zmys£ wzroku

Na podstawie „Gut Flug”
ZMYS£
WZROKU
Na temat zmys³u wzroku go³êbia mo¿na lekowidzów obraz wpada (czyli jest ogniby³oby opowiadaæ historie. Hodowcy
przywi¹zuj¹ do oka bardzo du¿¹ wagê. Przekrój oka go³êbia
Wystarczy ich tylko obserwowaæ w cza- (wg Atwooda, z niewielkimi zmianami)
sie “oceniania” go³êbia. Zwykle wykonuj¹ trzy stereotypowe dzia³ania: dotykaj¹ piersi go³êbia, rozk³adaj¹ skrzyd³a,
a potem dok³adnie przygl¹daj¹ siê g³owie i oku. W literaturze dotycz¹cej go³êbi napisano tyle g³upstw na temat budowy, dzia³ania i znaczenia okreœlonych cech oka go³êbiego, ¿e moim
zdaniem op³aca siê niektóre z nich
sprostowaæ. Postaram siê to zrobiæ
w mo¿liwie najprostszy sposób.
Najpierw muszê powiedzieæ, ¿e go³¹b bez w¹tpienia bardzo dobrze widzi. To konieczne dla takiego zwierzêcia, które tak szybko lata, poniewa¿
musi omijaæ przeszkody i unikaæ zderzeñ. Najbardziej zaawansowane s¹ oczywiœcie badania naukowe dotycz¹ce oka
1. Rogówka
ludzkiego. To one da³y podstawy do lep2. Przednia komora ga³ki ocznej
szego poznania oka go³êbiego. Okaza³o
3. Têczówka
siê bowiem, ¿e w ogólnym zarysie nie
4. •renica
ma wiêkszych ró¿nic w budowie oka
5. Soczewka
ludzkiego i go³êbiego. Oczy go³êbie w
6. Cia³ko rzêskowe
stosunku do wielkoœci g³owy i masy cia7. Cia³o szkliste
³a s¹ niezwykle du¿e. Poza tym nie maj¹
8. Siatkówka
kulistego kszta³tu jak u cz³owieka, ale s¹
9. Naczyniówka
sp³aszczone (œrednica mierzona z przo10. Twardówka
du do ty³u jest mniejsza ni¿ z góry w dó³
11. Grzebieñ
i od lewej do prawej strony). Obydwie
12. Nerw wzrokowy
ga³ki oczne le¿¹ blisko siebie, co skut13. Pierœcieñ kostny
kuje s³abym rozwojem miêœni oka, a tym
samym oczy w oczodo³ach nie mog¹ siê
tak sprawnie ruszaæ jak jest to w przy- skowany) za siatkówkê, u krótkowidzów
padku ludzkich oczu. Ta mniejsza mo¿- przed siatkówkê. Ka¿dy jednak wie, ¿e
liwoœæ poruszania oczyma zostaje zre- okulary korekcyjne czy soczewki kontakkompensowana ruchami g³owy, tzn. g³o- towe koryguj¹ tê wadê. Takie wady s¹
wa ze wzglêdu na d³ug¹ giêtk¹ szyjê wywo³ane przede wszystkim z³ym za³amo¿e siê niewiarygodnie daleko “prze- maniem rogówki. To rogówka w znacznej mierze odpowiada za prawid³owe zakrêcaæ”.
Krótko chcia³bym jeszcze napisaæ, jak ³amanie wpadaj¹cych do oka promieni,
odbywa siê proces widzenia. WyobraŸ- wywo³uje wiêc taki sam efekt jak somy sobie, ¿e spogl¹damy na jakiœ przed- czewka skupiaj¹ca.
miot. Promienie œwiat³a, odchodz¹ce od Czy u go³êbi zachodz¹ takie same procetego przedmiotu (lub ze Ÿród³a œwiat³a) sy? Przypuszczam, ¿e tak. Od czasu do
rozchodz¹ siê we wszystkich kierunkach. czasu mamy takie pisklêta, które jeszcze
Jedna czêœæ wpada do oka. Wpadaj¹ce po odstawieniu nie s¹ w stanie znaleŸæ
do oka promienie œwiat³a musz¹ poko- ziaren. Chyba nie muszê mówiæ, ¿e takie
naæ ró¿ne struktury: rogówkê, przedni¹ m³ode najlepiej od razu wyeliminowaæ
komorê ga³ki ocznej (z ciecz¹ wodnist¹), ze stada.
soczewkê, ga³kê oczn¹ (twór galaretowa- Ju¿ wspomnia³em, ¿e rogówka dba o to,
ty), aby w koñcu trafiæ na siatkówkê, na by promienie œwietlne trafi³y dok³adnie
której znajduj¹ siê w³aœciwe elementy w jeden punkt na siatkówce. Trzeba dowra¿liwe na œwiat³o. Promienie padaj¹- daæ, ¿e chodzi tu tylko o te promienie,
ce na œrodek trafiaj¹ od rogówki do siat- które wychodz¹ od Ÿród³a znajduj¹cego
kówki. Inne, które padaj¹ ukoœnie, za³a- siê w du¿ej odleg³oœci. A co ze Ÿród³ami
muj¹ siê. Mo¿na przytoczyæ tu przyk³ad znajduj¹cymi siê bli¿ej? Z fizyki wiemy,
kija po³o¿onego ukoœnie do beczki z ¿e im bli¿ej soczewki skupiaj¹cej znajczyst¹ wod¹: sprawia on wra¿enie z³a- duje siê ognisko (przedmiot wysy³aj¹cy
manego. Wa¿ne jest to, ¿e promienie promienie), tym dalej le¿y obraz. Z tego
œwiat³a padaj¹ce ukoœnie nie tylko ule- powodu w czasie fotografowania z bligaj¹ za³amaniu, ale trafiaj¹ tak¿e z pro- ska trzeba ustawiaæ soczewkê do przomieniami padaj¹cymi prosto do siatków- du, aby uzyskaæ ostry obraz. Jeœli wiêc
oko zbli¿a siê do przedmiotu, powstaje
ki, gdzie tworzy siê ostry obraz.
U cz³owieka ta ostroœæ widzenia pozo- obraz za siatkówk¹, gdyby w oku nic siê
stawia czasami wiele do ¿yczenia: u da- nie dzia³o. Ale coœ siê dzieje. Normalne
„Dobry Lot” - Maj 2008
str.20
prof. dr G.Van Grembergen
oko potrafi siê dopasowaæ do zmieniaj¹cej siê odleg³oœci i ten proces okreœla siê
mianem akomodacji.
Akomodacja
Jeœli przedmiot coraz bardziej zbli¿a siê
do oka, rogówka w pewnym momencie nie potrafi dobrze zwi¹zaæ wpadaj¹cych promieni
œwietlnych i prowadziæ ich na
siatkówkê, co jest warunkiem
niezbêdnym do ostrego widzenia. Wtedy do gry wchodzi elastyczna soczewka. Trzeba wiedzieæ, ¿e obwódki rzêskowe,
przy pomocy których soczewka
jest przyczepiona do cia³ek rzêskowych, s¹ w stanie spoczynku
napiête, tak ¿e soczewka jest tylko lekko wypuk³a. W czasie akomodacji miêœnie cia³ek rzêskowych kurcz¹ siê, co powoduje rozluŸnienie obwódek rzêskowych i soczewka dziêki swej elastycznoœci mo¿e przyj¹æ sw¹ naturaln¹ wypuk³¹ formê. Wraz
z wiekiem soczewka traci stopniowo sw¹
elastycznoϾ, co oznacza zmniejszenie
mo¿liwoœci akomodacyjnych, a tym samym pojawia siê koniecznoœæ (przeciêtnie oko³o 55 roku ¿ycia) u¿ywania okularów do czytania. U go³êbia procesy te
wygl¹daj¹ inaczej, przede wszystkim dlatego, ¿e w u¿yciu s¹ szybko pracuj¹ce
miêœnie poprzecznie pr¹¿kowane. Te
miêœnie znajduj¹ siê w cia³kach rzêskowych i wywieraj¹ nacisk, wskutek którego rogówka i soczewka ulegaj¹ znacznie wiêkszemu skrzywieniu podczas zbli¿ania siê widzianego przedmiotu do oka.
Oko go³êbia przewy¿sza w tej dziedzinie oko ludzkie.(ilustracja 2).
Têczówka
W czasie opisu drogi promieni œwietlnych
do oka opuœci³em celowo pewien etap.
Oczywiœcie œwiat³o musi wpadaæ przez
Ÿrenicê, czyli otwór w œrodku têczówki.
Têczówka to b³ona w kszta³cie pierœcienia znajduj¹ca siê miêdzy soczewk¹ a
przedni¹ komor¹ oka, przymocowana do
podstawy cia³ka rzêskowego. W têczówce znajduj¹ siê dwa rodzaje miêœni: jedne s¹ u³o¿one okrê¿nie – zwieracz, drugie promieniœcie czyli radialnie. Miêœnie
dbaj¹ o ¿ywe reakcje têczówki. Przy silniejszym oœwietleniu zwieracze kurcz¹
siê, a miêœnie radialne ulegaj¹ rozkurczowi, co prowadzi do zwê¿enia Ÿrenicy.
Ilustracja 1
Przechodzenie œwiat³a
przez soczewkê dwuwypuk³¹
Na podstawie „Gut Flug”
ZMYS£
Przy s³abym oœwietleniu proces ten przebiega odwrotnie: miêœnie u³o¿one promieniœcie kurcz¹ siê, a zwieracze rozkurczaj¹, co prowadzi do rozszerzenia Ÿrenicy. Zmiany wielkoœci Ÿrenicy s³u¿¹
przede wszystkim dopasowaniu oœwietlenia do siatkówki, aby np. unikn¹æ oœlepienia, a poza tym zwê¿enie Ÿrenicy w
czasie silnego Ÿród³a œwiat³a pomaga
przechwyciæ skrajne promienie wi¹zki
œwiat³a zak³ócaj¹ce ostroœæ widzenia. Têczówka dzia³a wiêc jak przes³ona w aparacie fotograficznym: zmienia siê proporcjonalnie do natê¿enia oœwietlenia.
Trzeba jeszcze powiedzieæ, ¿e zmiany
Ÿrenicy nastêpuj¹ automatycznie. Przy
czym te reakcje Ÿrenicy w oku go³êbia s¹
znacznie szybsze, mo¿na nawet powiedzieæ, ¿e b³yskawiczne i znacznie wra¿liwsze ni¿ u cz³owieka. Bierze siê to miêdzy innymi st¹d, ¿e miêœnie w tej czêœci
oka go³êbia s¹ poprzecznie pr¹¿kowane,
a w oku cz³owieka g³adkie. Jeszcze jedna ciekawostka: jeœli silne Ÿród³o œwiat³a wpadnie do lewego oka, kurczy siê
tylko Ÿrenica oka lewego, oko prawe nie
reaguje. Pod tym wzglêdem oczy go³êbie pracuj¹ niezale¿nie od siebie. U cz³owieka jest inaczej: tu oczy wspó³pracuj¹
ze sob¹.
Poniewa¿ hodowcy przypisuj¹ wielkie
znaczenie wielkoœci Ÿrenicy, trzeba wspomnieæ, ¿e wa¿ne s¹ tu wartoœci porównawcze. Aby to porównanie by³o w miarê obiektywne, trzeba obejrzeæ oczy wie-
WZROKU
lu go³êbi w tym samym œwietle, w przeciwnym razie wartoœci bêd¹ zafa³szowane. Prawdê mówi¹c potrzeba du¿ego doIlustracja 2
Akomodacja oka go³êbia
(schemat)
A. Oko ustawione na przedmioty
oddalone
B. Oko nastawione na przedmioty
znajduj¹ce siê w pobli¿u oka
(Soczewka i rogówka w przypadku
B s¹ bardziej wypuk³e)
œwiadczenia i wielu æwiczeñ w tym zakresie, aby ocena by³a w³aœciwa. Niektórzy hodowcy twierdz¹, ¿e dobry go³¹b
d³ugodystansowy musi mieæ ma³¹ Ÿrenicê. To chroni go lepiej przed promieniami s³onecznymi w trakcie wielogodzinnego lotu. Chocia¿ trudno znaleŸæ prze-
prof. dr G.Van Grembergen
konuj¹ce dowody popieraj¹ce tê tezê, to
s¹dzê, ¿e coœ jest na rzeczy. Swego czasu sam zwraca³em uwagê u moich go³êbi d³ugodystansowych, by mia³y ma³¹
Ÿrenicê, chocia¿ specjalnie nie selekcjonowa³em pod tym wzglêdem. Nie prowadzi³em jednak badañ w tym zakresie i
trudno mi powiedzieæ, czy ta teza jest
prawdziwa. Mo¿e istnieje teoretyczne
wyt³umaczenie tego zjawiska. Przyjmijmy, ¿e Ÿrenica go³êbia A przy silnym
oœwietleniu mo¿e siê zwê¿yæ osi¹gaj¹c
promieñ 1 mm, podczas gdy Ÿrenica go³êbia B ma jeszcze wielkoœæ o promieniu
2 mm. Jeœli natê¿enie oœwietlenia maleje, rozszerzaj¹ siê Ÿrenice zarówno go³êbia A jak i B osiagaj¹c promieñ o maksymalnej wielkoœci 4 mm. U go³êbia rozszerza siê Ÿrenica z wielkoœci 1 mm do 4
mm (czterokrotne powiêkszenie), a u
go³êbia B z 2 mm do 4 mm (czyli dwa
razy tyle). Oznacza to, ¿e u go³êbia A
powierzchnia Ÿrenicy, a tak¿e iloœæ przepuszczonego œwiat³a mo¿e siê zmieniæ w
proporcji 1:16, natomiast u go³êbia B w
stosunku 1:4. To z kolei oznacza, ¿e ma³a
Ÿrenica mo¿e siê bardziej zwê¿aæ i rozszerzaæ, czyli jest znacznie bardziej elastyczna i ³atwiej siê dopasowuje do ró¿nego natê¿enia œwiat³a. Wniosek: opieraj¹c siê na powy¿szych przemyœleniach
mo¿na uznaæ, ¿e bardzo ma³a Ÿrenica jest
bardzo korzystna u go³êbi d³ugodystansowych.
Na podstawie „Gut Flug”
PROBLEMY
ZWI¥ZANE Z P£ODNOŒCI¥
dr Nanne Wolff
O tej porze roku regularnie przynosz¹ hodowcy
go³êbie, które za pierwszym razem zawiod³y
przy zap³odnieniu.
Najpierw trzeba
sprawdziæ, czy nie s¹
chore. Jeœli s¹ zdrowe, zawsze zadajê
pytanie, czy zosta³y w optymalny sposób przygotowane do okresu lêgowego.
Do takiego przygotowania zalicza siê
moim zdaniem gruntowne badanie weterynaryjne odpowiednio wczeœnie przed
okresem lêgowym.
Jeœli badanie wyka¿e jak¹œ chorobê, jest
jeszcze doœæ czasu, by j¹ leczyæ, bez negatywnego wp³ywu na p³odnoœæ go³êbi.
Nale¿y odpowiednio wczeœnie odseparowaæ samce od samiczek.
Po pierzeniu trzeba podawaæ go³êbiom
skromne posi³ki, racje zwiêksza siê dopiero przed samym okresem lêgowym.
To poprawia p³odnoœæ.
Trzy lub cztery tygodnie przed lêgiem
nale¿y podaæ dobry preparat witaminowo-aminokwasowy (z witamin¹ E).
Tym go³êbiom, które siê nie popisa³y w
okresie lêgowym mo¿na podsun¹æ m³ode innej pary do wykarmienia. Bardzo
stare samce lepiej parowaæ póŸniej ni¿
wczeœniej.
Z badañ, które przeprowadzi³em do mojej pracy doktorskiej wynika, ¿e jakoœæ
spermy samców jest zawsze lepsza latem.
Mo¿na równie¿ usun¹æ drobne piórka rosn¹ce wokó³ kloaki samców i trochê skróciæ ogon. Jeœli jednak mimo tych wszystkich zabiegów pojawi¹ siê niezap³odnione jaja, mo¿na zaserwowaæ samcowi zastrzyk hormonalny, ale tylko wtedy, jeœli
sam nie produkuje spermy lub jej jakoϾ
jest bardzo niska. Jeœli samce produkuj¹ce spermê dobrej jakoœci otrzymaliby
zastrzyk hormonalny, mog³oby to doprowadziæ do obumarcia komórek wytwarzaj¹cych ten hormon.
Co to znaczy?
Otó¿ go³¹b po takiej kuracji mo¿e staæ
siê bezp³odny. Trzeba wiêc przed rozpoczêciem kuracji hormonalnej dok³adnie
zbadaæ spermê. Jeœli nie skutkuj¹ powy¿sze œrodki zaradcze, przyczyn niep³odnoœci trzeba szukaæ gdzie indziej.
Mo¿liwe, ¿e taki samiec jest ci¹gle atakowany przez m³odsze samce.
Sklep
„Wszystko dla Go³êbi”
ul. Profesora Kaliny 80
63-400 Ostrów Wielkopolski
062 738 33 82
Oferuje produkty firm:
„Backs”, „Röhnfried”,
„Natural”, „Versele-Laga”
Polecamy:
- zegry, puchary, dyplomy i medale
- mieszanki mineralne
- preparaty witaminowe
- œrodki higieny i zdrowia
- karmy krajowe, zagranicze
i komponenty
- wyposa¿enie go³êbników
Sprzeda¿ ratalna
elektronicznych zegarów „Benzing”,
„Express Benzing M1” + osprzêt.
Prowadzimy sprzeda¿ wysy³kow¹.
Czynne codziennie
od godz. 900 do godz. 1900
„Dobry Lot” - Maj 2008
str. 21