Liga Narodów-prezentacja

Temat 2. LIGA NARODÓW ORAZ ORGANIZACJA
NARODÓW ZJEDNOCZONYCH JAKO PRZYKŁAD
ORGANIZACJI O KOMPETENCJACH
POWSZECHNYCH.
• Przeznaczenie, geneza powstania, członkostwo,
•
•
•
•
struktura, kompetencje organów, mechanizmy
działania.
Główne uwarunkowania i etapy udziału Polski w
ONZ.
Inicjatywy pokojowe Polski na forum ONZ.
Udział Polski w misjach pokojowych ONZ.
Udział Polski we współpracy wielostronnej w
dziedzinie gospodarki i spraw społecznych.
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
1
Literatura:
• Osmańczyk E.J.: Encyklopedia ONZ i Stosunków
•
•
•
Międzynarodowych, Warszawa 1986, s. 364-366.
Parzymies S., Rysińska I.: Polska w
organizacjach międzynarodowych, Warszawa
2002, s.49-62.
Michałowska G.: Mały Słownik Stosunków
Międzynarodowych, Warszawa 1996, s. 158.
Rysińska I.: Ewolucja idei Narodów
Zjednoczonych w.: T. Łoś, Narody Zjednoczone
między oczekiwaniem a spełnieniem, Wrocław
1995.
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
2
Geneza powstania
• Pierwsza organizacja ds. zabezpieczenia pokoju i
•
•
•
•
rozwoju
pokojowej
współpracy
międzynarodowej- 28. VI. 1919 r.
Powstała z inicjatywy USA (American Institute of
International Law).
Znaczenie orędzia T.Woodrowa Wilsona i jego
Komisji. (tzw 14 pkt.)
Pakt Ligi Narodów stanowi integralną część
Generalnego Traktatu Pokoju zw. Traktatem
Wersalskim.
Pakt LN wszedł w życie 10.I.1920 r.
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
3
Cele LN
• Pierwsza organizacja międzynarodowa, której celem było
•
•
•
•
działanie
na
rzecz
utrzymania
pokoju
międzynarodowego.
Zapobieganie wojnom
Rozwijanie pokojowej współpracy państw członków.
Członkowie byli zobowiązani do przestrzegania norm
prawa
międzynarodowego,
rozwijania
stosunków
międzynarodowych, pokojowego rozstrzygania sporów,
poszanowania i utrzymywania całości terytorialnej i
politycznej, niezawisłości państw.
Utrzymanie status quo powstałego po I wojnie światowej
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
4
Członkostwo
• Państwa
• Kolonie rządzące się samodzielnie
• Statut członka pierwotnego-32 państwa•
•
sygnatariusze oraz 13 zaproszonych państw
Faktycznie członkami pierwotnymi zostało 42
państw, 3 państwa w tym USA nie ratyfikowały
Traktatu Wersalskiego
Inne państwa mogły stać się również członkiem
na podstawie decyzji Zgromadzenia-decyzja 2/3
głosów
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
5
Członkostwo
• Każdy członek mógł wystąpić z LN
• Usunięcie na mocy decyzji Rady Ligi
• 1933-wystąpienie Niemiec (przystąpiły w 1926) i
•
•
•
Japonii
1937-wystąpienie Włoch
14 XII 1939 usunięcie ZSRR z LN za agresję na
Finlandię (ZSRR nie był członkiem pierwotnym,
przystąpił w 1934r.)
Polska-członkiem pierwotnym, członkostwo do
rozwiązania LN.
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
6
Organy
• Zgromadzenie i Rada - organy naczelne
• Zgromadznie-3 przedstawicieli, zjazdy raz w
roku, w razie potrzeby-sesje nadzwyczajne,
odpowiedzialne za podejmowanie decyzji w
większości spraw dotyczących LN, (wyłączność w
przypadku przyjmowania nowych członków,
poprawki do Paktu, uchwalanie budżetu, wybór
niestałych członków Rady, zwiększanie ich liczby)
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
7
Podejmowanie decyzji w
Zgromadzeniu
• Każdy dysponował 1 głosem w
Zgromadzeniu.
• Podejmowanie decyzji w sprawach
merytorycznych na zasadzie
jednomyślności członków obecnych.
• Podejmowanie decyzji w sprawach
proceduralnych metodą większości głosów.
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
8
Skład Rady
• Stali członkowie:
 Francja, Japonia, Wlk. Brytania, Włochy (USA nie
ratyfikowały Traktatu Wersalskiego)
 1926 Niemcy (po traktacie w Locarno 1925 r.-uznanie
ostatecznej granicy z Belgią i Francją) Gustaw Streseman
 1934 ZSRR
• Członkowie niestali (4 niestałych wybieranych ze
Zgromadzenia na 3 letnią kadencję:
 1922-6 członków niestałych
 1926-9
 1933-10
 1936-11
 Polska-niestały członek Rady w latach 1926-1938
 Obrady pierwotnie 3 razy w roku potem 4
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
9
Kompetencje Rady
• Szersze niż Zgromadzenia
• Usuwanie członków z LN
• Prowadzenie akcji mediacyjnych
w
celu
utrzymania pokoju
• Formułowanie propozycji w sprawie ograniczenia
zbrojeń
• Uchwalanie zaleceń w sprawie podejmowania
przez członków wspólnych akcji w przypadku
agresji
• Podejmowanie interwencji w celu zapewnienia
ochrony praw mniejszości narodowych
http://tomekbalcerzak.re
Wyższa Szkola
Celna
•publika.pl
Mianowanie Wysokiego
Komisarza
w Gdańsku 10
Podejmowanie decyzji w Radzie
• Każde państwo-1 glos
• Zasada jednomyślności
• Za zgodą większości członków
Zgromadzenia Rada wybierała Sekretarza
Generalnego
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
11
Sekretariat
• Sekretarz Generalny
• Zastępcy
• Funkcja administracyjno-wykonawcza
• Prace badawcze i wydawnicze
• 600 osób
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
12
Liczba członków LN
• 1937r.-58 członków
• 1940r.-43
• 1946-w chwili rozwiązania-26
• Język urzędowy-angielski i francuski
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
13
Siedziba
Liga Narodów, sesja inauguracyjna, Genewa 1920
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
14
Działalność LN
• Rozpatrywanie większości ówczesnych
•
•
•
•
•
problemów politycznych i utrzymania pokoju
międzynarodowego
Spór Litwy i Polski o Wilno -1920
Spory graniczne -Albania-Grecja-Jugosławia
Agresja ZSRR na Finlandię 1939 r.
Nie rozpatrywała agresji Niemiec na Polskę w
1939 r.
Aktywna działalność w dziedzinie rozbrojenia1925 powołała Komisję Rozbrojeniową, 1932
zwołała konferencję rozbrojeniową
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
15
Działalność LN
• Zarządzanie mandatami powierniczymi nad byłymi
koloniami niemieckimi i tureckimi (głównie rozdzielane
były między Francję a Wlk. Brytanię, LN tylko formalnie
nadzorowała)
 Mandat- pełnomocnictwo do administrowania dawnymi
posiadłościami kolonialnymi Niemiec i Imperium
Osmańskiego
• Brak postępu związanego z przyspieszeniem zniesienia
kolonializmu
• Rozwój współpracy państw w dziedzinie gospodarki,
nauki, kultury, prawa, spraw społecznych
• Organizacja kilkunastu konferencji międzynarodowych
poświęconych współpracy gospodarczej
• Utworzenie kilku międzynarodowych organizacji
gospodarczych
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
16
Działalność LN
• Prowadzenie działalności w kierunku kodyfikacji
•
•
•
prawa (jednak bez większych rezultatów)
Opracowała 19 projektów konwencji
międzynarodowych, z których kilka weszło w
życie np. konwencja w sprawie zakazu handlu
kobietami i dziećmi z 1921 r. , konwencja w
sprawie niewolnictwa z 1926 r.
Działalność na rzecz pomocy uchodźcom
Powiązanie z Międzynarodową Organizacją Pracy
i Stałym Trybunałem Sprawiedliwości
Międzynarodowej-samodzielna instytucja do
rozstrzygania sporów między państwami oraz
wydawania opinii doradczych dla LN.
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
17
Działalność LN
• Mimo
•
wspomnianych
poprzednio
działań,
działalność LN była mało skuteczna i miała mały
wpływ na kształtowanie się ówczesnej sytuacji
międzynarodowej.
LN nie była w stanie zapobiec różnym
konfliktom, w tym zbrojnym (atak Japoński na
Mandżurię-1933,
Włoch
na
Etiopię-1935,
Anschluss Austrii, aneksja Czech i Moraw, atak
na Polskę), które wybuchały między państwami
członkowskimi, zwłaszcza agresji Niemiec a
potem Włoch i Japonii która zapoczątkowała
wybuch I wojny światowej
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
18
Przyczyny nieskutecznej
działalności LN
• Mechanizmy działania ustanowione w Pakcie nie
•
•
•
•
były w pełni doskonale.
Pokrywały się kompetencje Zgromadzenia i
Rady.
Podejmowanie decyzji na zasadzie
jednomyślności
Uzależnienie stosowania sankcji zbrojnych od
uznania członków LN
Nigdy w historii LN członkami nie były wszystkie
ówczesne mocarstwa
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
19
Zaprzestanie działalności LN
• Faktycznie przestała działać na początku 1940 r.
• W czasie II wojny światowej działała tylko
•
•
Komisja Nadzorcza Ligi, początkowo w Genewie,
potem w Lizbonie a od 1941 r. w Montrealu
Formalnie Liga Narodów została rozwiązana 18
kwietnia 1946 r., podczas XXI sesji jej
Zgromadzenia w Genewie.
Majątek LN został przekazany Organizacji
Narodów Zjednoczonych
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
20
Dziękuję za uwagę.
http://tomekbalcerzak.re
publika.pl
Wyższa Szkola Celna
21