Newsletter nr 1 - Fundacja „Z uśmiechem przez życie”
advertisement
Spis treści: 1. 2 lata Fundacji „Z uśmiechem przez życie” 2. Związek HPV z nowotworem jamy ustnej 3. Metody diagnozowania – narzędzia dostępne w Polsce 4. 2013 - rokiem walki z nowotworami głowy i szyi 5. Epidemiologia raka, obowiązek przekazywania danych do rejestru 1. Dwa lata Fundacji „Z uśmiechem przez życie” 26 marca 2013 roku minęły dwa lata od założenia Fundacji do walki z nowotworem jamy ustnej „Z uśmiechem przez życie”. W tym czasie udało nam się zorganizować trzy konferencje na temat raka jamy ustnej i roli stomatologa w jego wykrywaniu. Byliśmy obecni z materiałami informacyjnymi i edukacyjnymi na targach stomatologicznych Krakdent i CEDE, kongresie internistycznym „Akademia po dyplomie”, III i IV Kongresie Kobiet. 12 września 2012 roku w Światowym Dniu Zdrowia Jamy Ustnej zorganizowaliśmy kampanię edukacyjno-informacyjną w lokalnych mediach i na bilbordach. W ciągu tych dwu lat współorganizowaliśmy Dni otwarte w gabinetach stomatologicznych na terenie całej Polski, w czasie których przebadano 528 pacjentów – 25 skierowano na dalsze, specjalistyczne badania. W 2013 roku Fundacja „Z uśmiechem przez życie” podjęła starania o uzyskanie statusu Organizacji Pożytku Publicznego. 2. Związek HPV z nowotworem jamy ustnej Alkohol i palenie tytoniu nie są już najczęstszą przyczyną raka jamy ustnej. U ludzi młodych znacznie częściej jest on związany z uprawianiem seksu oralnego. Maura Gillison z Ohio State University, podczas odbywającego się w Waszyngtonie kongresu Amerykańskiego Towarzystwa Postępu Nauk (American Association for the Advancement of Science) przedstawiła dane, z których wynika, że w okresie ponad 20 lat (1974-2007) o 225 proc. wzrosła w USA liczba przypadków raka jamy ustnej wśród mężczyzn. Jej zdaniem jest to pokłosie rewolucji seksualnej z lat 60 XX wieku, gdy coraz więcej osób zaczęło uprawiać seks oralny. Podobnie jest w Europie, w Wielkiej Brytanii liczba nowotworów złośliwych jamy ustnej u mężczyzn co roku zwiększa się o 3 proc. Od 1989 r. wzrosła w sumie o 50 proc., mimo że jednocześnie regularnie spada liczba palaczy papierosów. Powodem wzrostu zachorowań na raka jamy ustnej najprawdopodobniej jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV (Human Papilloma Virus), do którego dochodzi podczas seksu oralnego. Szczególnie zagrożone są te osoby, które miały co najmniej sześciu partnerów seksualnych. Badania przeprowadzone w USA sugerują, że ten typ raka zdarza się u nich aż ośmiokrotnie częściej. Spośród licznych typów HPV dwa – 16 i 18 – są odpowiedzialne za większość HPVzależnych raków regionu głowy i szyi. Jest to ten sam drobnoustrój, który w znacznym stopniu przyczynia się do powstania raka szyjki macicy u kobiet. Potrzeba jednak jeszcze więcej badań by to jednoznacznie potwierdzić, ale przed laty podobnie było z rakiem szyjki macicy. http://www.swiat-zdrowia.pl/gre_webpr_articles/view/seks-oralny-powodem-rakajamy-ustnej W 2010 r Konrad Wroński, Roman Bocian, Adam Depta, Jarosław Jakubik ogłosili wyniki badań prowadzonych na grupie 200 pacjentów przebywających w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu im. dr. Mikołaja Pirogowa w Łodzi. Za pomocą ankiety własnego autorstwa, badano opinię pacjentów na temat wiedzy o możliwości wystąpienia raka jamy ustnej związanego z uprawianiem seksu oralnego. Analiza wyników wykazała, że 194 (97%) z 200 respondentów nie wiedziało o ryzyku wystąpienia raka jamy ustnej w wyniku uprawiania seksu oralnego. Wyniki przeprowadzonego badania wskazują, że pacjenci nie wiedzą o ryzyku związanym z wystąpieniem raka jamy ustnej u osób uprawiających seks oralny z wieloma partnerami. Zadaniem lekarzy dentystów i rodzinnych jest przede wszystkim promocja zdrowego stylu życia i informowanie o czynnikach ryzyka związanych z uprawianiem seksu z osobami nieznanymi. Wydaje się, że obowiązkiem rządu Rzeczypospolitej Polskiej powinno być wprowadzenie do szkół przedmiotu „promocja zdrowia”, celem przekazywania osobom młodym informacji związanych z epidemiologicznymi zagrożeniami związanymi z nowotworami. Źródło : Konrad Wroński, Roman Bocian, Adam Depta, Jarosław Jakubik Ginekologia Praktyczna nr 2 (105)/2010; 12-16 Rak jamy ustnej jest cały czas jeszcze zbyt późno wykrywany, stąd w Wielkiej Brytanii powstał pomysł by do diagnozowania nowotworu włączyć stomatologów. Pacjenci zatem muszą przygotować się na pytania dotyczące życia osobistego. W ten sposób dentyści mają pomóc w diagnozowaniu raka jamy ustnej, który daje objawy na języku, wargach, podniebieniu i błonie śluzowej policzków. Jak pisze dziennik „Daily Mail” stomatolodzy nie tylko mają sprawdzać czy w jamie ustnej nie ma objawów raka ale również przeprowadzić szczegółowy wywiad z pacjentem. Lekarzy będzie interesowała: liczba partnerów seksualnych (czego skutkiem może być zakażenie wirusem HPV), ilość wypijanego alkoholu oraz wypalonych papierosów. Dlaczego? . Ponieważ są to czynniki ryzyka rozwoju raka jamy ustnej. Jeśli lekarz ocenia czyjeś zęby, to już widzi, że ta osoba pali 50 papierosów dziennie oraz wypija znaczne ilości alkoholu i może zalecić większą ostrożność- podkreśla Hazel Nunn z Cancer Research w Wielkiej Brytanii. http://lekarze.dentonet.pl/artykul/015860-brytyjscydentysci-pytaja-o-seks/ 3. Metody diagnozowania – narzędzia dostępne w Polsce Obecnie na polskim rynku dostępne są trzy urządzenia zwiększające możliwość wczesnej diagnozy zmian nowotworowych w jamie ustnej. Są to Microlux firmy Addent, Velscope firmy DenMat i Detektor Zmian Nowotworowych Sapphire Plus MICROLUX Microlux to nowy system diagnostyczny oparty na technologii światłowodowej o szerokim wachlarzu zastosowań. Można nim (w zależności od użytej końcówki) wykrywać ubytki w zębach przednich i tylnych, a także kamień pod dziąsłowy, lokalizować ujścia kanałów oraz złamane korzenie, badać głębokość kieszonek oraz wykrywać zmiany patologiczne w jamie ustnej. Badania przesiewowe w kierunku raka jamy ustnej prowadzi się wykorzystując sondę Microlux DL. Jest to urządzenie bezprzewodowe, zasilane bateryjnie, emitujące białoniebieskie światło LED wykorzystywane do badania błony śluzowej jamy ustnej. Tkanka zdrowa pochłania to światło, tkanka zmieniona patologicznie je odbija. Lekarz widzi więc świecące obszary, które należy dokładniej zbadać. Nie wszystkie są zmianami nowotworowymi, do tego potrzebne jest badanie histopatologiczne. Każdy zestaw Microlux DL zawiera 6 buteleczek po 30 ml 1%-owego kwasu octowego. Przed badaniem przy pomocy urządzenia Microlux należy wykonać konwencjonalne, dokładne badanie jamy ustnej, wizualne i dotykowe, nie pomijając trudno dostępnych powierzchni języka czy podniebienia oraz co bardzo ważne, także węzłów chłonnych. Samo badanie Microluxem jest proste, szybkie i bezbolesne. Pacjent płucze jamę ustną kwasem octowym przez 60 sekund. Następnie powinno się wyłączyć oświetlenie w gabinecie (gabinet nie musi być całkowicie zaciemniony, ale zalecane jest ograniczenie światła). Lekarz wykorzystując świecącą sondę Microlux DL ogląda dokładnie całą jamę ustną, szukając miejsc o białym zabarwieniu. Każde z takich miejsc powinno być udokumentowane na karcie pacjenta i jeśli to możliwe fotograficznie. Więcej informacji na stronie www.poldent.pl Velscope Wykorzystując technologię wizualizacji fluorescencji tkankowej, VELscope emituje bezpieczne niebieskie światło, które w jamie ustnej wywołuje fluorescencję tkanek z powierzchni nabłonka aż do błony podstawnej, gdzie zmiany przedrakowe zwykle mają swój początek, a także do stromy. Specjalny opatentowany system filtrów optycznych w końcówce VELscope umożliwia klinicyście natychmiastowe obejrzenie zróżnicowanego obrazu fluorescencji tkanek jamy ustnej, pomagającego odróżnić tkankę zdrową, od tej która jest objęta procesem chorobowym. Tkanka o zmienionym obrazie, taka jak w dysplazji czy w nadżerkach rakowych, jest widoczna jako nieregularny ciemny obszar, który wyraźnie odcina się od zdrowej tkanki widzianej jako zielony fluorescencyjny wzór. VELscope to urządzenie bezpieczne, łatwe w obsłudze, pozwalające postawić natychmiastową diagnozę. Badanie przeglądowe jamy ustnej wykonane przy jego użyciu jest całkowicie bezbolesne i nieinwazyjne. Wykonanie badania nie wiąże się z powstawaniem jakichkolwiek przebarwień, nie wymaga płukania ust przykrymi w smaku preparatami. Wynik przeprowadzanego badanie widoczny jest w czasie rzeczywistym. Czas niezbędny na wykonanie badania to 1-2 minuty, dodatkowo przy podstawowym badaniu z użyciem światła białego. Wykonanie badania jest całkowicie bezpieczne zarówno dla pacjenta jak i dla operatora. VELscope może być obsługiwany przez wyższy jak i przez średni personel medyczny (pielęgniarkę, technika dentystycznego czy asystentkę stomatologiczną), po uprzednim szkoleniu. Sapphire Sapphire to wielofunkcyjne urządzenie, które zapewnia skuteczną polimeryzację kompozytów, efektywne wybielanie, a dodatkowo umożliwia przeprowadzenie ratującego życie badania na obecność zmian nowotworowych. Sapphire® Detektor Zmian Nowotworowych (DZN) zwiększa możliwość wczesnej diagnozy oraz wizualizacji zmian nowotworowych i stanów przedrakowych ułatwiając ich lepszą lokalizację. W czasie badania z użyciem Sapphire® DZN, zdrowa tkanka ma kolor zielony, dysplazja natomiast ukazuje się jako ciemny obszar, ujawniając podejrzane zmiany, które mogły nie być widoczne w zwykłym świetle. Dokumentacja badania z wykorzystaniem aparatu cyfrowego zapewnia lepszą komunikację, ogromną precyzję i efektywność podczas kierowania pacjentów na biopsje Więcej informacji http://www.denmed.com/denmat/detektor-zmian-nowotworowych.php i http://www.denmed.com/denmat/pliki/badanie-krok-po-kroku.pdf 4. 2013 - rokiem walki z nowotworami głowy i szyi 12 grudnia 2012 roku w Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Poznaniu odbyła się Konferencja inaugurująca Ogólnopolski Program Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi. Jej organizatorami byli: Samorząd Województwa Wielkopolskiego wraz z Wielkopolskim Centrum Onkologii oraz Polską Grupą Badań Nowotworów Głowy i Szyi i Uniwersytetem Medycznym w Poznaniu. W konferencji udział wzięli m.in. Leszek Wojtasiak - Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego, prof. dr hab. med. Wojciech Golusiński Przewodniczący Polskiej Grupy Badań Nowotworów Głowy i Szyi - autor programu, prof. dr hab. n. med. dr Honoris Causa Henryk Skarżyński - konsultant krajowy w dziedzinie Otolaryngologii Chirurgii Głowy i Szyi i prof. dr hab. n. med. Hubert Wanyura - konsultant krajowy w dziedzinie Chirurgii Szczękowo - Twarzowej. Drugim ogólnopolskim spotkaniem na ten temat była debata, 08.04.2013 r, zorganizowana przez Komitet Kliniczny Polskiej Akademii Nauk. W czasie jej trwania z inicjatywy prof. dr hab. n. med. Wojciecha Golusińskiego - Prezesa Polskiej Grupy Badań Nowotworów Głowy i Szyi oraz prof. Henryka Skarżyńskiego - Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Otolaryngologii - rok 2013 został ogłoszony ”Rokiem walki z nowotworami głowy i szyi”. Patronat medialny nad wydarzeniem ma Polskie Radio. W 2005 roku ilość zachorowań na nowotwory głowy i szyi w Polsce kształtowała się na poziomie 5 tysięcy a w 2008 roku już około 10 tysięcy. Ogólnopolski Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Nowotworów Głowy i Szyi powstał w odpowiedzi na stały, lawinowy wzrost liczby zachorowań i wynikające z tego zagrożenia zdrowotne. Jest on kontynuacją europejskiego programu, poświęconego tym chorobom. Będzie finansowany ze środków narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych oraz z funduszy UE. Program ma doprowadzić do urealnienie statystyk epidemiologii nowotworów głowy i szyi, upowszechnienia wśród lekarzy wiedzy o obowiązku rejestracji nowotworów złośliwych, edukacji społeczeństwa, popularyzacji postaw prozdrowotnych i doprowadzeniu do zmian stylu życia poprzez program profilaktyki pierwotnej. W ramach programu powołanych ma zostać 16 ośrodków regionalnych z jednym ośrodkiem koordynacyjnym w Poznaniu, które będą prowadzić badania profilaktyczne w dwóch grupach wiekowych: osób do 40-go roku życia - w zakresie zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego oraz w wieku od 50-u do 60-u lat, w której będą badani pacjenci nadużywający wysokoprocentowych alkoholi oraz palący tytoń. 5. Epidemiologia nowotworów i obowiązek przekazywania danych do rejestru W Polsce, na początku XXI wieku, nowotwory u osób w średnim wieku są pierwszą przyczyną zgonów u kobiet i drugą u mężczyzn. Głównym powodem takiego rozwoju sytuacji epidemiologicznej jest wielkość ekspozycji na czynniki ryzyka, szczególnie bardzo wysoka jest częstość palenia tytoniu w populacji mężczyzn. Drugą, ważną przyczyną takiego stanu jest niska skuteczność programów wczesnej diagnostyki i leczenia. Polska negatywnie wyróżnia się małą skutecznością programów populacyjnych badań przesiewowych o potwierdzonej naukowo skuteczności, np. nowotworów szyjki macicy u kobiet, nowotworów złośliwych jelita grubego. Poniżej przedstawiamy dane nt wybranych nowotworów głowy i szyi opracowane na podstawie danych z Krajowego rejestru nowotworów przez dr. Ewę Majchrzak z Kliniki Chirurgii Głowy, Szyi i Onkologii Laryngologicznej Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Epidemiologia nowotworów głowy i szyi w Polsce – zachorowalność 2010 Rak krtani Rak dna jamy ustnej Rak migdałków podniebiennych Mężczyźni 1924 348 341 Kobiety 277 121 116 Epidemiologia nowotworów głowy i szyi w Polsce – liczba zgonów 2010 Rak krtani Rak języka Rak gardła Mężczyźni 1358 259 256 Rak krtani Rak języka Rak dna jamy ustnej Kobiety 169 64 58 Prognozowane wskaźniki śmiertelności w latach 2010 -2030 wg Cancer Research UK Warunkiem prawidłowej oceny stanu zagrożenia nowotworami złośliwymi jest wysoka wiarygodność danych, konieczna jest więc jak najwyższa kompletność rejestracji nowotworów w badanej populacji. Podstawowym dokumentem źródłowym dla bazy danych Krajowego Rejestru Nowotworów jest Karta Zgłoszenia Nowotworu Złośliwego (KZNZ). W 2003 do karty wprowadzono zestaw informacji identyfikujących placówkę służby zdrowia. Karta Zgłoszenia Nowotworu Złośliwego MZ/N/1b służy do rejestracji wykrytych przypadków nowotworów złośliwych oraz raka in situ przez placówki publicznej i niepublicznej służby zdrowia na terenie całego kraju. Kartę należy wypełnić: przy pierwszym rozpoznaniu lub podejrzeniu nowotworu podczas wizyt kontrolnych, w czasie których zostanie stwierdzona zmiana mająca związek z rozpoznaną chorobą Zgłoszenia dokonuje się raz w miesiącu do wojewódzkiego rejestru nowotworów Obowiązek wypełniania Kart Zgłoszenia Nowotworu Złośliwego w przypadku zachorowania i zgonu wynika z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2012 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2013 (Dz. U. z 2012 poz. 1391)
