Dr n. med. Magdalena Owecka Zastosowanie badań
advertisement
Dr n. med. Magdalena Owecka Zastosowanie badań radiologicznych w endodoncji OCENA ZDJĘCIA RTG KOMORA I KORZEŃ: ilość korzeni wielkość i kształt kanałów długość korzeni obecność: wypełnień korzeni wewnętrznej resorpcji zewnętrznej resorpcji złamań korzeni CECHY PRAWIDŁOWEGO OBRAZU RENTGENOWSKIEGO TKANKI OKOŁOWIERZCHOŁKOWE ZĘBÓW STAŁYCH szpara ozębnej – cienka ciągła linia, otaczająca zarys korzenia blaszka zbita zębodołu – cienka ciągła linia, przylegająca do szpary ozębnej beleczki kości gąbczastej · w żuchwie grube, ułożone blisko siebie, często ustawione poziomo · w szczęce cieńsze, szerzej rozłożone CECHY PRAWIDŁOWEGO OBRAZU RENTGENOWSKIEGO TKANKI OKOŁOWIERZCHOŁKOWE ZĘBÓW MLECZNYCH - szpara ozębnej - j.w. - blaszka zbita zębodołu - j.w. - leżący głębiej ząb stały wraz z torebką może przykrywać wierzchołek zęba mlecznego - resorpcja korzenia zęba mlecznego Zdjęcia wykonywane w endodoncji Okołowierzchołkowe Zalecana technika kąta prostego Zdjęcia rtg w endodoncji 1. Zdjęcie diagnostyczne – ocena anatomii i patologii. 2. Zdjęcia rtg wykonywane podczas leczenia endodontycznego. A) zdjęcie z narzędziem pomiarowym B) zdjęcie z głównym ćwiekiem umieszczonym w kanale 3. Zdjęcie po wypełnieniu kanału korzeniowego. Zdjęcie diagnostyczne – wykonywane przed leczeniem Służy do oceny anatomii, ewentualnych patologii zębów i otaczających tkanek oraz do wyznaczenia długości zęba. Oceniamy: wielkość i położenie komory, liczbę, szerokość, przebieg i zakrzywienie kanałów. Wygląd kanału na zdjęciu rtg 1. Nagłe zmniejszenie szerokości kanału sugeruje rozwidlenie kanału na dwa osobne lub nakładanie się obu kanałów. 2. Jeśli pojedynczy kanał na zdjęciu rtg nie znajduje się w środku korzenia- w korzeniu mogą być obecne dwa kanały. Wygląd kanału na zdjęciu rtg 3. Nagłe zakończenie kanału w okolicy wierzchołka świadczy o jego zakończeniu na powierzchni językowej lub przedsionkowej korzenia Określenie długości roboczej w leczeniu endodontycznym Długość robocza to odległość pomiędzy punktem referencyjnym w koronie zęba i otworem fizjologicznym do którego należy opracować i wypełnić kanał. Otwór fizjologiczny to przewężenie wewnątrz kanału do którego sięga miazga. Odległość między otworem fizjologicznym, a anatomicznym wynosi 0,5-1,0 mm, o. anatomiczny od wierzchołka korzenia oddalony jest o 0,5 mm. Tak więc kanał korzeniowy powinien być wypełniony 12 mm od wierzchołka radiologicznego. Punkty referencyjne na koronie: w zębach przednich-brzeg sieczny, w zębach bocznych-guzek przedsionkowy lub językowy, w trzonowcach żuchwy guzki mezjalne lub dystalne). Ocena długości zęba na zdjęciu rtg Zaleca się wykonanie zdjęcia z narzędziem wprowadzonym na pełną długość roboczą w celu prześledzenia całego kanału. Najcieńsze metalowe narzędzie, którego wierzchołek jest widoczny na zdjęciu rtg ma rozmiar 15 wg ISO. Należy wprowadzić narzędzia do wszystkich kanałów i zrobić zdjęcie (lepsza identyfikacja kanałów przy różnych rozmiarach narzędzi). Określenie długości roboczej w leczeniu endodontycznym – metoda radiologiczna Metoda Ingla Do jamy zęba wprowadza się narzędzie kanałowe- najlepiej pilniczek Kerra o nieco mniejszej średnicy niż szerokość kanału. Na narzędziu powinien być ogranicznik-umieszczony prostopadle, jego skośne ułożenie może doprowadzić do błędu pomiarowego ok. 1mm. Określenie długości roboczej w leczeniu endodontycznym – metoda radiologiczna Na zdjęciu ocenia się odległość od czubka narzędzia do wierzchołka radiologicznego. Następnie odległość tę mierzy się linijką endodontyczną. Dodając obydwa pomiary otrzymuje się całkowitą długość zęba od której odejmuje się 1 mm czyli margines bezpieczeństwa. Zmiany patologiczne widoczne na zdjęciu rtg w kanale korzeniowym resorpcje zewnętrzne resorpcje wewnętrzne zębiniaki Resorpcja zewnętrzna Resorpcje wewnętrzne Ocena wierzchołka stopień rozwoju zęba Zmiany patologiczne widoczne na zdjęciu rtg ZMIANY OKOŁOWIERZCHOŁKOWE występują przy zębach pozbawionych żywej miazgi mogą pojawić się po pewnym czasie od obumarcia miazgi Zmiany widoczne na zdjęciu rtg OBRAZ RTG TWORZĄCYCH SIĘ ZMIAN OKOŁOWIERZCHOŁKOWYCH A) poszerzenie szpary ozębnej B) zanik blaszki zbitej zębodołu C) zanik kości gąbczastej D) wytworzenie się obwódki osteosklerotycznej wokół zmiany Zapalenia tkanek okołowierzchołkowych Podział: 1.ostre a) surowicze b) ropne 2. przewlekłe a) włókniste b) ziarninowe c) zagęszczające d) torbiel korzeniowa 3. przewlekłe zaostrzone Zapalenie ostre surowicze Objawy: ból na nagryzanie, ból samoistny o różnym natężeniu, ból na opukiwanie pionowe lub na pionowe i poziome, brak reakcji miazgi na bodźce, ruchomość zęba 1 stopnia. RTG: brak zmian, czasami nieznaczne poszerzenie szpary ozębnej Zapalenia ostre ropne Rozwijają się pierwotnie lub na skutek zakażenia zapaleń surowiczych. Podział: a) ropień okołowierzchołkowy b) ropień podokostnowy c) ropień podśluzówkowy RTG: brak zmian, czasami nieznaczne poszerzenie szpary ozębnej, przy zaostrzeniu procesu zapalnego wyraźne ubytki tkanki kostnej Przewlekłe zapalenie tkanek okołowierzchołkowych Przebieg bezobjawowy Trwa miesiącami lub latami Wykrywane w przypadku zaostrzenia lub przypadkowo na zdjęciach rtg W przypadku zaostrzenia klinicznie nie różni się przebiegiem od zapalenia ostrego Zapalenie przewlekłe włókniste Objawy: przebarwiona korona zęba, ząb nie reaguje na bodźce, pacjent nie zgłasza dolegliwości bólowych. RTG Poszerzona szpara ozębnej na skutek resorpcji blaszki zbitej zębodołu. Zapalenie przewlekłe ziarninowe Cecha charakterystyczna: ziarniniak przy wierzchołku korzenia zęba. ZIARNINIAK: rozwija się powoli i bezobjawowo, posiada torebkę łącznotkankową, niszczy szparę ozębnej, z czasem dochodzi do resorpcji kości wyrostka zębodołowego Zapalenie przewlekłe ziarninowe Zapalenie przewlekłe ziarninowe Podział ziarniniaków: a) proste b) nabłonkowe c) torbielowate W badaniu radiologicznym nie można rozpoznać poszczególnych typów ziarniniaków. Przewlekłe zagęszczające - brak widocznego zniszczenia tkanki kostnej - widoczna zbita tkanka kostna wokół wierzchołka korzenia Torbiel korzeniowa Powstaje z ziarniniaka torbielowatego przy obecności resztek nabłonkowych pochewki Hertwiga Jama torbieli wypełniona jest płynem i wysłana nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Rozrost torbieli może doprowadzać do przesunięcia korzeni sąsiadujących zębów, podniesienia zatoki i resorpcji kości. Torbiel korzeniowa Objawy: przebarwienie zęba, brak reakcji zęba na bodźce, z kanału wypływa przeźroczysty, jasnobursztynowy płyn, objaw chrzęstu pergaminowego przy badaniu wyrostka zębodołowego, czasami objaw chełbotania. Różnicowanie: ziarniniaki okołowierzchołkowe o średnicy od 8 do 16 mm. Zapalenie przewlekłe ropne Objawy: przetoka, wysięk ropny z kanału, brak reakcji zęba na bodźce, zaostrzenie procesu zapalnego w przypadku zamknięcia światła przetoki. RTG Zmiany na zdjęciu rtg takie same jak w przypadku zapaleń przewlekłych ziarninowych. Bardzo rzadko-tylko poszerzenie szpary ozębnej. Czasami widoczny kanał przetoki. Zapalenie przewlekłe ropne Materiały do wypełnień kanałów Materiały do wypełnień kanałów: a) ćwieki -gutaperkowe -srebrne -tytanowe i złote -z tworzyw sztucznych B) materiały uszczelniające Materiały do wypełnień kanałów Ćwieki gutaperkowe Materiały do wypełnień kanałów Ćwieki srebrne i złote -na zdjęciach rtg bardzo dobry kontrast Materiały do wypełnień kanałów Ćwieki tytanowe -na zdjęciu rtg ćwieki tytanowe są tak samo widoczne jak ćwieki gutaperkowe Materiały do wypełnień kanałów Materiały uszczelniające Powinny być praktycznie niewidoczne w przypadku wypełniania kanału techniką kondensacji bocznej. W przypadku techniki pojedynczego ćwieka mogą być widoczne jak obszary słabiej wysycone Powikłania w leczeniu endodontycznym 1. Złamanie narzędzia 2. Nieprawidłowe wypełnienie kanału zęba a) wypełnienie niecałkowite lub nieszczelne b) przepchnięcie materiału poza otwór wierzchołkowy Technika paralaksy Służy do identyfikacji przestrzennego położenia obiektu. Położenie dwóch obiektów względem siebie zmienia się w zależności od kąta projekcji. Technika paralaksy Gdy lampa zostanie przesunięta mezjalnie, a badany obiekt pozornie przemieści się dystalnie, to leży on policzkowo w stosunku do punktu odniesienia. Jeśli lampa rtg zostanie przesunięta i skierowana na punkt odniesienia bardziej mezjalnie, to obraz badanego obiektu przesunie się także mezjalnie w stosunku do punktu odniesienia, czyli badany obiekt położony jest językowo w stosunku do punktu odniesienia. Zasada Clarka SLOB Same Lingual, Opposite Buccal Zmiana projekcji Uwidocznienie dodatkowych kanałów i pełna wizualizacja jest możliwa dzięki wykonaniu zdjęcia w projekcji skośnej mezjalnej lub dystalnej, w której promień centralny jest odchylony o 20 stopni w pł. poziomej w stosunku do ustawienia ortoradialnego. Jeśli klisza ustawiona jest pod zbyt ostrym kątem powstający obraz zębów jest skrócony Jeśli klisza jest umieszczona w jamie ustnej zbyt płasko powstający obraz jest wydłużony EndoRay film holder
