Materiały szkoleniowe „Czynniki endogeniczne” 1. Na

Materiały szkoleniowe „Czynniki endogeniczne”
1.
Na podstawie przekroju geologicznego odtwórz kolejność wydarzeń.
torf
glina zwałowa
piaski eoliczne
piaski i żwiry polodowcowe
glina zwałowa
węgiel brunatny
iły
wapień
Metody eksploatacji złóż surowców mineralnych oraz przykłady surowców wpisz w odpowiednie miejsca
w tabeli.
Metoda głębinowa
Metoda otworowa
Metoda odkrywkowa
Ropa naftowa
Gaz ziemny
Węgiel brunatny Węgiel kamienny
Rudy miedzi
2.
Metoda eksploatacji
3.
Charakterystyka eksploatacji
Służy eksploatacji surowców występujących w ciekłym lub
gazowym stanie skupienia. W celu ich pozyskania wykonuje się
odwiert, w który wprowadzana jest pompa tłocząca surowiec
Jest to metoda pozyskiwania surowców mineralnych
znajdujących się na dużych głębokościach. Aby udostępnić
złoża, buduje się pionowe szyby, a następnie poziome korytarze
Przed rozpoczęciem wydobycia surowców mineralnych tą
metodą należy usunąć warstwę skał zalegających nad złożem.
Ten sposób eksploatacji wykorzystuje się do wydobywania
płytko położonych złóż
Przykłady surowców
Podpisz jednostki geologiczne Polski zaznaczone na mapie. Nanieś na mapę odpowiednią sygnaturą
surowce mineralne i podaj na obszarze jakiej jednostki tektonicznej występują. Dopisz wiek, w którym
powstały.
Wał Kujawsko – Pomorski,
Niecka Brzeżna,
Wyniesienie Łeby,
Obniżenie Nadbałtyckie,
Wyniesienie Mazursko – Suwalskie,
Obniżenie Podlaskie,
Wyniesienie Sławatycz ,
Obniżenie Nadbużańskie,
Niecka Szczecińska,
Niecka Mogileńsko– Łódzka,
Niecka Miechowska,
Monoklina Przedsudecka,
Sudety,
Góry Świętokrzyskie,
Karpaty Zewnętrzne,
Karpaty Wewnętrzne,
Zapadlisko Śląsko – Krakowskie,
Zapadlisko Przedkarpackie,
1
4. Poszczególne pasma górskie przyporządkuj do odpowiedniej orogenezy i zaznacz je na mapie.
Góry Południowochińskie, Appalachy Północne, Góry Kaledońskie, Góry Skandynawskie, Sudety, Wogezy, Góry
Przylądkowe, Appalachy Południowe, Kordyliery, Andy, Alpy, Ałtaj, Atlas, Zagros, Ural, Góry Wododziałowe,
Tien Szan, Karpaty, Himalaje, Kaukaz,
Orogeneza kaledońska
5.
Orogeneza hercyńska
Orogeneza alpejska
Z powyższych pasm górskich wybierz kilka przykładów gór zrębowych oraz fałdowych a następnie
wyjaśnij jak powstają tego typu góry.
6. Produkty erupcji wulkanicznej podziel na: ciekłe, stałe i gazowe: lawa zasadowa, lawa kwaśna,
skały piroklastyczne, bomby wulkaniczne, lapille, popiół i pył wulkaniczny, dwutlenek węgla, para wodna,
związki siarki, metan, chlor.
7.
Na schemacie obok zaznaczono elementy budowy wulkanu, rozpoznaj je:
8. Wymień pozytywne i negatywne skutki działalności
wulkanicznej dla środowiska przyrodniczego
oraz dla działalności człowieka.
2
9.
Rysunki przedstawiają trzy typy wulkanów: Tarczowy, stożkowy (kopuła wulkaniczna), mieszany
(stratowulkan). Rozpoznaj je a następnie opisz, z jakiej lawy powstają (podaj jej właściwości)
Fudżi, Wezuwiusz
Merapi na Jawie
Mauna Loa na Hawajach
10. Mapa przedstawia rozmieszczenie wulkanów na świecie. Podaj ogólną prawidłowość w ich występowaniu.
11. Wyjaśnij czym epicentrum różni się od hipocentrum.
12. Ze względu na genezę trzęsienia ziemi można podzielić na: tektoniczne, wulkaniczne, zapadowe oraz
antropogeniczne (tąpnięcia). Wytłumacz, czym spowodowane są poszczególne typy trzęsień ziemi.
 tektoniczne
 wulkaniczne
 zapadowe
 antropogeniczne (tąpnięcia)
13. Ze względu na aktywność sejsmiczną kula ziemska podzielona została na obszary: sejsmiczne, asejsmiczne
i pensejsmiczne. Wyjaśnij te terminy i podaj przykłady takich obszarów na świecie.
 sejsmiczne
 pensejsmiczne
 asejsmiczne
14. Uzupełnij tekst: Skala ……………. oparta jest na ilości energii uwalnianej podczas trzęsienia ziemi.
Utworzona jest tak, że wzrost wielkości o jeden stopień odpowiada dziesięciokrotnie większej ilości
uwolnionej energii. Skala………………. ocenia widoczne skutki trzęsienia ziemi. Np. trzęsienie ziemi o
wartości 11 i 12 stopni w tej skali powoduje niszczenie wszystkich budynków, powstanie głębokich
rozpadlin w gruncie.
3
15. Wymienione skutki trzęsień ziemi podziel na skutki dla środowiska przyrodniczego (SP) oraz dla
środowiska geograficznego (SG)







ofiary śmiertelne wśród ludności
pozbawienie ludności dachu nad głową
szkody budowlane (pękające mury, rysy na budynkach)
szkody gospodarcze (pękają rurociągi, gną się szyny kolejowe)
zmiany w ukształtowaniu powierzchni ziemi
wywołane przez trzęsienie ziemi obrywy, osuwiska mogą prowadzić do zmiany sieci hydrograficznej
powodują powstawanie fal tsunami
16. W jaki sposób należy zachować się podczas trzęsienia ziemi? W jaki sposób można zapobiegać trzęsieniom
ziemi?
17. Wytłumacz czym plutonizm różni się od wulkanizmu?
18. Nazwij przedstawione intruzje magmowe a następnie podziel je na zgodne i niezgodne.
Na schemacie obok dorysuj brakujące intruzje.
19. Jakie korzyści związane są ze zjawiskami plutonicznymi?
20. Na rysunku oznaczono literami: zrąb tektoniczny, rów tektoniczny, stożek wulkaniczny, uskok tektoniczny.
Rozpoznaj wymienione formy tektoniczne.
4