych co nie jest korzystnym rozwiązaniem. Na etapie prac budowlanych związanych z budową i przebudową dróg oraz sieci infrastruktury technicznej – liniowej może wystąpić zaburzenie stosunków wodnych obszarów bezpośrednio przyległych do planowanych inwestycji, bowiem pierwszy poziom wód podziemnych zalega tu na głębokości ok. 2-5 m.26 O tym na ile realne jest to zagrożenie będą decydowały konkretne rozwiązania technologiczne i techniczne wykorzystane przy realizacji ww. inwestycji. W fazie eksploatacji dróg największe zagrożenie dla wód gruntowych stanowią substancje ropopochodne, które mogą przedostać się do środowiska gruntowo-wodnego. W projekcie miejscowego planu zawarto zapisy: „ustala się ochronę powierzchni ziemi, powietrza i wód zgodnie z przepisami odrębnymi” oraz „ochronę obszarów głównych zbiorników wód podziemnych zgodnie z przepisami odrębnymi” (§ 5 projektu mpzp). Powyższe zapisy są kluczowe i powinny być podstawą przy podejmowaniu działań inwestycyjnych, które zapewnią bezpieczeństwo dla jakości wód podziemnych. Uszczegółowienie dążeń do zabezpieczenia GZWP nr 144 i GZWP 143 musi być realizowane na mocy decyzji środowiskowej oraz zawarte, poprzez konkretne zapisy, w pozwoleniu na budowę. Z uwagi na dość wysoko zalegający pierwszy poziom wód podziemnych istnieje – przynajmniej teoretyczne – niebezpieczeństwo przecięcia warstw wodonośnych. Można spodziewać się wystąpienia lokalnych odwodnień w wyniku prac związanych z posadowieniem nowych budynków. Prewencyjne środki oraz warunki zapewniające wymóg ochrony warstw wodonośnych będą musiały być sprecyzowane w projektach budowlanych oraz decyzjach środowiskowych. Przy ich zastosowaniu zagrożenie dla ilości i jakości wód 26 za: Przeglądowa mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1:300000, arkusz C2 Poznań. Instytut Geologiczny. 1958 r. 34 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska podziemnych będzie skutecznie ograniczone. Analizując dane z mapy hydrogeologicznej, hydrograficznej, a także topograficznej stwierdza się, że: (1) Na omawianym terenie występują grunty o słabej przepuszczalności; teren jest częściowo zdrenowany; (2) Dla przeważającej części terenów głębokość pierwszego poziomu wody gruntowej sięga ok. 2-5 m p.p.t.; (3) spadki na omawianym terenie są raczej niewielkie. Biorąc pod uwagę powyższe stwierdza się, że potencjalne zagrożenie zanieczyszczenia wód w wyniku antropopresji będącej następstwem realizacji projektu mpzp nie jest duże; odporność środowiska gruntowo-wodnego na omawianym obszarze jest dość dobra. Nadrzędnym celem Ramowej Dyrektywy Wodnej jest osiągnięcie dobrego stanu wód do roku 2015. Wody powierzchniowe, w tym silnie zmienione i sztuczne jednolite części wód, powinny do tego czasu osiągnąć dobry stan chemiczny, oraz odpowiednio, dobry stan ekologiczny lub dobry potencjał ekologiczny. Cele środowiskowe dla jednolitej części wód (JCW) zostały oparte głównie na wartościach granicznych poszczególnych wskaźników fizyko-chemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych określających stan ekologiczny wód powierzchniowych oraz wskaźników chemicznych świadczących o stanie chemicznym wody, odpowiadających warunkom osiągnięcia przez te wody dobrego stanu, z uwzględnieniem kategorii wód, wg rozporządzenia w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. z 2011 r., Nr 257, poz. 1545). Tym samym nadrzędnym celem środowiskowym będzie osiągnięcie i utrzymanie jakości JCW o parametrach nieprzekraczających granicznych wartości zawartości poszczególnych substancji we wodzie, zgodnie z ww. Rozporządzeniem. Poza tym celami środowiskowymi dla ochrony JCW na terenie gminy Pobiedziska są: - zapobieganie dopływowi lub ograniczenia dopływu zanieczyszczeń do wód powierzchniowych i podziemnych, - zapewnienie równowagi pomiędzy poborem a zasilaniem wód podziemnych, - wdrożenie działań niezbędnych dla odwrócenia znaczącego i utrzymującego się rosnącego trendu stężenia każdego zanieczyszczenia powstałego w skutek działalności człowieka. Dla spełnienia wymogu niepogarszania stanu części wód, dla części wód będących w co najmniej dobrym stanie chemicznym i ilościowym, celem środowiskowym będzie utrzymanie tego stanu. Powyższe cele środowiskowe są zgodne z „Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry”, zatwierdzonym na posiedzeniu Rady Ministrów w dniu 22 lutego 2011 r. (M. P. z 2011 r., Nr 40, poz. 451). Biorąc pod uwagę powyższe cele oraz przewidywane oddziaływania wynikające z realizacji mpzp stwierdza się, że nie wpłyną one negatywnie na osiągnięcie powyższych celów. Poza potencjalnymi zagrożeniami wynikającymi z realizacji projektu mpzp istnieje także szereg pozytywnych zmian. Są to przede wszystkim inwestycje w sieć kanalizacji oraz wodociągi a także szereg pozytywnych rozwiązań dotyczących poprawy jakości powietrza (przedstawione m.in. w rozdziale VII) przyczyniających się do niższej ilości deponowanych z opadem atmosferycznym zanieczyszczeń do środowiska gruntowo-wodnego. 6. Oddziaływanie na szatę roślinną, faunę oraz różnorodność biotyczną Omawiany obszar jest mocno przekształcony antropogenicznie – zurbanizowany. Część terenu stanowią pola uprawne, część jest zabudowana. Zmiana warunków 35 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska siedliskowych oraz zabudowa terenu sprawiły, że szatę roślinną omawianego obszaru zdominowały gatunki ruderalne oraz segetalne. Różnorodność gatunkowa roślin na polach uprawnych jest wybitnie niska – zazwyczaj ok. 98% powierzchni terenu pokrywa gatunek (gatunki; w zależności od roku zasiewu) uprawowy. Uzupełnieniem dla niego jest spontaniczna roślinność segetalna oraz ruderalna, których wartość przyrodnicza jest także stosunkowo niska. Wdrożenie w życie projektu miejscowego planu przyczyni się przede wszystkim do likwidacji gruntów ornych a tym samym roślin uprawowych na tym terenie. Jednocześnie obszary nieutwardzone, zgodnie z projektem mpzp, mają być zagospodarowane zielenią. Podobnie jak zagwarantowanie minimalnej powierzchni biologicznie czynnej, spowoduje to pojawienie się nowych gatunków roślin, których wartość przyrodnicza może być jednak niska27. Ostateczna ocena ich wartości przyrodniczej zależeć będzie od doboru składu gatunkowego tychże roślin. W optymistycznym wariancie właściciele działek zainwestują więcej środków w zieleń wysoką dobierając rodzime i właściwe geograficznie gatunki drzew, które przy odpowiednim, fachowym posadzeniu, na właściwie przygotowanym gruncie mogą sprzyjać rozwojowi równowagi biocenotycznej tego obszaru. Należy także mieć na uwadze, że likwidacja niewielkiego odsetka pól uprawnych nie spowoduje całkowitej eliminacji gatunków roślin segetalnych oraz, tym bardziej, ruderalnych. Chyba, że inwestorzy będą stosowali pestycydy, które mogą niemal w pełni wyplenić gatunki segetalne i ruderalne. Rośliny te prawdopodobnie z czasem zaadoptują się do nowopowstałych warunków; pojawią się także przedstawiciele innych taksonów. Jednocześnie, każdy szlak komunikacyjny, ułatwi wnikanie gatunków ruderalnych na omawianym terenie poprzez przenoszenie ich na częściach pojazdów oraz na ludziach. Biorąc jednak pod uwagę wieloletnie już istnienie systemu dróg na omawianym obszarze, w tym dawnej drogi krajowej, oraz możliwości rozprzestrzeniania się roślin (np. duże zdolności anemochoryczne wielu gatunków) stwierdza się, że wpływ systemu dróg na rozprzestrzenianie się gatunków roślin ruderalnych (na całym obszarze objętym projektem mpzp) będzie mało znaczący. Reasumując, ustalenia analizowanego projektu planu nie wpłyną znacząco na kształtowanie różnorodności gatunkowej przedstawicieli lokalnej flory. Zniszczeniu ulegną jedynie zbiorowiska roślin uprawnych oraz asocjacje segetalne i ruderalne, mające stosunkowo niską wartość przyrodniczą. Likwidacja niewielkich powierzchni gruntów ornych na rzecz zabudowy spowodować może odsunięcie się stref bytowania niektórych zwierząt od obszaru objętego projektem mpzp. Inne gatunki, np. wróbel (Passer domesticus) z kolei chętnie przebywają w obecności ludzi i taka zmiana użytkowania terenu może stworzyć nowe biotopy dla nich. Przewiduje się, że oddziaływanie całościowe nie będzie miało dużego znaczenia. Tym bardziej, że gatunki zwierząt tu występujące są silnie synantropijne i eurytopowe. Dookoła znajduje się dużo obszarów, których użytkowanie rolnicze przewidziane w Studium będzie kontynuowane. Z dużym prawdopodobieństwem stwierdza się, że zwierzęta przeniosą się na te tereny. Zapewne baza żerowiskowa dla gatunków związanych z polami nie zmaleje na tyle, ażeby wpłynąć znacząco na lokalne populacje zwierząt. Tym bardziej, że obok omawianego terenu 27 tak będzie jeżeli na powierzchniach biologicznie czynnych powstaną np. trawniki z gatunków traw ozdobnych. 36 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska przebiega droga wojewódzka oraz inne drogi, przez co i tak w stanie obecnym część gatunków zwierząt nie żeruje na omawianym terenie w bezpośrednim sąsiedztwie tych dróg. Powstanie nowych nasadzeń roślinności z kolei może spowodować utworzenie nowych miejsc żerowania a nawet rozrodu dla różnych gatunków zwierząt, np. dla ptaków. Jeżeli w ramach powierzchni biologicznie czynnych (czy też ogólnie nasadzeń zieleni), przewidzianych w projekcie mpzp, zostaną posadzone drzewa, wówczas będą miały szanse stać się one cennym elementem środowiska dla m.in. ptactwa. Wiele będzie zależało nie tylko od tego czy zostaną posadzone drzewa (a nie np. roślinność niska), ale także skład gatunkowy potencjalnych roślin. Roślinność niska i średnia, np. krzewy staną się zapewne ważną bazą pokarmową dla ptaków i nie tylko. Podsumowując, realizacja ustaleń analizowanego projektu planu nie będzie w sposób znaczący wpływać negatywnie na stan populacji przedstawicieli lokalnej fauny ani na różnorodność biotyczną regionu. 7. Oddziaływanie na formy ochrony przyrody Na obszarze objętym projektem mpzp obecny jest Lednicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy znajdują się pomniki przyrody (w tym na terenie objętym projektem mpzp – to: Topola biała obwód 470 cm, na dz. nr 4 Węglewo; Lipa drobnolistna obwód 130 cm, na dz. nr 22 Węglewo;). Poza tym ochrona prawna zasobów przyrodniczych gminy odbywa się m.in. poprzez ochronę gatunkową roślin, grzybów oraz zwierząt. Lednicki Park Krajobrazowy (LPK) został utworzony na mocy uchwały nr XXVI/457/12 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 24 września 2012 r. w sprawie utworzenia Lednickiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Województwa Wielkopolskiego z 2012 r., poz. 4361) zmienionej uchwałą Nr XLIII/827/14 Sejmiku Województwa Wielkopolskiego z dnia 31 marca 2014 r. zmieniająca uchwałę w sprawie utworzenia Lednickiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Wielkopolskiego z 2014 r. poz. 2682). LPK nie posiada obecnie planu ochrony. Biorąc jednak pod uwagę zakazy, jakie obowiązują na obszarze Lednickiego Parku Krajobrazowego ocenia się, że zapisy projektu mpzp są zgodne z powyższymi uchwałami Sejmiku WW. Nie ma sprzeczności pomiędzy planowanym zagospodarowaniem terenu a ochroną LPK. W związku z tym, oraz biorąc pod uwagę skalę przedsięwzięć dopuszczonych na obszarze objętym projektem mpzp, nie przewiduje się oddziaływań realnych i znaczących na cele ochrony, dla których powołano te formy ochrony przyrody, mogących powstać w wyniku realizacji projektu mpzp. Oddziaływanie na gatunki roślin i zwierząt opisano w podrozdziale VI.6. 8. Emitowanie promieniowania elektromagnetycznego Na obszarze objętym projektem mpzp konieczna jest ochrona przed polami elektromagnetycznymi, polegająca na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych norm lub co najmniej na tych poziomach. Ochrona musi opierać się na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r., Nr 192, poz.1883). Linie średniego napięcia wprowadzają 37 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska pewne ograniczenia dostępności terenów położonych w pobliżu przebiegu linii. Linie te nie powinny się krzyżować z budynkami mieszkalnymi, przemysłowymi i gospodarczymi, w których mogą stale przebywać ludzie. Co istotne, na obszarze objętym miejscowym planem brak jest linii wysokiego napięcia – występują tu tylko linie średniego i niskiego napięcia. Dla linii 15 kV28 obowiązuje, w zależności od typu przewodów oraz dachów najbliższych zabudowań, strefa do 4-metrowa terenu ograniczonego dla zabudowy, która również mierzona jest od osi linii w każdą stronę. Zgodnie z § 29. Projektu mpzp,. w zakresie szczególnych warunków zagospodarowania terenów oraz ograniczeń w ich użytkowaniu, w tym zakazu zabudowy ustala się uwzględnienie w zagospodarowaniu terenów wymagań i ograniczeń wynikających z przebiegu istniejących sieci infrastruktury technicznej, w szczególności linii elektroenergetycznych. Analizując stan rzeczywisty tego obszaru stwierdza się, że obecnie brak jest w tej strefie terenów, na których istnieją budynki, w których długotrwale przebywali by ludzie. Po wcieleniu miejscowego planu nie będą mogły powstać budynki w odległości 4 m od wspomnianej linii elektroenergetycznej. Ponadto energia oddziaływań naturalnych, statycznych pól: elektrycznego i magnetycznego na cząsteczki żywej materii jest bardzo mała i wszelkie uporządkowania wywołane tymi zewnętrznymi, naturalnymi polami są niszczone przez ruch cieplny cząstek żywego organizmu.29 Dlatego nie przewiduje się znaczących negatywnych oddziaływań w wyniku promieniowania elektromagnetycznego pochodzącego z ewentualnych nowych linii elektromagnetycznych lokowanych na omawianym obszarze. 9. Oddziaływanie na dobra materialne30 i dziedzictwo kulturowe W projekcie mpzp dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego ustalono: 1) strefę ścisłej archeologicznej ochrony konserwatorskiej stanowiska archeologicznego wpisanego do rejestru zabytków: osada wczesnośredniowieczna /Faza F/ o numerze 98/4 na obszarze AZP 50-31, wpisanego do rejestru zabytków województwa poznańskiego pod nr 1935/A decyzją z dnia 30 grudnia 1983 r, zgodnie z rysunkiem planu; 2) archeologiczne strefy ochrony konserwatorskiej; 3) w strefie wymienionej w pkt. 1: a) zakaz prowadzenia wszelkich inwestycji budowlanych, b) zakaz nasadzeń, c) zakaz niwelacji terenu; 4) w strefie wymienionej w pkt. 2 nakaz uzyskania pozwolenia konserwatorskiego na prowadzenie badań archeologicznych, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę. Same zapisy projektu mpzp nie zawierają planów, w wyniku których realizacji mogłyby zostać zniszczone dobra materialne. Ochrona tych elementów opiera się na przepisach odrębnych. Należy uznać, że będą one prowadzić do zapewnienia pełnej ochrony obszarów dziedzictwa kulturowego na omawianym terenie. Jeżeli chodzi o dobra materialne nie przewiduje się oddziaływań wynikających z realizacji projektu mpzp a mogących je zniszczyć 28 wg normy PN-EN 50423-1:2007 dla linii od 1 kV do 45 kV za: Koreleski Krzysztof. 2005. Oddziaływanie napowietrznych linii energetycznych na środowisko człowieka. Nr 2/2005, PAN, Oddział w Krakowie, s. 47–59 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi. 30 pod pojęciem dóbr materialnych rozumie się każdy przedmiot, który może służyć do zaspokajania ludzkich potrzeb a ich wartość można oszacować w pieniądzu. 29 38 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska albo ograniczyć dostęp do nich. Nie ma bowiem przesłanek, aby którekolwiek z powstałych oddziaływań (emisje hałasu, potencjalne zanieczyszczenia) mogły przyczynić się do dewastacji danego dobra materialnego (domu, samochodu, innych przedmiotów powszechnie uznawanych za dobra materialne). 10. Oddziaływanie na ludzi 31 Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) „zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia)”. Stan zdrowia ocenia się za pomocą mierników pozytywnych (dobrego rozwoju i sprawnego działania organizmu) i negatywnych (występowania chorób).32 O zdrowiu lub chorobie decydują bezpośrednio lub pośrednio sami ludzie wybierając i kształtując warunki, w których żyją, a także poprzez swoje postępowanie, zależne od ich poziomu kultury, zasobu wiedzy oraz zasobności ekonomicznej. Zasięg zagrożenia zdrowia jest bardzo różnorodny i obejmuje: zagrożenia globalne, zagrożenia regionalne oraz zagrożenia lokalne. Z punktu widzenia oceny projektu mpzp szczególnie istotne są dwa ostatnie z zasięgów zagrożeń. W ramach zasięgu zagrożeń regionalnych należy wymienić tzw. kwaśne opady atmosferyczne. Do zagrożeń o znaczeniu lokalnych istotne są: emisja fal elektromagnetycznych bardzo niskich częstotliwości lub mikrofal, emisja do atmosfery lub zrzut do wód powierzchniowych metali ciężkich, nadmierne stężenie pyłów respirabilnych (Ø cząstek < 7μm) i ozonu troposferycznego w niskich warstwach atmosfery, związków chlorowcoorganicznych, nadmierny hałas i zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach zamkniętych. Jak pokazują badania wpływ poszczególnych czynników na zdrowie ludzkie jest następujący: styl życia 50%, czynniki środowiskowe 20%, czynniki biologiczne 20%, medycyna naprawcza 10%. W związku z powyższym niniejsza ocena skupia się na czynnikach środowiskowych, szczególnie zaś na tych, których wartości emisji mogą potencjalnie ulec modyfikacji w wyniku realizacji ustaleń zapisów projektu mpzp. Do potencjalnych zdrowotnych skutków fizycznych zmian w środowisku wynikających z realizacji projektu mpzp może, teoretycznie, przyczynić się przede wszystkim hałas i wibracje. Hałas o natężeniu poniżej 35 dB jest nieszkodliwy, ale może denerwować, od 35 do 70 dB jest dokuczliwy i pociąga za sobą zmęczenie, spadek wydajności w pracy i przeszkadza w wypoczynku. Ciągły hałas w zakresie 70-85 dB jest uznawany za dopuszczalny, ale może powodować uszkodzenia słuchu. Energia wibracji jest przekazywana przede wszystkim przez układ kostny, ponieważ w tkankach miękkich dochodzi do jej wytłumienia. Długotrwałe utrzymywanie się wibracji mogą doprowadzić do uszkodzenia szkieletu, zwłaszcza stawów i dysków. Innymi potencjalnymi negatywnymi skutkami działania wibracji na ludzki organizm są m.in. bóle i zawroty głowy, rozdrażnienie, zaburzenia pamięci, drętwienie i mrowienie kończyn lub bezsenność. Jeżeli chodzi o oddziaływanie hałasu na obszarze objętym projektem mpzp, w przypadku wielogodzinnej ekspozycji ludzi na niego, konieczne będzie przestrzeganie przepisów odrębnych, chociażby BHP, dzięki którym niekorzystne oddziaływanie hałasu na ludzi bytujących/pracujących na 31 32 na podstawie m.in.: Wolański N. 2008. „Ekologia człowieka. Tom 2.” PWN. Warszawa. za: Wolański N. 2008. „Ekologia człowieka. Tom 2.” PWN. Warszawa. 39 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska terenie objętym projektem mpzp będzie ograniczone. Tu należy podkreślić, że nie przewiduje się wzrostu emisji hałasu, który mógłby wpłynąć niekorzystnie na zdrowie i życie ludzi, w tym głównie mieszkańców omawianego terenu. Grupą czynników mogącą być efektem realizacji postanowień projektu mpzp, a mogących potencjalnie negatywnie oddziaływać na zdrowie ludzi jest grupa zanieczyszczeń chemicznych. Są one obecnie najgroźniejszym czynnikiem wpływającym negatywnie na zdrowie ludzkie. Wiele ze związków chemicznych jest wprowadzanych do środowiska rozmyślnie, choć nierozważnie, w celach gospodarczych. Większość jednak stanowią odpady, zanieczyszczenia poprodukcyjne i pokonsumpcyjne. Znaczne ilości zanieczyszczeń powstają także na skutek katastrof i awarii. Stosunkowo łatwo określić jest wpływ zanieczyszczeń na zdrowie człowieka przy ostrych dolegliwościach, spowodowanych oddziałaniem substancji toksycznej przyjętej w krótkim czasie i w dużej dawce. Znacznie trudniej określić zatrucia chroniczne oraz określić ich przyczynę. Są one bowiem wynikiem długotrwałego wpływu niewielkich ilości substancji toksycznych na organizm ludzki, a ich objawy kliniczne często są niespecyficzne. W przypadku realizacji zapisów projektu mpzp istotniejszą rolę stanowić będą zanieczyszczenia wywołujące drugi typ reakcji organizmów ludzkich, czyli te wywołane zanieczyszczeniami chronicznymi. Do źródeł emisji zanieczyszczeń mogących potencjalnie negatywnie oddziaływać na zdrowie ludzkie na omawianym obszarze należą przede wszystkim: - ciągi komunikacyjne - emisje zanieczyszczeń ze spalania paliw w przydomowych kotłach - zanieczyszczenia z terenów rolniczych. Generalnie wpływ poszczególnych źródeł zanieczyszczeń na komponenty środowiska opisano w poprzednich podrozdziałach rozdziału VI. Tutaj należy podkreślić, że drogi wnikania zanieczyszczeń do organizmu ludzkiego są różne. Wzajemne powiązanie poszczególnych elementów środowiska abiotycznego i biotycznego powoduje, że zanieczyszczenie któregokolwiek z nich wywiera wpływ na zdrowie ludzkie. Na obecnym etapie planowania przestrzennego ocenia się, że realizacja zadań ustalonych w projekcie miejscowego planu, zakładając tzw. wariant maksymalny (tj. m.in. minimalne powierzchnie biologicznie czynne, maksymalne powierzchnie zabudowy itp.), pod warunkiem zastosowania wymaganych prawem środków chroniących środowisko i ludzi, nie wpłyną negatywnie na zdrowie ludzi. Najwięcej niebezpiecznych związków i pierwiastków chemicznych przenika do organizmu człowieka drogą pokarmową. Zmiany chemizmu wody, gleb i powietrza prowadzą do nadmiernej koncentracji substancji toksycznych w diecie. Szczególnie niebezpieczne są te substancje, które kumulują się w organizmie. Należy zwrócić zatem uwagę na zabezpieczenie jakości wód powierzchniowych i podziemnych, szczególnie zaś na ochronę ujęć wód pitnych (brak ujęć wód pitnych na obszarze objętym projektem mpzp). Analizując zapisy projektu mpzp nie przewiduje się trwałego pogorszenia jakości powietrza i wód w stosunku do stanu obecnego, mogącego wpłynąć negatywnie na składniki pokarmowe jak woda i produkty spożywcze wytwórstwa rolniczego. Zanieczyszczenia, bowiem z tras komunikacyjnych z jednej strony są dziś mniej szkodliwe dla zdrowia ludzkiego i komponentów środowiska przyrodniczego niż do niedawna (praktyczny brak ołowiu i innych metali ciężkich w paliwach), a z drugiej zaś ulegają dyspersji na skutek przewietrzenia otwartych terenów. 40 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Generalnie ocenia się, że poszczególne zapisy projektu mpzp zapewniają jednocześnie poprawny stan ochrony wód powierzchniowych (pośrednio) i podziemnych. Zanieczyszczenia chemiczne mogą dostać się także do organizmu poprzez układ oddechowy. Ten rodzaj przenikania substancji niepożądanych do ustroju ludzkiego jest zdecydowanie mniej niebezpieczny dla zdrowia i życia człowieka, ale z drugiej strony najpowszechniejszy. Należy założyć, iż ruch drogowy i związana z nim emisja spalin zwiększy się wraz z powstaniem nowej zabudowy na analizowanym obszarze. Największym zasięgiem i największą szkodliwością cechują się tlenki azotu. Projekt mpzp zakłada, że obiekty budowlane będą zaopatrywane w ciepło z tzw. ekologicznych źródeł. Zniweluje to emisję szkodliwych dla zdrowia substancji do minimum. Z kolei we fazie realizacji nowej zabudowy i modernizacji/powstania dróg ilość emitowanych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego będzie stosunkowo niewielka, ograniczona do czasu budowy. Powstałe w trakcie prowadzenia prac budowlanych zanieczyszczenia atmosfery nie będą miały większego wpływu na otaczający teren w odległościach większych niż kilkadziesiąt metrów od granic terenu. Ponadto nastąpi emisja składników spalin związana z pracą maszyn budowlanych i środków transportu dostarczających materiały budowlane oraz emisja pyłów z manipulacji materiałami budowlanymi. Zanieczyszczenia te będą jednak niewielkie, odwracalne i czasowe, niekumulujące się w środowisku i nieuniknione w przypadku realizacji obiektów budowlanych. Ich wpływ na zdrowie mieszkańców gminy będzie zatem niewielki. Ponadto nastąpi ograniczenie powierzchni biologicznie czynnej. W rejonach przeznaczonych pod szlaki komunikacyjne powierzchnia biologicznie czynna zostanie całkowicie zlikwidowana. Spowodować to może ograniczenie możliwości poprawy stanu sanitarnego atmosfery. Patrząc na niewielki areał dróg oraz okoliczne tereny otwarte, ułatwiające przewietrzenie, nie stwierdza się dużego znaczenia zlikwidowania powierzchni biologicznie czynnej pod terenem dróg. Ponadto realizację zapisów projektu mpzp dotyczących kształtowania nowej zieleni oraz poprawy stanu środowiska, spowodują zadania określone w analizowanym dokumencie. Wpłyną one korzystnie na zdrowie mieszkańców gminy. Do takich działań zaproponowanych w projekcie mpzp należy zaliczyć zachowanie terenów lasu i do zalesień oraz terenów parków wiejskich. Równie ważny jest zapis „zagospodarowanie zielenią wszystkich powierzchni wolnych od utwardzenia”. Zapisy te umożliwiają rozwój środowiskotwórczych elementów w gminie, korzystnie wpływających na skład powietrza atmosferycznego a tym samym jakość życia mieszkańców. 11. Oddziaływanie transgraniczne Planowane przedsięwzięcia mają charakter lokalny i nie będą emitować zanieczyszczeń mogących przemieszczać się na dalekie odległości. Z uwagi na położenie gminy Pobiedziska (ok. 180 km od najbliższej granicy państwowej), realizacja zapisów analizowanego projektu planu miejscowego nie spowoduje transgranicznych oddziaływań na środowisko. 12. Oddziaływanie na zasoby naturalne Brak jest udokumentowanych złóż kruszywa naturalnego grubego i drobnego w granicach obszaru objętego projektem mpzp oraz w najbliższym otoczeniu, zatem realizacja ustaleń projektu mpzp nie będzie na nie w żaden sposób oddziaływać. 41 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska VII. ROZWIĄZANIA ZAPOBIEGAJĄCE LUB OGRANICZAJĄCE NEGATYWNE ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO, W TYM ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE W § 5 projektu miejscowego planu określono zasady dotyczące środowiska przyrodniczego i krajobrazu kulturowego, których zastosowanie powinno zapewnić należytą ochronę środowiska przyrodniczego. Na terenie objętym projektem miejscowego planu ustala się: 1) ochronę powierzchni ziemi, powietrza i wód zgodnie z przepisami odrębnymi; 2) ochronę obszarów głównych zbiorników wód podziemnych zgodnie z przepisami odrębnymi; 3) ochronę Lednickiego Parku Krajobrazowego zaznaczonego na rysunku planu, zgodnie z przepisami odrębnymi; 4) ochronę pomników przyrody zgodnie z przepisami odrębnymi; 5) nakaz wykorzystywania nadmiaru mas ziemnych pozyskanych podczas prac budowlanych w obrębie terenu lub usuwania ich zgodnie z przepisami odrębnymi; 6) zagospodarowanie zielenią wszystkich powierzchni wolnych od utwardzenia; 7) gromadzenie i segregację odpadów w miejscach ich powstawania oraz zagospodarowanie ich zgodnie z regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie gminy oraz przepisami o odpadach; 8) zakaz lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko z wyjątkiem inwestycji celu publicznego w zakresie infrastruktury technicznej; 9) dopuszczenie lokalizacji przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko na terenach 1RM, 2RM, 4RM, 5RM, 11RM, 12RM, 14RM, 17RM, 18RM, 20RM, 23RM, 24RM; 10) zakaz przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko z wyjątkiem inwestycji celu publicznego w zakresie dróg publicznych, na terenie Lednickiego Parku Krajobrazowego, zgodnie z rysunkiem planu; 11) zakaz wprowadzania funkcji, których oddziaływanie może powodować przekroczenie standardów jakości środowiska określonych w przepisach odrębnych poza terenem, do którego inwestor posiada tytuł prawny oraz które wprowadzają ograniczenia w użytkowaniu terenów sąsiednich; 12) tymczasowo, do czasu realizacji sieci kanalizacji sanitarnej, dopuszczenie stosowania zbiorników bezodpływowych do odprowadzania ścieków komunalnych; 13) dopuszczenie zastosowania nawierzchni przepuszczalnych dla odprowadzenia wód opadowych i roztopowych z terenów dróg wewnętrznych; 14) przy grodzeniu nieruchomości zachowanie odległości od istniejących cieków, zgodnie z przepisami odrębnymi; 15) tereny wymagające komfortu akustycznego zgodnie z przepisami odrębnymi: a) tereny oznaczone na rysunku kolejnymi symbolami MN, dla których obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu jak dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, b) tereny oznaczone na rysunku kolejnymi symbolami RM, dla których obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu jak dla terenów zabudowy zagrodowej, 42 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska c) teren oznaczony na rysunku planu symbolem U, dla którego obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu jak dla terenów zabudowy związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, d) tereny oznaczone na rysunku plany kolejnymi symbolami ZP; dla których obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu jak dla terenów rekreacyjno-wypoczynkowych, e) teren oznaczony na rysunku planu symbolem MN/U, dla którego obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu jak dla terenów mieszkaniowo-usługowych, f) tereny oznaczone na rysunku planu symbolem 2UK, dla których obowiązują dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku jak dla terenów mieszkaniowousługowych. Powyższe zapisy powinny skutecznie chronić środowisko przyrodnicze przed potencjalnymi negatywnymi oddziaływaniami wynikającymi z realizacji przedsięwzięć na omawianym obszarze, zgodnie z projektowanym przeznaczeniem poszczególnych terenów. Ponadto w decyzji środowiskowej dla poszczególnych inwestycji można zawrzeć dodatkowe, szczegółowe zapisy chroniące, minimalizujące, łagodzące bądź kompensujące ewentualne negatywne oddziaływania realizacji konkretnych projektów na środowisko przyrodnicze. Do podstawowych ogólnych działań ograniczających zaliczyć można: (1) ograniczenie zajęcia terenu; (2) stosowanie odpowiednich technologii, materiałów i rozwiązań konstrukcyjnych (np. nasadzeń roślinności chroniących przed hałasem i zanieczyszczeniami atmosferycznymi itp.); (3) prawidłowe zabezpieczenie sprzętu i placu budowy; (4) dostosowanie terminu prac do cyklu wegetacyjnego roślin i terminów rozrodu zwierząt. Celem ograniczenia negatywnego oddziaływania na komfort życia i zdrowie ludzi zaleca się szczególne zwrócenie uwagi na: - stosowanie ekranów akustycznych np. „ścian zieleni” wzdłuż szlaków komunikacyjnych wszędzie tam, gdzie jest to potrzebne; - dostosowanie lokalizacji inwestycji do powierzchni terenu; postulowanie tam, gdzie to możliwe by potencjalne źródła emisji hałasu w sposób optymalny wykorzystywały naturalną rzeźbę i pokrycie terenu celem obniżenia rozchodzenia się fal dźwiękowych i drgań; - szerokie stosowanie zieleni nasadzeniowej wszędzie tam, gdzie jest to możliwe i uzasadnione. Tereny zieleni są stosunkowo tanim sposobem na poprawę komfortu akustycznego i obniżenie poziomu zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego. Zieleń stanowi rodzaj filtru, który przy każdym opadzie atmosferycznym ulega samooczyszczeniu. Hamując prędkość wiatru, zieleń powoduje opadanie cięższych od powietrza cząstek pyłu na liście i ziemię, zmniejszając ich wchłanianie przez układ oddechowy. Zawartość szkodliwych gazów w powietrzu nad dużymi parkami jest 2-3 razy mniejsza niż nad terenami ściśle zabudowanymi33. Dlatego powinny być szeroko propagowane, również ze względów ekonomicznych. Ponadto poprawia ona estetykę krajobrazu, przez co podnosi się komfort życia mieszkańców; - dobór gatunków roślin powinien uwzględniać, poza techniczno-ekonomicznymi aspektami, ich szczególne właściwości biologiczne. Preferowane powinny być gatunki wytwarzające znaczne ilości substancji antybiotycznych, tzw. fitoncydów. Można zaliczyć do nich m.in. za: Łukasiewicz A., Łukasiewicz Sz. 2009. „Rola i kształtowanie zieleni miejskiej”. Wydawnictwo naukowe UAM. Poznań. 33 43 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska berberys, bez czarny, brzoza, cis, czeremcha, głóg, jałowiec, sosna, świerk i inne. Ponadto skupiny zieleni powodują jonizację powietrza. Powinno się stosować te gatunki, które wpływają korzystnie na zdrowie człowieka. Są to m.in.: brzoza, lipa, sosna, świerk. Unikać należy gatunków jonizujących dodatnio powietrze, co niekorzystnie wpływa na ogólny stan psychiczny ludzi (dęby, klony, robinie, topole)34; - zaleca się szerokie stosowanie żywopłotów wzdłuż tras komunikacyjnych. Żywopłoty charakteryzują się wysokim pochłanianiem substancji szkodliwych z powietrza. Oprócz tego skutecznie zatrzymują hałas i osłabiają siłę wiatru powodującego erozję gleby35. Ponadto zajmują stosunkowo małe powierzchnie; - przestrzeganie zasad BHP podczas etapu budowy poszczególnych nowych obiektów. Ponadto w celu ograniczenia potencjalnego negatywnego oddziaływania na środowisko gruntowo-wodne, należy dążyć do jak najszybszej realizacji systemu kanalizacji sanitarnej. VIII ANALIZA I OCENA ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH DLA USTALEŃ PROJEKTU MPZP Głównym założeniem, dla którego stworzono oceniany w niniejszej prognozie projekt mpzp jest zahamowanie chaotycznego rozwoju zabudowy w tym regionie oraz ochrona prawna cennych przyrodniczo terenów, jak i krajobrazu kulturowego terenu położonego w rejonie powiatu poznańskiego. Planowana jest likwidacja części pól uprawnych na rzecz zabudowy usługowej oraz zabudowy mieszkaniowej. Dopełnieniem jest utworzenie terenów infrastruktury technicznej oraz dróg, a także pozostawienie terenów zieleni oraz wód powierzchniowych. Ocenia się, że rozwiązanie alternatywne dla ww. planów czyli lokowanie ww. zabudowy w innym miejscu jest mało korzystnym rozwiązaniem. Autorka niniejszego opracowania wychodzi z założenia, że lepiej jest w sposób zorganizowany i w zgodzie z prawem kontynuować zagospodarowanie terenu w przewidzianej lokalizacji – z dala od cennych przyrodniczo i chronionych prawnie obszarów – aniżeli zakazywać np. zabudowy w tym rejonie i tym samym „przenosić” problem podaży na tego typu zabudowę w inne regiony gminy czy powiatu. Jednocześnie ilość mogących powstać tu nowych zabudowań oraz okoliczne, otwarte tereny rolnicze będą umożliwiały skuteczne przewietrzenie terenu objętego projektem mpzp i nie będą we wskazanej lokalizacji z nadmierną presją oddziaływać na pozostałe komponenty środowiska przyrodniczego. IX. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PLANU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA Co najmniej raz w czasie kadencji Burmistrz Pobiedzisk dokonuje analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy, ocenia postępy w opracowywaniu planów miejscowych i opracowuje wieloletnie programy ich sporządzania w nawiązaniu do ustaleń studium i przedstawia ich wyniki Radzie Miejskiej. Rada podejmuje uchwałę w sprawie aktualności Studium i planów miejscowych, a w przypadku uznania ich za nieaktualne lub 34 35 tamże za: Mynett Maciej. 2008. „Żywopłoty. Zakładanie i pielęgnacja”. Multico Oficyna Wydawnicza. Warszawa. 44 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska niezgodne z obowiązującymi przepisami w całości lub w części, podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia ich zmiany. Ocena miejscowych planów powinna być przeprowadzana przede wszystkim w kontekście rozwoju przestrzennego gminy oraz czy miała miejsce realizacja infrastruktury transportowej i technicznej w sposób zintegrowany, czy nawet wyprzedzający lokalizację zabudowy. Pozwoli to na opracowania harmonogramu sporządzania i realizacji kolejnych planów zagospodarowania przestrzennego, bilansowania zapotrzebowania m.in. na wodę, gaz, kanalizację sanitarną oraz przygotowanie odpowiednio wyposażonych terenów. Ponadto, Burmistrz Pobiedzisk jest zobowiązany prowadzić monitoring skutków realizacji postanowień przyjętego dokumentu w zakresie oddziaływania na środowisko. Monitoring skutków realizacji postanowień przyjętego dokumentu w zakresie oddziaływania na środowisko może polegać np. na analizie i ocenie stanu poszczególnych komponentów środowiska (powietrza, wód, gleb i in.) w oparciu o wyniki pomiarów uzyskanych w ramach państwowego monitoringu środowiska36, w ramach monitoringu środowiska prowadzonego w oparciu o wydane decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć zlokalizowanych na obszarze objętym projektem mpzp lub, w ramach indywidualnych zamówień, na kontroli i ocenie zgodności wyposażenia terenu w infrastrukturę techniczną z ustaleniami przyjętego planu. X. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Przedmiotem niniejszego opracowania jest Prognoza oddziaływania na środowisko dokumentu „Projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska” wraz z załącznikiem graficznym. Celem Prognozy jest: oszacowanie skutków realizacji postanowień projektu mpzp na środowisko przyrodnicze, ocena ich prawidłowości, a także optymalizacji użytkowania zasobów przyrodniczych. Miejscowy plan jest aktem prawa miejscowego i stanowi podstawę do wydawania decyzji administracyjnych. Zobowiązuje on samorząd do kierowania się jego ustaleniami w polityce przestrzennej, nie tylko w zakresie zagospodarowania, ale także ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. Dlatego niniejsza prognoza jest tak ważna. Omawiany projekt mpzp zawiera załącznik graficzny, czyli rysunek przedstawiający ustalenia tego dokumentu. Prognoza ocenia analizowany dokument w zakresie, którego ramy wyznaczają przepisy prawne. Samą ocenę można podzielić na kryteria formalne (zgodność z wymaganiami przepisów odrębnych) i kryteria merytoryczne (powszechnie znane prawa funkcjonowania środowiska przyrodniczego, wyniki badań naukowych itp.). Na obszarze objętym projektem mpzp obecny jest Lednicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy znajdują się pomniki przyrody (w tym na terenie objętym projektem mpzp – to: Topola biała obwód 470 cm, na dz. nr 4 Węglewo; Lipa drobnolistna obwód 130 cm, na dz. nr 22 Węglewo;). Poza tym ochrona prawna zasobów przyrodniczych gminy odbywa się m.in. poprzez ochronę gatunkową roślin, grzybów oraz zwierząt. Przedmiotowy obszar stanowi teren zainwestowany i zagospodarowany. Występują tutaj: lasy, grunty orne, zabudowa (głównie mieszkaniowa jednorodzinna oraz zagrodowa). 36 ocena stanu poszczególnych komponentów musi odnosić się do obszaru objętego miejscowym planem. 45 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Ogólna jakość środowiska w gminie jest dobra. W najlepszym stanie jest powietrze atmosferyczne. Nieźle też wygląda jakość wód powierzchniowych, nieco zanieczyszczone są wody podziemne. Zanieczyszczenia gleb są na niskim poziomie. Gleby tego obszaru posiadają korzystny (lekko kwaśny i obojętny) odczyn. Silnie zniekształcona jest szata roślinna części obszaru objętego projektem mpzp. Jest to wynikiem zmiany sposobu gospodarowania terenem (w miejsce wyciętych lasów dominującą rolę od wielu lat odgrywają pola uprawne). Jakość wód podziemnych jest niezadowalająca. Struktura funkcjonalno-przestrzenna wskazana w projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego omawianego terenu jest dość zróżnicowana. Przedmiotem ustaleń projektu mpzp są: 1) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, oznaczone na rysunku planu symbolami 1MN, 2MN, 3MN, 4MN, 5MN, 6MN, 7MN, 8MN, 9MN, 10MN, 11MN; 2) tereny zabudowy zagrodowej w gospodarstwach rolnych, hodowlanych i ogrodniczych, oznaczone na rysunku planu symbolami 1RM, 2RM, 3RM, 4RM, 5RM, 6RM, 7RM, 8RM, 9RM, 10RM, 11RM, 12RM, 13RM, 14RM, 15RM, 16RM, 17RM, 18RM, 19RM, 20RM, 21RM, 22RM, 23RM, 24RM; 3) teren zabudowy usługowej, oznaczony na rysunku planu symbolem U; 4) tereny usług kultu religijnego oznaczone na rysunku planu symbolami 1UK, 2UK; 5) tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i usługowej, oznaczone na rysunku planu symbolami 1MN/U, 2MN/U; 6) tereny rolnicze, oznaczone na rysunku planu symbolami 1R; 2R, 3R, 4R, 5R, 6R, 7R, 8R, 9R, 10R, 11R, 12R, 13R, 14R, 15R, 16R, 17R, 18R, 19R, 20R; 7) tereny rolnicze i zieleni otwartej, oznaczone na rysunku planu symbolami 1R/ZO, 2R/ZO, 3R/ZO, 4R/ZO, 5R/ZO, 6R/ZO, 7R/ZO, 8R/ZO, 9R/ZO, 10R/ZO, 11R/ZO, 12R/ZO, 13R/ZO, 14R/ZO, 15R/ZO, 16R/ZO; 8) tereny cmentarzy, oznaczone na rysunku plany symbolami 1ZC, 2ZC; 9) teren parku wiejskiego, oznaczony na rysunku planu symbolem ZP; 10) teren lasu, oznaczony na rysunku planu symbolem ZL; 11) tereny wód powierzchniowych śródlądowych, oznaczone na rysunku planu symbolami 1WS, 2WS, 3WS, 4WS, 5WS, 6WS, 7WS, 8WS, 9WS; 12) teren infrastruktury technicznej i parkingu, oznaczony na rysunku planu symbolem IT/KS; 13) teren drogi publicznej klasy zbiorczej, oznaczony na rysunku planu symbolem KDZ; 14) tereny dróg publicznych klasy dojazdowej, oznaczone na rysunku planu symbolami 1KDD, 2KDD, 3KDD, 4KDD; 15) tereny dróg wewnętrznych oznaczone na rysunku planu symbolami 1KDW, 2KDW, 3KDW, 4KDW, 5KDW, 6KDW, 7KDW, 8KDW, 9KDW; 16) tereny ciągów pieszo-jezdnych, oznaczone na rysunku planu symbolami 1KDX, 2KDX, 3KDX, 4KDX, 5KDX. W przypadku braku realizacji ustaleń projektu miejscowego planu nie doszło by do intensywniejszego niż obecnie zagospodarowania terenu, co korzystnie wpłynęło by na stan i jakość środowiska na omawianym obszarze. Nie dopuszczono lokalizacji przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. 46 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Realizacja postanowień miejscowego planu niesie ze sobą pewne ryzyko pogłębienia istniejących problemów ochrony środowiska przyrodniczego a także powstania nowych dlań zagrożeń. Do istniejących problemów na omawianym obszarze należą przede wszystkim: (1) presja przestrzeni (oddziaływanie na krajobraz, teoretyczne zakłócenia w migracji niektórych zwierząt); (2) wzrost emisji zanieczyszczeń (emisji do powietrza gazów i pyłów, wzrost produkcji odpadów); (3) wzrost emisji hałasu (związanego z potencjalnymi emisjami z instalacji oraz z bytowaniem ogólnym ludzi, pojazdami mechanicznymi i innymi urządzeniami/maszynami); (4) wzrost zużycia wody, materii i energii; (5) wzrost ryzyka wystąpienia awarii (np. incydentów zagrażających bezpośrednio i pośrednio np. środowisku gruntowo-wodnemu). Jednocześnie należy podkreślić, że choć poprzez wzrost zabudowy np. produkcyjnej oczywisty jest fakt wzrostu emisji zanieczyszczeń, to jednak dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym i technicznym substancje niepożądane dla środowiska będą ujmowane (np. poprzez instalacje podczyszczające czy odpowiednią gospodarkę odpadami) i ich zagrożenie względem otaczającego środowiska przyrodniczego będzie, przynajmniej po części, neutralizowane/ograniczane. Oceniany projekt realizuje założenia kluczowe dla ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. Wskazano konkretne zapisy w projekcie mpzp, które pozwolą zrealizować cele ochrony środowiska wyznaczone w ww. dokumentach. Oceniono, jak przewidziane w projekcie mpzp rozwiązania funkcjonowania wytyczonych terenów będą wpływały na środowisko przyrodnicze. Oceny dokonano dla każdego elementu środowiska przyrodniczego z osobna (np. dla powietrza, wód, krajobrazu) oraz dla całości – ważnych elementów przyrodniczych. Oceniono również oddziaływanie na ludzi. W wyniku analizy uznano, że: (1) nie przewiduje się pogorszenia jakości atmosfery i topoklimatu; (2) nie przewiduje się pogorszenia jakości i ilości wód powierzchniowych i podziemnych pod warunkiem przestrzegania przepisów odrębnych i zapisów projektu mpzp w zakresie ochrony wód; z uwagi na wysoko zalegające wody podziemne ten element środowiska przyrodniczego jest narażony i musi być szczególnie chroniony na omawianym obszarze; (3) nie przewiduje się pogorszenia jakości zasobów glebowych; (4) nie przewiduje się przekroczeń norm natężenia pól elektromagnetycznych w związku z realizacją zapisów projektu mpzp; (5) nie przewiduje się negatywnego oddziaływania na formy ochrony przyrody w wyniku realizacji projektu miejscowego planu; (6) zachowanie komfortu akustycznego w miejscach tego wymagających powinno być osiągnięte w oparciu o przepisy odrębne. W § 5 projektu miejscowego planu określono zasady dotyczące środowiska przyrodniczego i krajobrazu kulturowego, których zastosowanie powinno zapewnić należytą ochronę środowiska przyrodniczego. Zapisy te powinny skutecznie chronić środowisko przyrodnicze przed potencjalnymi negatywnymi oddziaływaniami wynikającymi z realizacji przedsięwzięć na omawianym obszarze, zgodnie z projektowanym przeznaczeniem poszczególnych terenów. Ocenia się, że rozwiązanie alternatywne dla projektu mpzp czyli lokowanie terenów wyznaczonych w projekcie mpzp w innym miejscu jest mało korzystnym rozwiązaniem. 47 Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obrębu Węglewo, gmina Pobiedziska Lepiej jest w sposób zorganizowany i w zgodzie z prawem kontynuować zagospodarowanie terenu w przewidzianej lokalizacji – z dala od cennych przyrodniczo i chronionych prawnie obszarów, aniżeli zakazywać np. zabudowy w tym rejonie i tym samym „przenosić” problem podaży na tego typu zabudowę w inne regiony gminy czy powiatu. Co najmniej raz w czasie kadencji Burmistrz dokonuje analizy zmian w zagospodarowaniu przestrzennym gminy, ocenia postępy w opracowywaniu planów miejscowych i opracowuje wieloletnie programy ich sporządzania w nawiązaniu do ustaleń studium i przedstawia ich wyniki Radzie Miejskiej Gminy. Rada podejmuje uchwałę w sprawie aktualności Studium i planów miejscowych, a w przypadku uznania ich za nieaktualne lub niezgodne z obowiązującymi przepisami w całości lub w części, podejmuje uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia ich zmiany. 48
