ekonomia sakramentalna

Szkoła Animatora Ruchu: TEOLOGIA LITURGII
ks. Krzysztof Porosło
EKONOMIA SAKRAMENTALNA
Scena przedstawia spotkanie Jezusa z kobietą od wielu
lat cierpiącą na krwotok; została ona uleczona, gdy
dotknęła się płaszcza Jezusa, z którego „moc wyszła”
(por. Mk 5, 25-34).
Sakramenty Kościoła są teraz kontynuacją dzieł, jakie
Jezus wypełnił w ciągu swojego ziemskiego życia. Są one
mocami, które wychodzą z Ciała Chrystusa, aby nas
leczyd z ran grzechu i udzielad nam nowego życia
Chrystusa.
Fresk z katakumb św. Piotra i Marcelina w Rzymie z początku VI w.
Sakramentalny fundament chrześcijaostwa – Kard. Joseph Ratzinger


Aby mówid o idei sakramentalności należy posiadad symboliczne rozumienie świata
Współczesny kryzys idei sakramentalności – funkcjonalne rozumienie świata i człowieka:
o liczą się tylko rzeczy i praca człowieka
o Człowiek zadaje sobie pytanie: Czy polanie głowy wodą może byd fundamentalnym
wydarzeniem życia?
o Dlaczego dla spotkania z Bogiem muszę iśd do kościoła? Czy Bóg jest związany jakimś
obrzędem lub miejscem?
 Czym jest sakrament?
 sakrament pierwotny -> sakramenty stworzenia dotykające węzłowych punktów ludzkiej egzystencji
(narodziny i śmierd, przyjmowanie pokarmów i zjednoczenie dwu płci)
o Te sytuacje dotyczą natury biologicznej, która jest przekraczana w kierunku ducha:
o Jedzenie -> staje się ucztą: byciem razem (wspólnota), odkryciem swojego życia jako
podarowanego, bycie nieustannie otrzymującym, zobaczenie, że współistnieję z rzeczami
i z ludźmi
Wnioski:
 rzeczy dają człowiekowi znacznie więcej niż to, co same mają i czym są
 rzeczy są czymś więcej niż tylko rzeczami
 rzeczy („uczta”) znakiem rzeczywistości Bożej i wiecznej
 rzeczy są znakami odsyłającymi do przebłyskującej przez nie miłości Boga
 człowiek nie jest funkcjonariuszem posługującym się rzeczami
 człowiek jest tym, którego powołał Bóg i który do Niego zmierza
 Bóg kocha człowieka po to, żeby on Go kochał
 z Bożą rzeczywistością można się spotkad tylko w sferze własnego człowieczeostwa
 sakrament – spotkanie się człowieka z Bogiem na sposób ludzki
 przyjmowad sakramenty tzn. włączyd się w historię pochodzącą od Jezusa i prowadzącą do jedności
z Bogiem
 człowiek jest ciałem i realizuje się wespół z innymi w historii -> sakrament to ludzka relacja z
Bogiem, która realizuje się cieleśnie, wspólnotowo i historycznie
 Ostateczna odpowiedź: chodzę do kościoła, aby włączyd siebie samego w historię Boga z ludźmi
Ekonomia zbawienia w czasach Kościoła stała się ekonomią sakramentalną
Ekonomia – gr. oikonomia = oikos (dom) + nomos (prawo)
ekonomia zbawienia (historia zbawienia) – przedwieczny tajemniczy Boży plan zbawienia, skutecznie
realizowany w historii
ekonomia sakramentalna – udzielanie owoców misterium paschalnego w celebracji liturgii
„To, co było widzialne w naszym Zbawicielu, przeszło do Jego misteriów”
(św. Leon Wielki)
- Wszystkie sakramenty Kościoła zostały ustanowione przez Chrystusa
- Sakramenty „przez Kościół”:
- działanie Chrystusa w Kościele
- szafowanie sakramentów
- teologiczne zrozumienie
- Sakramenty „dla Kościoła” - budują Kościół
SAKRAMENT – skuteczny znak łaski, ustanowiony przez
Chrystusa i powierzony Kościołowi (KKK 1131)
- sakramenty udzielają łaski, którą oznaczają
- skutecznośd sakramentów pochodzi od działającego w nich Chrystusa
- ex opere operato – przez sam fakt spełnienia czynności
- skutki sakramentu zależą od dyspozycji przyjmującego
- charakter sakramentalny – pieczęd, niezatarte znamię
- chrzest, bierzmowanie, święcenia - nie można ich powtarzad
PODZIAŁ SAKRAMENTÓW
Sakramenty wtajemniczenia chrześcijaoskiego
Chrzest
Bierzmowanie
Eucharystia
Sakramenty uzdrowienia
Sakrament pokuty i pojednania
Sakrament namaszczenia chorych
Sakramenty w służbie komunii i posłania wiernych
Sakrament święceo
Biskup
Prezbiter
Diakon
Sakrament małżeostwa
Chrzest
KKK 1213 Chrzest święty jest fundamentem całego życia chrześcijaoskiego, bramą życia
w Duchu i bramą otwierającą dostęp do innych sakramentów. Przez chrzest zostajemy
wyzwoleni od grzechu i odrodzeni jako synowie Boży, stajemy się członkami Chrystusa oraz
zostajemy wszczepieni w Kościół i stajemy się uczestnikami jego posłania: "Chrzest jest
sakramentem odrodzenia przez wodę i w słowie"
Bierzmowanie
KKK 1285 Sakrament bierzmowania wraz z chrztem i Eucharystią należy do "sakramentów
wtajemniczenia chrześcijaoskiego", którego jednośd powinna byd zachowywana. Należy
zatem wyjaśniad wiernym, że przyjęcie tego sakramentu jest konieczne jako dopełnienie
łaski chrztu. Istotnie, "przez sakrament bierzmowania (ochrzczeni) jeszcze ściślej wiążą się
z Kościołem, otrzymują szczególną moc Ducha Świętego i w ten sposób jeszcze mocniej
zobowiązani są, jako prawdziwi świadkowie Chrystusa, do szerzenia wiary słowem
i uczynkiem oraz do bronienia jej".
Eucharystia
KKK 1322 Najświętsza Eucharystia dopełnia wtajemniczenie chrześcijaoskie. Ci, którzy przez
chrzest zostali wyniesieni do godności królewskiego kapłaostwa, a przez bierzmowanie
zostali głębiej upodobnieni do Chrystusa, za pośrednictwem Eucharystii uczestniczą razem
z całą wspólnotą w ofierze Pana.
Sakrament pokuty i pojednania
KKK 1422 "Ci zaś, którzy przystępują do sakramentu pokuty, otrzymują od miłosierdzia
Bożego przebaczenie zniewagi wyrządzonej Bogu i równocześnie dostępują pojednania
z Kościołem, któremu, grzesząc, zadali ranę, a który przyczynia się do ich nawrócenia
miłością, przykładem i modlitwą" .
Namaszczenie chorych
KKK 1499 "Przez święte chorych namaszczenie i modlitwę kapłanów cały Kościół poleca
chorych cierpiącemu i uwielbionemu Panu, aby ich podźwignął i zbawił; a nadto zachęca ich,
aby łącząc się dobrowolnie z męką i śmiercią Chrystusa, przysparzali dobra Ludowi Bożemu".
Sakrament święceo
KKK 1536 Sakrament święceo jest sakramentem, dzięki któremu posłanie, powierzone przez
Chrystusa Apostołom, nadal jest spełniane w Kościele aż do kooca czasów. Jest to więc
sakrament posługi apostolskiej. Obejmuje on trzy stopnie: episkopat, prezbiterat i diakonat.
Sakrament małżeostwa
KKK 1601 "Przymierze małżeoskie, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą
wspólnotę całego życia, skierowaną ze swej natury na dobro małżonków oraz do zrodzenia
i wychowania potomstwa, zostało między ochrzczonymi podniesione przez Chrystusa Pana
do godności sakramentu"
SAKRAMENT
GEST SAKRAMENTALNY
MATERIA
SAKRAMENTU
FORMA
SAKRAMENTU
SZAFARZ
chrzest
obmycie wodą
woda
formuła "Ja
ciebie chrzczę..."
Biskup, prezbiter,
diakon, każdy –
nawet
nieochrzczony,
jeśli ma intencję
bierzmowanie
- namaszczenie olejem
i/lub
- modlitwa z
wyciągnięciem rąk
olej
formuła "N.,
przyjmij
znamię...."
Biskup, prezbiter
z delegacji bp
Eucharystia
wyciągnięcie rąk nad
darami
chleb i wino
słowa
ustanowienia/cał
a anafora
Biskup i prezbiter
Pokuta
i pojednanie
- wyciągnięcie ręki nad
penitentem i/lub
- znak krzyża
- grzech?
- sam penitent?
- skrucha penitenta?
formuła "Bóg
Ojciec
miłosierdzia..."
Biskup, prezbiter
namaszczenie
chorych
- namaszczenie olejem?
- nałożenie ręki?
olej chorych
formuła "Przez to
święte
namaszczenie..."
Biskup i prezbiter
nałożenie rąk
modlitwa
konsekracyjna
Biskup
- zgoda małżeoska?
- sami małżonkowie?
formuła "N.,
biorę ciebie..."
małżonkowie
święcenia
małżeostwo
- nałożenie rąk
- podanie rąk?
- nałożenie obrączek?