Główne zasady procedur przyjmowania aktów administracyjnych

Prawomocność - główna zasada publicznego kierowania
Główną zasadą publicznego kierowania RFN jest zasada prawomocności. Zasada
prawomocności publicznego kierowania, jak podkreślał Franz Mayer, przedstawia wyrażenie
zasady podziałowi władzy. Według tej zasady prawodawcza władza ustala podporządkowanie
kierowania prawu i wymaga uzasadnienia prawem działań publicznego kierowania. Zasada
prawomocności (albo praworządności) kierowania oznacza, że dowolny akt publicznego
kierowania, który rozstrzyga czyjeś interesy, w tym i interesy trzecich osób, musi odpowiadać
istniejącemu systemowi prawa, czyli być uzasadniony w materialnej treści i odnośnie do
konstytucyjnego ustroju.
W niemieckiej prawnej doktrynie każda działalność publicznego kierowania nie może przeczyć
istniejącemu porządkowi prawnemu. Przypuszcza się, że dowolny obywatel zawsze może
zawczasu znać (albo dowiedzieć się), w którym wypadku i w którym stopniu publiczna władza
może wtrącić się do zakresu jego prawa i którego charakteru (pozytywnego albo negatywnego)
przyjmie taką ingerencję.
Żeby uniknąć negatywnych skutków publiczna administracja, kiedy sytuacja dotyczy prawniczo
znaczącej ingerencji, musi uzasadniać swoje działania normą prawa. Konstytucyjna zasada
prawomocności, odpowiednio do której zobowiązują się działać organy administracji RFN, jest
sformułowana zasadniczo w art 3 pkt 20 Ustawy zasadniczej RFN. Zgodnie z tym przepisem
"Prawodawcza władza jest powiązana konstytucyjnym ustrojem, wykonawcza i sądowa prawem". Federalny rząd, federalny minister albo rządy ziem mogą być upoważnione prawem
wydawać uchwały. Przy czym w prawie muszą być określone treści, cel i objętość nadanych im
uprawnień. W uchwale musi być wskazana jej podstawa prawna. Jeśli prawem określa się
późniejsze delegowanie uprawnień, tak dla takiego przekazania jest potrzebna szczególna
uchwała. W Konstytucji mówi się, że w tym wypadku, kiedy jakieś główne prawo jest
ograniczone prawem, takie prawo musi nosić ogólny charakter. Ponadto Ustawa zasadnicza RFN
(Konstytucja) przewiduje, że konstytucyjny ustrój w ziemiach powinien bazować na zasadzie
przewodzenia prawa i odpowiadać duchowi tejże Konstytucji.
3. Uprawnienia do realizacji procedur administracyjnych w Wielkiej Brytanii
W Wielkiej Brytanii działalność administracji dzielą zazwyczaj na dwie części: tworzenia
przepisów, co nazywa się, z reguły, wydelegowanym ustawodawstwem, i administracyjny
system prawny.
Wydelegowane ustawodawstwo. Anglicy nazywają administracyjne tworzenie przepisów
wydelegowanym ustawodawstwem, ponieważ ono bazuje głównie na delegowaniu przez
parlament dla administracji normatywnej władzy. Z wyjątkiem tych nielicznych wypadków,
kiedy administracja przyjmuje normatywne akta na podstawie królewskiej prerogatywy, ona nie
ma własnych uprawnień na ich edycję, a otrzymuje je od parlamentu, który uchwala dla tego
celu szczególne prawa. Parlament przekazuje administracji uprawnienia nie tylko po dopełnieniu
czynnych praw, lecz czasami i po wprowadzeniu przemian w życie.
W Wielkiej Brytanii przekazanie administracyjnym instytucjom legislacyjnych uprawnień nie
przeczy jej konstytucje. Samodzielnie praktyka delegowania stała się konstytucyjną normą.
Jednak i parlament, i sądy śledzą, żeby administracja nie przekraczała swoich uprawnień, żeby
ona przyjmowała prawne akta, tzn. formułując ich, uwzględniła wszystkie przepisy delegującego
prawa. Parlament w delegującym prawie może wskazać warunki i ograniczenia, które
administracja zobowiązana uwzględniać przy opracowaniu i edycji normatywnych akt. Takie
położenie wynika z zasady przewodzenia parlamentu. Parlament jest w stanie dosyć efektywnie
kontrolować administracyjne tworzenie przepisów. W administracyjnych aktach, z reguły,
rozwiązują się zagadnienia nie polityki (oni już byli rozstrzygnięte w stadium uchwały praw), a
najbardziej możliwego do przyjęcia wprowadzenia tej politycy do życia.
Najczęściej tworzeniem przepisów zajmują się ministrom. Jeśli pytanie nie stosuje się do
prowadzenia przez jakiegoś oddzielnego ministra, odpowiednie uprawnienia udzielają się
koronie. Procedura regulacyjna w Wielkiej Brytanii jest mniej formalna, niż w USA. Najpierw
na mocy Prawa o publikacji 1893 г. administracja mogła, z zastrzeżeniem pewnych wyjątków,
publikować projekty normatywnych aktów przed ich formalnym zatwierdzeniem. Jednakże w
1946 r. ta ogólna norma została uchylona Prawem o aktach wydelegowanego ustawodawstwa.
Tylko w poszczególnych wypadkach prawa (na przykład, Przyfabryczne prawo 1961 r.)
zobowiązują administrację zawiadomić społeczeństwo zawczasu o zaznaczanej edycji aktu,
nadać zainteresowanym jednostkom możliwość wyrazić swoje zdanie, przeprowadzić w sprawie
otwarte przesłuchanie. W praktyce brytyjskich instytucji są rozpowszechnione każdego rodzaju
nieformalne procedury, w szczególności przeprowadzenie konsultacji i stworzenie doradczych
komitetów. Zazwyczaj administracja zawczasu toczy trwałe rokowania z przedstawicielami
zainteresowanych jednostek i organizacji, urządza spotkania i narady. Na przykład,
wielotomowe przepisy ministra socjalnych służb w sprawach kierowania narodową służbą
zdrowia są swoistą ugodą między administracją i medykami. Brytyjczycy nie dopuszczają
możliwości opracowania administracyjnego aktu bez przeprowadzenia konsultacji z
zainteresowanymi osobami. Na mocy ustaw często dopuszcza się na tworzenie niezależnych
doradczych komitetów, co włącza, z reguły, przedstawicieli społeczeństwa. Tak, odpowiednio do
ustaw projekty przepisów dotyczących procedury dla trybunałów kierowane są do Rady w
sprawie trybunałów, projekty przepisów z zakresu ubezpieczenia społecznego - do Doradczego
komitetu do ubezpieczenia społecznego, projektów aktów dotyczących policji - do Policyjnej
Rady i Doradczej Policyjnej Rady itd. Komitety same ustalają tryb rozpatrzenia tych projektów.
Większość administracyjnych aktów kontrolowana jest przez parlament według delegujących
praw w trybie, przewidzianym Prawem o aktach wydelegowanego ustawodawstwa. Jeśli
delegujące prawo przewiduje, że akt instytucji może być anulowany rezolucją którejś z izb
parlamentu, to każdy parlamentarzysta może wystąpić z propozycją o jego anulowaniu w ciągu
40 dni. Czasami delegujące prawo zawiera inne, srogie formułowanie: administracyjny akt nie
zastosowania dopóki nie będzie on zaakceptowany parlamentem.
Jak uważa prof. Wade, nadzór nad wydelegowanym ustawodawstwem w niektórych sprawach –
to bardzo efektywna strona działalności parlamentu". Wszystkie akta, które podporządkowuje
się kontroli parlamentu, przechodzą przez jego Zjednoczony Komitet do akt Wydelegowanego
Ustawodawstwa, który składa się z siedmiu przedstawicieli od każdej z izb. Komitet przykłada
uwagę w szczególności do tych przepisów w aktach instytucji, które przewidują zwiększenie
opodatkowania, wyjątek sądowej kontroli nad działaniami administracji, odwrotne ich działanie,
niezwykły sposób spełnienia administracyjnych uprawnień, przepisy niejasno specyzowane.
Tworzenie przepisów centralnych i miejscowych organów kierowania kontroluja również sądy.
Dając prawną ocenę aktu instytucji, sądy kierują się zazwyczaj doktryną ultra vires, tzn. one
same rozwiązują zagadnienie o tym, czy administracja nie przekroczyła swoich uprawnień, czy
nie nadużyła ona władzy. Sądy kontrolują również dotrzymanie proceduralnych reguł.
Uznawszy akt za bezprawny, sąd podejmuje wyrok o jego uchyleniu. Orzeczenie to ma charakter
deklaratoryjny. Jedną z bardzo ciekawych w tym zakresie spraw była sprawa Commissioners of
Customs and Excise v. Cure and Decley Ltd. Decyzje trybunałów mogą być zaskarżone – co do
zgodności z prawem - do Wysokiego Sądu, potem - do Apelacyjnego Sądu i, na końcu, do Izby
Lordów.
5. Kontrola sądów nad proceduralną działalnością Administracji w Wielkiej Brytanii
W systemie władz publicznych kontrolę nad administracją spełniają parlament i sądy. Inne
organy odgrywają w tej sprawie mniej znaczną rolę. Tak, na przykład, parlamentarni
pełnomocnicy (rzecznicy praw obywatelskich) po administracji, miejscowym kierowaniu mają
ograniczoną kompetencję. Oni tylko przeprowadzają śledztwo wypadków "złego" kierowania i
nakierowują materiały śledztwa członkom parlamentu, którzy sami decydują, które środki należy
przyjąć. Jeśli parlament spełnia nad administracją głównie polityczną kontrolę, to główne
obciążenie nadzorcze pod względem prawnym za administracją niosą sądy.
Inspektor, prowadzący śledztwo w wielkiej Brytanii, wnosi tylko polecającą uchwałę.
Ostateczne rozwiązanie pytania spoczywa zazwyczaj na ministrze. W istocie, ma miejsce
separacja funkcji. Zadanie inspektora - ujawnienie wszystkich faktów w sprawie, zadanie
ministra - podjęcie decyzji, przy czym, jak uważają Brytyjczycy, politycznych. W stosunku do
inspektora minister występuje jakby w roli apelacyjnego sądu: on stosuje normy prawa do
ustalonych faktów i zastosować może po swojemu. Jeśli minister jest nie zgodny z inspektorem
w ustaleniu faktów czy okazują się nowe fakty, strony zawiadamiają się o zmianie faktycznej
sprawy, śledztwo odnawia się i stronom nadaje się możliwość wypowiedzieć swoje stanowisko
za okolicznościami.
1. System administracji Wielkiej Brytanii
W Wielkiej Brytanii administracyjne prawo długi czas nie występowało jako samodzielna branża
prawa aż do końca ubiegłego stulecia ponieważ ingerencja państwa w stosunku do życia
społecznego była stosunkowo znikoma, kraj nie miał stałej armii, aparat wykonawczej władzy
był niewielki. Wzmacnianie aktywności państwa w XX w. zwiększenie liczby organów
kierowania, wzrost ilości urzędników doprowadziły w wyniku do kształtowania kompleksu
prawnych norm regulującą organizację i działalność administracyjnych, instytucji.
Dla brytańskiego administracyjnego prawa jest charakterystyczny szereg właściwości,
uwarunkowanych specyfiką systemu kierowania. Są nimi: przewodzenie parlamentu, separacja
uprawnień między administracją i sądami, odpowiedzialność ministrów, panowanie prawa.
Parlament - najwyższy państwowy organ wielkiej Brytanii.
Uchwalając prawa, on formuje prawo kraju, w tym i administracyjne. Sądy nie mają i nie mają
za sobą uprawnień ogłosić akt parlamentu nie konstytucyjnym tym więcej, że Konstytucji jako
jedynego dokumentu w Wielkiej Brytanii nie ma i nowe prawo może zmienić czy skasować
dowolny stary i stać się członem brytańskiej konstytucji.
Anglicy uważają, że teren działania ministrów - to przyjęcie i spełnienie politycznych decyzji.
Teren sądowego działania - nie polityka, a prawo. Administracja podejmuje polityczne decyzje,
opierając się na faktach, które ona ma w rozporządzeniu. Przy czym ona musi kierować się
prawami, działać w ich ramkach. Sąd, sprawdzając za skargę na administracyjne działania,
okazuje główną uprzejmość prawnej stronie sprzeczki, kontroluje to, jak działania administracji
wpisują się do norm prawa.
Ministrowie - główni przedstawiciele państwa. Oni odpowiadają za wszystko w swoim zakresie:
za własne działania i działania podległych im urzędników. Wszystkie pretensje na centralne
rządowe organy dotyczą pośrednio ministrów. Przed parlamentem ministrowie ponoszą
polityczną odpowiedzialność - aż do dymisji. Przed sądami oni ponoszą odpowiedzialność za
bezprawne działania, swoje i swoich podległych.
Różnorodność organów publicznej administracji
Dla Włoch, jak i dla innych krajów, co jest należące do Rzymsko-Germańskiego prawnego
systemu, jest charakterystyczne wydzielanie administracyjnego prawa, co reglamentuje
specyfikę działalności organów publicznej administracji, do samodzielnej branży publicznego
prawa. Na myśl znanego włoskiego znawca prawa administracyjnego M.S Giannini, obecnie
dosyć skomplikowane jest podać wyczerpującą listę organów publicznej administracji. Po
pierwsze, liczba tych organów stanowczo rośnie. A po drugie, w rozwiniętych państwach
praktycznie nie ma takich stron ludzkiej działalności, które by nie zaczepiały podczas swojej
działalności organy publicznej administracji.