biologia

KONKURS BIOLOGICZNY
Etap rejonowy w roku szkolnym 2003/2004
Witamy Cię w drugim etapie konkursu. Przed Tobą test składający się z dwóch części.
Pierwsza to 14 zadań wielokrotnego wyboru. W każdym z nich tylko jedna z odpowiedzi jest
poprawna. Zaznacz ją znakiem X. Jeśli się pomylisz, obwiedź ją kółkiem.
Druga część składa się z 21 zadań, do których odpowiedzi wpisuj w wyznaczone miejsca.
Zadania możesz rozwiązywać w dowolnej kolejności. Na rozwiązanie testu masz 90 minut.
Nie denerwuj się. W tych zawodach nic nie tracisz a zdobywasz nowe doświadczenia.
Życzymy Ci powodzenia!
Zadanie 1.
Dominacja sporofitu u paprotników oznacza przewagę
A. przedrośla.
B. pokolenia bezpłciowego.
C. gametofitu.
D. pokolenia płciowego.
Zadanie 2.
Które zdanie charakteryzuje wiązkę przewodzącą zamkniętą?
A. Występuje u roślin dwuliściennych i nie ma miazgi.
B. Występuje u roślin dwuliściennych i ma miazgę.
C. Występuje u roślin jednoliściennych i nie ma miazgi.
D. Występuje u roślin jednoliściennych i ma miazgę.
Zadanie 3.
Owoce pełnią ważną rolę w ochronie nasion i ich rozsiewaniu. Rośliną, która
nie wytwarza owoców jest
A. żyto zwyczajne.
B. klon jawor.
C. porzeczka czarna.
D. modrzew europejski.
Zadanie 4.
Cechą budowy tasiemca będącą przystosowaniem do pasożytnictwa jest
A. dobrze wykształcony układ oddechowy.
B. dobrze wykształcony układ krwionośny.
C. brak układu pokarmowego.
D. brak układu rozrodczego.
Zadanie 5.
Krew jest głównym transporterem tlenu w organizmach zwierząt. Jednak u niektórych
zwierząt krew jedynie wspomaga ten proces. Przykładem takich organizmów są
A. motyle.
B. raki.
C. pająki.
D. ryby.
Zadanie 6.
Plan budowy owadów jest stały. Który z tekstów to potwierdza?
A. Owady są przystosowane do życia lądowego. Są odporne na wysychanie. Mają zdolność
do lotu.
B. Części ciała owada to głowa, tułów i odwłok. W skład tułowia wchodzą trzy segmenty,
każdy z jedną parą odnóży.
C. Czułki owadów są narządem węchu. Oczy są narządem wzroku.
D. Rozwój owadów jest związany z przeobrażeniem. Występuje w nim kolejno: jajo, larwa,
poczwarka, imago.
1
Zadanie 7.
Jedną z cech przystosowujących ryby do życia w wodzie jest
A. prosta budowa układu pokarmowego.
B. nieruchome połączenie czaszki z kręgosłupem.
C. wykształcenie zamkniętego układu krwionośnego.
D. połączenie czaszki za pomocą jednego kłykcia potylicznego.
Zadanie 8.
Zwierzętami jajorodnymi są:
A. traszka, żółw, gołąb.
C. pingwin, dzięcioł, nietoperz.
B. dorsz, koala, dziobak.
D. salamandra, krokodyl, delfin.
Zadanie 9.
Które z wymienionych zwierząt są cudzożywne?
A. Wieloryby, ponieważ żywią się planktonem roślinnym i zwierzęcym.
B. Dżdżownice, ponieważ żywią się martwymi szczątkami roślin.
C. Pijawki, ponieważ żywią się krwią.
D. Wszystkie wyżej wymienione zwierzęta są cudzożywne.
Zadanie 10.
Ssaki i ptaki są stałocieplne, dzięki
A. wytworzeniu błon płodowych.
C. opanowaniu środowiska lądowego.
B. sprawnemu układowi krążenia.
D. sprawnemu systemowi lokomocji.
Zadanie 11.
Zagniazdowniki to ptaki,
A. które nie budują gniazd.
B. u których występuje zapłodnienie zewnętrzne.
C. które wkrótce po wykluciu się są samodzielne.
D. których rozwój występuje w gniazdach innych ptaków.
Zadanie 12.
Owodniowce to zwierzęta, które w okresie rozwoju zarodkowego wytwarzają błony
płodowe. Które zwierzę nie jest owodniowcem?
A. Wróbel domowy.
B. Żaba moczarowa.
C. Niedźwiedź brunatny.
D. Jaszczurka zwinka.
Zadanie 13.
Przykładem ruchu roślin zwanego fototropizmem jest
A. przemieszczanie się eugleny zielonej w kierunku światła.
B. wygięcie łodygi fasoli w kierunku światła.
C. składanie i opuszczanie liści mimozy pod wpływem światła.
D. Wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne.
Zadanie 14.
Silne nawożenie pół doprowadziło do eutrofizacji sąsiadującego z nim jeziora.
W najbliższym czasie można spodziewać się, że
A. zakwit glonów spowoduje bujny rozwój roślinności podwodnej.
B. w wyniku zakwitu glonów dojdzie do obumierania roślinności przybrzeżnej.
C. dojdzie do obumierania roślin podwodnych i wzrośnie liczebność roślinożerców.
D. zakwit glonów doprowadzi do zmniejszania się ilości zawartego w jeziorze tlenu.
2
Informacja do zadań: 15., 16. i 17.
W biocenozie łańcuchy pokarmowe tworzą sieć zależności pokarmowych.
myszołów
lis
kuropatwa
bażant
zając
stonka ziemniaczana
wąż
kos
ślimak
ziemniaki
mysz
zboże
trawa
Zadanie 15.
Wypisz
wszystkie
organizmy,
które
w
przedstawionej
sieci
pokarmowej
są konsumentami II rzędu.
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
Zadanie 16.
Ustal, czy znaczne zmniejszenie liczebności populacji bażantów spowoduje wzrost
plonów ziemniaków. Odpowiedź uzasadnij.
....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
Zadanie 17.
Nazwij grupę organizmów, o jaką należy uzupełnić schemat, aby ilustrował krążenie
materii w biocenozie. Określ rolę tej grupy organizmów.
.....................................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................. ..................................
3
Zadanie 18.
Uczniowie przeprowadzili obserwację pobliskiego sadu, w którym rosną wyłącznie jabłonie
jednego gatunku. Wykonali następujące zadania:
- policzyli wszystkie jabłonie rosnące w sadzie;
- policzyli oddzielnie: jabłonie kilkunastoletnie, kilkuletnie i młode sadzonki posadzone
w ostatnim roku;
- ustalili wymiary i powierzchnię sadu;
- na planie sadu zaznaczyli rozmieszczenie drzew.
Wybierz, spośród podanych niżej, te cechy populacji, które mogą określić uczniowie
po wykonaniu wszystkich zadań.
zagęszczenie
rozrodczość
liczebność
struktura wiekowa
struktura płci
struktura przestrzenna
.....................................................................................................................................................................................
liczebność
Wykres przedstawia zmiany liczebności dwóch populacji pierwotniaków, z których jedna jest
drapieżcą, a druga ofiarą.
A
B
czas
Zadanie 19.
Która krzywa na powyższym wykresie (A czy B) przedstawia zmiany liczebności
drapieżcy, a która zmiany liczebności ofiary? Odpowiedź uzasadnij.
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
Zadanie 20.
Z wymienionych niżej organizmów utwórz 2 pary, będące przykładami oddziaływań
określanych jako mutualizm.
bydło
dąb
bakterie brodawkowe
mrówki
fasola
lis
borowik
mszyce
antylopa
wróbel
kleszcz
...........................................................................................................
...........................................................................................................
4
bocian
lew
tasiemiec nieuzbrojony
hiena
Zadanie 21.
Nad dużymi miastami położonymi w kotlinach oraz nad okręgami przemysłowymi unosi się
dużo zanieczyszczeń. Brak ruchu powietrza przyczynia się do kumulacji tlenków azotu,
węglowodorów oraz spalin samochodowych w atmosferze.
Charakterystyka ta dotyczy zjawiska zwanego ..............................................................
Zadanie 22.
Temperatura ciała zdrowego człowieka utrzymuje się na względnie stałym poziomie i podlega
stosunkowo niewielkim wahaniom. Zdrowemu piętnastolatkowi zmierzono kilkakrotnie
w ciągu jednego dnia temperaturę ciała. Pomiary wykonywano w następujących sytuacjach:
bezpośrednio po rannym przebudzeniu, w trakcie klasówki, po poobiedniej drzemce,
bezpośrednio po treningu oraz po dłuższym staniu na mrozie w oczekiwaniu na autobus.
Wymień sytuacje, w których stwierdzono wzrost temperatury ciała. Uzasadnij swoją
odpowiedź.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Informacja do zadań 23. i 24.
Wykonano następujące doświadczenie: plastry ziemniaka włożono do dwóch zlewek,
z których jedna zawierała wodę, a druga wodny roztwór soli. Po 20 minutach okazało się, że
plastry ziemniaka w jednej ze zlewek zachowały swoją twardość, natomiast w drugiej
zmiękły.
wodny roztwór
soli
woda
plastry ziemniaka
zlewka A
zlewka B
Zadanie 23.
W której zlewce (A czy B) plastry ziemniaka zmiękły?
.......................................................................................................................................................
Zadanie 24.
Nazwij zaistniałe zjawisko i wyjaśnij, na czym ono polega.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
5
Zadanie 25.
Organizmy, w zależności od środowiska życia, posiadają różne narządy wymiany gazowej.
Uzupełnij tabelę.
Zwierzę
Narząd wymiany gazowej
Rak rzeczny
Muszka owocowa
Jaszczurka zwinka
Pstrąg tęczowy
Kleszcz psi
Zadanie 26.
Narząd oddechowy jest zwiększoną powierzchnią ciała zwierzęcia, w szczególny sposób
przystosowaną do sprawnej wymiany gazowej. Schematy zamieszczone niżej przedstawiają
rozwijanie powierzchni ciała (powierzchni wymiany gazowej) u zwierząt żyjących
w środowisku lądowym (A) i wodnym (B).
narząd wymiany
gazowej
powierzchnia
ciała
narząd wymiany
gazowej
powierzchnia
ciała
powietrze
woda
A
B
Korzystając z podanych wyżej informacji porównaj budowę narządów wymiany
gazowej zwierząt lądowych i wodnych.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 27.
Schemat przedstawia wymianę gazową w tkankach.
...............
naczynie włosowate
komórka
Uzupełnij opis schematu wpisując nad strzałkami nazwy odpowiednich gazów.
6
Zadanie 28.
Uzupełnij zdanie wykorzystując powyższy rysunek oraz znajomość procesu dyfuzji.
Tlen przenika przez ścianę naczyń włosowatych, ponieważ jego stężenie jest ..........................
(wyższe / niższe
w naczyniu włosowatym, a........................................w komórce.
(wyższe / niższe)
Zadanie 29.
Organizm człowieka usuwa liczne substancje trujące oraz te, które ma w nadmiarze.
Uzupełnij tabelę wpisując, wymienione niżej, nazwy substancji wydalanych przez dany
układ.
woda
sole mineralne
mocznik
dwutlenek węgla
Wydalane substancje
Układ wydalający
Moczowy
Oddechowy
Skóra
Zadanie 30.
Wymienione poniżej hormony wpisz w odpowiednie miejsca, zależnie od pełnionej
przez nie funkcji w organizmie człowieka.
testosteron
estrogeny
glukagon
adrenalina
tyroksyna
progesteron
insulina
a) obniża poziom cukru we krwi: ..............................................................................................
b) utrzymuje ciążę: .....................................................................................................................
c) przyspiesza czynność serca i powoduje wzrost ciśnienia krwi: .............................................
d) warunkuje II – rzędowe cechy płciowe męskie: ....................................................................
e) głównie reguluje przemianę materii:.......................................................................................
Zadanie 31.
Uzupełnij schemat zaznaczając kierunek przepływu krwi w naczyniach krwionośnych.
Przy zaznaczonych na schemacie czterech strzałkach wpisz odpowiednio: krew
natlenowana lub krew odtlenowana.
7
Zadanie 32.
Komórki organizmu ludzkiego posiadają różną liczbę chromosomów.
Do podanych przykładów komórek dopisz odpowiadającą im liczbę chromosomów.
a) Komórka wątroby – .......................................
b) Komórka jajowa – ...........................................
c) Dojrzały erytrocyt – ........................................
Informacja do zadań 33. i 34.
U ludzi allel A, warunkujący brązowy kolor oczu, dominuje nad allelem a, odpowiedzialnym
za kolor niebieski.
Zadanie 33.
Brązowooki mężczyzna i niebieskooka kobieta mają czworo dzieci. Troje z nich ma oczy
brązowe, a jedno oczy niebieskie. Podaj genotypy rodziców.
.......................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................
Zadanie 34.
Podaj, jakie genotypy mogą mieć dzieci heterozygotycznych rodziców oraz jakie jest
prawdopodobieństwo pojawienia się wśród potomstwa homozygoty dominującej.
Odpowiedź uzasadnij wykonując krzyżówkę.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 35.
Uzupełnij tabelę wpisując odpowiednie wyrażenia spośród wymienionych niżej.
Objawy:
Przyczyny:
zaburzenia krzepliwości krwi
upośledzenie widzenia barw
upośledzenie umysłowe
zmiana w budowie hemoglobiny
Choroba
niewłaściwa struktura chromosomu
wadliwy gen w chromosomie płci
nieprawidłowa liczba chromosomów
Objawy
zespół Downa
hemofilia
daltonizm
8
Przyczyny