Wczesnoszkolne nauczanie języków obcych

Wczesnoszkolne nauczanie
języków obcych
Konferencja dla nauczycieli języków obcych
szkół podstawowych, wrzesień 2014
WODN w Sieradzu
Kierunki polityki oświatowej
państwa
• Wspieranie rozwoju dziecka młodszego
• Bezpieczeństwo i profilaktyka agresji w
szkołach
• Edukacja włączająca uczniów
niepełnosprawnych
• Jakość kształcenia ponadgimnazjalnego
Wczesnoszkolne nauczanie
języków obcych
1.
Psychorozwojowe uwarunkowania
wczesnej edukacji językowej
* Fazy wczesnego okresu
szkolnego
• Faza 1:
• Faza operacji konkretnych
• Rozwój podstawowych funkcji
•
•
intelektualnych: analiza i synteza
wzrokowa, słuchowa i kinestetycznoruchowa
Adaptacja w nowym środowisku
Okres rozwoju społecznego dziecka
* Fazy wczesnego okresu
szkolnego
• Faza 2:
• Wzmożony rozwój operacji konkretnych –
•
•
•
odwracalność operacji myślowych, rozwój
myślenia przyczynowo – skutkowego
Sprawne posługiwanie się językiem
ojczystym
Opanowanie umiejętności pisania i czytania
Wzrost aktywności społecznej i rozwój
umiejętności współżycia w grupie
** Rozwój poznawczy
Procesy poznawcze rozwijają się głównie dzięki
aktywności sensomotorycznej dziecka
Postrzeganie wzrokowe – ok. 75% zdobytej
przez dziecko wiedzy
Rozwój uwagi dowolnej
Przejście od pamięci mechanicznej do logicznej
Stopniowe przechodzenie z fazy pamięci
mimowolnej do fazy pamięci dowolnej
*** Rozwój osobowości
Rozwój składników osobowości: emocji,
motywacji, potrzeb i zainteresowań.
Kształtowanie się modeli postępowania w
zachowaniach społecznych (istotna rola szkoły).
Faza 1: reakcje emocjonalne (ekspresja
behawioralna)
Faza 2: kontrola emocjonalna (ekspresja
werbalna).
*** Rozwój osobowości
Procesy emocjonalne maja wpływ zarówno na
przebieg czynności poznawczych, jak i
sprawność działania.
Sprawność działania jest zależna od rodzaju
pobudzenia emocjonalnego – emocje
pozytywne polepszają sprawność działania.
*** Rozwój osobowości
Procesy emocjonalne są bezpośrednio
związane z potrzebami jednostki.
Podstawowe potrzeby dziecka w okresie
wczesnoszkolnym:
wzmożona aktywność i ruchliwość
osiągnięcie wymiernego sukcesu (dla dziecka
sukcesem jest akceptacja jego dokonań)
nagroda (zaraz po wykonaniu zadania)
motywacja
**** Zasady nauczania
języka obcego
Systematyczne rozwijanie umiejętności
postrzegania
wykorzystanie mediów, zabawy
językowe, drama, majsterkowanie,
rysowanie, wycinanie, klejenie
**** Zasady nauczania
języka obcego
Wykorzystanie jak największej liczby
zmysłów
Prezentowanie treści przy użyciu
bodźców wzrokowych, słuchowych,
kinestetyczno-ruchowych, dotykowych i
smakowych (np.:TPR)
**** Zasady nauczania
języka obcego
Poglądowość
Proces nauczania powinien być oparty na
konkretnych, połączonych z
doświadczeniem uczniów treściach,
skierowanych na przedmioty, a nie na ich
słowne symbole.
**** Zasady nauczania
języka obcego
Częsta zmiana aktywności i form pracy
Zaleca się zaplanowanie 12 różnych
aktywności (na 45minutową lekcję).
**** Zasady nauczania
języka obcego
Częste powtarzanie ćwiczonego
materiału językowego
Proponuje się połączenie mimowolnego
zapamiętywania struktur obcojęzycznych z
uświadamianiem dziecku ich użycia.
Nauka powinna przebiegać w określonym
kontekście sytuacyjnym.
Wczesnoszkolne nauczanie
języków obcych
2.
Kompetencje językowe młodszych
dzieci.
*
Językowa kompetencja
komunikacyjna
Podstawą językowej kompetencji
komunikacyjnej jest zdobywanie przez
dziecko wiedzy o świecie, rozwijanie
umiejętności praktycznych i ciekawości
poznawczej.
Kompetencje (według ESOKJ)
Kompetencje ogólne
• Wiedza o świecie
• Umiejętność
•
•
stosowania wiedzy
Osobowość, postawa,
motywacja
Umiejętność uczenia
się
Językowa
kompetencja
komunikacyjna
• Wiedza dotycząca
•
•
języka obcego
Kompetencje
socjolingwistyczne
Kompetencje
pragmatyczne
**
Postawa ciekawości
poznawczej
• Na pierwszym etapie edukacyjnym
•
nadrzędnym celem jest zainteresowanie
ucznia nauką języka obcego.
Lekcje języka obcego powinny dostarczyć
dziecku radości płynącej z rozumienia
innego języka.
***
Wiedza i sprawności
językowe
• Na etapie wczesnoszkolnym zakres
niezbędnej wiedzy językowej obejmuje
nazywanie i rozumienie pojedynczych słów
i wyrażeń dotyczących osoby dziecka, jego
najbliższego otoczenia oraz życia
codziennego.
***
Wiedza i sprawności
językowe
• Poziom opanowania sprawności językowych jest
•
•
•
•
uzależniony od tempa rozwoju dziecka, jego
potrzeb i zainteresowań.
W niższych klasach pierwszego etapu kształcenia
celem nadrzędnym jest:
- rozwijanie sprawności rozumienia ze słuchu
- wypracowanie gotowości do rozpoczęcia nauki
czytania i pisania
- rozwijanie umiejętności komunikacji na
poziomie wyrazu i prostego zdania
****
Umiejętności
interpersonalne
Warunkiem powodzenia zajęć
wykorzystujących różne formy interakcji jest
systematyczna praca nad rozwojem zachowań
społecznych uczniów.
*****
Umiejętność
uczenia się
Od pierwszych klas w nauczaniu języka
obcego wprowadzane są zadania poświęcone
rozwijaniu efektywnych strategii uczenia się
(„learning to learn”/”study skills”)
*****
Umiejętność uczenia się
Możliwe osiągnięcia uczniów na etapie edukacji
wczesnoszkolnej:
uczeń rozumie cel zadań i potrzebę uczenia się języka
obcego
potrafi skupić uwagę na wykonywanych zadaniach
jest wrażliwy na brzmienie języka
potrafi pracować ze słowniczkiem obrazkowym
potrafi ocenić swoje postępy
sam podejmuje próby rozwiązywania zadań, wykonuje
zadania dodatkowe
potrafi poradzić sobie z niepowodzeniem
******
Wrażliwość interkulturowa
Uczeń jest zainteresowany informacjami na
temat dzieci z innych krajów, przyjmuje
otwartą postawę wobec różności, rozumie, że
wartość człowieka nie zależy od koloru skóry
czy tez języka, którym mówi.
Wczesnoszkolne nauczanie
języków obcych
3.
Nauczanie wielozmysłowe.
*
Potrzeby dzieci
• Techniki wykorzystywane w nauczaniu
-
dzieci powinny uwzględniać ich potrzeby:
potrzebę poczucia bezpieczeństwa
akceptacji
potrzebę poczucia własnej wartości
potrzebę ruchu i zabawy
potrzebę odkrywania świata
*
Potrzeby dzieci
• Nauczyciel powinien brać pod uwagę cechy
-
osobowościowe swoich uczniów :
ich inteligencję
motywację
rozwój biologiczny, społeczny, poznawczy
i emocjonalny
dojrzałość szkolną
** Inteligencje
Według teorii Howarda Gardnera
obecnie wyróżnić można 8 typów
inteligencji; mamy różne profile
inteligencji, rozwinięte w odmienny
sposób.
** Inteligencje
-inteligencję językową
-inteligencję matematyczno – logiczną
-inteligencję muzyczną
-inteligencję przestrzenną
-inteligencję cielesno-kinestetyczną
-inteligencję interpersonalną
-inteligencję intrapersonalną
-inteligencję przyrodniczą
** Inteligencje
Według H, Gardnera, teoria
inteligencji wielorakich powinna być
rozumiana jako narzędzie
edukacyjne, nie cel. Nauczyciel
podchodząc do realizacji tematu na
wiele sposobów, aktywizuje różne
rodzaje inteligencji swoich
wychowanków.
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Metody wielozmysłowe VAK (patrzenie –
słuchanie – działanie) początkowo
wykorzystywane były do pracy z dziećmi,
dla których konwencjonalne metody
nauczania nie były efektywne oraz w
pracy z dziećmi z dysleksją. Obecnie
stosowane są w nauczaniu
wczesnoszkolnym jako czynnik
wspomagający proces uczenia się.
*** Nauczanie
wielozmysłowe
„ Im większą ilością różnych
kanałów nowa informacja dociera
do kory mózgowej, tym więcej
będzie śladów neuronowych w
korze mózgowej i tym trwalsze one
będą”.
(M. Jacenko, 2008)
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Kluczem do sukcesu w nauczaniu
wielozmysłowym jest różnorodność ćwiczeń
i form oraz częste powtarzanie.
Można uniknąć monotonii stosując:
podejście spiralne, angażując równomiernie
wszystkie zmysły, aktywizując obie półkule
mózgu, przeplatając materiał litrowy i
nieliterowy, zmieniając grupy i miejsca
pracy.
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Podejście spiralne pozwala
powracać do poznanych już
rzeczy w trakcie uczenia się
nowych.
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Równomierne angażowanie
wszystkich zmysłów VAKOG
V wzrok (visual)
A słuch (auditory)
K ruch (kinaesthetic)
O/G węch/smak (olfactory/gustatory)
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Równomierne angażowanie
wszystkich zmysłów VAKOG
Wzrok
Ponieważ bodźce wizualne cały czas nam
towarzyszą, postarajmy się również
wykorzystać je jak najlepiej w procesie
nauczania.
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Równomierne angażowanie
wszystkich zmysłów VAKOG
Słuch
Staramy się wprowadzić jak najwięcej
elementów muzycznych i melodycznych, np.
„wyśpiewujmy” materiał lekcyjny.
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Równomierne angażowanie
wszystkich zmysłów VAKOG
Ruch
Ruch sprzyja odreagowaniu napięc
emocjonalnych, ułatwia uczenie się i
koncentrację, poprawia także koordynację
całego ciała.
Słyszę – ZAPOMINAM
Widzę – ZAPAMIĘTUJĘ
Wykonuję - ROZUMIEM
Piramida zapamiętywania
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Aktywizowanie obu półkul mózgu
Równomierne angażowanie wszystkich
zmysłów i aktywizacja różnych typów
inteligencji pozwala na równomierne
aktywizowanie obu półkul mózgu.
LEWA półkula:
język, szczegół, logika,
technika, kolejność
działania, informacje
cyfrowe, ukierunkowanie
na strukturę (reguły),
pamięć operacyjna,
myślenie przyczynowe,
analiza, przyszłość
PRAWA półkula:
obraz, malowanie,
język niewerbalny,
intuicja, sztuka,
działania spontaniczne,
porównywanie,
wyobrażanie,
ukierunkowanie na
ludzi, pamięć
długotrwała, myślenie
równoczesne, synteza,
teraźniejszość
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Przeplatanie materiału literowego
i nieliterowego
Postuluje się opóźnienie nauki pisania
w języku obcym do klas II, III.
(Dzieci przyzwyczajone są do polegania
na języku mówionym)
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Przeplatanie materiału literowego
i nieliterowego
Technika Grace M. Fernald jest jednym z
wielozmysłowych sposobów wprowadzania
tekstu pisanego.
Kroki techniki Grace M. Fernald:
*** Nauczanie
wielozmysłowe
Przeplatanie materiału literowego
i nieliterowego
* Dzieci piszą słowo na kartce i wymawiają je
(np. pisanie po śladzie)
* Śledzą litery palcem wskazującym dominującej ręki,
wymawiając kilkakrotnie słowo
* Wstają i piszą to słowo w powietrzu, wymawiając je
* Dzieci piszą słowo na plecach kolegi
* Piszą słowo na papierze, patrząc na wzór
* Piszą słowo nie patrząc na wzór, sprawdzają się
nawzajem
Prezentację przygotowałam korzystając
z pozycji
Doroty Sikora – Banasik
pt. „Wczesnoszkolne nauczanie
języków. Zarys teorii i praktyki”.
CODN Warszawa, 2009.
Dziękuję za uwagę
Krystyna Juźwicka