PKB a inne mierniki poziomu zycia I

1
Witam Państwa na wykładzie z PODSTAW
POLITYKI GOSPODARCZEJ, :)…
2
Bogusław Czarny
KSAP 2012
POLITYKA GOS PODARCZA
I. PLAN ZAJĘĆ
1. Cele państwa w gospodarce (efektywność i sprawiedliwość).
2. Ochrona konkurencji.
3. Kontrola efektów zewnętrznych.
4. Produkt Krajowy Brutto a inne mierniki poziomu życia I.
5. Produkt Krajowy Brutto a inne mierniki poziomu życia II.
6. Spory o politykę makroekonomiczną.
7. Państwo a ład instytucjonalny w gospodarce (przykład zmiany ustroju
gospodarczego w Polsce u schyłku XX wieku).
II. SPOSÓB PROWADZENIA ZAJĘĆ
Zajęcia mają charakter konwersatorium. Przed zajęciami słuchacze powinni zapoznać się z literaturą.
Warszawa, 20 czerwca 2012 r.
Bogusław Czarny
3
GROSS DOMESTIC PRODUCT, HUMAN DEVELOPMENT INDEX, HAPPINESS INDEX
4
W praktyce politycy gospodarczy oceniają gospodarki wedle
kryterium wielkości PRODUKTU KRAJOWEGO BRUTTO.
Ważna (i pouczająca) dla polityka gospodarczego
może się zatem okazać krytyka PKB jako miernika stopnia
zaspokojenia potrzeb ludzi, a także analiza mierników alternatywnych.
Być może efektem takiej analizy okażą się sugestie
zmian priorytetów polityków gospodarczych…
5
Przyjrzyjmy się zatem bliżej:
- PRODUKTOWI KRAJOWEMU BRUTTO,
- WSKAŹNIKOWI ROZWOJU SPOŁECZNEGO (ang. hu-
man development index),
- WSKAŹNIKOWI SZCZĘŚCIA (ang. happiness index).
6
PRODUKT KRAJOWY BRUTTO
Studia MAKROEKONOMII zwykle rozpoczyna analiza sposobu
mierzenia EFEKTÓW PRACY CAŁEGO SPOŁECZEŃSTWA, a
zarazem także POZIOMU ŻYCIA SPOŁECZEŃSTWA.
Chodzi o sposób mierzenia tzw. PRODUKTU KRAJOWEGO BRUTTO (PKB) i grupy spokrewnionych z PKB mierników
(np. PRODUKT NARODOWY BRUTTO, PNB).
7
Metoda WYDATKOWA (ang. expenditure approach)
Dodajemy do siebie roczne wydatki na nowe dobra FINALNE (GOTOWE) (nie na zużywane do ich produkcji dobra
POŚREDNIE).
Y1 = C + I + G + X
Wynik pomniejszamy o zakupy dóbr zagranicznych (import,
Z). Powstaje w ten sposób produkt krajowy brutto (PKB).
Y1 = C + I + G + X - Z
Oznaczenia:
- Produkt Krajowy Brutto, Y1;
- wydatki konsumentów na konsumpcję, C;
- wydatki firm na inwestycje, I;
- wydatki państwa na zakup dóbr, G;
-wydatki zagranicy na dobra wytworzone w naszym kraju (eksport, X);
- wydatki kraju na dobra wytworzone za granicą (import, Z).
8
Metoda DOCHODOWA (ang. income approach):
PKB jest sumą dochodów właścicieli czynników produkcji
(Y2)
W danym okresie SUMA WARTOŚCI kupionych przez konsumentów, firmy, państwo i zagranicę nowych DÓBR FINALNYCH RÓWNA SIĘ SUMIE DOCHODÓW właścicieli czynników produkcji użytych przy produkcji tych dóbr.
WARTOŚĆ DÓBR FINALNYCH SKŁADA SIĘ Z ZYSKU, PŁAC,
czyli wynagrodzenia pracy I Z WYNAGRODZENIA WŁAŚCICIELI dóbr pośrednich ostatniego rzędu (będę je nazywał BOGACTWAMI NATURALNYMI).
WDF
Z
P WDP1
Z
P WDP2
.........
Z
gdzie:
P WDPO
Z
P
WDF – wartość dóbr finalnych.
Z – zysk.
P – płace.
WDP1 - wartość dóbr pośrednich „pierwszego rzędu”.
WDP2 - wartość dóbr pośrednich „drugiego rzędu”.
WDPO - wartość dóbr pośrednich „ostatniego rzędu”, czyli bogactw
naturalnych.
10
Wartość powstałych w ciągu roku dóbr finalnych (czyli
PKB) składa się zA:
1. Zysku właścicieli kapitału rzeczowego (maszyny, urządzenia techniczne, budowle, budynkiB).
2. Płac pracowników;
3. KOSZTÓW RZECZOWYCH (wartość zużywanych
dóbr pośrednich).
Te KOSZTY RZECZOWE są wartością dóbr pośrednich
„pierwszego rzędu”, bezpośrednio zużywanych przy produkcji dóbr finalnych.
(WDP1 – wartość dóbr pośrednich „pierwszego rzędu”)
----------------A
Zakładam, że „ziemia” jest rodzajem kapitału.
B
Zakładam, że kapitał rzeczowy się nie zużywa.
11
Jednak wartość dóbr pośrednich „pierwszego rzędu” też
składa się z:
1. Zysku.
2. Płac.
3. KOSZTÓW RZECZOWYCH,
czyli – tym razem wartości dóbr pośrednich „drugiego rzędu”, zużywanych do produkcji dóbr pośrednich „pierwszego rzędu”.
(WDP2 – wartość dóbr pośrednich „drugiego rzędu”)
I tak dalej…
12
Posuwając się „w głąb” procesu produkcji dowolnego dobra finalnego, odkrywamy w końcu, że producent dóbr pośrednich kolejnego rzędu nie zużywa dóbr pośrednich.
Wartość tych dóbr pośrednich „ostatniego rzędu”, WDPo,
w całości składa się z dochodów właścicieli czynników.
13
WARTOŚĆ DÓBR FINALNYCH SKŁADA SIĘ Z ZYSKU, PŁAC,
czyli wynagrodzenia pracy I Z WYNAGRODZENIA WŁAŚCICIELI dóbr pośrednich ostatniego rzędu (będę je nazywał
BOGACTWAMI NATURALNYMI).
WDF
Z
P WDP1
Z
P WDP2
.........
Z
gdzie:
P WDPO
Z
P
WDF – wartość dóbr finalnych.
Z – zysk.
P – płace.
WDP1 - wartość dóbr pośrednich „pierwszego rzędu”.
WDP2 - wartość dóbr pośrednich „drugiego rzędu”.
WDPO - wartość dóbr pośrednich „ostatniego rzędu”, czyli bogactw
naturalnych.
14
Pochodne w stosunku do PKB mierniki efektów pracy
społeczeństwa
15
Wady PKB i mierników pochodnych jako mierników
poziomu życia(przykłady)
PKB nie uwzględnia produkcji dóbr finalnych w „szarej
strefie” i w gospodarstwach domowych.
16
Wady PKB i mierników pochodnych jako mierników
poziomu życia (przykłady)
PKB nie uwzględnia produkcji dóbr finalnych w „szarej
strefie” i w gospodarstwach domowych.
PKB nie uwzględnia innych zjawisk, od których zależy poziom życia społeczeństwa (np. bezpieczeństwa, efektów
zewnętrznych (ang. externalities), czasu wolnego, struktury dochodów).
17
ZADANIE
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domuA.
a) O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady.
---------------------------------------Na przykład, z badań dr hab. Ilony Błaszczak-Przybycińskiej z
SGH w Warszawie wynika, że w Polsce wartość pracy domowej
wynosiła w 2004 r. około 30% PNB. Udział pracy domowej kobiet w
tej wartości wyniósł 66%, a udział mężczyzn 34% (zob. Katarzyna
Growiec, Praca domowa czyli bez kasy na drugim etacie, w: „Gazeta.pl” z 24 lutego 2009 r.).
A/
18
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady.
Chodzi m. in. o zwykle wykonywane przez kobiety:
- SPRZĄTANIE,
19
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi m. in. o zwykle wykonywane przez kobiety:
- sprzątanie,
- PRZYGOTOWYWANIE POSIŁKÓW,
20
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi m. in. o zwykle wykonywane przez kobiety:
- sprzątanie,
- przygotowywanie posiłków,
- PRANIE,
21
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi m. in. o zwykle wykonywane przez kobiety:
- sprzątanie,
- przygotowywanie posiłków,
- pranie,
- WYCHOWANIE DZIECI,
22
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi m. in. o zwykle wykonywane przez kobiety:
- sprzątanie,
- przygotowywanie posiłków,
- pranie,
- wychowanie dzieci,
- OPIEKA NAD DZIEMI,
23
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi m. in. o zwykle wykonywane przez kobiety:
- sprzątanie,
- przygotowywanie posiłków,
- pranie,
- wychowanie dzieci,
- opieka nad dziemi,
- OPIEKA NAD OSOBAMI CHORYMI,
24
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi m. in. o zwykle wykonywane przez kobiety:
- sprzątanie,
- przygotowywanie posiłków,
- pranie,
- wychowanie dzieci,
- opieka nad dziemi,
- opieka nad osobami chorymi,
- OPIEKA NAD OSOBAMI STARYMI.
(Przez chwilkę pomyśl o kwalifikacjach potrzebnych do wykonywania tych wszystkich prac…).
25
Ekonomisci uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi o wykonywane zwykle przez kobiety: sprzątanie,
przygotowywanie posiłków, pranie, wychowanie dzieci, opieka nad osobami chorymi, opieka nad osobami starymi.
b) Czy w Polsce kobiety dostają wynagrodzenie za tę pracę
(podaj argument za i argument przeciw)?
26
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi o wykonywane zwykle przez kobiety: sprzątanie,
przygotowywanie posiłków, pranie, wychowanie dzieci, opieka nad osobami chorymi, opieka nad osobami starymi.
b) Czy w Polsce kobiety dostają wynagrodzenie za tę pracę
(podaj argument za i argument przeciw)?
ARGUMENT ZA (TAK, DOSTAJĄ!) (przykłady):
(i) Wynagrodzeniem dla kobiety są dobra produkowane
przez mężczyznę w ramach domowego podziału pracy (np.
naprawa kranu).
27
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi o wykonywane zwykle przez kobiety: sprzątanie,
przygotowywanie posiłków, pranie, wychowanie dzieci, opieka nad osobami chorymi, opieka nad osobami starymi.
b) Czy w Polsce kobiety dostają wynagrodzenie za tę pracę
(podaj argument za i argument przeciw)?
ARGUMENT ZA (TAK, DOSTAJĄ!) (przykłady):
(i) Wynagrodzeniem dla kobiety są dobra produkowane
przez mężczyznę w ramach domowego podziału pracy (np.
naprawa kranu).
(ii) Natura kobiety jest taka, że zwykle lubi ona wykonywać
te prace, a wynagrodzeniem jest dla niej zadowolenie mężczyzny.
28
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi o wykonywane zwykle przez kobiety: sprzątanie,
przygotowywanie posiłków, pranie, wychowanie dzieci, opieka nad osobami chorymi, opieka nad osobami starymi.
b) Czy w Polsce kobiety dostają wynagrodzenie za tę pracę
(podaj argument za i argument przeciw)?
ARGUMENT PRZECIW (NIE, NIE DOSTAJĄ!)
(przykłady):
(i) To głównie kobiety wykonują prace domowe (ZOB. WYŻEJ), a obserwacja pokazuje, że nie dostają pieniężnego wynagrodzenia za tę pracę. Nie dostają także EMERYTUR z
tytułu pracy w gospodarstwie domowym.
29
Ekonomiści uważają, że PKB zaniża wartość efektów rocznej pracy społeczeństwa o około ⅓, bo PKB nie uwzględnia
m. in. wykonywanej głównie przez kobiety pracy w domu. a)
O jaką pracę chodzi? Podaj przykłady?
Chodzi o wykonywane zwykle przez kobiety: sprzątanie,
przygotowywanie posiłków, pranie, wychowanie dzieci, opieka nad osobami chorymi, opieka nad osobami starymi.
b) Czy w Polsce kobiety dostają wynagrodzenie za tę pracę
(podaj argument za i argument przeciw)?
ARGUMENT PRZECIW (NIE, NIE DOSTAJĄ!)
(przykłady):
(i) To głównie kobiety wykonują prace domowe (ZOB. WYŻEJ), a obserwacja pokazuje, że nie dostają pieniężnego wynagrodzenia za tę pracę. Nie dostają także emerytur z tytułu pracy w gospodarstwie domowym.
(ii) To nieprawda, że „z natury rzeczy” kobiety lubią te prace. W dodatku praca domowa jest w powszechnej opinii
mniej „prestiżowa” od pracy zarobkowej wykonywanej poza
domem.
30
c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których NIE MA pracująca w
domu kobieta (np. DOSTĘPU DO INFORMACJI…
31
c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których NIE MA pracująca w
domu kobieta (np. dostępu do informacji,
ZDOBYWANIA KAPITAŁU LUDZKIEGO…
32
c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których NIE MA pracująca w
domu kobieta (np. dostępu do informacji,
zdobywania kapitału ludzkiego,
OSIĄGANIA PRESTIŻU…
33
c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których NIE MA pracująca w
domu kobieta (np. dostępu do informacji,
zdobywania kapitału ludzkiego,
osiągania prestiżu,
NAWIĄZYWANIA ZNAJOMOŚCI…
34
c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których NIE MA pracująca w
domu kobieta (np. dostępu do informacji,
zdobywania kapitału ludzkiego,
osiągania prestiżu,
nawiązywania znajomości,
ZATAJANIA DOCHODÓW…
35
c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których NIE MA pracująca w
domu kobieta (np. dostępu do informacji,
zdobywania kapitału ludzkiego,
osiągania prestiżu,
nawiązywania znajomości,
zatajania dochodów,
DECYDOWANIA O PRZEZNACZENIU ZAROBIONYCH
PIENIĘDZY).
36
c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji, zdobywania kapitału
ludzkiego, osiągania prestiżu, nawiązywania znajomości, zatajania dochodów, decydowania o przeznaczeniu zarobionych pieniędzy). Sugerują oni, że sprzyja to ekonomicznemu
uzależnieniu kobiet od mężczyzn. Skomentuj tę opinię.
37
c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji, zdobywania kapitału
ludzkiego, osiągania prestiżu, nawiązywania znajomości, zatajania dochodów, decydowania o przeznaczeniu zarobionych pieniędzy). Sugerują oni, że sprzyja to ekonomicznemu
uzależnieniu kobiet od mężczyzn. Skomentuj tę opinię.
Zdania w tej sprawie są podzielone; oto niektóre opinie:
38
c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji, zdobywania kapitału
ludzkiego, osiągania prestiżu, nawiązywania znajomości, zatajania dochodów, decydowania o przeznaczeniu zarobionych pieniędzy). Sugerują oni, że sprzyja to ekonomicznemu
uzależnieniu kobiet od mężczyzn. Skomentuj tę opinię.
Zdania w tej sprawie są podzielone; oto niektóre opinie:
(i) Ci „niektórzy” mają po prostu rację; często jest właśnie
tak, jak oni twierdzą.
39
c) W dodatku niektórzy twierdzą, że praca zarobkowa stwarza mężczyźnie możliwości, których nie ma pracująca w domu kobieta (np. dostępu do informacji, zdobywania kapitału
ludzkiego, osiągania prestiżu, nawiązywania znajomości, zatajania dochodów, decydowania o przeznaczeniu zarobionych pieniędzy). Sugerują oni, że sprzyja to ekonomicznemu
uzależnieniu kobiet od mężczyzn. Skomentuj tę opinię.
Zdania w tej sprawie są podzielone; oto niektóre opinie:
(i) Ci „niektórzy” mają po prostu rację; często jest właśnie
tak, jak oni twierdzą.
(ii) To bzdury! Przestrzeganie naturalnego podziału pracy w
rodzinie zapewnia spoistość i szczęście rodziny, .
40
Harding, S. (1995) Can Feminist Thought Make Economics
More Objective? „Feminist Economics”, vol. 1, nr 1.
41
Nic dziwnego, że na skutek krytyki PKB jako miernika poziomu
życia powstały INNE MIERNIKI POZIOMU ŻYCIA.
Odzwierciedlają one alternatywne koncepcje pomiaru poziomu życia.
42
Dwie alternatywne w stosunku do PKB koncepcje pomiaru poziomu życia:
Zgodnie z pierwszą z nich POZIOM ŻYCIA MIESZKAŃCOW
KRAJU ZALEŻY OD WIELU MOŻLIWYCH DO OBIEKTYWNEGO ZMIERZENIA CECH GOSPODARKI (np. poziom dochodów, oczekiwana długość życia tych mieszkańców).
Koncepcji tej odpowiada HUMAN DEVELOPMENT INDEX (pol.
wskaźnik rozwoju społecznego).
43
Dwie alternatywne w stosunku do PKB koncepcje pomiaru poziomu życia:
Zgodnie z drugą z nich POZIOM ŻYCIA MIESZKAŃCOW KRAJU MOŻNA ZMIERZYĆ, REJESTRUJĄC SUBIEKTYWNE ODCZUCIA TYCH MIESZKAŃCÓW NA TEMAT ICH ZADOWOLENIA Z ŻYCIA.
Koncepcji tej odpowiada HAPPINESS INDEX (pol. wskaźnik
szczęścia).
44
WSKAŹNIK ROZWOJU SPOŁECZNEGO (ang.
Human Development Index, HDI).
45
WSKAŹNIK ROZWOJU SPOŁECZNEGO (ang. Human Development Index, HDI) Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju
(ang. United Nations Development Programme, UNDP)
1990 r. , Amartya Sen, Mahbub ul Haq, Martha Nussbaum.
HDI ma mierzyć SZANSE JEDNOSTEK REALIZACJI ICH
WRODZONYCH MOŻLIWOŚCI.
Zdaniem twórców HDI szanse te zależą nie tylko od POZIOMU DOCHODÓW, lecz także od wielu innych okoliczności,
spośród których – arbitralnie – uwzględniają oni ZDROWIE i
WYKSZTAŁCENIE.
46
W efekcie HDI jest średnią ważoną trzech mierników cząstkowych, które dotyczą ZDROWIA, EDUKACJI i DOCHODÓW per
capita.
47
Miarą poziomu zdrowia jest wskaźnik przeciętnej długości życia
(ang. life expectancy index, LEI), obliczany zgodnie ze wzorem:
LEI = (LE-25)/(85-25).
48
Miarą poziomu edukacji jest wskaźnik edukacji (ang. education index, EI), obliczany zgodnie ze wzorem:
EI = ⅔• wskaźnik alfabetyzacji + ⅓•wskaźnik skolaryzacji.
49
Miarą poziomu dochodów jest wskaźnik dochodów (ang. income
index, II), obliczany zgodnie ze wzorem:
II = [log(PKB per capita PPP $)-log(100)]/[log(40 000)-log(100)].
50
II = [log(PKB per capita PPP $)-log(100)]/[log(40 000)-log(100)]
Jedną z cech HDI jest podporządkowanie konstrukcji cząstkowego
wskaźnika dochodów idei malejących przychodów. Jest ono skutkiem użycia we wzorze II logarytmów poziomów dochodu per capita (kiedy PKB rośnie, log PKB też rośnie, ale coraz wolniej).
51
1. LEI = (LE-25)/(85-25).
2. EI = ⅔• wskaźnik alfabetyzacji + ⅓• wskaźnik skolaryzacji.
3. II = [log(PKB per capita PPP $)-log(100)]/[log(40 000)-log(100)].
Konstrukcja tych trzech mierników cząstkowych sprawia,
że ich wartości zawierają się między 0 a 1. Przypisywane im wagi
wynoszą po ⅓, co powoduje, że również syntetyczny HDI należy do
przedziału <0; 1>.
52
Np., w 2002 r. w Polsce przeciętne dalsze trwanie życia osoby w
wieku 0 lat wynosiło 73,8 lat, wskaźnik alfabetyzacji był równy
99,7%, a wskaźnik skolaryzacji - 90,0%, PKB per capita PPP wynosił 10 560 USD.
W efekcie syntetyczny wskaźnik HDI był równy 0,85, co w
2002 r. dawało Polsce 37 MIEJSCE NA 177 KRAJÓW ŚWIATA
objętych badaniem (o 13 pozycji lepiej niż w rankingu wg PKB
PPP per capita). (Pierwsze trzy miejsca zajmowały: Norwegia,
Szwecja i Australia).
W 2005 r. pozycja Polski nie uległa zmianie; na czoło rankingu wyszła Islandia, która wyprzedziła Norwegię i Australię (zob.
Human Development Report 2007/2008, UNDP.
53
Co ciekawe, ranking społeczeństw wg kryterium poziomu
HDI odznacza się bardzo wysoką korelacją z rankingiem
społeczeństw wg poziomu PKB per capita.
54
Jednak np. kraje realnego socjalizmu mają zaskakująco wysoki poziom HDI, czego przyczyną jest WZGLĘDNIE ROZWINIĘTA OŚWIATA I SŁUŻBA ZDROWIA W TYCH KRAJACH.
Np. w 2001 r. Kuba i Ukraina zajmowały odpowiednio 52
i 75 miejsce na świecie w hierarchii HDI oraz 90 i 98 miejsce w hierarchii PKB per capita.
Odwrotnie jest m. in. w przypadku niektórych eksporterów ropy naftowej (np. Kuwejt, Arabia Saudyjska).