artykuł forma dokumentowa CMR

Podpis w formie wydruku lub stempla na liście przewozowym (CMR)
List przewozowy jest w międzynarodowym przewozie drogowym towarów dowodem
zawarcia umowy przewozu. O ile łatwiej byłoby polskim przewoźnikom, gdyby trzy
wymagane oryginały listu przewozowego mogły być podpisane przez przewoźnika za
pomocą wydrukowanego podpisu albo zastąpione przez stempel przewoźnika. Jak dotąd
polskie przepisy krajowe dla zachowania formy pisemnej umowy wymagały
własnoręcznego podpisu, ale do czasu.
Wymóg własnoręcznego podpisu nie sprzyja z pewnością szybkości i sprawności obrotu
gospodarczego w branży przewozowej. Ale polski ustawodawca wyszedł naprzeciw
potrzebom branży i wprowadza do Kodeksu cywilnego ze skutkiem od dnia 08 września 2016
r. przepisy rozwiązujące tę problematyczną kwestię.
Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów CMR z dnia
19.05.1956 r. określając elementy listu przewozowego wymaga m.in. podpisu nadawcy i
przewoźnika. Tylko wtedy list przewozowy jest pełnoprawnym dokumentem będącym
dowodem zawarcia umowy przewozu.
Korzystny dla uczestników branży przewozowej przewiduje jednak art. 5 ust. 1 Konwencji
CMR, który stanowi: „List przewozowy wystawia się w trzech oryginalnych egzemplarzach,
podpisanych przez nadawcę i przez przewoźnika, przy czym podpisy te mogą być
wydrukowane lub też zastąpione przez stemple nadawcy i przewoźnika, jeżeli pozwala na to
ustawodawstwo kraju, w którym wystawiono list przewozowy. Pierwszy egzemplarz wręcza
się nadawcy, drugi towarzyszy przesyłce, a trzeci zatrzymuje przewoźnik.”
Polskie przepisy aktualnie nie dopuszczają stosowania automatycznie (komputerowo)
odbijanych podpisów (tzw. faksymile), a tak sporządzone pismo nie stanowi dokumentu w
rozumieniu polskich przepisów.
Oznacza to, że polskie przepisy jako przepisy krajowe, o których mowa w art. 5 ust. 1
Konwencji CMR, nie dopuszczały dotąd zastąpienia własnoręcznego podpisu jego
wydrukiem albo stemplem (faksymile).
Natomiast od 08 września 2016 r. wchodzi do Kodeksu cywilnego regulacja wprowadzająca
na grunt polskiego prawa tzw. formę dokumentową.
Skoro list przewozowy jest formą czynności prawnej (umowy), to po wprowadzeniu formy
dokumentowej będzie dopuszczalne w polskim prawie jako prawie krajowym sporządzenie
m.in. listów przewozowych w formie dokumentowej, czyli nie opatrzonej własnoręcznym
podpisem osoby, której podpis jest wymagany na dokumencie. Wystarczy wydruk podpisu
albo stempel naniesione na list przewozowy w sposób umożliwiający ustalenie osoby
podpisującej.
Polska forma dokumentowa, jako wzorowana na niemieckim rozwiązaniu tzw. formy
tekstowej, rezygnuje z konieczności utrwalenia oświadczenia woli (treści czynności prawnej)
na piśmie w ścisłym tego słowa znaczeniu i tym samym rezygnuje z wymogu złożenia
własnoręcznego podpisu. To oznacza, że w przypadku formy dokumentowej wprowadzanej w
polskim prawie ze skutkiem od dnia 08.09.2016 r. dopuszczono także wszelkie inne niż pismo
środki wyrażenia oświadczenia woli.
Tak oto art. 773 Kodeku cywilnego w brzmieniu od dnia 08 września 2016 r. określa, że “Do
zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w
postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie.”
O wiele łatwiej będzie polskim przewoźnikom gdy dla listów wystawianych w Polsce od dnia
08.09.2016 r. prawnie dopuszczalna będzie forma dokumentowa bez własnoręcznych
podpisów. Dla wygody przewoźników i kierowców listy przewozowe CMR będzie można
wypełniać komputerowo i posługiwać się w całości drukowanymi listami, czyli po
wypełnieniu rubryk listu CMR obejmujących adres nadawcy, odbiorcy, wagę, oznaczenie
pojazdu wystarczy dodać komputerowe wydruki podpisów kierowców, aby być w posiadaniu
pełnoprawnego oryginalnego listu przewozowego CMR.
Autor: Patrycja Pastuszko-Bitka, radca prawny