karta_pracy

W trakcie wczesnych etapów rozwoju zarodkowego młody organizm zbudowany jest z 3
warstw komórek
Listek zarodkowy
Tkanki wywodzące się z danego listka zarodkowego
Ektoderma (warstwa
-zewnętrzne pokrycie ciała,
zewnętrzna)
-nabłonek jelita przedniego i tylnego,
- układ nerwowy i narządy zmysłów
- cewki Malpighiego i układ tchawkowy stawonogów
- naskórek i różne jego twory pochodne (gruczoły potowe,
gruczoły łojowe, pióra, łuski, włosy itp.),
- częściowo szkliwo zębów,
- elementy oka (rogówka, soczewka, siatkówka).
Mezoderma
większość tkanek łącznych (krew, kości, chrząstka)
(środkowa)
i tkanka mięśniowa.:
-układ krążenia
-układ rozrodczy
-układ mięśniowy
-nerki
Endoderma
-środkowy odcinek układu pokarmowego (jelito pierwotne u
(wewnętrzna)
kręgowców),
-a u zwierząt wyżej uorganizowanych m.in.: nabłonek płuc (część
wewnętrzna ciała), gruczoły przewodu pokarmowego, niektóre
gruczoły dokrewne (tarczyca i przytarczyce) płuca, pęcherz
moczowy, cewka moczowa i gruczoł krokowy.
Tkanka nabłonkowa:
1. Podział ze względu na ilość warstw
- jednowarstwowy
-wielowarstwowy
2. Ze względu na kształt komórek:
- płaski
-sześcienny
-walcowaty
3. ze względu na funkcje:
-ochronny np.: nabłonki (gładkie) np.: , czy nabłonek rzęskowy (zwany migawkowym)
Nabłonki ochronne mogą wytwarzać dodatkową warstwę np.: oskórek, kutykula ( u
stawonogów pełni też funkcję szkieletową z chityną czy wapniem)
-transportujący np.: przenikanie tlenu z pęcherzyków płucnych do krwi
-wydzielniczy (zawiera gruczoły)
np.: śluzowe u mięczaków, ryb),
np.: gruczoły wydzielania wewnętrznego, które produkują hormony
np.: gruczoły wydzielania zewnętrznego produkują enzymy trawienne do przewodu
pokarmowego, gruczoły potowe, gruczoły mlekowe
-czuciowy (zawiera receptory np.: dotyku, które reprezentują układ nerwowy)
Np.: nabłonek węchowy, czy kubki smakowe
Komórki nabłonka jednowarstwowego i pierwsza (najbardziej wewnętrzna) warstwa
nabłonka wielowarstwowego leżą na błonie podstawnej, utrzymujących komórki w
ściśle zwartej formie, nadając im kształt,
.
Tkanka łączna
Jej poprzednikiem (najbardziej pierwotną formą ) jest mezoglea parzydełkowców,
czy parenchyma płazińców (robaków płaskich)- luźno ułożone gwiaździste komórki w
galaretowatej mazi.
Czyli tkanka łączna będzie miała luźną strukturę, z przestrzeniami wypełnionymi
substancją międzykomórkową (rozwodniona galaretka) w której zanurzone są włókna
białkowe : sztywne –KOLAGEN ,i elastyczne- ELASTYNA
Podział ze względu na budowę
1. Tkanka łączna właściwa:
-włóknista (zawiera włókna i wypełnia przestrzenie między narządami, stanowi
rusztowanie dla innych tkanek, tworzy tez bardziej zwarte ścięgna, więzadła i
skórę właściwą
-tłuszczowa (zawiera kuliste komórki wypełnione tłuszczem)pod skórą i wokół
narządów wewnętrznych, pełni funkcję termoizolacyjną, amortyzującą, zapasową
2. Tkanka łączna podporowa:
-chrzęstna (podręcznik budowa)
Nie występują w niej naczynia krwionośne ani nerwy,
(występują włókna sprężyste i substancja międzykomórkowa)
Są z niej zbudowane: zarodki kręgowców, powierzchnie stawów, połączenia żeber,
mostka, małżowina uszna, elementy krtani, tchawicy, dyski międzykręgowe, spojenie
łonowe
Z czasem jej część jest zastępowana przez tkankę kostną
-kostna
-Pełni funkcje podporowe
-magazyn soli mineralnych
-tkanka kostna gąbczasta z przestrzeniami zawiera
szpik kostny odpowiedzialny za wytwarzanie
elementów krwi
-w tkance kostnej zbitej blaszki kostne układają się
w podłużne osteony (kolisty element
strukturalny)usztywniające , twarde ,wewnątrz jest
kanalik w którym biegną naczynka krwionośne
doprowadzając i odprowadzając krew do wnętrza
kości i nerwy.
3. Tkanka łączna płynna
-krew ( czerwona lub innej barwy u stawonogów)
KRWINKI CZERWONE: (4-6,5 MLN)
-limfa ( biały, żóltawy płyn)
ŻYJĄ 120 DNI
-hemolimfa (u stawonogów i mięczaków)
-pozbawione jądra komórkowego
-zdolne transportować tlen i dwutlenek węgla
dzięki zawartej w nich hemoglobinie
- biorą udział w procesie krzepnięcia tworząc
skrzep
PŁYTKI KRWI (TROMBOCYTY) 150-350 tys, żyją 810 dni
- nie mają jądra
-uczestniczą w krzepnięciu krwi
KRWINKI BIAŁE(LEUKOCYTY)4-10 TYS,
-mają jądro, mogą poruszać się pełzając
W zalezności od rodzaju żyją od kilku dni do wielu
at (pamięc immunologiczna komórki)
Są wśród nich komórki żerne (fagocytują), jak i
takie, które produkuja przeciwciała.
-służą obronie organizmu
KRWINKI CZERWONE: (4-6,5 MLN)
ŻYJĄ 120 DNI
-pozbawione jądra komórkowego
-zdolne transportować tlen i dwutlenek węgla dzięki zawartej w nich hemoglobinie
- biorą udział w procesie krzepnięcia tworząc skrzep
PŁYTKI KRWI (TROMBOCYTY) 150-350 tys, żyją 8-10 dni
- nie mają jądra
-uczestniczą w krzepnięciu krwi
KRWINKI BIAŁE(LEUKOCYTY)4-10 TYS,
-mają jądro, mogą poruszać się pełzając
W zależności od rodzaju żyją od kilku dni do wielu at (pamięc immunologiczna komórki)
Są wśród nich komórki żerne (fagocytują), jak i takie, które produkują przeciwciała.
-służą obronie organizmu
TKANKA MIĘŚNIOWA
Komórki mają zdolność kurczenia się .Są zbudowane z komórek mięśniowych tworzących
włókna mięśniowe. Ich włókienka kurczliwe zachodzą na siebie : AKTYNA I MIOZYNA. Przy
luźnym upakowaniu kurczą się nieznacznie i nie widać wzoru włókienek ( mięsnie gładkie)
Przy gęstym upakowaniu i nakładaniu się na siebie tworzy się wzór prążkowania( szkieletowe
Komórki są wypełnione włókienkami tak gęsto, że jądra sa zepchnięte na brzegi błon
komórkowych.. Komórki są długimi strukturami zebranymi w pęczki.
MIĘSNIE POPRZECZNIE PRĄZKOWANE:
- widać wyraźny wzór prążkowania,
-mięśnie odporne na rozciaganie i skracanie, oraz intensywny ruch
-wymagaja dużego dopływu E i tlenu (przy dużym wysiłku przyspiesza się krążenie i oddech, a
przy wyczerpaniu E robią się zakwasy (fermentacja mlekowa)
-zalezne od naszej woli (wtedy biegniemy, gdy chcemy)
MIĘSNIE GŁADKIE
- krótkie
- jednojądrowe
-Włókienka niezależne od naszej woli (nie zahamujemy ruchu jelit)czy krązenia krwi
-odporne na rozciąganie w szerz
-dostosowane do umiarkowanego, długotrwałego wysiłku (nie ma zakwasów)
MIĘSIEŃ SERCOWY
-może się wydłużac i rozszerzać w skurczu i rozkurczu serca w każdym kierunku
- ma prążkowanie
- rozgałęzione krótkie komórki połączone wstawkami
-niezależny od woli ludzkiej
-dzieki temu serce ma cechy obydwu typów mięsni: dostosowane do umiarkowanej pracy w
spoczynku i intensywnej przy wysiłku
TKANKA NERWOWA
Aby lezace w pewnym oddaleniu od siebie komórki mogły się komunikować musiały
wykształcic przystosowania (wypustki) by do siebie dotrzeć i móc wymieniać sygnały.
Jeden z pierwotniejszych typów komórek (już u parzydełkowców)
Tkanka nerwowa zbudowana jest z:
-neuronów (komórek nerwowych ) przekazujących sygnały
- komórek glejowych (galaretowatej substancji, która ochrania, odżywia komórki nerwowe)
NEURON:
Ciało komórki odbiera sygnał od drugiej komórki poprzez dendryty a następnie poprzez
przeskakiwanie impulsu nerwowego (elektrycznego przez szczelinki w osłonce) wzdłuż
aksonu dociera do dendrytów drugiej komórki.
Gdy dendryty i aksony dwóch komórek są bardzo blisko siebie sygnał zwyczajnie przeskakuje
z jednej komórki na drugą. (przeskok sygnału elektrycznego)
Gdy przestrzeń jest większa sygnał elektryczny pobudza wydzielenie chemicznego
przekaźnika do przestrzeni (PRZESTRZEŃ SYNAPTYCZNA) między dwoma neuronami. Gdy
przekaźnik- związek chemiczny dotrze do błony drugiego neuronu pobudza w nim sygnał
elektryczny i jest przekazany dalej pobudzając kolejne neurony w taki sam sposób (sygnał
elektryczny- przetworzenie na bodziec chemiczny- wywołanie kolejnego sygnału
elektrycznego w drugim neuronie)