Jak wygląda struktura życia emocjonalnego

,,W jaki sposób emocje mogą uniemożliwić osiągnięcie sukcesu.’’
Emocje można zdefiniować jako sposoby przeżywania wszystkiego, co dzieje się w nas i
wokół nas. Emocje to nasze reakcje na własne zachowania i na sytuację, w której się
znajdujemy. W zależności od okoliczności reakcje te wyrażają się poprzez radość, satysfakcję,
poczucie bezpieczeństwa, zaufania, , pewności siebie, albo poprzez niepokój, wstyd, poczucie
winy, depresję, gniew nienawiść. Skoro emocje są ważną informacją o naszej sytuacji życiowej,
to nie powinno się ich dzielić na pozytywne i negatywne, lecz raczej na radosne i bolesne.
Wszystkie bowiem są pozytywne jako nośniki informacji o naszym życiu. Co więcej, im bardziej
bolesne są przeżywane emocje, tym cenniejszą stanowią one informację. Sygnalizują bowiem
jakiś stan zagrożenia, który koniecznie powinno się zmienić, np. przez nawrócenie, przez
zerwanie złych więzi czy przez obronę w obliczu doznawanej krzywdy.
Emocje są czymś więcej niż tylko źródłem informacji. Niosą ze sobą także energię i motywację
do działania w kierunku pozytywnym i do powstrzymywania się od działań szkodliwych. Gdy
zrobimy coś dobrego, to towarzysząca temu satysfakcja mobilizuje, by dalej tak postępować. Z
kolei naszym niewłaściwym zachowaniom towarzyszy niepokój, ból, gniew, a czasem nawet
rozpacz. Właściwie wykorzystywane emocje stają się zatem cennym przyjacielem, który nas
informuje o naszej sytuacji życiowej i który jednocześnie mobilizuje nas do wykorzystania tych
informacji.
Dojrzałość emocjonalna nie oznacza, że przeżywamy jedynie miłe uczucia i że nie doznajemy
żadnych bolesnych stanów emocjonalnych. Taka sytuacja byłaby przejawem zaburzenia, gdyż
emocje informują nas o naszej sytuacji życiowej, a ta podlega zmianom. Przynajmniej czasami
pojawiają się sytuacje bolesne i niepokojące. Niestety łatwo jest o popadnięcie w postawy
skrajne wobec emocji. Jedną skrajnością jest próba ucieczki od emocji, np. za pomocą substancji
uzależniających. Drugą skrajnością jest bierne uleganie emocjom. Dojrzałość natomiast to
sytuacja, w której emocje mnie informują o mojej aktualnej sytuacji życiowej, lecz mną nie
rządzą. Dojrzały człowiek kieruje się bowiem miłością, prawdą i odpowiedzialnością, a nie
emocjami.
Dojrzałość w sferze emocjonalnej oznacza ponadto odkrycie, że szczęście nie polega na dobrym
samopoczuciu emocjonalnym, lecz jest konsekwencją życia w miłości i prawdzie. Powinniśmy
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
1
zatem czynić nie to, co w danej sytuacji jest emocjonalnie przyjemniejsze lecz to, co jest
wartościowsze. Miłość i odpowiedzialność jest zwykle trudniejsza niż wygodnictwo i egoizm.
Ale wygodnictwo i egoizm prowadzi do postępowania, którego człowiek zaczyna się wstydzić i
żałować. Natomiast wierność miłości i prawdzie owocuje radością, poczuciem bezpieczeństwa i
wewnętrznym zadowoleniem. Wtedy alkohol czy narkotyk nie jest dla nas atrakcyjny ani groźny.
Wielokrotnie zastanawiamy się co powoduje wzrost przestępczości na ulicach, co szczególnie
uwypuklane jest w dużych aglomeracjach. Wzrost statystyk morderstw, gwałtów i pobić jest
procentowo wielokrotnie większy niż w poprzednich latach. Gdy tak zastanowimy się nad tym
na przestrzeni lat i przyjrzymy się zdarzeniom historycznym w naszym kraju dojdziemy do co
najmniej jednego wniosku: niewątpliwie drastyczna zmiana wskaźników przestępstw
wielokrotnie zmienionych na niekorzyść przypada na lata 1989 - 1991, czyli na momenty
przełomu ustrojowego w naszym państwie.
Paradoksalnie przypisuje się winę za ten stan rzeczy wzorcom, które napłynęły do nas wraz z
ogromnym morzem towarów z zachodu. Z całą stanowczością muszę się oprzeć tego rodzaju
myśleniu, ponieważ szukanie przyczyn wzrostu agresywności wśród młodzieży czy - ogólnie wzrostu przestępczości, na zewnątrz naszego państwa jest zwykłym chowaniem głowy w piasek
lub faktyczną i celową ignorancją wobec istniejącego problemu, którego nikt nie chce rozwiązać.
W rolę wchodzi tu zaburzenie emocjonalne, związane z nawiązaniem nowego,
odpowiedzialniejszego trybu życia, jaki narzucił nam kapitalizm, jak się okazało, jedyny słuszny
system ustrojowy dla tego rodzaju dojrzałości umysłowej ludzi, którzy żyją na Ziemi.
Ludzie, dotychczas żyjący w nieustannym odgórnym nacisku, gdzie jednostka nie posiadała
wolności wypowiedzi, a nawet mogę się posunąć do tego stwierdzenia, że nie posiadała wolności
myślenia, nagle musiała stać się samodzielna; nagle to, co przychodziło bez trudu zapewniane
przez państwo trzeba było zacząć się martwić samemu, co spowodowało ogromną roszadę w
pozycjach na drabinie społecznej. Dodatkowo destrukcyjnie na emocje człowieka w nowej
Rzeczypospolitej wpłynął fakt, że nie wszystkie te kolorowe dobra, wcześniej podziwiane na
filmach, teraz na półkach, wystawach i salonach są do osiągnięcia przez przeciętnego Polaka.
Nowa Polska przynosi zmianę emocji, a właściwie ich zubożenie ze względu na naturalne dla
gospodarki rynkowej nastawienie na konkurencję. Ten, który jest silniejszy, ma więcej czasu,
bardziej poświęca się temu, co robi odnosi sukces. Ten, który nie walczy skazany jest z góry na
porażkę. Taki Świat widzą nasze dzieci, które poprzez takie wzorce kształtują w sobie
najprymitywniejszą obronę przed takim stanem rzeczy - agresją wobec wszystkiego i
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
2
wszystkich. Zaniedbywane emocjonalnie przez rodziców, wychowywane głównie przez
rówieśników, są podatne na wszelkie wpływy otoczenia, co powoduje, że nawet nieźle
zapowiadające się jednostki, gdy nie mają stabilizacji emocjonalnej jako wzoru dla własnego
postępowania (np. rodzice wciąż się kłócą, ojciec w pijackich amokach robi potworne awantury
za np. upuszczenie chleba na podłogę) mogą zostać szybko wchłonięte przez patologiczne grupy
marginesu społecznego. Taki stan rzeczy powoduje pogorszenie sytuacji, ponieważ potencjał
intelektualny tych jednostek jest wówczas skierowany antyspołecznie, walka z tak
zawiązującymi się grupami przestępczymi staje się trudniejsza. Widać to na przykładzie Rosji,
gdzie powszechnie twierdzi się, że nie rząd sprawuje władzę nad krajem lecz rosyjska mafia,
która ściąga haracze z największych potentatów tamtejszego rynku, a jeżeli tego nie robi, to
szefowie tej firmy są jej członkami. Ma to niesamowicie niszczący emocjonalnie wpływ na
człowieka żyjącego w takim społeczeństwie, który jest całkowicie przekonany o braku
możliwości awansu społecznego w sposób uczciwy i pracą swojego umysłu i rąk.
Wzrost przestępstw dokonywanych nie przez młodzież, lecz osoby w zdawałoby się dojrzałym
emocjonalnie okresie swojego życia, może być tłumaczony w kilka sposobów: wzrasta poziom
frustracji z powodu braku możliwości zatrudnienia dla osób o niskim lub niewystarczającym
wykształceniu czy brakiem doświadczenia; powszechne przekonanie o słabych możliwościach
polskiej Policji; destrukcyjny wpływ wzrostu spożycia alkoholu; pogłębiające się różnice
pomiędzy tymi, którzy nie maja a tymi, którzy mają etc.
Ludzie, którzy posiadają pewną pozycję intelektualną i społeczną nie zauważają problemu
zachwiania równowagi emocjonalnej w naszym kraju, a jeśli nawet są skłonni zauważać problem
to mając na uwadze dobro własnych dzieci kierują ich emocje na drogę odcięcia się od ludzi,
którzy mogą pochodzić z marginesu społecznego, co ocenia głównie po ubiorze, pogardzania
nim i omijania go z daleka. Takie działanie jest krótkowzroczne i nie wprowadza nic, co może
zmienić sytuację na lepsze, a bardziej może spowodować jej pogorszenie. Pogłębia bowiem
jeszcze bardziej różnice społeczne, powodując odczucie "bycia gorszym" przez kręgi nie
posiadające finansowych środków do godnego życia. Utwierdza to uboższą część społeczeństwa
w przekonaniu, że pieniądz rządzi światem i postępując zgodnie z tym przekonaniem nie
zmieniają oni swojego myślenia nawet po osiągnięciu względnej stabilizacji.
Czy istnieje jakieś sensowne rozwiązanie tego problemu? Czy można jakoś przeciwstawić się tej
emocjonalnej katastrofie, która nadchodzi wielkimi krokami? Jak zwykle w przypadkach
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
3
głębokich problemów należy przyznać, że on istnieje. Następnie spróbować zacząć od siebie.
Ale nie rzecz w tym, by kogoś pouczać, co ma robić, lecz w tym, że największym stopniem
uświadomienia umysłu ludzkiego jest stwierdzenie przed sobą samym, że
to nie pieniądz lecz emocje rządzą światem.
Pierwszą rzeczą jaką teraz napiszę, to dowód, że tak jest naprawdę. Podstawowym dowodem jest
to, że wedle badań amerykanów nad intelektem nie iloraz inteligencji jest czynnikiem mającym
najwięcej wspólnego z sukcesem społecznym lecz tzw. inteligencja emocjonalna (Daniel
Goleman "Inteligencja emocjonalna" wydawnictwo Media Rodzina of Poznań 1997). Emocje
przesiąkają nasze życie, widać to w szczególności na szklanym ekranie, gdzie dominującą rolę
pełnią te najbardziej przesiąknięte emocjami dziedziny życia człowieka: polityka, sport,
sensacja, film, miłość, dom, rodzina. Szyk tych dziedzin ma tutaj ogromne znaczenie. Pierwsze
trzy są dominujące w męskiej części społeczeństwa, natomiast ostatnie trzy w żeńskiej. Film
umieściłem pośrodku, ponieważ pełni tu rolę doskonałego integratora, szczególnie komercyjne
kino amerykańskie kładzie nacisk na integrację tych dziedzin. Nie umknęło tu zapewne uwadze
słowo komercyjne. Świadczy tu ono tylko i wyłącznie o jednym: największy sukces osiąga się
tam, gdzie są największe emocje. Umiejętność wywoływania emocji pozwoliła Napoleonowi
Bonaparte opanować niemalże całą Europę, jak twierdził i wpajał posyłanym na pewną śmierć
żołnierzom, dla wolności. Ta sama umiejętność Adolfa Hitlera spowodowała, że naród niemiecki
odrzucając wszelkie zasady moralne zaczął walczyć i zabijać w imię fałszywych, nie mających
wiele wspólnego z rozsądnym myśleniem wartości, które stały się nadrzędnym widzeniem
zależności między ludźmi w sposób prymitywny dla wielu potomków nazistów oraz dla
współczesnej młodzieży. Również umiejętność manipulacji emocjami potrafi współczesnym
politykom dać większą władzę, niż posiadana wiedza czy też umiejętność kierowania reformami.
Widać to szczególnie w decyzjach podejmowanych tam, gdzie jedna część społeczeństwa traci, a
druga zyskuje lub tam, gdzie zyski z ewentualnej reformy mogą zacząć być widoczne po wielu
latach, czyli tam gdzie wybiera się tzw. "mniejsze zło". Ta część społeczeństwa, która na pewno
traci podnosi głos, a on jest już skutecznie nagłaśniany przez odpowiednie środki masowego
przekazu, powodując wśród społeczeństwa nie tylko dezorientację, ale również mechanizm
obrony tych, którzy cierpią na dobrej reformie, na której zyska większość. Również taki
podstawowy motor rynku, jakim jest reklama opiera się głównie na docieraniu do emocji.
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
4
Zrozumienie czyichś emocji nazywane empatią może prowadzić do skutecznego zaspokojenia
ambicji człowieka w XXI wieku. Kierowania emocjami uczą się dzieci we wczesnym
dzieciństwie, kiedy to płaczem, marudzeniem, bądź innymi środkami perswazji próbują wpłynąć
na zachowanie rodzica. Kiedy stopniowo uświadomimy im jakie znaczenie mają ich emocje i jak
reagować na nasze, uczymy ich zachowania w świecie, wpływając na ich inteligencję
emocjonalną. Możemy także uczyć siebie samych reakcji na emocje analizując je, unikając
skrajności, starając się nie krzywdzić swoim postępowaniem innych ludzi. Manipulację emocją
możemy również wykorzystać i pomiędzy naszym sumieniem, a nami niech pozostanie to czy
owa manipulacja nie wyrządziła komuś krzywdy.
Spośród kilku rozwiązań problemów emocjonalnych człowieka należałoby pomyśleć nad
wniesieniem wychowania emocjonalnego do szkół, gdzie nasze dzieci spędzają dużo czasu w
społecznościach, ucząc się emocji. Wiąże się to z wykształceniem emocjonalnie dojrzałej kadry
pedagogów. Ale to już osobny temat.
Jak wygląda struktura życia emocjonalnego? U źródeł wszelkich uczuć jest doznanie
cielesne. Polega ono na pobudzeniu organizmu (bodziec - reakcje) i to są emocje czyli to co
pojawia się na niższym szczeblu, a więc odruchy popędowe, pierwotne reakcje bezwarunkowe
jak np. głód, pragnienie, pożądanie seksualne, ból (pojawiają się niezależnie od tego co człowiek
sobie pomyśli). Drugi wyższy poziom w strukturze życia emocjonalnego obejmuje złożone stany
uczuciowe. Człowiek doświadcza różnych stanów emocjonalnych. Każdej rodzinie uczuć
towarzyszą specyficzne okoliczności, myśli, wyobrażenia, które występują pomiędzy
wydarzeniem a człowiekiem. [np. idę na zabawę z dziewczyną, ale myślę sobie, że ona
stwierdzi, że źle tańczę. W związku z tym zamiast czuć radość ze spotkania, czuje strach, wstyd].
Przy pomocy myśli i wyobrażeń można wykreować nierzeczywisty obraz i wtedy czujemy co
innego. Źródła wielu uczuć jak np.: bólu, strachu, żalu... tkwią w utrwalonych schematach
myślenia. Poprzez zmianę schematów myślenia można wpływać na zmianę stanów
emocjonalnych. Trzeci najwyższy poziom w życiu uczuciowym to stany własnego JA. Na tym
poziomie człowiek odnosi swoje istnienie do ważnych wartości. Tworzą się tu pewne całości
czyli poczucia np. poczucie krzywdy, winy, mocy, własnej wartości. Te poczucia mogą wypełnić
całego człowieka, mogą przenikać na niższe poziomy sfery emocjonalnej. Jeżeli ktoś naruszył
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
5
np. wartości etyczne pojawiają się wtedy liczne uczucia (żal, strach, wstyd, zdziwienie, wstręt,
gniew), ale też może np. boleć żołądek. Wszystko to wiąże się z przeżywanym w tym przypadku
poczuciem winy. W stanach JA trzeba zmienić całość, wejść głębiej w człowieka i objąć
wszystkie trzy poziomy życia emocjonalnego. Funkcjonowanie sfery emocjonalnej Tworzone w
ciągu życia schematy uczuciowe, poznawcze i behawioralne (dotyczące zachowań) maja swoje
odzwierciedlanie w funkcjonowaniu sfery emocjonalnej, wpływają na:
odczuwanie, przeżywanie uczuć ; uzewnętrznianie, wyrażanie uczuć ; kontrolowanie,
kierowanie, panowanie nad emocjami ;.
Ludzie różnią się pod względem zdolności do przeżywania uczuć (do czucia).
Przeżywanie swoich uczuć ma podstawowy wpływ na doznawanie sensu i znaczenia tego
wszystkiego, co dzieje się w życiu człowieka. Człowiek, który nie jest zdolny do czucia
wewnątrz siebie jakiegoś uczucia jest jakby papierowy, blady, pusty i taki też może wydawać mu
się świat, który go otacza. W chorobie alkoholowej jednym z objawów w fazie krytycznej jest
"poczucie pustki i bezradności" - efekt funkcjonowania systemu nałogowego regulowania uczuć.
Nieraz alkoholicy rozpoczynający terapię stwierdzają: "Przecież ja nic nie czuję, nie potrafię
dotrzeć do swoich uczuć, nazywać ich, ponieważ zostały "zamrożone". ˇ
Jeżeli człowiek w danej chwili coś przeżywa, a nie umie tego wyrazić, uzewnętrznić,
gromadzi się w nim napięcie, które z czasem może się potęgować. Przypomina to
nadmuchiwanie balonu, który kiedyś pęknie. Jeśli człowiek sam nie "upuści" tego napięcia to
organizm sam próbuje sobie z nim "radzić". Może dochodzić do różnych dolegliwości
fizycznych (choroby psychosomatyczne), zaburzeń nerwicowych, mogą pojawiać się dziwaczne
nieodpowiednie do danej sytuacji zachowania. np. pacjentka, która nie potrafiła wyrazić złości
do swojej matki. Matka miała do niej nieustające pretensje, ze jest "nie taka", jak być powinna.
Córka nie reagowała na jej uwagi, po czym sprawiając wrażenie osoby kompletnie obojętnej,
wychodziła do łazienki i wbijała sobie w dłonie pineski, ukrywając to przed matką. Podobnie
tzw. "twardy facet" może mieć trudności z okazywaniem uczuć, które świadczyłyby o jego
słabości bądź miękkości, lęku, żalu, wzruszenia. Schematy zachowań w danej społeczności nie
pozwalają np. na to, aby facet wzruszał się w kinie na "Love story". Kilkuletniemu malcowi,
który płacze, zwraca się uwagę, że to nie wypada, bo "prawdziwy mężczyzna nie płacze" itd.
Są takie osoby, które na przykład na każdym kroku, z byle powodu, gwałtownie
wybuchają złością lub płaczem. Być może maja one dużą łatwość w odczuwaniu i wyrażaniu
takich uczuć, ale przy tym mogą mieć trudności w kierowaniu nimi, z kontrolowaniem ich (np.
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
6
osoby agresywne). Biorąc pod uwagę trzy powyższe wyznaczniki życia uczuciowego można by
umieścić ludzi na pewnym kontinuum - z jednej strony będą osoby, które maja bardzo silną
kontrolę nad emocjami, a w związku z tym trudności ich dotyczą przede wszystkim wyrażania
uczuć; po przeciwległej stronie są osoby, dla których wyrażanie uczuć nie jest problemem,
natomiast maja duże kłopoty z kontrolowaniem swoich emocji. Optymalną wydaje się być
pozycja środkowa tzn. umiejętność przeżywania swoich uczuć, wyrażania na zewnątrz (nie
kumulowania) ale w sposób kontrolowany - sprawdzenie czy jestem w zgodzie z sobą przy
wyrażaniu swoich uczuć, czy nie wchodzę na czyjeś terytorium (nie obrażając, nie atakując, nie
krzywdząc innych).
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
7