Dobra administracja
advertisement
Koncepcja good governance Good governance jest koncepcja, która w badaniach administracji publicznej uwzględnia osiągnięcia teorii organizacji i zarządzania, gdy tymczasem dobra administracja ustanawia pewne legalne standardy jakości wykonywania usług publicznych. Jest znana również na gruncie europejskim pod nazwa European governance. Zasady działania i organizacji administracji publicznej Zasady materialne: Praworządności Zasada równości wobec prawa Zgodności z celem ustawy Proporcjonalności Obiektywizmu i bezstronności Uzasadnionego zaufania i ochrony praw nabytych Otwartości (jawności , wgląd w akta) Zasady procesowe Zasada dostępu do informacji Prawo do wysłuchania Prawo do reprezentacji i pomocy prawnej Prawo do rozpatrywania sprawy w rozsądnym terminie Prawo do powiadomienia o treści aktu administracyjnego Prawo do oczekiwania że akt administracyjny zostanie wydany w rozsądnym terminie Wśród najważniejszych dokumentów i inicjatyw należy wskazać następujące: Europejskie Rządzenie. Biała Księga przyjęta przez Komisję Europejską w dniu 25 lipca 2001 roku, Europejski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej przyjęty przez Parlament Europejski w dniu 6 września 2001 roku, Inicjatywa Better Regulation (Lepsze stanowienie prawa), Strategia Lizbońska przyjęta na szczycie Rady Europejskiej w marcu 2000 roku w Lizbonie, uproszczona i odnowiona decyzją Rady Europejskiej w marcu 2005 roku, Strategiczne Wytyczne Wspólnoty przyjęte decyzją Rady z dnia 6 października 2006 roku, Czwarty Raport Kohezyjny przyjęty przez Komisję Europejską 12 czerwca 2006 roku Kryteria dobrego zarządzania zawarte w Białej Księdze : Otwartość Partycypacja Odpowiedzialność Efektywność Spójność Przyczyny powstania Nowych standardów zarządzania publicznego: Występowanie obszarów na których istnieją niezaspokojone potrzeby społeczne i publiczne gzie Unia nie potrafi wypracować właściwych rozwiązań Niedostrzeganie znaczeni aktywności Unii w zakresie zwiększenia praw jednostki oraz jakości ich życia Wzajemne nieinformowanie się państw członkowskich o tym jakie czynności podejmuje UE oraz o swoich działaniach w Unii Nieznajomość różnic między organami i instytucjami UE Brak poczucia tożsamości europejskiej Problemy międzynarodowego prawa administracyjnego: Zwiększenie liczby narodowych rozstrzygnięć administracji dotychczasowych nie tylko jednego państwa w związku z tym trwa dyskusja na temat ponadnarodowych aktów administracyjnych . Zwiększenie się znaczenie umów międzynarodowych nakazujących ich realizację przez państwa. Przykładem są umowy międzynarodowe z zakresu ochrony środowiska które w coraz większym stopniu zawierają elementy administracyjne Zwiększająca się współpraca i powiązania różnych państwowych organów administracji znajdujących się poniej administracji rządowej. Chodzi tu zarówno o współpracę formalną jak i nieformalną Znaczenie administracji na terenach podlegających mandatowi organizacji międzynarodowych np.. ONZ oraz stanowienie przez organizacje międzynarodowe coraz większej liczby przepisów prawa W ramach 5 Priorytetu PO Kapitał Ludzki, przewidziane zostały następujące działania, ukierunkowane na rozwój good governance w Polsce: 1. Poprawa zdolności regulacyjnych administracji publicznej, 2. Poprawa jakości usług oraz polityk związanych z rejestracją działalności gospodarczej i funkcjonowaniem przedsiębiorstw, 3. Modernizacja procesów zarządzania w administracji publicznej i wymiarze sprawiedliwości, 4. Budowa potencjału partnerów społecznych i organizacji pozarządowych ukierunkowana na wzmocnienie ich aktywnego uczestnictwa w procesie realizacji Strategii Lizbońskiej Zasady administracji : Zasada związania administracji prawem. Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa i w granicach zakreślonych przepisami prawa. Zasada kierownictwa. Kierownictwo jest to działanie organu administracji publicznej organizacyjne, inicjatywne, koordynacyjne, sprawdzające, kadrowe, nadzorcze, kontrolne. Zasada koordynacji. Koordynacja w administracji publicznej sprowadza się do harmonizowania działań różnych organów administracji i urzędów publicznych dla osiągnięcia zamierzonych celów. Zasada kolegialności. Kolegialność zasadza się na wspólnym podejmowaniu decyzji przez kilka lub nawet więcej równouprawnionych osób. Zasada jednoosobowości. Jednoosobowość polega na tworzeniu jednoosobowych organów administracji i jednoosobowym podejmowaniu decyzji. Zasada zakresu działania i właściwości (kompetencji) organu. Zakres działania organu jest określany w przepisach Zasada decentralizacji. Decentralizacja wiąże się ściśle z budową aparat administracji publicznej i rozłożeniem zadań między poszczególne ogniwa tego aparatu w układzie pionowym. Zasada nadzoru. Nadzór jest to możliwość wynikająca z przepisów prawa wkraczania w działalność jednostki nadzorowanej środkami instruktywnymi, organizacyjnymi, kontrolnymi i władczymi. Zasada kontroli. Kontrola administracji sprowadza się do wykonywania czynności sprawdzających działania jednostek administracji publicznej. Zasada odpowiedzialności. Wyróżniamy: – odpowiedzialność kierownicza - dotyczy osób pełniących kierownicze funkcje w administracji publicznej, – odpowiedzialność karna - odpowiedzialność sprawcza indywidualna, – odpowiedzialność majątkowa - wiąże się ze szkodami wyrządzonymi przez urzędnika w procesie realizacji funkcji administrowania, – odpowiedzialność służbowa - jest to odpowiedzialność pracowników względem przełożonych za uchybienia wobec obowiązków służbowych. ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI ZASADA DEMOKRATYZMU ZASADA UDZIAŁU OBYWATELI W ADMINISTROWANIU ZASADA WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO. ZASADA JAWNOŚCI DZIAŁAŃ W ADMINISTRACJI ZASADA KOMPETECYJNOŚCI Europejski Kodeks Dobrej Praktyki Administracyjnej Dnia 6 września 2001 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję zatwierdzającą Kodeks dobrej praktyki administracyjnej, którego powinny przestrzegać instytucje i organy Unii Europejskiej, ich służby administracyjne i urzędnicy w kontaktach z indywidualnymi osobami. Kodeks uwzględnia zasady europejskiego prawa administracyjnego zawarte w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości, a także czerpie inspirację z praw krajowych. Prawo do dobrej administracji (art. 41) oraz prawo do składnia do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich skarg dotyczących niewłaściwego administrowania w instytucjach i organach Unii (art. 43) są zawarte w Karcie jako podstawowe prawa związane z posiadaniem obywatelstwa Unii. Artykuł 4 - Zasada praworządności Urzędnik działa zgodnie z prawem oraz stosuje przepisy i procedury określone w aktach prawnych Wspólnot. Urzędnik zwraca w szczególności uwagę na to, aby decyzje dotyczące praw lub interesów jednostek posiadały podstawę prawną, a ich treść była zgodna z obowiązującymi przepisami prawnymi. Artykuł 5 – Zasada niedyskryminowania 1. Przy rozpatrywaniu wniosków jednostek i przy podejmowaniu decyzji urzędnik zapewnia przestrzeganie zasady równego traktowania. Pojedyncze osoby znajdujące się w takiej samej sytuacji są traktowane w porównywalny sposób. 2. W przypadku różnic w traktowaniu urzędnik zapewnia, aby to nierówne traktowanie było usprawiedliwione obiektywnymi, istotnymi właściwościami danej sprawy. 3. Urzędnik powstrzymuje się w szczególności od wszelkiego nieusprawiedliwionego nierównego traktowania jednostek ze względu na ich narodowość, płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub wyznanie, przekonania polityczne lub inne, przynależność do mniejszości narodowej, posiadaną własność, urodzenie, inwalidztwo, wiek lub orientację seksualną. Artykuł 6 - Zasada proporcjonalności 1. W toku podejmowania decyzji urzędnik zapewnia, że podjęte działania będą proporcjonalne do wyznaczonego celu. Urzędnik w szczególności unika ograniczania praw obywateli lub nakładania na nich obciążeń, jeśli ograniczenia te bądź obciążenia byłyby niewspółmierne do celu prowadzonych działań. 2. W toku podejmowania decyzji urzędnik ma na uwadze sprawiedliwe wyważenie interesów osób prywatnych i ogólnego interesu publicznego. Artykuł 7 - Zakaz nadużywania uprawnień Urzędnik korzysta z przysługujących mu uprawnień wyłącznie dla osiągnięcia celów, dla których uprawnienia te zostały powierzone mocą odnośnych przepisów. Urzędnik w szczególności unika korzystania z uprawnień dla osiągnięcia celów, dla których brak podstawy prawnej lub które nie są uzasadnione interesem publicznym. Artykuł 8 - Zasada bezstronności i niezależności 1. Urzędnik jest bezstronny i niezależny. Urzędnik powstrzymuje się od jakichkolwiek arbitralnych działań, które mogłyby mieć negatywny wpływ na sytuację jednostek, jak również od wszelkich form uprzywilejowanego traktowania, bez względu na motywy takiego postępowania. 2. W swoim postępowaniu urzędnik nigdy nie kieruje się interesem osobistym, rodzinnym bądź narodowym, ani też naciskami politycznymi. Urzędnik nie bierze udziału w podejmowaniu decyzji, w której on sam albo bliski członek jego rodziny miałby interes finansowy. Artykuł 9 - Zasada obiektywności W toku podejmowania decyzji urzędnik bierze pod uwagę wszystkie istotne czynniki i przypisuje każdemu z nich należyte znaczenie. Urzędnik nie uwzględnia żadnych okoliczności nie związanych ze sprawą. Artykuł 10 - Oczekiwania uzasadnione prawnie, konsekwentne działanie i doradztwo 1. Urzędnik działa konsekwentnie w ramach swojej praktyki administracyjnej, a także w sposób zgodny z działalnością administracyjną instytucji. Urzędnik przestrzega praktyk administracyjnych obowiązujących w instytucji, o ile nie zaistnieją uzasadnione prawnie powody, które usprawiedliwiałyby odstąpienie od tych praktyk w indywidualnym przypadku. Powody te należy przedstawić na piśmie. 2. Urzędnik uwzględnia uzasadnione i słuszne oczekiwania jednostek, które wynikają z działań podejmowanych w przeszłości przez daną instytucję. 3. Jeśli zajdzie taka konieczność, urzędnik służy jednostce poradą w kwestii możliwego postępowania w sprawie, która wchodzi w zakres jego obowiązków, a także w kwestii sposobów rozstrzygnięcia danej sprawy. Artykuł 11 - Zasada uczciwości Urzędnik działa w sposób bezstronny, uczciwy i rozsądny. Artykuł 12 - Zasada uprzejmości 1. Urzędnik jest usłużny, zachowuje się właściwie, i uprzejmie, i pozostaje dostępny w kontaktach z ogółem społeczeństwa. Odpowiadając na korespondencję, rozmowy telefoniczne i pocztę elektroniczną urzędnik stara się być w jak największym stopniu pomocny, a także udziela odpowiedzi na skierowane do niego pytania w sposób możliwie najbardziej wyczerpujący i dokładny. 2. Jeżeli urzędnik nie jest właściwy w danej sprawie, kieruje obywatela do urzędnika właściwego. 3. W przypadku popełnienia błędu, który narusza prawa lub interesy jednostki, urzędnik składa stosowne przeprosiny i stara się skorygować negatywne skutki popełnionego przez siebie błędu w możliwie najwłaściwszy sposób, informując jednocześnie o ewentualnych możliwościach odwołania się zgodnie z artykułem 19 Kodeksu. Artykuł 13 - Zasada odpowiadania na pisma w języku obywatela Urzędnik czuwa nad tym, aby każdy obywatel Unii Europejskiej lub każda pojedyncza osoba, która wystosuje do instytucji pismo w jednym z języków Traktatu, otrzymała odpowiedź w tym samym języku. Ta sama zasada obowiązuje w miarę możliwości również w odniesieniu do osób prawnych, takich jak stowarzyszenia (organizacje pozarządowe) oraz podmioty gospodarcze. Good governance - dobra administracja Dobre rządzenie oznacza podejmowanie decyzji oraz działań, charakteryzujące się angażowaniem wszystkich zainteresowanych stron, praworządnością, przejrzystością, odpowiadaniem na potrzeby społeczne, dążeniem do konsensusu, uwzględnianiem głosów mniejszości, efektywnością, jak również szeroko rozumianą odpowiedzialnością wobec społeczeństwa. Współczesny klient administracji publicznej zmienił się nie do poznania. Przybyło ludzi wykształconych, szeroki dostęp mediów w tym do Internetu, upowszechnił wiedzę prawniczą oraz otworzył nowe możliwości zapoznania się z aktami prawnymi. Akcesja Polski do Unii Europejskiej wymusiła niejako nową jakość w systemie funkcjonowania państwa poddając szczególnej ochronie podstawowe prawa i wolności obywatelskie. To wszystko wymaga zmiany traktowania obywatela, która powinna polegać na poszanowaniu jego godności, uprzejmym i kulturalnym załatwieniu jego sprawy oraz cierpliwym wysłuchiwaniu jego spostrzeżeń, wniosków, uwag oraz próśb. Współczesna administracja nie może klientów zbywać, czuć się nimi zmęczona czy okazywać im wręcz niechęć. Każdemu powinna poświęcić odpowiednią ilość czasu, by każdy z klientów lepiej poznał swoje prawa i możliwości wynikające z postępowania procesowego, toczącego się przed właściwym organem administracji. Dobra administracja to administracja, w której misji oraz w pracy urzędników oprócz realizowania zadań publicznych wynikających z obowiązującego prawa i na podstawie prawa, dominują elementy szlachetności, delikatności, poczciwości, dobrotliwości i dobroduszności. Po drugiej stronie tej barykady będziemy mieli do czynienia tylko ze złą administracją, którą może cechować fatalna praca, okropny klimat w kontaktach z klientami oraz najgorszy z możliwych sposób załatwiania spraw. Zasady dobrego rządzenia: uczestnictwo – wszyscy członkowie społeczeństwa (obywatele) uczestniczą w procesie rządzenia; uczestnictwo może przyjmować formę bezpośrednią lub pośrednią (uczestnictwo za pośrednictwem przedstawicieli lub instytucji); praworządność – rządzenie odbywa się na podstawie i w granicach prawa; przestrzegane są prawa człowieka, w szczególności te odnoszące się do mniejszości; nad przestrzeganiem prawa czuwają bezstronne służby policyjne i niezawisłe sądy; przejrzystość – podejmowanie i wprowadzanie w życie decyzji odbywa się zgodnie z ustalonymi zasadami i procedurami; informacja na ich temat jest jawna, zrozumiale prezentowana oraz przekazywana osobom, których dane decyzje dotyczą; odpowiadanie na potrzeby – instytucje współuczestniczące w rządzeniu biorą pod uwagę potrzeby wszystkich interesariuszy; potrzeby zaspokajane są w miarę możliwości na bieżąco (lub w najszybszym możliwym terminie) jak się pojawiają; konsensus – ze względu na wielość aktorów, punktów widzenia oraz interesów indywidualnych i grupowych wypracowywane są szerokie konsensusy, które odpowiadają na teraźniejsze i przyszłe potrzeby społeczeństwa jako całości; równość i włączanie – wszyscy członkowie społeczeństwa mają możliwość wpływania (i poczucie, że mogą wpływać) na proces rządzenia; w szczególności w proces rządzenia włączane są jednostki i grupy politycznie i ekonomicznie słabsze; efektywność – efekty rządzenia odpowiadają na potrzeby społeczne, przy czym osiągane są przy najlepszej – z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju oraz ochrony środowiska naturalnego – alokacji dostępnych zasobów; odpowiedzialność – instytucje publiczne, sektor prywatny oraz organizacje społeczne odpowiadają za swoje decyzje i działania przed całym społeczeństwem, a w szczególności odpowiadają wobec tych interesariuszy, na których oddziałują. Od zarządzania jest proces podejmowania decyzji i procesu, w którym decyzje są wdrażane, analizę zarządzania koncentruje się na formalnych i nieformalnych podmiotów zaangażowanych w proces podejmowania decyzji i wprowadza w życie decyzje oraz formalnych i nieformalnych struktur, które zostały określone w to do osiągnięcia i realizacji decyzji. Rząd jest jednym z podmiotów w zarządzaniu. Inne podmioty zaangażowane w zarządzanie zależy od szczebla rządowego, który jest przedmiotem dyskusji. Na obszarach wiejskich, na przykład, inne podmioty mogą obejmować wpływowych władców ziemi, stowarzyszenia rolników,, spółdzielnie, organizacje pozarządowe, instytuty badawcze, przywódców religijnych, finanse, instytucje partie polityczne, wojskowe itp. Sytuacja w miastach jest o wiele bardziej skomplikowana. Na poziomie krajowym, w uzupełnieniu do wyżej wymienionych podmiotów, mediów, lobbystów, darczyńców międzynarodowych, wielonarodowe korporacje, itp. mogą odgrywać rolę w podejmowaniu decyzji lub wpływania na proces podejmowania decyzji. Dobre rządzenie posiada 8 głównych cech. Jest partycypacyjny, konsensus zorientowany, przejrzysty, elastyczny, skuteczny i wydajny, sprawiedliwy i otwarty i następuje praworządności. Zapewnia, że korupcja jest zminimalizowana, poglądy mniejszości są brane pod uwagę i że głosy najsłabszych w społeczeństwie słychać w podejmowaniu decyzji. Jest to również reagować na bieżące i przyszłe potrzeby społeczeństwa. Udział Udział kobiet i mężczyzn jest podstawowym fundamentem dobrego rządzenia. Udział może być bezpośrednie lub za pośrednictwem instytucji pośredniczących uzasadnionych lub przedstawicieli. Ważne jest, aby zwrócić uwagę, że demokracja przedstawicielska nie musi oznaczać, że obawy najsłabszych w społeczeństwie będą brane pod uwagę w procesie podejmowania decyzji. Uczestnictwo musi być informowane i zorganizowane. Oznacza to, że wolność zrzeszania się i wypowiedzi, z jednej strony oraz zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego z drugiej strony. Praworządność Dobre zarządzanie wymaga uczciwych ram prawnych, które są egzekwowane bezstronnie. Wymaga on również pełną ochronę praw człowieka, w szczególności tych mniejszości. Bezstronnym egzekwowanie prawa wymaga niezależnego sądownictwa i bezstronnej i nieprzekupny policji. Przezroczystość Przejrzystość oznacza, że podjęte decyzje i ich egzekwowanie są wykonywane w sposób, który następuje zasad i przepisów. To również oznacza, że informacje są łatwo dostępne i bezpośrednio dostępne dla tych, którzy będą mieć wpływ takich decyzji i ich egzekwowania. Oznacza to również, że mało informacji jest i to, że jest w łatwo zrozumiałych form i mediów. Reagowanie Dobre zarządzanie wymaga, aby instytucje i procesy starają się służyć wszystkim zainteresowanym stronom, w rozsądnym terminie. Konsensus zorientowane Istnieje kilka podmiotów i tyle punktów widzenia w danym społeczeństwie. Dobre zarządzanie wymaga pośrednictwo różnych interesów w społeczeństwie do osiągnięcia szerokiego konsensusu w społeczeństwie o tym, co jest w najlepszym interesie całej społeczności i jak można to osiągnąć. Wymaga to również szeroki i długoterminowe perspektywy na to, co jest potrzebne dla zrównoważonego rozwoju człowieka i sposobów osiągnięcia celów tego rozwoju. To może wynikać jedynie z zrozumienia historycznych, kulturowych i społecznych kontekstów danego społeczeństwa lub społeczności. Sprawiedliwość i łączność A dobre samopoczucie społeczeństwa zależy od zapewnienia, że wszyscy jej członkowie czują, że mają swój udział w nim i nie czują się wykluczeni z głównego nurtu społeczeństwa. Wymaga to wszystkich grup, ale szczególnie trudnej sytuacji, mają możliwość poprawy lub utrzymania ich dobrego samopoczucia. Skuteczność i efektywność Dobre zarządzanie oznacza, że procesy i instytucje rezultaty, które spełniają potrzeby społeczeństwa, przy jak najlepszym wykorzystaniu zasobów do ich dyspozycji. Pojęcie efektywności w kontekście dobrego zarządzania obejmuje także zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych i ochrony środowiska. Odpowiedzialność Odpowiedzialność jest kluczowym warunkiem dobrego zarządzania. Nie tylko instytucje rządowe, ale także sektor prywatny i organizacje społeczeństwa obywatelskiego muszą być odpowiedzialni dla społeczeństwa i ich instytucjonalnych zainteresowanych. Kto jest odpowiedzialny, do którego zmienia się zależnie od tego, czy decyzje lub działania podejmowane są wewnętrzne lub zewnętrzne do organizacji lub instytucji. Ogólnie organizacja lub instytucja jest odpowiedzialna tych, którzy będą mieć wpływ swoich decyzji lub działań. Odpowiedzialność nie może być egzekwowane bez przejrzystości i praworządności. Good governance to przede wszystkim umiejętność efektywnego zarządzania władz publicznych, tworzenie warunków dla rozwoju gospodarczego oraz demokratyzacja – czyli przejrzystość funkcjonowania władz i zdolność do włączania obywateli w funkcjonowanie państwa Bank Światowy opracował listę podstawowych wskaźników good governance: Służy obecnie do oceny postępów poszczególnych państw w dążeniu do wdrażania zasad dobrego rządzenia. Należą do nich: 1. Głos i rozliczalność: zakres udziału obywateli w pracach instytucji rządowych, demokratyczny wybór władz, jak również wolność wypowiedzi i mediów, swoboda stowarzyszania się itp. 2. Stabilność polityczna i brak przemocy: prawdopodobieństwo stabilnych rządów, bezpieczeństwo obywateli, pokój i przeciwdziałanie zagrożeniom terrorystycznym. 3. Efektywność rządów: wskaźnik dotyczy potencjału administracyjnego rządów do efektywnego realizowania polityk i usług publicznych , 4. Jakość regulacyjna: dotyczy formułowania i implementowania regulacji, głównie związanych z rozwojem prywatnego sektora w gospodarce. 5. Rządy prawa: w szczególny sposób wskaźnik ten dotyczy warunków działalności gospodarczej, zwłaszcza poszanowania własności, wykonalności kontraktów, sprawności systemu policyjnego i sądownictwa. 6. Kontrola korupcji: wskaźnik dotyczy głównie postrzegania zagrożeń korupcyjnych. Wśród głównych barier we wdrażaniu zasad good governance znalazły się: nadmierna liczba niespójnych ze sobą dokumentów, powielających wzajemnie swoje zapisy, brak sumiennej oceny powstających dokumentów pod kątem podejmowanych na ich podstawie działań, brak strategicznego, nadrzędnego dokumentu w obszarze good governance, który w perspektywie średniookresowej określałby kierunki i zasady realizacji tej idei, fragmentaryczność i wycinkowe traktowanie tematyki dobrego rządzenia, rozproszenie i spory kompetencyjne pomiędzy resortami oraz brak silnego ośrodka koordynującego działania w obszarze good governance, dominacja podejścia resortowego w działaniach administracji, brak aktualnych danych obrazujących kondycję administracji publicznej. Wyzwaniem dla Polski jest obecnie umiejętne wykorzystanie tego czynnika i wypracowanie mechanizmów zarządzania i koordynacji, które pozwolą na stworzenie spójnej wizji rozwoju kraju poprzez realizację poszczególnych polityk, przy uwzględnieniu horyzontalnego wymiaru zasady good governance. WNIOSEK - dobre zarządzanie jest idealnym, ale jest trudny do osiągnięcia w całości. - bardzo niewiele krajów i społeczności zbliżyć się do osiągnięcia dobrego zarządzania w całości. - w celu zapewnienia trwałego rozwoju ludzkiego, należy podjąć działania, aby pracować na rzecz tej idei w celu uczynienia go rzeczywistością.
