OPERATO R GAZO CIĄG ÓW PRZESYŁOWYCH SYSTEM EKSPLOATACJI SIECI PRZESYŁOWEJ INSTRUKCJA I.02/O/02.07 Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg Wydanie III Niniejsza instrukcja jest własnością GAZ – SYSTEM S.A. Kopiowanie całości lub fragmentu niniejszego dokumentu bez zgody Członka Zarządu ds. technicznych GAZ – SYSTEM S. A. jest zabronione Kopia wazna na dzien wydruku (2012-07-31) Instrukcja nr Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg I.02/O/02.07 Rozdzielnik instrukcji Członek Zarządu ds. technicznych GAZ – SYSTEM S.A. Specjalista ds. systemu eksploatacji sieci przesyłowej GAZ – SYSTEM S.A. – egzemplarz archiwalny Dyrektor Oddziału w Gdańsku Dyrektor Oddziału w Poznaniu Dyrektor Oddziału w Rembelszczyźnie Dyrektor Oddziału w Świerklanach Dyrektor Oddziału w Tarnowie Dyrektor Oddziału we Wrocławiu Wydanie III lipiec 2007 Kopia wazna na dzien wydruku (2012-07-31) Strona 2 / Stron 9 Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg Instrukcja nr I.02/O/02.07 Tabela zmian Lp. Zmiana dotyczy strona / punkt przed zmianą 1 2 1 Wydanie III 5.4 Treść po zmianie Data wprowadzenia zmiany Uwagi 3 4 5 6 ----------- Dodano punkty 5.4.2-5.4.6 dotyczące postępowania w przypadku zaistnienia nieprawidłowości 25.07.2007 lipiec 2007 Kopia wazna na dzien wydruku (2012-07-31) Strona 3 / Stron 9 Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg Instrukcja nr I.02/O/02.07 Spis treści Lp. Tytuł rozdziału strona 1 Cel instrukcji 5 2 Przedmiot i zakres instrukcji 5 3 Definicje 5 4 Odpowiedzialność i uprawnienia 5 5 Opis postępowania 5 6 Sprawy porządkowe 8 7 Dokumenty związane i powołane 8 8 Załączniki 8 Wydanie III lipiec 2007 Kopia wazna na dzien wydruku (2012-07-31) Strona 4 / Stron 9 Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg Instrukcja nr I.02/O/02.07 1. Cel instrukcji Celem instrukcji jest określenie sposobu postępowania przy wykonywaniu pomiarów oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg przesyłowy. 2. Przedmiot i zakres instrukcji Przedmiotem instrukcji są zasady postępowania przy prowadzeniu i dokumentowaniu pomiarów oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg przesyłowy. Instrukcja określa sposób wykonywania pomiarów oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg przesyłowy oraz wymagania sprzętowe i aparaturowe. 3. Definicje W niniejszej instrukcji stosuje się określenia i zwroty zgodne z procedurą P.02/O/02 „Pomiary dla ogólnej oceny ochrony przeciwkorozyjnej”. 4. Odpowiedzialność i uprawnienia. Odpowiedzialność za nadzór nad przestrzeganiem postanowień niniejszej instrukcji ponosi Dyrektor Oddziału GAZ – SYSTEM S.A. Dyrektorzy, kadra kierownicza oraz pracownicy Oddziałów, a także wykonawcy zewnętrzni prowadzący pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg przesyłowy, zależnie od zakresu swoich uprawnień, odpowiedzialni są za postępowanie zgodnie z postanowieniami niniejszej instrukcji. 5. Opis postępowania 5.1. Wymagania ogólne 5.1.1. Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg prowadzone są w zakresie i terminach ustalonych w Harmonogramie prac eksploatacyjnych zabezpieczeń przeciwkorozyjnych opracowanym dla każdego gazociągu przesyłowego znajdującego się na terenie Oddziału. 5.1.2. Osoba nadzorująca pomiary powinna posiadać aktualne świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do wykonywania pracy na stanowisku dozoru w zakresie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci gazowych o ciśnieniu powyżej 0,5 MPa oraz aktualne świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do wykonywania pracy na stanowisku dozoru w zakresie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych o napięciu do 1 kV. Osoba prowadząca i osoba wykonująca pomiary powinny posiadać aktualne świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do wykonywania pracy na stanowiskach eksploatacji w zakresie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci gazowych o ciśnieniach powyżej 0,5 MPa oraz urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych o napięciu do 1KV. Osoba nadzorująca, osoba prowadząca i osoba wykonująca pomiary powinny posiadać niezbędne, merytoryczne i zawodowe przygotowanie z zakresu ochrony przeciwkorozyjnej. 5.2. Przygotowanie do wykonania pomiarów oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg. Wydanie III lipiec 2007 Kopia wazna na dzien wydruku (2012-07-31) Strona 5 / Stron 9 Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg Instrukcja nr I.02/O/02.07 5.2.1. Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg wykonuje się na podstawie polecenia wydanego przez Kierownika jednostki odpowiedzialnej za eksploatację zabezpieczeń przeciwkorozyjnych danego obszaru sieci przesyłowej lub na podstawie umowy/zlecenia dla wykonawców zewnętrznych. 5.2.2. Kierownik jednostki odpowiedzialnej za eksploatację zabezpieczeń przeciwkorozyjnych danego obszaru sieci przesyłowej (lub osoba przez niego upoważniona) wyznacza zespół wykonujący pomiary i określa w tym zespole osobę prowadzącą. 5.2.3. Osoba prowadząca pomiary oraz członkowie zespołu wykonującego pomiary zapoznają się z treścią procedury P.02/O/02 „Pomiary w ochronie przeciwkorozyjnej”, niniejszą instrukcją, z wynikami i zaleceniami poprzednich pomiarów oraz dokumentem odniesienia. Dokument odniesienia powinien zawierać dane techniczne obiektu, na którym wykonywane są pomiary. 5.2.4. Przed przystąpieniem do pomiarów osoba nadzorująca udziela osobie prowadzącej pomiary oraz osobom wykonującym pomiary, niezbędnego instruktażu obejmującego między innymi przypomnienie zasad BHP, omówienie czynności niezbędnych dla prawidłowego wykonania pomiarów oraz zasad dokumentowania wykonanych prac. Osoba nadzorująca może sprawować nadzór nad przebiegiem prac przy pomocy środków łączności. 5.3. Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg. Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg wykonuje się w punktach pomiarowych położonych w pobliżu skrzyżowań gazociągów z liniami elektroenergetycznymi wysokiego napięcia oraz w punktach pomiarowych położonych na odcinkach równoległego przebiegu gazociągu z liniami elektroenergetycznymi wysokiego napięcia. Pomiary należy wykonywać również na odcinkach przyległych do wymienionych oraz w innych miejscach, gdzie z uwagi na konfigurację gazociągu, usytuowanie złączy izolujących, rezystywność gruntu, takie zagrożenie mogłoby wystąpić. Pomiary mają na celu określenie skutków potencjałowych i korozyjnych oddziaływania linii elektroenergetycznej na gazociąg. Miarą zagrożenia gazociągu korozją powodowana przez prąd przemienny jest gęstość prądu przemiennego na powierzchni defektu w powłoce ochronnej gazociągu. Gęstość prądu przemiennego (jAC) w defektach powłoki gazociągu można oszacować korzystając ze wzoru: j AC 226 U AC [A/m2], gdzie UAC – wartość skuteczna napięcia przemiennego [V], ρ – rezystywność gruntu na głębokości gazociągu [Ωm] Pomiar wartości skutecznej napięcia przemiennego gazociągu wykonuje się względem stalowego uziomu prętowego umieszczonego w ziemi dalekiej. Do pomiaru napięcia przemiennego stosuje się rejestrator o zakresie częstotliwości pomiaru od 15-60 Hz, klasie dokładności co najmniej 1,5 i rezystancji wewnętrznej minimum 10 M. Wydanie III lipiec 2007 Kopia wazna na dzien wydruku (2012-07-31) Strona 6 / Stron 9 Instrukcja nr Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg I.02/O/02.07 ▪ Gęstość prądu przemiennego wyznacza się wykonując pomiary z użyciem elektrod symulujących. Elektrody symulujące powinny być zainstalowane w miejscach, w których z uwagi na występujące napięcie przemienne i rezystywność gruntu można się spodziewać prądów przemiennych o zbyt dużych gęstościach. Na czas pomiarów elektrodę symulującą o powierzchni około 1cm2 łączy się z gazociągiem poprzez amperomierz, na którym odczytuje się wielkość natężenia prądu przemiennego płynącego między ziemią a elektrodą. Zaleca się użycie rejestratorów do równoczesnego zapisu wartości skutecznej napięcia przemiennego między gazociągiem i ziemią daleką, prądu przemiennego w obwodzie gazociąg – elektroda symulująca oraz potencjału odłączeniowego elektrody symulującej (względem elektrody Cu/nas.CuSO4). Rejestracje powinny być wykonywane w okresie zwiększonego obciążenia linii WN. Uwaga: Zagrożenie korozją wywołaną oddziaływaniem prądu przemiennego jest prawdopodobne w miejscach, w których gęstość prądu przemiennego na powierzchni gazociągu jest większa niż 20 A/m2 i nie jest spełnione kryterium skuteczności ochrony katodowej Duże zagrożenie od prądów przemiennych może wystąpić na powierzchni małych defektów w powłoce ochronnej, położonych w gruncie o bardzo małej rezystywności oraz w gruncie o PH > 10. 5.4. Postępowanie w przypadku wystąpienia niezgodności eksploatacyjnej. 5.4.1. W przypadku stwierdzenia sytuacji utrudniającej lub uniemożliwiającej wykonanie założonej pracy eksploatacyjnej, osoba nadzorująca powinna postępować zgodnie z wymaganiami procedury P.01/8.5.2 „Niezgodności eksploatacyjne”. 5.4.2. W przypadku stwierdzenia niezgodności eksploatacyjnej, osoba prowadząca pomiary powinna skontaktować się z osobą nadzorującą w celu uzgodnienia dalszych działań. 5.4.3. Niezgodności stwierdzone w terenie podczas wykonywania czynności eksploatacyjnych powinny być w miarę możliwości usuwane w ramach tych czynności. Identyfikacja/ usunięcie niezgodności powinny być odnotowane w protokole wykonania danej czynności eksploatacyjnej. 5.4.4. Zasady postępowania w przypadku wystąpienia niezgodności podczas prac eksploatacyjnych prowadzonych przez wykonawców zewnętrznych powinna określać umowa. 5.4.5. Jeśli w ramach planowej czynności eksploatacyjnej nie rozpoznano/ nie zidentyfikowano przyczyn/ nie usunięto niezgodności, w protokole z wykonania tej czynności eksploatacyjnej odnotowuje się prace do wykonania w celu zidentyfikowania przyczyn/ usunięcia niezgodności. Specjalista/ osoba dozoru przedstawia w protokole swoje sugestie odnośnie dalszego postępowania. Decyzję podejmuje Kierownik jednostki organizacyjnej odpowiedzialnej za eksploatację ochrony przeciwkorozyjnej danego obszaru sieci przesyłowej. 5.4.6. W szczególności niezgodnościami mogą być przypadki niedostatecznej lub zakłóconej ochrony katodowej. Sposób postępowania w przypadku niedostatecznej lub zakłóconej Wydanie III lipiec 2007 Kopia wazna na dzien wydruku (2012-07-31) Strona 7 / Stron 9 Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg Instrukcja nr I.02/O/02.07 ochrony katodowej opisuje procedura P.02/O/03 „Postępowanie w przypadku ochrony katodowej niedostatecznej lub zakłóconej”. 5.5. Zakończenie pomiarów oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg. 5.5.1. O zakończeniu pomiarów decyduje osoba prowadząca pomiary w uzgodnieniu z osobą nadzorującą. 5.5.2. Prowadzący pomiary sporządza jeden egzemplarz Protokołu wykonania pomiarów dla ogólnej oceny ochrony przeciwkorozyjnej zgodnie ze wzorem stanowiącym Załącznik nr Z.P.02/O/02-02 do procedury P.02/O/02 „Pomiary w ochronie przeciwkorozyjnej”. Protokół ten jest przedkładany Kierownikowi jednostki odpowiedzialnej za eksploatację zabezpieczeń przeciwkorozyjnych danego obszaru sieci przesyłowej (lub osobie przez niego upoważnionej), który go podpisuje/zatwierdza, akceptując wykonanie prac pod względem zakresu i jakości. 5.5.3. W przypadku nie wykonania pełnego zakresu prac przewidzianego Harmonogramem lub Poleceniem bądź w przypadku stwierdzenia niezgodności, należy to odnotować w Protokole wykonania pomiarów dla ogólnej oceny ochrony przeciwkorozyjnej. 5.5.4. Protokół wykonania pomiarów dla ogólnej oceny ochrony przeciwkorozyjnej jest archiwizowany w jednostce organizacyjnej odpowiedzialnej za eksploatację zabezpieczeń przeciwkorozyjnych danego obszaru sieci przesyłowej. 5.6. Warunki BHP. W czasie wykonywania pomiarów oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg należy zachować środki ostrożności dotyczące BHP oraz przestrzegać zasad BHP podanych w instrukcjach obsługi przyrządów używanych w pomiarach. Podczas dokonywania pomiarów w pobliżu linii wysokiego napięcia należy stosować środki ochrony osobistej takie jak kalosze i rękawice dielektryczne. Osoby, które wykonują pomiary przy drogach kołowych powinny zachować szczególną uwagę na ruch pojazdów. 6. Spraw y porządkowe 6.1. Wszelkie zmiany do niniejszej instrukcji należy wprowadzać zgodnie z zasadami opisanymi w procedurze P.01/001 „Procedury i instrukcje – forma oraz zawartość”. 6.2. Skuteczność działań opisanych w niniejszej instrukcji oraz kontrolę przestrzegania instrukcji prowadzi się w drodze auditów wewnętrznych zgodnie z procedurą P.01/8.2.2 „Audit wewnętrzny”. 7. Dokumenty związane i powołane 7.1. Procedury i instrukcje P.01/001 „Procedury i instrukcje – forma oraz zawartość”. P.01/8.2.2 „Audit wewnętrzny”. P.01/8.5.2 „Niezgodności eksploatacyjne”. P.02/WTE/01 „Warunki techniczne eksploatacji sieci przesyłowej”. P.02/O/02 „Pomiary w ochronie przeciwkorozyjnej”. P.02/O/03 „Postępowanie w przypadku ochrony katodowej nieskutecznej lub zakłóconej”. Wydanie III lipiec 2007 Kopia wazna na dzien wydruku (2012-07-31) Strona 8 / Stron 9 Instrukcja nr Pomiary oddziaływania prądu przemiennego na gazociąg I.02/O/02.07 8. Załączniki Brak Wydanie III lipiec 2007 Kopia wazna na dzien wydruku (2012-07-31) Strona 9 / Stron 9