prawo rzymskie - Wydział Prawa i Administracji

UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
Metryczka przedmiotu
Kod ECTS
10929-20-B/02
PRAWO RZYMSKIE
ECTS: 3
ROMAN LAW
TREŚCI WYKŁADÓW
Wykład winien dostarczyć wiedzy (informacji) studentowi o rzymskim prawie prywatnym. Nie jest to jednak
wiedza czysto historyczna. Wykład winien ukazać dynamikę rozwoju instytucji i rozwiązań prawa rzymskiego
oraz wzajemne przenikanie się różnego rodzaju kultur prawnych, w tym greckiej, perskiej czy nawet egipskiej.
Wskutek czego powstał system prawa, którego wiele rozwiązań stosowano przez wieki aż do końca XIX
wieku. Obecnie prawo rzymskie stanowi propedeutykę dla prawa cywilnego, ale również handlowego.
Przedmiot obejmuje treści zarówno czysto historyczne jak proces rzymski czy źródła prawa, oraz treści
mogące być pożyteczne dla lepszego zrozumienia i stosowania prawa pozytywnego, jak prawo rzeczowe,
prawo zobowiązań, prawo rodzinne i spadkowe. Spore znacznie mają również rozwiązania dotyczące statusu
prawnego osoby fizycznej.
Przedmiot:
PRAWO RZYMSKIE
Status przedmiotu:
obowiązkowy
Kod ECTS: 10929-20-B/02
Kierunek: prawo
Studia: stacjonarne
Poziom studiów: studia jednolite pięcioletnie
TREŚCI ĆWICZEŃ
Źródła prawa rzymskiego (źródła poznania i powstania prawa, rys historyczny jako zagadnienia
wprowadzające). Prawo osobowe w zakresie zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób
fizycznych i osób prawnych w prawie rzymskim z pominięciem prawa rodzinnego. Czynności prawne jako
forma zdarzenia prawnego. Prawo rzeczowe. Zobowiązania. Rzymski proces prywatny.
rok/semestr: I/1
ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU JAKO EFEKTY KSZTAŁCENIA:
Liczba godzin w semestrze/tygodniu:
wykłady: 15/1
ćwiczenia: 30/1
Wiedza
Wykłady: Student podczas wykładów winien posiąść wiedzę z zakresu podstawowych instytucji prawa, które
zachowały swoją aktualność pomimo upływu czasu. Do nich zalicza się instytucje prawa zobowiązań i prawa
rzeczowego. W mniejszym zakresie współcześnie znaczenie mają instytucje prawa rodzinnego i spadkowego.
Proces rzymski, który w dużej mierze całkowicie się zdezaktualizował, pozwala jednak studentom na
zrozumienie potrzeby obiektywizacji wykonywania sprawiedliwości poprzez organy państwowe. Na
wykładach student musi nauczyć się rozumienia tekstów prawnych antycznych w powiązaniu z
uregulowaniami współczesnymi.
Ćwiczenia: Podstawowym celem przedmiotu jest zapoznanie studenta z systemem prawnym, który legł u
podstaw większości europejskich systemów prawa prywatnego. Student poznaje podstawową siatkę pojęć i
instytucji prawa prywatnego wypracowanych w prawie rzymskich ze wskazaniem na ich aktualność we
współczesnych systemach prawnych.
Umiejętności
Wykład: Podczas wykładu student winien nauczyć się umiejętności wnioskowania i formułowania sądów.
Analiza tekstów prawnych winna pozwolić mu na samodzielne ich rozumienie i ich ocenę w powiązaniu z
sanami faktycznymi. Dalszą umiejętnością, jaką student winien posiąść podczas wykładów z prawa
rzymskiego to zdolność komunikowania się w innymi. Prawnik, do wykonywania zawodu, w sposób
szczególny winien tę umiejętność posiąść. W końcu, student pierwszego roku winien posiąść umiejętność
uczenia się. Liczba godzin nie pozwala na pełne wyłożenie materiału, stąd konieczne jest, aby student podjął
pracę samodzielną. Umiejętność zdobyte podczas wykładu z prawa rzymskiego winny być umysłowe, czyli
student uczyć się będzie logicznego myślenia, posługiwania się intuicją oraz bycia kreatywnym.
Ćwiczenia: W zakresie ćwiczeń przedmiot prowadzony jest pod kątem nabycia umiejętności rozwiązywania
problemów prawnych i ukierunkowania studenta na myślenie prawnicze. Student zdobywa wiedzę
teoretyczną w oparciu o analizę praktycznych przypadków problemowych (kazusów). Jednocześnie uczy się
warsztatu i metodologii rozwiązywania problemów prawnych. Nabywa również umiejętności przydatne w
dalszych toku studiów, np. przy pisaniu pracy magisterskiej: poszukiwanie źródeł i literatury na zadany temat,
krytyczna analiza spornego zagadnienia, własne wnioski i ich umotywowanie, robienie przypisów i
bibliografii.
Kompetencje/Postawy
Wykład: Student, podczas wykładów z prawa rzymskiego, winien nabyć kompetencje personalne i społeczne,
które przejawiają się w odpowiedzialności i autonomii myślenia i organizacji pracy. Dzięki tym
kompetencjom student potwierdzi nabytą wiedzę oraz umiejętności, które następnie będzie mógł wykorzystać
w karierze zawodowej i rozwoju osobowym. Student dzięki prawu rzymskiemu zdobędzie pogłębioną i
rozszerzoną wiedzę ogólną języka prawniczego, oraz europejskiej kultury prawnej. Posiądzie też zdolność
analizy zmiennych mających wpływ na kształt i treść uregulowań prawnych powstałych w określonej epoce
historycznej.
Ćwiczenia Po zakończeniu przedmiotu student powinien posiąść kompetencje do samodzielnej analizy
przypadków problemowych w podstawowym zakresie, tj.: umiejętność oddzielenia kwestii istotnych od
nieistotnych (oddzielenie stanu faktycznego od prawnego, samodzielne sformułowanie problemu) oraz
samodzielnie zastosować posiadaną podstawową wiedzę teoretyczną do udzielenia odpowiedzi na
Kod ECTS: AAABB-CD-E/F
Rodzaj zajęć:
wykłady i ćwiczenia
Metody dydaktyczne:
ćwiczenia: ćwiczenia przedmiotowe, seminarium,
symulacja, dyskusja dydaktyczna: burza mózgów.
Prezentacje przygotowywane samodzielnie przez
studentów na wybrane zagadnienia szczegółowe.
Glosa do kazusu – praca pisemna.
Forma/warunki zaliczenia:
Przedmiot kończy się egzaminem.
ćwiczenia: średnia ocen z testu zaliczeniowego,
sprawdzianu z sentencji, zaliczenie glosy oraz
aktywności.
Uwaga1: warunkiem zaliczenia przedmiotu jest
uzyskanie min. oceny dst z testu zaliczeniowego!
Uwaga2: osoby, które miały więcej niż 2
nieobecności będą musialy zaliczyć je w trakcie
konsultacji, aby zostać dopuszczonymi do testu
zaliczeniowego.
Ilość punktów ECTS: 3
Język wykładowy:
Wykład: język polski
ćwiczenia: polski/na życzenie: włoski/niemiecki
Przedmioty wprowadzające/towarzyszące:
Wykład: wstęp do prawa, logika, historia prawa.
Wymagania wstępne:
Wykład: podstawowa wiedza z zakresu historii
antycznego Rzymu,
ćwiczenia: Ogólna wiedza z zakresu historii
starożytnej powszechnej ze szczególnym
uwzględnieniem historii starożytnego Rzymu i
świata śródziemnomorskiego. Ogólna wiedza z
tzw. wiedzy o społeczeństwie w zakresie struktur
państwa oraz źródeł poznania i powstania prawa.
AAA – Kod dziedziny w systemie ECTS, BB – numer kierunku, C – 1 studia inżynierskie i licencjackie; 2 studia magisterskie; 3 - studia
doktoranckie, D – numer specjalności, E – status przedmiotu, F – kolejny numer przedmiotu w podzbiorze.
postawione wcześniej pytanie. Potrafi odpowiednio posługiwać się literaturą przy rozwiązywaniu kwestii
problemowych, zgodnie z wpojonymi zasadami na pierwszym miejscu stawia w swoich badaniach tekst
źródłowy, następnie literaturę krytyczną i ogólnorozwojową. W swoich pracach pisemnych umie posłużyć się
przypisami, sporządzić poprawnie wykaz literatury oraz oddzielić własny wkład w rozwiązanie problemu od
występujących w literaturze poglądów.
LITERATURA PODSTAWOWA:
Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:
Wykłady:
1.
W. Rozwadowski, Prawo rzymskie. Zarys wykładu wraz z wyborem źródeł, Poznań 2002
(podręcznik podstawowy);
2.
W. Wołodkiewicz, M. Zabłocka, Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 1996 i nn;
3.
B. Sitek, Proces świętego Pawła. Przyczynek do studiów nad rzymskim procesem karnym na
pograniczu, [w:] Wielokulturowość poleskiego pogranicza. Ludzie – idee – prawo, pod red. A.
Lityńskiego i P. Fiedorczyka, Materiały ze Zjazdu Katedr Historycznoprawnych, Augustów 15-18
września 2002 roku, Białystok 2003, s. 163-177;
4.
A. Jurewicz, Interpretacja tekstu Modestyna D. 23.2.24. Rozstrzygnięcie klasyczne czy późniejsza
interpolacja? [w:] Studia Prawnoustrojowe 7(2007), s. 169-178.
Ćwiczenia
1.
J. Misztal-Konecka, M. Wójcik, Rzymskie prawo prywatne. Kazusy i ćwiczenia, Warszawa 2007;
2.
M. i J. Zabłoccy, Ustawa XII tablic. Tekst-Tłumaczenie-Objaśnienia, wyd. I Warszawa 2000 i nast.;
3.
Gaius, Instytucje, w tłum. W. Rozwadowskiego, Poznań 2004;
4.
Instytucje Justyniana, w tłum. C. Kunderewicza, Warszawa 1986;
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
Wykłady:
1.
W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego,
wyd. I, Warszawa 2009.
2.
B. Sitek, Małżeństwo mieszane w judaizmie, islamie i chrześcijaństwie a system prawa
rzymskiego i europejski porządek prawny, [w:] R. Sztychmilera (red.), Zawieranie małżeństwa w
różnych systemach prawnych, religiach i kulturach, Olsztyn 2009, s. 195-205
3.
B. Sitek, Normy prawne regulujące prace remontowe w prawie municypalnym, [w:] O prawie i
jego dziejach księgi dwie, Księga I, pod red., M. Mikołajczyk i inni, Białystok, 2010, s. 115-121.
Ćwiczenia
1.
2.
3.
4.
Przedmiot realizuje:
Katedra Prawa Rzymskiego i Porównawczego,
WPiA
ul. Warszawska 98
10-726 Olsztyn,
tel.: 0 89 524 64 76,
fax: 0 89 524 64 76
prof. dr hab. Bronisłąw Sitek, prof. zw.
e-mail: [email protected]
dr Aldona Rita Jurewicz
e-mail: [email protected]
Uwagi dodatkowe:
wykład: zalecane jest uczestnictwo w wykładach.
Konieczne jest uczenie się z wykładu na wykład.
ćwiczenia: można mieć 2 nieobecności. Wszystkie
pozostałe, niezależnie od przyczyny muszą zostać
zaliczone na konsultacjach. Jeśli grupa liczy sobie
30 osób (lub więcej), zmiana grupy jest możliwa
jedynie na zasadzie wymiany. Zgodnie z
zarządzeniem dziekana na zmianę grupy potrzeba
jest pisemna zgoda właściwego dziekana.
W. Dajczak, Rzymska res incorporalis a kształtowanie się pojęcia ‘rzeczy’ i ‘przedmiotu praw rzeczowych’ w europejskiej nauce prawa prywatnego,
Poznań 2007;
M. Sobczyk, Siła wyższa w rzymskim prawie prywatnym, Toruń 2005;
R. Świgoń-Skok, Nieruchomości i zasady akcesji według prawa rzymskiego, Rzeszów 2007
W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, wyd. I, Warszawa 2009.
Szczegółowa tematyka zajęć dydaktycznych
Kod ECTS
10929-20-B/02
PRAWO RZYMSKIE
ECTS: - 1
ROMAN LAW
WYKŁADY
Lp.
Treści
1
Historia ustroju w antycznym Rzymie. Związek prawa z ekonomią. Ustrój polityczny odgrywał znacznie mniejszą rolę w formacji prawa. Szczególne
znaczenie miał wpływ wojen punickich. Charakterystyka ekonomii opartej na niewolnictwie. Pojęcie prawa. Prawo rzymskie a współczesność.
Obowiązywanie prawa. Interpretacja prawa. Prawo formalne i materialne. Historia tworzenia i poznawania prawa rzymskiego. Źródła prawa
rzymskiego, a mianowicie prawo zwyczajowe, edykty pretorskie, ustawy zgromadzeń ludowych, uchwały senatu, plebiscyty.
Jurysprudencja rzymska i i konstytucje cesarskie. Źródła poznania prawa rzymskiego. Zbiory prawa przejustynianskiego. Ustawodawstwo
justyniańskie.
Los prawa rzymskiego na wschodzie i zachodzie Imperium Rzymskiego. Prawo rzymskie w Zachodniej Europie. Prawo rzymskie w Polsce.
Tworzenie prawa dla rzymian po upadku cesarstwa - Leges Barbarorum.
Prawo procesowe a prawo materialne. Historyczny rozwój prawa rzymskiego. Organizacja sądownictwa i dwufazowa postępowania w procesie
zwyczajnym. Strony i ich zastępcy procesowi. Zdolność sądowa, zdolność procesowa i legitymacja procesowa. Proces legislacyjny. Najstarsza forma
procesu, związany pierwotną prosta strukturą gospodarki. Prace ten był silnie sformalizowany i powiązany z Religą. Poszczególne legis actio; legis
actio sacramento in rem, legis actio per iudicis arbitiruve postulationis, legis actio per condictionis, legis actio per pignoris capionem.
Zmiana sytuacji politycznej i demograficznej i jej wpływ na postawnie nowego typu procesu. Proces formułkowy, dochodzenie roszczeń i
egzekucja. Ten typ procesu był powiązany z rozwojem gospodarczym Rzymu, i służył do obsługi nie tylko obywateli, ale również i peregrynów. Był
mniej sformalizowany. Postępowanie in iure i apud iudicem. Litis contestatio. Budowa formułki procesowej. Ochrona pozwanego w procesie .
Rodzaje actiones. Egezkucja.
Ochrona pozaprocesowa. Proces kognicyjny (extra ordinem), oraz procesy wykształcone w jego ramach: proces reskryptowy i episcopalis audentia.
Budowa aparatu administracyjnego sądów, wprowadzenie opłat sądowych. Wprowadzenie apelacji. Proces kognicyjny był powiązany z rozwojem
politycznym Rzymu, a mianowicie przejęciem kontroli nad wymiarem sprawiedliwości przez cesarzy. Dowody. Wyrok. Egzekucja.
Pojęcie osoby, zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych. Osoba prawna. Rzymianie nie znali koncepcji osoby prawnej, była ona jednak w
praktyce stosowna. Ponadto, pozycja prawna osoby fizycznej była zgoła inna niż współcześnie, a mianowicie, zalazła od trzech elementów, czyli
wolności, obywatelstwa i pozycji w rodzinie. Niewolnictwo. Źródła niewoli i wyzwolenia. Zdolność prawna niewolnika
2
3
4
5
6
7
8
Kod ECTS: AAABB-CD-E/F
AAA – Kod dziedziny w systemie ECTS, BB – numer kierunku, C – 1 studia inżynierskie i licencjackie; 2 studia magisterskie; 3 - studia
doktoranckie, D – numer specjalności, E – status przedmiotu, F – kolejny numer przedmiotu w podzbiorze.
Ilość
godzin
2
2
2
2
2
2
2
1
Szczegółowa tematyka zajęć dydaktycznych
Kod ECTS
10929-20-B/02
PRAWO RZYMSKIE
ECTS: - 2
ROMAN LAW
ĆWICZENIA
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Treści
FONTES IURIS ROMANIS: Przedstawienie przedmiotu i prowadzącego. Omówienie podstawowej literatury, periodyzacja prawa rzymskiego pod
kątem czynników prawotwórczych.
FONTES IURIS ROMANIS: Przedstawienie przedmiotu i prowadzącego. Omówienie podstawowej literatury, periodyzacja prawa rzymskiego pod
kątem źródeł poznania prawa: okresy rozwoju prawa rzymskiego.
IUS QUOD AD PERSONAS PERTINET: Rzymskie prawo osobowe. Poruszane zagadnienia, z racji małej ilości godzin, muszą być ograniczone do
zagadnień dotyczących zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób fizycznych i osób prawnych w prawie rzymskim. Praca na
kazusach.
IUS QUOD AD PERSONAS PERTINET: Rzymskie prawo osobowe. Czynności prawne: elementy treści czynności prawnych, podziały czynności
prawnych, wady oświadczenia woli, warunki ważności czynności prawnych. Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS PRIMA: Prawo rzeczowe I. Pojęcie rzeczy i podziały rzeczy, jakich dokonywano na gruncie prawa rzymskiego.
Posiadanie i ochrona posiadania w prawie rzymskim. Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS PRIMA: Prawo rzeczowe I. Własność: pojęcie, istota, ochrona i sposoby nabycia oraz utraty prawa własności.
Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS PRIMA: Prawo rzeczowe I. Służebności i inne ograniczone prawa rzeczowe. Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS PRIMA: Prawo rzeczowe I. Analiza wybranych kazusów dotyczących prawa rzeczowego.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS ALTERA [OBLIGATIONES]: Zobowiązania. Pojęcie zobowiązania, przedmiot i podmiot stosunku
zobowiązaniowego, treść stosunku zobowiązaniowego. Stosunek zobowiązaniowy jako węzeł prawny – prawa skuteczne inter partes. Praca na
kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS ALTERA [OBLIGATIONES]: Zobowiązania. Źródła zobowiązań, klasyfikacje zobowiązań ze względu na podmiot,
przedmiot, za względu na sankcje. Zmiana podmiotów stosunku zobowiązaniowego. Wygaśnięcie stosunku zobowiązaniowego. Spełnienie
świadczenia a wygaśnięcie zobowiązania. Skutki zwłoki po stronie wierzyciela i dłużnika itp. Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS ALTERA [OBLIGATIONES]: Zobowiązania. Quasi kontrakty jako źródło zobowiązań. Kontrakty: nazwane i
nienazwane. Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS ALTERA [OBLIGATIONES]: Zobowiązania. Delikty prawa cywilnego i delikty prawa pretorskiego. Rozróżnienie
między deliktem a quasi deliktem. Praca na kazusach.
ACTIONES: Proces. Ogólna charakterystyka rzymskiego procesu, podstawowe pojęcia. Chronologiczny rozwój rzymskiego procesu prywatnego:
proces legisakcyjny, formułkowy. Środki ochrony pozaprocesowej. Instytucja pełnomocnictwa procesowego, rola adwokata w procesie rzymskim
prywatnym. Postępowanie przed sędzią, ciężar dowodu, środki i reguły dowodowe. Praca na kazusach.
ACTIONES: Proces. Ogólna charakterystyka rzymskiego procesu, podstawowe pojęcia. Chronologiczny rozwój rzymskiego procesu prywatnego:
proces kognicyjny. Egzekucja osobista i majątkowa. Instytucja pełnomocnictwa procesowego, rola adwokata w procesie rzymskim prywatnym.
Postępowanie przed sędzią, ciężar dowodu, środki i reguły dowodowe – pojawienie się zasady legalizmu dowodowego. Praca na kazusach.
Zaliczenie.
Kod ECTS: AAABB-CD-E/F
AAA – Kod dziedziny w systemie ECTS, BB – numer kierunku, C – 1 studia inżynierskie i licencjackie; 2 studia magisterskie; 3 - studia
doktoranckie, D – numer specjalności, E – status przedmiotu, F – kolejny numer przedmiotu w podzbiorze.
Ilość
godzin
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI W OLSZTYNIE
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTRACJI
Metryczka przedmiotu
Kod ECTS
10929-20-B/02
PRAWO RZYMSKIE
ECTS: 3
ROMAN LAW
TREŚCI WYKŁADÓW
Wykład winien dostarczyć wiedzy (informacji) studentowi o rzymskim prawie prywatnym. Nie jest to jednak
wiedza czysto historyczna. Wykład winien ukazać dynamikę rozwoju instytucji i rozwiązań prawa rzymskiego
oraz wzajemne przenikanie się różnego rodzaju kultur prawnych, w tym greckiej, perskiej czy nawet egipskiej.
Wskutek czego powstał system prawa, którego wiele rozwiązań stosowano przez wieki aż do końca XIX
wieku. Obecnie prawo rzymskie stanowi propedeutykę dla prawa cywilnego, ale również handlowego.
Przedmiot obejmuje treści zarówno czysto historyczne jak proces rzymski czy źródła prawa, oraz treści
mogące być pożyteczne dla lepszego zrozumienia i stosowania prawa pozytywnego, jak prawo rzeczowe,
prawo zobowiązań, prawo rodzinne i spadkowe. Spore znacznie mają również rozwiązania dotyczące statusu
prawnego osoby fizycznej.
Przedmiot:
PRAWO RZYMSKIE
Status przedmiotu:
obowiązkowy
Kod ECTS: 10929-20-B/02
Kierunek: prawo
Studia: niestacjonarne
Poziom studiów: studia jednolite pięcioletnie
TREŚCI ĆWICZEŃ
Źródła prawa rzymskiego (źródła poznania i powstania prawa, rys historyczny jako zagadnienia
wprowadzające). Prawo osobowe w zakresie zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób
fizycznych i osób prawnych w prawie rzymskim z pominięciem prawa rodzinnego. Czynności prawne jako
forma zdarzenia prawnego. Prawo rzeczowe. Zobowiązania. Rzymski proces prywatny.
rok/semestr: I/1
ZAŁOŻENIA I CELE PRZEDMIOTU JAKO EFEKTY KSZTAŁCENIA:
Liczba godzin w semestrze/tygodniu:
wykłady: 10/1
ćwiczenia: 18/1
Wiedza
Wykłady: Student podczas wykładów winien posiąść wiedzę z zakresu podstawowych instytucji prawa, które
zachowały swoją aktualność pomimo upływu czasu. Do nich zalicza się instytucje prawa zobowiązań i prawa
rzeczowego. W mniejszym zakresie współcześnie znaczenie mają instytucje prawa rodzinnego i spadkowego.
Proces rzymski, który w dużej mierze całkowicie się zdezaktualizował, pozwala jednak studentom na
zrozumienie potrzeby obiektywizacji wykonywania sprawiedliwości poprzez organy państwowe. Na
wykładach student musi nauczyć się rozumienia tekstów prawnych antycznych w powiązaniu z
uregulowaniami współczesnymi.
Ćwiczenia: Podstawowym celem przedmiotu jest zapoznanie studenta z systemem prawnym, który legł u
podstaw większości europejskich systemów prawa prywatnego. Student poznaje podstawową siatkę pojęć i
instytucji prawa prywatnego wypracowanych w prawie rzymskich ze wskazaniem na ich aktualność we
współczesnych systemach prawnych.
Umiejętności
Wykład: Podczas wykładu student winien nauczyć się umiejętności wnioskowania i formułowania sądów.
Analiza tekstów prawnych winna pozwolić mu na samodzielne ich rozumienie i ich ocenę w powiązaniu z
sanami faktycznymi. Dalszą umiejętnością, jaką student winien posiąść podczas wykładów z prawa
rzymskiego to zdolność komunikowania się w innymi. Prawnik, do wykonywania zawodu, w sposób
szczególny winien tę umiejętność posiąść. W końcu, student pierwszego roku winien posiąść umiejętność
uczenia się. Liczba godzin nie pozwala na pełne wyłożenie materiału, stąd konieczne jest, aby student podjął
pracę samodzielną. Umiejętność zdobyte podczas wykładu z prawa rzymskiego winny być umysłowe, czyli
student uczyć się będzie logicznego myślenia, posługiwania się intuicją oraz bycia kreatywnym.
Ćwiczenia: W zakresie ćwiczeń przedmiot prowadzony jest pod kątem nabycia umiejętności rozwiązywania
problemów prawnych i ukierunkowania studenta na myślenie prawnicze. Student zdobywa wiedzę
teoretyczną w oparciu o analizę praktycznych przypadków problemowych (kazusów). Jednocześnie uczy się
warsztatu i metodologii rozwiązywania problemów prawnych. Nabywa również umiejętności przydatne w
dalszych toku studiów, np. przy pisaniu pracy magisterskiej: poszukiwanie źródeł i literatury na zadany temat,
krytyczna analiza spornego zagadnienia, własne wnioski i ich umotywowanie, robienie przypisów i
bibliografii.
Kompetencje/Postawy
Wykład: Student, podczas wykładów z prawa rzymskiego, winien nabyć kompetencje personalne i społeczne,
które przejawiają się w odpowiedzialności i autonomii myślenia i organizacji pracy. Dzięki tym
kompetencjom student potwierdzi nabytą wiedzę oraz umiejętności, które następnie będzie mógł wykorzystać
w karierze zawodowej i rozwoju osobowym. Student dzięki prawu rzymskiemu zdobędzie pogłębioną i
rozszerzoną wiedzę ogólną języka prawniczego, oraz europejskiej kultury prawnej. Posiądzie też zdolność
analizy zmiennych mających wpływ na kształt i treść uregulowań prawnych powstałych w określonej epoce
historycznej.
Ćwiczenia Po zakończeniu przedmiotu student powinien posiąść kompetencje do samodzielnej analizy
przypadków problemowych w podstawowym zakresie, tj.: umiejętność oddzielenia kwestii istotnych od
nieistotnych (oddzielenie stanu faktycznego od prawnego, samodzielne sformułowanie problemu) oraz
samodzielnie zastosować posiadaną podstawową wiedzę teoretyczną do udzielenia odpowiedzi na
Kod ECTS: AAABB-CD-E/F
Rodzaj zajęć:
wykłady i ćwiczenia
Metody dydaktyczne:
ćwiczenia: ćwiczenia przedmiotowe, seminarium,
symulacja, dyskusja dydaktyczna: burza mózgów.
Prezentacje przygotowywane samodzielnie przez
studentów na wybrane zagadnienia szczegółowe.
Glosa do kazusu – praca pisemna.
Forma/warunki zaliczenia:
Przedmiot kończy się egzaminem.
ćwiczenia: średnia ocen z testu zaliczeniowego,
sprawdzianu z sentencji, zaliczenie glosy oraz
aktywności.
Uwaga1: warunkiem zaliczenia przedmiotu jest
uzyskanie min. oceny dst z testu zaliczeniowego!
Uwaga2: osoby, które miały więcej niż 2
nieobecności będą musialy zaliczyć je w trakcie
konsultacji, aby zostać dopuszczonymi do testu
zaliczeniowego.
Ilość punktów ECTS: 3
Język wykładowy:
Wykład: język polski
ćwiczenia: polski/na życzenie: włoski/niemiecki
Przedmioty wprowadzające/towarzyszące:
Wykład: wstęp do prawa, logika, historia prawa.
Wymagania wstępne:
Wykład: podstawowa wiedza z zakresu historii
antycznego Rzymu,
ćwiczenia: Ogólna wiedza z zakresu historii
starożytnej powszechnej ze szczególnym
uwzględnieniem historii starożytnego Rzymu i
świata śródziemnomorskiego. Ogólna wiedza z
tzw. wiedzy o społeczeństwie w zakresie struktur
państwa oraz źródeł poznania i powstania prawa.
AAA – Kod dziedziny w systemie ECTS, BB – numer kierunku, C – 1 studia inżynierskie i licencjackie; 2 studia magisterskie; 3 - studia
doktoranckie, D – numer specjalności, E – status przedmiotu, F – kolejny numer przedmiotu w podzbiorze.
postawione wcześniej pytanie. Potrafi odpowiednio posługiwać się literaturą przy rozwiązywaniu kwestii
problemowych, zgodnie z wpojonymi zasadami na pierwszym miejscu stawia w swoich badaniach tekst
źródłowy, następnie literaturę krytyczną i ogólnorozwojową. W swoich pracach pisemnych umie posłużyć się
przypisami, sporządzić poprawnie wykaz literatury oraz oddzielić własny wkład w rozwiązanie problemu od
występujących w literaturze poglądów.
LITERATURA PODSTAWOWA:
Osoba odpowiedzialna za realizację przedmiotu:
Wykłady:
1.
W. Rozwadowski, Prawo rzymskie. Zarys wykładu wraz z wyborem źródeł, Poznań 2002
(podręcznik podstawowy);
2.
W. Wołodkiewicz, M. Zabłocka, Prawo rzymskie. Instytucje, Warszawa 1996 i nn;
3.
B. Sitek, Proces świętego Pawła. Przyczynek do studiów nad rzymskim procesem karnym na
pograniczu, [w:] Wielokulturowość poleskiego pogranicza. Ludzie – idee – prawo, pod red. A.
Lityńskiego i P. Fiedorczyka, Materiały ze Zjazdu Katedr Historycznoprawnych, Augustów 15-18
września 2002 roku, Białystok 2003, s. 163-177;
4.
A. Jurewicz, Interpretacja tekstu Modestyna D. 23.2.24. Rozstrzygnięcie klasyczne czy późniejsza
interpolacja? [w:] Studia Prawnoustrojowe 7(2007), s. 169-178.
Ćwiczenia
1.
J. Misztal-Konecka, M. Wójcik, Rzymskie prawo prywatne. Kazusy i ćwiczenia, Warszawa 2007;
2.
M. i J. Zabłoccy, Ustawa XII tablic. Tekst-Tłumaczenie-Objaśnienia, wyd. I Warszawa 2000 i nast.;
3.
Gaius, Instytucje, w tłum. W. Rozwadowskiego, Poznań 2004;
4.
Instytucje Justyniana, w tłum. C. Kunderewicza, Warszawa 1986;
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
Wykłady:
1.
W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego,
wyd. I, Warszawa 2009.
2.
B. Sitek, Małżeństwo mieszane w judaizmie, islamie i chrześcijaństwie a system prawa
rzymskiego i europejski porządek prawny, [w:] R. Sztychmilera (red.), Zawieranie małżeństwa w
różnych systemach prawnych, religiach i kulturach, Olsztyn 2009, s. 195-205
3.
B. Sitek, Normy prawne regulujące prace remontowe w prawie municypalnym, [w:] O prawie i
jego dziejach księgi dwie, Księga I, pod red., M. Mikołajczyk i inni, Białystok, 2010, s. 115-121.
Ćwiczenia
1.
2.
3.
4.
Przedmiot realizuje:
Katedra Prawa Rzymskiego i Porównawczego,
WPiA
ul. Warszawska 98
10-726 Olsztyn,
tel.: 0 89 524 64 76,
fax: 0 89 524 64 76
prof. dr hab. Bronisłąw Sitek, prof. zw.
e-mail: [email protected]
dr Aldona Rita Jurewicz
e-mail: [email protected]
Uwagi dodatkowe:
wykład: zalecane jest uczestnictwo w wykładach.
Konieczne jest uczenie się z wykładu na wykład.
ćwiczenia: można mieć 2 nieobecności. Wszystkie
pozostałe, niezależnie od przyczyny muszą zostać
zaliczone na konsultacjach. Jeśli grupa liczy sobie
30 osób (lub więcej), zmiana grupy jest możliwa
jedynie na zasadzie wymiany. Zgodnie z
zarządzeniem dziekana na zmianę grupy potrzeba
jest pisemna zgoda właściwego dziekana.
W. Dajczak, Rzymska res incorporalis a kształtowanie się pojęcia ‘rzeczy’ i ‘przedmiotu praw rzeczowych’ w europejskiej nauce prawa prywatnego,
Poznań 2007;
M. Sobczyk, Siła wyższa w rzymskim prawie prywatnym, Toruń 2005;
R. Świgoń-Skok, Nieruchomości i zasady akcesji według prawa rzymskiego, Rzeszów 2007
W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, wyd. I, Warszawa 2009.
Szczegółowa tematyka zajęć dydaktycznych
Kod ECTS
10929-20-B/02
PRAWO RZYMSKIE
ECTS: - 1
ROMAN LAW
WYKŁADY
Lp.
Treści
1
Historia ustroju w antycznym Rzymie. Związek prawa z ekonomią. Ustrój polityczny odgrywał znacznie mniejszą rolę w formacji prawa. Szczególne
znaczenie miał wpływ wojen punickich. Charakterystyka ekonomii opartej na niewolnictwie. Pojęcie prawa. Prawo rzymskie a współczesność.
Obowiązywanie prawa. Interpretacja prawa. Prawo formalne i materialne. Historia tworzenia i poznawania prawa rzymskiego. Źródła prawa
rzymskiego, a mianowicie prawo zwyczajowe, edykty pretorskie, ustawy zgromadzeń ludowych, uchwały senatu, plebiscyty.
Jurysprudencja rzymska i i konstytucje cesarskie. Źródła poznania prawa rzymskiego. Zbiory prawa przejustynianskiego. Ustawodawstwo
justyniańskie.
Los prawa rzymskiego na wschodzie i zachodzie Imperium Rzymskiego. Prawo rzymskie w Zachodniej Europie. Prawo rzymskie w Polsce.
Tworzenie prawa dla rzymian po upadku cesarstwa - Leges Barbarorum.
Prawo procesowe a prawo materialne. Historyczny rozwój prawa rzymskiego. Organizacja sądownictwa i dwufazowa postępowania w procesie
zwyczajnym. Strony i ich zastępcy procesowi. Zdolność sądowa, zdolność procesowa i legitymacja procesowa. Proces legislacyjny. Najstarsza forma
procesu, związany pierwotną prosta strukturą gospodarki. Prace ten był silnie sformalizowany i powiązany z Religą. Poszczególne legis actio; legis
actio sacramento in rem, legis actio per iudicis arbitiruve postulationis, legis actio per condictionis, legis actio per pignoris capionem.
Zmiana sytuacji politycznej i demograficznej i jej wpływ na postawnie nowego typu procesu. Proces formułkowy, dochodzenie roszczeń i
egzekucja. Ten typ procesu był powiązany z rozwojem gospodarczym Rzymu, i służył do obsługi nie tylko obywateli, ale również i peregrynów. Był
mniej sformalizowany. Postępowanie in iure i apud iudicem. Litis contestatio. Budowa formułki procesowej. Ochrona pozwanego w procesie .
Rodzaje actiones. Egezkucja.
Ochrona pozaprocesowa. Proces kognicyjny (extra ordinem), oraz procesy wykształcone w jego ramach: proces reskryptowy i episcopalis audentia.
Budowa aparatu administracyjnego sądów, wprowadzenie opłat sądowych. Wprowadzenie apelacji. Proces kognicyjny był powiązany z rozwojem
politycznym Rzymu, a mianowicie przejęciem kontroli nad wymiarem sprawiedliwości przez cesarzy. Dowody. Wyrok. Egzekucja.
Pojęcie osoby, zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych. Osoba prawna. Rzymianie nie znali koncepcji osoby prawnej, była ona jednak w
praktyce stosowna. Ponadto, pozycja prawna osoby fizycznej była zgoła inna niż współcześnie, a mianowicie, zalazła od trzech elementów, czyli
wolności, obywatelstwa i pozycji w rodzinie. Niewolnictwo. Źródła niewoli i wyzwolenia. Zdolność prawna niewolnika
2
3
4
5
6
7
8
Kod ECTS: AAABB-CD-E/F
AAA – Kod dziedziny w systemie ECTS, BB – numer kierunku, C – 1 studia inżynierskie i licencjackie; 2 studia magisterskie; 3 - studia
doktoranckie, D – numer specjalności, E – status przedmiotu, F – kolejny numer przedmiotu w podzbiorze.
Ilość
godzin
1
1
1
1
2
2
1
1
Szczegółowa tematyka zajęć dydaktycznych
Kod ECTS
10929-20-B/02
PRAWO RZYMSKIE
ECTS: - 2
ROMAN LAW
ĆWICZENIA
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Treści
FONTES IURIS ROMANIS: Przedstawienie przedmiotu i prowadzącego. Omówienie podstawowej literatury, periodyzacja prawa rzymskiego pod
kątem czynników prawotwórczych.
FONTES IURIS ROMANIS: Przedstawienie przedmiotu i prowadzącego. Omówienie podstawowej literatury, periodyzacja prawa rzymskiego pod
kątem źródeł poznania prawa: okresy rozwoju prawa rzymskiego.
IUS QUOD AD PERSONAS PERTINET: Rzymskie prawo osobowe. Poruszane zagadnienia, z racji małej ilości godzin, muszą być ograniczone do
zagadnień dotyczących zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych osób fizycznych i osób prawnych w prawie rzymskim. Praca na
kazusach.
IUS QUOD AD PERSONAS PERTINET: Rzymskie prawo osobowe. Czynności prawne: elementy treści czynności prawnych, podziały czynności
prawnych, wady oświadczenia woli, warunki ważności czynności prawnych. Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS PRIMA: Prawo rzeczowe I. Pojęcie rzeczy i podziały rzeczy, jakich dokonywano na gruncie prawa rzymskiego.
Posiadanie i ochrona posiadania w prawie rzymskim. Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS PRIMA: Prawo rzeczowe I. Własność: pojęcie, istota, ochrona i sposoby nabycia oraz utraty prawa własności.
Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS PRIMA: Prawo rzeczowe I. Służebności i inne ograniczone prawa rzeczowe. Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS PRIMA: Prawo rzeczowe I. Analiza wybranych kazusów dotyczących prawa rzeczowego.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS ALTERA [OBLIGATIONES]: Zobowiązania. Pojęcie zobowiązania, przedmiot i podmiot stosunku
zobowiązaniowego, treść stosunku zobowiązaniowego. Stosunek zobowiązaniowy jako węzeł prawny – prawa skuteczne inter partes. Praca na
kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS ALTERA [OBLIGATIONES]: Zobowiązania. Źródła zobowiązań, klasyfikacje zobowiązań ze względu na podmiot,
przedmiot, za względu na sankcje. Zmiana podmiotów stosunku zobowiązaniowego. Wygaśnięcie stosunku zobowiązaniowego. Spełnienie
świadczenia a wygaśnięcie zobowiązania. Skutki zwłoki po stronie wierzyciela i dłużnika itp. Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS ALTERA [OBLIGATIONES]: Zobowiązania. Quasi kontrakty jako źródło zobowiązań. Kontrakty: nazwane i
nienazwane. Praca na kazusach.
IUS QUOD AD RES PERTINET PARS ALTERA [OBLIGATIONES]: Zobowiązania. Delikty prawa cywilnego i delikty prawa pretorskiego. Rozróżnienie
między deliktem a quasi deliktem. Praca na kazusach.
ACTIONES: Proces. Ogólna charakterystyka rzymskiego procesu, podstawowe pojęcia. Chronologiczny rozwój rzymskiego procesu prywatnego:
proces legisakcyjny, formułkowy. Środki ochrony pozaprocesowej. Instytucja pełnomocnictwa procesowego, rola adwokata w procesie rzymskim
prywatnym. Postępowanie przed sędzią, ciężar dowodu, środki i reguły dowodowe. Praca na kazusach.
ACTIONES: Proces. Ogólna charakterystyka rzymskiego procesu, podstawowe pojęcia. Chronologiczny rozwój rzymskiego procesu prywatnego:
proces kognicyjny. Egzekucja osobista i majątkowa. Instytucja pełnomocnictwa procesowego, rola adwokata w procesie rzymskim prywatnym.
Postępowanie przed sędzią, ciężar dowodu, środki i reguły dowodowe – pojawienie się zasady legalizmu dowodowego. Praca na kazusach.
Zaliczenie.
Kod ECTS: AAABB-CD-E/F
AAA – Kod dziedziny w systemie ECTS, BB – numer kierunku, C – 1 studia inżynierskie i licencjackie; 2 studia magisterskie; 3 - studia
doktoranckie, D – numer specjalności, E – status przedmiotu, F – kolejny numer przedmiotu w podzbiorze.
Ilość
godzin
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2