Uprawa okopowych korzeniowych

Quelle: Dr. H. Pruns
Technologia uprawy
buraka cukrowego
Quelle: Dr. H. Pruns
Cukrownia w Konarach – 1801 rok.
Skład chemiczny korzeni
buraka
(wg. Winnera)
Korzenie 100 kg
Woda 77,5 kg
Sucha masa
22,5 kg
Skł. rozpuszczalne 18 kg
Skł. nierozpuszczalne
4,5 kg
Sacharoza
15,5 kg
(celuloza,
hemiceluoza, lignina)
Mono- oligosacharydy,
składniki mineralne 2,5 kg
Biogaz z buraków
W jaki celu uprawiany jest burak?
• Cukier.
• Produkty uboczne:
wysłodki,
melasa,
liście z główkami.
• Burak cukrowy jest potencjalnym surowcem do
produkcji biopaliwa (z 1 ha 3500 l bioetanolu).
• Podnosi poziom „kultury rolnej” i wpływa na
wzrost intensywności produkcji.
Charakterystyka botaniczna i rolnicza
Uprawiane w Polsce rośliny okopowe korzeniowi są roślinami dwuletnimi
obcopylnymi.
W pierwszym roku tworzą liście osadzone na skróconym pędzie w formie rozety oraz
zgrubiały mięsisty korzeń spichrzowy
W katach liści znajdują się pączki, które w pierwszym roku Ŝycia zwykle nie rozwijają
się. W drugim roku z pączków łych tworzą się ulistnione pędy kwiatowe.
Wysoki potencjał plonowania
Doskonała zdolność i wydajność fermentacji
Wysoki plon metanu z ha
MoŜliwość produkcji z korzeni i liści
Potencjał plonowania:
Wydajność metanu
[m³/ha]
Korzenie
W czasie pierwszej kampanii w
pierwszej cukrowni w Cunern
(Konary) F.Karol Achard uzyskał
wydatek cukru w wysokości 4%.
Przerobiono 250 ton korzeni
uzyskując ok. 10 ton cukru
: 70 t/ha 6.300 m³/ha
Liście i główki
: 45 t/ha 1.500 m³/ha
Razem
: 7.800 m³/ha
Czasami pędy kwiatowe powstają juz w pierwszym roku Ŝycia rośliny. Takie rośliny
nazywamy pośpiechami. Przyspieszone przejście rośliny z fazy wegetatywnej w
fazę generatywną uwarunkowane jest czynnikami zewnętrznymi, głównie działaniem
niskich temperatur wiosną na kiełkujące nasiona i młode rośliny. Zjawisko to
prowadzi do pogorszenia jakości korzeni — obniŜenia zawartości cukru i drewnienia.
Spotyka się równieŜ rośliny, które w drugim roku wegetacji nie wydają pędów
nasiennych. Takie rośliny nazywamy uparciuchami. Częstym powodem tworzenia
się uparciuchów jest przechowywanie korzeni w zbyt wysokiej temperaturze, która
uniemoŜliwia jarowizację.
Quelle: trend research, 2007
1
Materiałem siewnym okopowych korzeniowych są:
owoce (buraki, cykoria i marchew)
nasiona (rzepa, brukiew).
W okresie wzrostu i rozwoju roślin korzeniowych
wyróŜnia się następujące fazy:
w pierwszym roku;
– kiełkowania i początkowego wzrostu,
– formowania rozety i korzenia, w której wyróŜnić moŜna fazę
2 liści, a u buraków dodatkowo fazy 6 i 16 liści,
– korzenia dojrzałego,
w drugim roku;
– formowanie pędu kwiatowego,
– kwitnienia,
– dojrzewania.
Kształt korzeni buraka cukrowego
A
Typy odmian buraków cukrowych
Określenia typów odmian podane w ich
charakterystyce oznaczają:
• typ cukrowy - odmiana o zawartości cukru około
0.5% powyŜej średniej wszystkich odmian;
• typ plenny - odmiana o zawartości cukru co
najmniej 0.5% niŜszej od średniej, natomiast o
duŜych plonach korzeni;
• typ normalny - odmiana pośrednia pod
względem cukrowości i plenności.
Porównanie korzeni buraków
B
Hodowla alternatywą dla ochrony chemicznej?
Chwoś
Chwościk burakowy
(Cercospora beticola)
beticola)–
poraŜ
poraŜenie liś
liści
2
Rizomania
Rizomania - (Beet Necrotic Yellow
Vein Virus)
•Jedynym specyficznym symptomem poraŜenia przez BNYVV jest chloroza
obejmująca całe wiązki przewodzące na blaszkach liściowych i tkankę w ich
bezpośredniej bliskości, od czego bierze swoja nazwę wirus
•Objawy takie zwykle występują na liściach sercowych i najmłodszych okółków.
Najlepiej widoczne są od drugiej połowy sierpnia.
•Często na tych samych liściach moŜna zauwaŜyć pofałdowanie tkanki miękiszowej
pomiędzy wiązkami przewodzącymi. Liście mogą być poŜółkłe na całej powierzchni
lub słabo wybarwione.
Liść z objawami Rizomanii
Infekcja na plantacji
Rizomania
Rizomania - (Beet Necrotic Yellow
Vein Virus)
Liść rośliny z objawami rizomanii
Rizomania
Rizomania - (Beet Necrotic
Yellow Vein Virus)
SYMPTOMY NA KORZENIACH
Korzenie roślin poraŜonych rozwijają się wolniej i są mniejsze. Jednocześnie
obserwowany jest bardzo silny rozwój korzonków bocznych prowadzący do
powstania charakterystycznej brody. Broda korzeniowa łudząco przypomina
infekcję Mątwika burakowego, jednak nie obserwuje się na korzonkach
charakterystycznych białawych cyst. Na przekrojach korzeni widoczne jest
charakterystyczne pociemnienie wiązek przewodzących.
Przekrój korzenia z objawami Rizomanii
RóŜnica w plonie
Wpływ zastosowania odmiany tolerancyjnej
na plon korzeni w warunkach infekcji.
Liść rośliny zdrowej
Januszewice – 2008 (1.09.2008)
Mątwik burakowy – objawy na korzeniach
Korzeń z „brodą”
spowodowaną Ŝerowaniem
larw mątwika
SŁAWA KWS (7K98)
Cysty mątwika burakowego
na korzeniach buraka
3
Beta procumbens – źródło tolerancji
na mątwika burakowego
Występowanie chorób wirusowych
Dzika forma buraka
występująca na
Wyspach Kanaryjskich
zawiera gen decydujący
o tolerancji buraków
cukrowych na mątwika
burakowego
Izolacja genu
Wbudowanie genu do
DNA bakterii
Wprowadzenie
bakterii z genem do
komórki rośliny
buraka
Regeneracja komórki
do postaci rośliny
buraka cukrowego
DuŜym problemem dla hodowców
jest fakt, Ŝe dawca genu to
jednoroczna forma buraka nie
tworząca korzenia spichrzowego.
Plonowanie odmian w warunkach występowania silnej
infekcji rizomaniowej i obecności mątwika burakowego
w glebie. Januszewice – 2008 plon korzeni (t z ha)
Wydajność odmian (plon i jakość)
120
ESPERANZA
Plon cukru technologicznego
HENRIKE
110
Julietta
Odmiany
Tolerancyjna na
rizomanię
i mątwika burakowego
Sława KWS
Festina
DORENA
Odmiany standartowe
100
RIBELLA
Agnieszka KWS
90
Odmiany
Tolerancyjne na rizomanię
Goldena KWS
80
Britannia 6R29
RIZOR
70
Susanna
Odmiany standardowe
Odmiany tolerancyjne
W warunkach braku poraŜenia
DORA
Raketa
60
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1983
1988
1993
2000
2003
(ton z ha)
Odmiany KWS zarejestrowane w Polsce
Wyniki doświadczeń rejestracyjnych COBORU 1986 – 2008
Postęp w hodowli odmian buraka
cukrowego w latach 1983 – 2005
Technologiczny plon cukru (ton z ha)
14,5
Technologiczny plon cukru (dt/ha)
14,0
JULIETTA
ESPERANZA FESTINA
HENRIKE
MIRANDA
DORENA
TATIANA
PAULETTA
120
110
100
RIBELLA
90
PAULINA
Odmiany standardowe
ANEMA
80
70
RIZOR
DORA
Tolerancyjne RZ
Tolerancyjne NR
13,0
12,5
12,0
11,5
11,0
10,5
10,0
9,5
9,0
8,5
60
1983
13,5
Technologiczny plon cukru (t z 1 ha)
130
Roczny przyrost plonu cukru o 0,25 tony!
8,0
1988
1993
Lata
2000
2005
7,5
1985
1987
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
Lata
4
Polska – powierzchnia uprawy i plonowanie buraka cukrowego
Odmiany KWS zarejestrowane w Polsce
Wyniki doświadczeń rejestracyjnych COBORU (1986 – 2008)
Plon korzeni (t z ha)
[tys. ha]
[t/ha]
85
500
83
PLON
78
48,4
408
400
45
386
75
42,4
73
35,7310
300
70
43
50
42,9
39,6
38,8
36,4
35,5320
307
40
303
293,00
31,2
278
265
30
68
230
65
200
195
63
175
60
200
20
185
100
58
10
Roczny przyrost plonu korzeni o 1,30 tony
55
0
53
0
96/97 97/98 98/99 99/00 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11
50
48
45
1985
1987
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
2007
Lata
Czynniki wpływające na jakość surowca
TF Głubczyce – doświadczenie odmianowe w warunkach produkcyjnych
Plon cukru technologicznego (t z ha)2008
TF Głubczyce – doświadczenie odmianowe w
warunkach produkcyjnych Plon korzeni (t z ha)
14
94
KWS
13
Syngenta
84
Strube
12
SESvd.HAVE
KWS
KHBC
74
Syngenta
11
WHBC
Strube
64
SESvd.HAVE
10
KHBC
54
WHBC
9
8
44
7
34
6
24
5
JARYSA
JONAS
NAUTA
KANTATA
SCOUT
LESSING
SŁAWA
ELDORADO
RUVETA
ESPADON
SPORTA
GIRAF
NEVENKA
LUKAS
BORYNA
RS 114
CANBERA
GOLDENA
JAGODA
FESTINA
BRITANNIA
ESPERANZA
NAUTA
JARYSA
KANTATA
SCOUT
ALDONA
JONAS
ELDORADO
ESPADON
GIRAF
SŁAWA
LUKAS
RUVETA
RS 114
SPORTA
NEVENKA
LESSING
BORYNA
CANBERA
BRITANNIA
JAGODA
FESTINA
GOLDENA
4
4
ALDONA
14
ESPERANZA
Plon korzeni (t z ha)
60
Powierzchnia
451
80
5
Przedplony dla buraków
SYSTEMY UPRAWY
• System płuŜny - podstawowym zabiegiem uprawowym w tym systemie jest orka
wykonywana najczęściej pługiem odkładnicowym, uzupełniana szeregiem czynności
doprawiających rolę (odwracanie, spulchnianie, zagęszczanie) przy pomocy narzędzi
uprawowych czynnych lub biernych, materia organiczna zostaje całkowicie przykryta.
• System bezorkowy (uproszczony) - praca pługa zostaje zastąpiona narzędziami i
maszynami spulchniająco–kruszącymi, np. kultywator o sztywnych łapach, głębosz,
czynne agregaty uprawowe, resztki organiczne częściowo pozostają na powierzchni pola.
• Siew bezpośredni - od momentu zbioru przedplonu do siewu buraka cukrowego nie
wykonuje się zabiegów uprawowych. W tym okresie, ze względu na rezygnację z
uprawek mechanicznych, prowadzi się chemiczną walkę z chwastami przy pomocy
herbicydów o działaniu totalnym. Siew buraka wykonuje się specjalistycznymi
siewnikami wyposaŜonymi w kroje tarczowe. Resztki organiczne w całości pokrywają
powierzchnię pola.
Głęboszowanie
•
•
•
•
•
-
jeden
z
istotnych
elementów
uprawy
buraka
cukrowego.
poprawia stosunki powietrzno - wodne i termiczne gleby
zmniejsza skutki niekorzystnego wpływu suszy i okresowych intensywnych opadów
atmosferycznych
wpływa na lepsze wykorzystanie składników pokarmowych gleby
zmniejsza zanieczyszczenie korzeni buraków
ograniczya straty w czasie zbiorów korzeni
Zabieg ten naleŜy wykonać raz na cztery lata pod przedplon utrzymując głębokość
roboczą 5-10 cm poniŜej podeszwy płuŜnej. Głęboszowanie pola powinno być wykonane
poprzecznie lub skośnie do orki przedzimowej
6
Zespół zabiegów uprawowych wykonywanych jesienią zaleŜy od przedplonu. Po
roślinach zboŜowych uprawę roli rozpoczyna się od podorywki. W przypadku zbyt niskiego
odczynu przed podorywką bezpośrednio na ścierń stosuje się wapno. Pod podorywkę
moŜna stosować obornik ale nie wapnuje się wtedy gleby. Jesienią przed wykonaniem orki
średniej przykrywającej obornik lub przed orką przedzimową naleŜy wysiać nawozy
fosforowe i potasowe. Orki przedzimowej nie naleŜy wykonywać późną jesienią przy
nadmiernej wilgotności gleby. Nadmierne wyskibienie roli trudne jest do wyrównania
wiosną ponadto pogarsza wschody roślin buraka.
Pierwszym zabiegiem uprawowym na
wiosnę jest włókowanie bądź bronowanie.
Następnie wysiewa się nawozy azotowe i
spulchnia rolę na głębokość 6-8 cm. Głębsze
spulchnienie i wymieszanie nawozów bywa
konieczne zwłaszcza podczas wiosennego
stosowania fosforu i potasu. Zabieg ten
wykonuje się kultywatorem o łapach
sztywnych.
Aby
zapewnić
zwięzłość
spulchnionej warstwie roli oraz dobre
podsiąkanie, stosuje się wałowanie wałem
pierścieniowym, kolczastym lub strunowym a
następnie spulchnia warstwę za pomocą bron
średnich. Narzędzia do przedsiewnej uprawy
roli moŜna ze sobą łączyć.
NawoŜenie
Plon korzeni 10 t z odpowiednią masą liści pobiera 50 kg N, 18 kg
P2O5, 60 kg K2O, 20 kg MgO, 40 kg CaO.
Pobieranie prób gleby
Współczynniki zapotrzebowania
Składniki przyswajalne
bardzo niski
niski
średni
wysoki
P2O5
2,5 - 3,5
2,0 – 2,5
1,1 – 1,5
0,6 – 1,0
K 2O
1,6 – 2,0
1,3 – 1,5
1,0 – 1,2
0,5 – 0,6
MgO
1,6 – 2,0
1,3 – 1,5
1,0 – 1,2
0,5 – 0,6
Warunkiem dobrych wschodów jest
prawidłowe umieszczenie nasion w
glebie, kłębki otoczkowane najlepiej na
głębokości 3-5 cm, a nieotoczkowane
moŜliwie płytko na głębokości ok. 2 cm
w warstwie gleby zapewniającej dobre
podsiąkanie wody.
Wartość uŜytkową materiału siewnego buraka zaleŜy przede wszystkim od zdolności
kiełkowania nasion w polu i od stopnia jednokiełkowości. Zdolność szybkiego i
równomiernego kiełkowania nasion w polu określa się jako polową zdolność wschodów
(PZW). W warunkach produkcyjnych polowa zdolność wschodów waha się od 20 do 80%.
Plantatorzy buraka cukrowego nabywają materiał siewny w jednostkach
siewnych zawierających ok. 100 000 nasion. Do obsiania 1 ha powierzchni przy
siewie docelowym potrzeba 1-1,5 jednostki siewnej nasion. Szerokość międzyrzędzi
wynosi 42-50 cm, a za najmniejszą odległość między kłębkami przyjmuje się 9-12 cm.
Odległości większe 15 a nawet 18 cm stosuje się jeśli umoŜliwia to jakość materiału
siewnego oraz stan roli. Dobra polowa zdolność wschodów buraka wynosi w naszych
warunkach 50-60% a za siew docelowy moŜna uznać juŜ siew co 12 cm. Przy takiej
odległości liczba obsianych punktów wyniesie 165-185 tys. a więc na 1 ha wzejdzie 80-100
tys. roślin co stanowi obsadę docelową i przerywka wtedy jest zbędna.
7
Etapy powstawania
nasion otoczkowanych
Surowe
nasiona po
zbiorze
Nasiona po
oszlifowaniu
i kalibracji
Nasiona po
oczyszczeniu
Nasiona w
„szarej”
otoczce
Nasiona otoczkowane
Nasiona
przygotowane do
siewu
EPD: Doświadczenia
EPD - Early Plant Development
Siew + 50 dni
STANDARD
Bonitacja (KWS): Homogeniczność roślin w fazie
(1 – 9)
1 = plantacja bardzo
heterogeniczna, duŜo miejsc
pustych
9 = plantacja bardzo
homogeniczna, bez miejsc pustych
EPD - Early Plant Development
początkowego rozwoju
EPD
Równomierność obsady i regularne wystawanie główek
korzeni mają decydujący wpływ na straty plonu przy zbiorze
2
5
8
8
Norma wysiewu buraka cukrowego
Warunki
polowe
LZK
nasion
[%]
Gęstość
siewu [cm]
B. dobre
95
Dobre
Liczba nasion
wysianych na 1 ha
Liczba roślin (tys./ha) przy wartości PZW
[%]
tys. szt.
jed. siew.
70
60
50
40
18
123
1,2
86
74
61
49
90
15
148
1,5
103
89
74
59
Średnie
85
12
185
2,0
129
111
92
74
Słabe
80
do 9
247
2,5
172
148
123
99
optymalna liczba roślin buraka do zbioru, w okresie od pojedynkowania do
zbioru ubywa 10-15% roślin
Zapotrzebowanie na materiał siewny buraka cukrowego w J.S.
Nasiona
Odstępy między nasionami w rzędzie [cm]
6
9
12
15
18
nieotoczkowane
5,2
3,5
2,7
2,1
1,7
otoczkowane
3,7
2,5
1,9
1,5
1,2
Ocena obsady buraka cukrowego na plantacji
Ocena
Liczba roślin w tys. szt./ha na glebach
lekkich
średnich
Zbyt mała
< 55
< 50
cięŜkich
<45
Mała
55-70
50-65
45-60
Dobra
71-85
66-80
61-75
B. Dobra
86-100
81-95
76-90
Zbyt duŜa
> 100
> 95
> 90
Herbicydy zalecane w uprawie buraka
Chwasty
Jednoliścienne
Owies głuchy
Prosowate i inne
jednoliścienne
Preparaty
Awadex BW 400 EC
Dawki
Przed siewem
3,5 l
Dual 960 EC
Dual Gold 960 EC
Prosowate, inne
Dual 960 EC +Pyramin 65 WP
jednoliścienne i
Dual 960 EC + Venzar 80 WP
dwuliścienne, maki i Dual 960 EC + Buracyl 80 WP
niektóre rdesty
Buranit 74 EC
Sabet 72 EC
Nortron 200EC + Buracyl
80WP
Dwuliścienne w tym Burex 80 WP i 430 SC
rumianowate
Forte 65 WG i 430 S.C.
1,5-1,8 l
1,1-1,3 l
1,5-1,8 l + 4 kg
1,5-1,8 l + 0,75kg
1,5-1,8 l + 0,75kg
5l
5l
7,5-10 l +
0,5-0,75 kg
2,5-5 kg i 4,5-9 l
5-6 kg i 4,5-9 l
3-6 kg i 4-7 l
Po siewie
Dwuliścienne w tym Forte 65 WG
rumianowate
Pyramin 65WP i Turbo 520SC
przedwschodowo
Flirt 460 S.C.
Goltix 70 WG i 70 WP
Metanistran 467 SC
3 kg
3 kg i 3-4 l
3l
2 kg i 2 kg
3l
Pielęgnowanie
Od siewu do czasu kiedy liście buraka zakryją glebę upływa ok. 60 dni. NaleŜy zatem
wykonać zbiegi pielęgnacyjne których celem jest poprawa warunków wschodów,
utrzymanie pola w stanie wolnym od chwastów, uformowanie końcowej obsady, oraz walka
z chorobami i szkodnikami.
Zabiegi pielęgnacyjne obejmują:
-niszczenie skorupy glebowej (brona kolczatka, lekka brona
posiewna),
-spulchnienie międzyrzędzi (pielnik kilkakrotnie),
-zwalczanie chwastów, chorób i szkodników,
-przerywka (w razie potrzeby),
Obecnie coraz większe znaczenie przywiązuje się do chemicznego zwalczania chwastów w
zasiewach. Herbicydy i ich mieszanki w uprawie buraka cukrowego moŜna stosować przed
siewem, w czasie siewu lub 1-3 dni po siewie oraz po wschodach roślin.
Chwasty
Uwagi
Wymieszać z glebą na głębokość
5-7 cm
Przed siewem wymiesza z glebą,
moŜna stosować po siewie
Przed siewem wymieszać z glebą
na głębokość 5 cm, moŜna
stosować po siewie
W przypadku suszy stosować
przedsiewnie lub zaraz po siewie
Dawka dzielona w 3 zabiegach. I
zabieg zaraz po siewie buraków,
następne w odstępie 5-10 dni
Preparaty
Dawki
Uwagi
Po siewie
Większość
Dominator 360 SL
1,5-2 l
jednorocznych
Glyphosan 360 SL
1,5-2 l
chwastów fazie liścieni Rodeo 360 SL
1,5-2 l
d o 1 pary liści
Rodeo 360SL + Adbios 85SL
1,5-2 l +1,5 l
Rundap 360 SL
1,5-2 l
Rundap 360SL + Adbios 85SC
1-1,5 + 1,5 l
Roundup Max 680 SG
1-1,5 kg
Roundup Ultra SL
1,5-2 l
Po wschodach
Dwuliścienne, chaber, Lontrel 300 SL
0,3-0,4 l
ostroŜeń, rumianki i
Lontrel 300SL + Betanal 160EC 0,3-0,4 l + 5-6 l
rumiany
Dwuliścienne
Burex 80 WP i 430 SC
2,5-5 kg i 4,5-9 l
rumianowate od
Forte 65 WG, 65 WP i 430 SC
5 kg, 3-6 kg i 6 l
wschodów do 2 par liści Pyramin 65 WP i Turbo 520SC 3-6 kg i 4-7 l
Dwuliścienne, w tym
Betanal 160EC i Compact 160EC 6 l i 6 l
komosa szarłat do 3
Kemifan Super 160 EC
5-6 l
liści
Betanal Progress AM 180 EC
5l
Betanal 160 EC + Pyramin Turbo 5 l +4 l
520 SC
Synbetan P157EC + Burex 430SC 5 l + 4 l
Goltix 70 WP + Atpolan 80 EC 3 kg + 1,5 l
Saherb 232 EC + Olemix 84 EC 2,5 l + 1,5 l
Po siewie nie później niŜ 3
dni przed wschodami
buraków.
Herbicydy te zalecane są w
uprawach wykorzystujących
technikę mulczowania.
Stosować od wykształcenia 1
liścia właściwego przez
buraki
Stosować od wykształcenia 2
liści właściwych przez buraki
Stosować w fazie 2-4 liści
9
Wykaz herbicydów do zwalczania chwastów jednoliściennych – głównie prosowatych
Nazwa herbicydu
Agil 100 EC
Focus Ultra 100 EC
Furore Super 075 EW
Fusilade Super 125 EC
Nabu 20 EC
Pantera 040 EC
Perenal 104 EC
Targa Super 05EC
Select 240 EC + Adbios 85 SL
Select 240 EC + Atpolan 80 EC
Select 240 EC + Olbras 88 EC
Dawka na ha
Termin stosowania i uwagi
0,5-0,8 l
1-1,5 l
1-1,25 l
0,75-1,5 l
1,5-2 l
0,8-1,5 l
0,5 l
0,75-1,5 l
0,8 + 1,25 l
0,8 + 1,5 l
0,8 + 1,5 l
Stosować nie wcześniej niŜ w fazie
2-4 liści buraka. Preparatem
Pantera
040
EC
chwasty
prosowate
moŜna
zwalczać
dawkami dzielonymi
Najwcześniej występującą i bardzo niebezpieczną chorobą jest zgorzel siewek powodowana
przez róŜne grzyby atakujące rośliny od pojawienia się kiełka do wykształcenia 4 liści
właściwych. PoraŜone rośliny giną. Czynnikiem potęgującym występowanie zgorzeli siewek
są: duŜa zlewność gleb, niska temperatura podczas wschodów, niskie pH gleby i
zachwaszczenie.
Inną niebezpieczną chorobą atakującą rośliny buraka we wczesnych fazach rozwojowych to
mączniak rzekomy, poraŜone liście karłowacieją grubieją i obumierają.
Chwościk buraka, grzyb poraŜa liście, przy duŜym nasileniu nekroza liści moŜe obejmować
50% ich powierzchni. PoraŜone liście obumierają. DuŜemu nasileniu choroby towarzyszy
patologiczny przerost epikotylu, znaczny spadek plonu korzeni i zawartości cukru.
Dla buraka groźne są takŜe choroby wirusowe, takie jak: kędzierzawka płaszczyńcowa,
Ŝółtaczka wirusowa i siateczkowa wywoływane przez wirusy przenoszone przez owady.
Występowaniu chorób zapobiega się zwalczając płaszczyńca burakowego oraz mszyce
trzmielinowo-burakową i brzoskwiniowo-ziemniaczaną.
Preparaty zalecane w ochronie buraka cukrowego przed chorobami
Choroba
Preparaty
Dawka
Zgorzel siewek Zaprawy:
Dithane M 45 80 WP i 75 WG
600-800 g
Dithane 455 SC
900-1200 ml
Karbosar K 400 Fs
1000 ml + 4000 ml H2O
Tachigaren 70WP + Zaprawa Funaben T
1500 g + 600 g
Tachigaren 70WP + Zaprawa Oxafun T
1500 g + 600 g
Penkozeb 80WP
600-800 g
Previcur 607 SL + Zaprawa Funaben
1730 ml + 600 g
Dithane M 45 80 WP i 75 WG
2-3 kg
Mączniak
rzekomy i
Dithane 455 SC
3-4,5 kg
chwościk
Miedzian 50 WP
5 kg
buraka
Dithane 50 WG i WP
5 kg
Pencozeb 80 WP
2-3 kg
Vondozeb 75 WG
2-3 kg
Karben 500 SC
0,4 l
Mączniak
Alert 375 SC
1l
prawdziwy
Siarkol Extra 80 WP
4 kg
Tiovol 800 SC
3l
Tiotar 80 WP i 800 SC
3 kg i 3 l
Uwagi
Na 100 kg nasion.
Stosować
zapobiegawczo lub
po pojawieniu się
pierwszych
objawów choroby
co 10-14 dni.
Środkami
zawierającymi
siarkę opryskiwać
rano lub wieczorem
przy temp. PoniŜej
25 o C
Insektycydy zalecane w ochronie buraka cukrowego
Szkodnik
Preparat
Drobnica burakowa, Zaprawy:
skoczogonki, pchełka Cruiser 70 WS
burakowa
Gaucho 70 WS
Mesurol 500 FS
Drutowce larwy
Promet 400 CS
spręŜykowatych
Difuran 350 FS
Furadan 350 ST
Furadan 480 FS
Marshal 250 DC
Alphatop 100 EC
Basudin 600 EW
Decis 2,5 EC
Dursban 480 EC
Karate 025 EC i 25 WG
Śmietka ćwiklanka i Basudin 600 FW
burakowa
Basudin 25 EC
Dursban 480 EC
Marshal 250 Ec
Methomex 200 SL
Owadofos 540 EC
Pyrinex 480 EC
Płaszczyniec
Diafuran 5 GR
burakowy
Furadan 5 GR
Basudin 25 EC i 600 EW
Karate 25WG, 025EC i Zeon 100
Dawka
Szkodniki buraka są liczne i Ŝerują w ciągu całego okresu wegetacji, naleŜą do nich:
-drobnica burakowa, chrząszcz długości 1-1,8 mm, Ŝeruje na siewkach od fazy kiełkowania
do fazy 4 liści, atakuje zarówno korzenie jak i liście siewek, moŜe całkowicie zniszczyć
plantację,
-pchełki, podobnie jak drobnica Ŝeruje na bardzo młodych roślinach, pod powierzchnią
gleby, na kiełkach, a po wschodach na liścieniach i liściach rośliny.
-śmietka ćwiklanka, larwy Ŝerują na liściach i wyjadają miękisz blaszki liściowej w której
tworzą długie korytarze. Są bardzo Ŝarłoczne i w krótkim czasie mogą zniszczyć liście
roślin które giną.
Do innych groźnych szkodników naleŜą: mątwik burakowy, skoczogonki, mszyce,
płaszczyniec burakowy, drutowce, krocionóg krwawoplamy, omarlice.
Uwagi
Zaprawiać bezpośrednio
64 g/j. s. nasion otocz. przed siewem. W razie
potrzeby pierwszy
130 g/j. s. nasion
stosować preparat
16 ml/kg nasion
grzybobójczy, następnie
65 ml/kg nasion
przeciwko szkodnikom.
80 ml/kg nasion
80 ml/kg nasion
22,73 g/j. s. nasion
112 g/kg nasion
0,1 l
0,75 l
0,2 l
Przeciwko pchełce
stosować po zauwaŜeniu
1-1,5 l
pierwszych uszkodzeń.
0,3 l i 0,2 l
0,75 l
Wg sygnalizacji
opryskiwać w okresie
1,5-2 l
wylęgania się larw 1
1-1,5 l
pokolenia. Powtarzać w
1,5 l
miarę potrzeby.
0,7 l
Stosować wczesny siew,
unikać buraka jako
1l
przedplonu.
1-1,5 l
15 kg
Wysiewać aplikatorem
równocześnie z siewem,
15 kg
stosować wg sygnalizacji
2-2,5 l i 1 l
0,4 kg, 0,5 l i 0,125 l
Szkodnik
Mątwik burakowy
Preparat
Sinococin AL
Dawka
2l
Vydate 240 SL
Mszyce
20 l
Bi 58 Nowy
Decis 2,5 EC
Decisquik 425 EC
Owadofos 540 EC
Pirimor 25 WG i 500 WG
0,8 l
0,25 l
0,3 l
1l
0,5-1 kg i 0,25-0,5 kg
Uwagi
Zabieg grubokroplisty,
opryskiwać
bezpośrednio po siewie.
Stosować najwcześniej w
fazie 2-4 liści,
fitotoksyczny dla
młodych roślin.
Opryskiwanie w fazie 34 liści właściwych,
powtarzane
wielokrotnie, zwłaszcza
na plantacjach
nasiennych co 10-14 dni.
Zbiór
Okres zbiorów korzeni buraka cukrowego jest ustalany w zaleŜności od rozpoczęcia ich
przerobu przez cukrownie. Zbiega się to na ogół z dojrzałością korzeni, która objawia
się zahamowaniem wzrostu korzeni, zmianą barwy na Ŝółtozielone i wygięciu blaszki
liściowej ku spodowi.
10
Zbiór korzeni składa się z trzech faz:
-obcięcia liści (z epikotylem),
-wykopania korzeni,
-wywiezienia z pola.
Korzenie po ogłowieniu nie powinny pozostawać w ziemi gdyŜ tracą wartość
technologiczną, szybko zmniejsza się w nich zawartość cukru a zwiększa zawartość
składników mineralnych utrudniających krystalizację sacharozy
Wymagania klimatyczno – glebowe buraka
Burak pastewny wymaga większej ilości wody w okresie wegetacji niŜ cukrowy, a takŜe
potrzebuje więcej ciepła wiosną i jesienią. W miesiącach letnich gromadzeniu plonu sprzyja
jednak pogoda nieco chłodniejsza niŜ dla buraka cukrowego. Liście buraka pastewnego
wytrzymują przymrozki do -6 oC, korzenie zaś przemarzają juŜ w temp. -4 oC.
Technologia uprawy buraka pastewnego
Burak pastewny podobnie jak cukrowy daje obfite plony gdy uprawia się go na glebach
Ŝyznych, zasobnych w próchnicę i składniki mineralne o odczynie zbliŜonym do obojętnego
pH 6,5 – 7,0. NajwyŜsze plony uzyskuje się na glebach najlepszych kompleksów pszennych i
Ŝytniego bardzo dobrego ( kl. I - IIIb). Dość dobre plony uzyskuje się w latach wilgotnych
na glebach kompleksu Ŝytniego dobrego (kl. IVa), pod warunkiem wysokiej kultury roli
(właściwy odczyn, brak zachwaszczenia i staranna uprawa).
Przedplon i uprawa roli
Najbardziej wraŜliwe na niedobory wody są odmiany o korzeniach walcowatych, a
następnie owalnych i jajowatych, silnie wyrastających z ziemi. Odmiany tych grup
(pastewne i pastewno-cukrowe) nie zaleca się uprawiać w rejonach o dłuŜszych okresach
suszy (Pas Wielkich Dolin). Odporniejsze na suszę są głębiej korzeniące się odmiany
cukrowo-pastewne, które moŜna uprawiać równieŜ w rejonie środkowej Polski. Aby wydać
obfity plon burak pastewny potrzebuje 700 mm równomiernie rozłoŜonego opadu.
Odmiany o korzeniach mniej zasobnych w suchą masę i wystających znacznie ponad
powierzchnię (typ pastewny) wymagają gleb wilgotniejszych, mogą to być gleby o płytszej
warstwie ornej. Odmiany buraka cukrowo-pastewnego, o korzeniu bardziej zagłębionym
powinny być uprawiane na glebach głębszych ze względu na zasięg korzeni sorbujących.
Burak rozpoczyna rotację w zmianowaniu, jest uprawiany na oborniku i obficie
nawoŜony nawozami mineralnymi. Pozostawia rolę w wysokiej kulturze i czystą ze względu
na stosowanie intensywnych zabiegów pielęgnacyjnych.
Najczęściej stosowanymi przedplonami, podobnie jak pod burak cukrowy, są rośliny
zboŜowe (pszenica i jęczmień oraz Ŝyto i owies na glebach kompleksu 4).
ZboŜa są dobrymi przedplonami poniewaŜ po ich zbiorze w sierpniu pozostaje duŜo
czasu na staranną uprawę roli i wykonanie prawidłowego zespołu uprawek poŜniwnych. Po
zboŜach moŜna uprawiać fitosanitarne (mątwikobójcze) odmiany roślin międzyplonowych
jak gorczyca biała, rzodkiew oleista czy facelia.
Dobrym przedplonem jest kukurydza jeśli nie stosowano duŜych dawek herbicydów
tiazynowych.
Niewłaściwym przedplonem jest burak cukrowy oraz pozostałe rośliny okopowe
korzeniowe a takŜe rzepak.
NawoŜenie
Plon 10 t korzeni buraka pastewnego z odpowiednią masą liści pobiera ok. 30 kg N, 10 kg
P2O5, 50 kg K2O, 6 kg MgO, 7 kg CaO.
SYSTEMY UPRAWY
Uprawa pod buraki pastewne podobna jak pod
cukrowe (system płuŜny, bezorkowy i siew
bezpośredni)
Podstawowym i najwartościowszym nawozem organicznym jest obornik. Obornika nie
naleŜy stosować wiosną, gdyŜ wykorzystanie składników pokarmowych jest niewielkie,
ponadto powoduje wytworzenie duŜej ilości korzeni rozwidlonych. Źródłem substancji
organicznej są teŜ nawozy zielone. Nawozem organicznym nabierającym ponownie
znaczenia w Polsce jest gnojowica którą powinno się stosować wczesną wiosną. Pod buraka
moŜna stosować równieŜ gnojówkę oraz komposty.
Współczynniki zapotrzebowania
Składniki przyswajalne
bardzo niski
niski
średni
wysoki
P2O5
2,5 - 3,5
2,0 – 2,5
1,1 – 1,5
0,6 – 1,0
K 2O
1,6 – 2,0
1,3 – 1,5
1,0 – 1,2
0,5 – 0,6
MgO
1,6 – 2,0
1,3 – 1,5
1,0 – 1,2
0,5 – 0,6
11
Poziom nawoŜenia azotem zaleŜy od indywidualnej reakcji odmian. Odmiany cukrowopastewne o wysokiej zawartości suchej masy reagują zwyŜką plonów do poziomu nawoŜenia
140-160 kg N/ha. Dawki azotu pod odmiany pastewno-cukrowe i pastewne plenne mogą być
wyŜsze 160-180 kg N/ha. WyŜsze dawki azotu nie powodują juŜ wzrostu plonu, wpływają
natomiast na zmniejszenie zawartości suchej masy.
Na ogół wysiewa się ok. 100 kg N/ha przedsiewnie, a pozostałą część pogłównie po
wykonaniu przerywki w fazie 2-4 liści.
Dawki nawozów fosforowych i potasowych są podobne jak pod burak cukrowy i w
zaleŜności od zasobności gleby wynoszą: 30-110 P2O5 oraz 30-160 K2O.
Materiał siewny i siew
Siew - powinien być moŜliwie najwcześniejszy tak, aby zapewnić roślinom wegetację przez
minimum 180 dni. Przy wyborze terminu siewu naleŜy brać pod uwagę temp. gleby w
warstwie ornej (min. 6o C) i odpowiednią wilgotność gleby. Burak pastewny niezaleŜnie od
odmiany powinien być wysiewany po buraku cukrowym. W Polsce okres siewu przypada
na II i III dekadę kwietnia, a w rejonach o późniejszej wiośnie do końca I dekady maja.
Nasiona otoczkowane powinny być wysiewane wcześniej niŜ nieotoczkowane.
Materiałem siewnym buraka są owoce zwane
kłębkami. Kłębki aktualnie uprawianych odmian
buraka pastewnego są wielonasienne lub genetycznie
jednonasienne. Uszlachetnioną formą materiału
siewnego są kłębki otoczkowane.
Sposób siewu zaleŜy od formy materiału siewnego. Kłębki wielonasienne wysiewa się
wyłącznie siewnikami rzędowymi, a genetycznie jednonasienne moŜna wysiewać siewnikami
precyzyjnymi (podobnie jak cukrowe) . Kłębków wielonasiennych wysiewa się 18-25 kg/ha,
a ilość genetycznie jednonasiennych wysiewanych siewnikami precyzyjnymi w zaleŜności od
MTN, odległości między kłębkami w rzędzie i od rozstawy rzędów wynosi ok. 6 kg/ha
(rozstawa rzędów 50 cm, siew co 6-9 cm).
Warunkiem
dobrych
wschodów
jest
prawidłowe umieszczenie nasion w glebie,
kłębki otoczkowane najlepiej na głębokości 3-5
cm, wielonasienne 2-4 cm, a nieotoczkowane
moŜliwie płytko na głębokości ok. 2-3 cm w
warstwie
gleby
zapewniającej
dobre
podsiąkanie wody.
Odmiany:
odmiana
barwa korzenia
jednokiełkowe
biała
Ŝółtopomarańczowa
czerwona
Ŝółtopomarańczowa
biała
Ŝółta
biała
Ŝółtopomarańczowa
Ŝółta
czerwona
czerwona
Ŝółtopomarańczowa
Ŝółta
wielokiełkowe
Mars Poly
czerwona
Rekord Poly
czerwona
Tytan Poly
Ŝółtopomarańczowa
Ursus
Ŝółta
Ursus Poly
Ŝółta
Zentaur
biała
Zentaur Poly
biała
Agat
Feldherr
Jarko
Jaspis
Jawor
Juta
Kacper
Kosynier
Kyros
Magdalena
Neptun
Solidar
Troya
Tytan Poly
owalny
Ŝółtopomarańczowy
Rekord Poly
walcowaty czerwony
Mars Poly
Korzeń owalny typu
Mamut, czerwony
Ursus Poly
walcowaty Ŝółty
Pielęgnowanie
Od siewu do czasu kiedy liście buraka zakryją glebę upływa ok. 60 dni. NaleŜy zatem
wykonać zbiegi pielęgnacyjne których celem jest poprawa warunków wschodów,
utrzymanie pola w stanie wolnym od chwastów, uformowanie końcowej obsady, oraz walka
z chorobami i szkodnikami.
Neptun
stoŜkowo-owalny,
czerwony
Krakus
owalny,
Ŝółtopomarańczowy
Zentaur Poly
półcukrowy,
owalny biały
Solidar
owalny,
Ŝółtopomarańczowy
Agat
walcowo stoŜkowy,
biały
Gdy kłębki wielonasienne wysiewa się siewnikami rzędowymi wtedy na 1 ha wschodzi
średnio 400-800 tys. roślin. Jeśli nasiona buraka wysiewa się siewnikiem punktowym co 6
cm a rozstawa rzędów wynosi 50 cm wtedy na 1 ha otrzymuje się 333 tys. obsianych
punktów co przy PZW 35-75% pozwoli uzyskać 120-250 tys. wzeszłych roślin, natomiast
przy siewie co 9 cm uzyskujemy 90-130 tys./ha wzeszłych roślin. Przy siewach
rozrzedzonych co 6-9 cm takŜe istnieje konieczność przerzedzania zasiewów gdyŜ
optymalna obsada roślin buraka pastewnego wynosi 75-85 tys. szt./ha.
Za zbyt niską uwaŜa się obsadę ok. 40 tys. roślin na 1 ha, a za średnią 50-60 tys. roślin
Przy duŜej ilości wzeszłych roślin przerywkę poprzedza mechaniczne przerzedzanie
pielnikiem w poprzek rzędów. NoŜe pielnika wycinają rośliny w rzędzie na odcinku 15-18
cm pozostawiając 7-10 cm rzędu z rosnącymi roślinami. Podczas przerywki ręcznej
pozostawia się 1 najsilniejszą roślinę w danym punkcie. W przypadku siewów rzędowych
przerzedzanie powinno być wykonane w fazie 2-4 liści, natomiast przy siewach
rozrzedzonych przerywkę wykonuje się później w fazie 4-6 liści.
12
Uprawa cykorii
• Zwalczanie chwastów, chorób i
szkodników podobne jak w przypadku
buraków cukrowych
Wymagania klimatyczne i glebowe
NawoŜenie
Cykoria jest rośliną dobrze dostosowaną do warunków klimatycznych Polski. Młode
rośliny znoszą krótkotrwałe przymrozki do -4 oC ale wykształcone korzenie są bardzo
wraŜliwe na jesienne przymrozki. Wiosenne chłody wstrzymują wzrost cykorii i powodują
występowanie pośpiechowatości.
Dobre plony korzeni cykorii moŜna uzyskać na glebach odpowiednich dla buraka
cukrowego, jednak częściej uprawia się cykorię na glebach kompleksu Ŝytniego bardzo
dobrego i dobrego.
Na słabszych glebach plonowanie cykorii ogranicza niedostatek wody. Rośliny
wykształcają wtedy korzenie drobne, cienkie i rozgałęzione. Gleby zbyt wilgotne i Ŝyzne
powodują powstawanie tzw. kawern.
Długi okres wegetacji oraz duŜa masa plonu gromadzonego w korzeniach i liściach
powodują, Ŝe cykoria ma duŜe wymagania pokarmowe.
Z plonem 40 t korzeni i odpowiednią ilością liści rośliny pobierają ok. 170 kg N, 52 kg
P2O5 oraz 186 kg K2O i 86 kg CaO.
Cykoria korzystnie reaguje na nawoŜenie obornikiem w ilości 20-30 t na ha.
Uzupełniające nawoŜenie mineralne powinno wtedy wynosić: 60-90 kg N, 60-80 kg P2O5
oraz 110-120 kg K2O, a stosunek N:P:K na glebach zasobnych jak 1:0,4:1,2 a uboŜszych
1:0,7:2,0.
Zbyt duŜe dawki nawozów azotowych i potasowych są przyczyną zmniejszenia liczby
roślin, nie wpływają na wielkość plonu korzeni, obniŜają zawartość inuliny oraz
przyczyniają się do powstawania duŜej ilości kawern.
Siew
Przedplon i uprawa roli
Najlepszymi przedplonami są gatunki które wcześnie się zbiera co umoŜliwia staranną
uprawę roli i wyeliminowanie znacznej ilości chwastów. Dobrym przedplonem są zboŜa
oraz ziemniak i inne okopowe. Nieodpowiednie są gatunki wieloletnie (lucerna, koniczyna)
po których obserwuje się przesuszenie gleby oraz występowanie duŜej ilości szkodników
glebowych.
Uprawa roli jest podobna jak pod inne okopowe.
Pielęgnacja
Okres od siewu do zakrycia międzyrzędzi przez rośliny cykorii trwa 65-75 dni.
Pierwszy zabieg pielęgnacyjny to niszczenie wschodzących chwastów jeszcze przed
wschodami roślin, które w korzystnych warunkach pojawiają się po 8-14 dniach.
Bronowanie naleŜy zastosować juŜ po 5 dniach od siewu nasion i powtarzać kilkakrotnie.
Bronowanie w poprzek rzędów, gdy rośliny są w fazie dwóch listków skutecznie przerzedza
rośliny i ułatwia przerywkę. Po wschodach roślin cykorii chwasty niszczy się w
międzyrzędziach pielnikami.
Przerywkę wykonuje się jak najwcześniej w fazie 2-3 liści, najpóźniej w fazie czterech
liści.
Przy polowej zdolności wschodów 40-50% liczba wzeszłych roślin wynosi ok. 1,0 mln/ha
z czego naleŜy usunąć 750-850 tys.
Przecinkę roślin moŜna wykonać za pomocą pielnika stosowanego w poprzek rzędów.
Odległość noŜy naleŜy tak ustawić aby wycinały rośliny z odcinka 10 cm długości
pozostawiając 5 cm rzędu.
Po przerywce w miarę potrzeby pieli się międzyrzędzia pielnikami lub zwalcza chwasty
chemicznie, aŜ do zakrycia międzyrzędzi
Optymalny termin siewu cykorii przypada na II dekadę kwietnia do I dekady maja.
Najczęściej siew wykonuje się siewnikami rzędowymi, na głębokość 1-1,5 cm wysiewa się 45 kg niełupek najczęściej z balastem, w rozstawie rzędów 35-40 cm. MoŜna stosować siew
pasowo-rzędowy.
Największe plony suchej masy korzeni cykorii uzyskuje się gdy obsada roślin w
końcowym okresie wegetacji wynosi 165-250 tys. /ha.
Odmiany cykorii: Polanowicka i Kujawska
Herbicydy zalecane do zwalczania chwastów dwuliściennych w uprawie cykorii
Preparat
Dawka
Kerb 50 WP
Kerb 500 EC
2-3 kg
2-3 l
Treflan 240 EC
Treflan 480 EC
Triflurotox 250 EC
Triflurotox 480 EC
Sposób i termin stosowania
Przedsiewnie stosować oprysk na powierzchnię pola i
wymieszać z glebą na głębokość 4-6 cm. MoŜna
stosować do 3 dni po siewie.
2,5-3,5 l Przedsiewnie stosować oprysk na powierzchnię pola i
1,25-1,75 l wymieszać z glebą na głębokość 5-10 cm.
2,5-3,5 l
1,25-1,75 l
Pielęgnowanie cykorii ma na celu zwalczanie chorób i szkodników. Groźną chorobą jest
zgorzel siewek powodowana przez róŜne gatunki grzybów. Zapobieganie polega na
zaprawianiu nasion (preparaty jak w uprawie buraka). W okresie wegetacji pojawia się
takŜe mączniak prawdziwy cykorii którego moŜna zwalczać preparatami: Siarkol Ekstra
80 WP w dawce 2,4 kg/ha lub Tiowol 800 SC w dawce 2,0-2,05 l/ha.
Zbiór
Najbardziej rozpowszechnioną metodą zbioru jest ścinanie liści ogławiaczem wraz 1-2
cm główką. Korzenie wyoruje się pługiem bez odkładnicy lub wyorywaczami uŜywanymi do
zbioru buraka cukrowego
13
Wymagania klimatyczne i glebowe
Marchew pastewna
Marchew jest mało wraŜliwa na niskie temperatury w okresie wiosny i jesieni. Reaguje
ujemnie na niedobory wilgoci w okresie kiełkowania nasion, które pobierają 130-180% w
stosunku do swojej masy. W okresie wzrostu jest najodporniejsza ze wszystkich roślin
okopowych nasuszę.
Marchew ma wysokie wymagania co do właściwości fizycznych gleby i stanu jej kultury.
Udaje się najlepiej na glebach kompleksu Ŝytniego bardzo dobrego. Źle rośnie na glebach
zbyt suchych i nadmiernie wilgotnych. Optymalne pH gleby waha się od 5,5 do 6,5
Agrotechnika
Najczęściej przedplonem marchwi są zboŜa, a uprawa roli jest taka sama jak pozostałe
rośliny okopowe korzeniowe.
Marchew ma duŜe potrzeby pokarmowe. Plon 10 t korzeni z odpowiednią masą
liści zawiera 15 - 25 kg N, 5,5 - 8,5 kg P2O5, 70 - 100 kg K2O, 3,5 – 4,5 kg MgO oraz
20-30 CaO.
O wysokości nawoŜenia fosforowego decyduje zasobność w te składniki. Na glebach
zasobnych dawki wynoszą 60 kg P2O5 oraz 80 - 100 kg K2O, a na mniej zasobnych zaleca się
80 – 120 P2O5 oraz 120 - 160 kg K2O. NawoŜenie azotem nie powinno przekraczać 100 kg
N/ha.
Odmiany marchwi:
- Ŝółte: Granum, Lobo,
- czerwona: Krystyna (St. Valery)
Na 1 ha wysiewa się 3-5 kg otartych niełupek. Największe plony korzeni marchwi
uzyskuje się przy rozstawie rzędów 30-35 cm i odległości roślin w rzędzie 10-15 cm co
zapewnia obsada 190 – 334 tys./ha. Mechaniczna pielęgnacja wymusza jednak rozstawę
rzędów 42,5 – 45cm. MoŜna teŜ stosować siew pasowo-rzędowy pozostawiając szersze
międzyrzędzia na koła ciągnika.
Termin siewu w całym kraju przypada na III dekadę marca i I kwietnia. Głębokość
siewu 1 - 1,5 cm.
Marchew zachwaszcza się bardzo łatwo poniewaŜ zakrycie międzyrzędzi następuje
dopiero po ok. 60 dniach. Podstawowym zabiegiem jest niszczenie skorupy glebowej
poprzez bronowanie które niszczy równieŜ chwasty. Po wschodach marchwi stosujemy
spulchnianie międzyrzędzi.
Preparat
Dawka
Sposób i termin stosowania
Treflan 240 EC
Triflurotox 480 EC
3,5-4 l
1,8-2 l
przedsiewnie stosować oprysk na powierzchnię pola i
wymieszać z glebą na głębokość 5-10 cm.
Racer 25 SC
Racer 25 SC+ Afalon 50WP
2-3 l
1,5-2 l + 1 kg
5 dni po siewie
po siewie na 5 dni przed wschodami, po wschodach
w fazie 3-5 liści
Afalon 50 WP
Azogard 50 WP
Gesagard 50 WP
Linurex 50 WP
1,5-2 kg
1,5-3 kg
1,5-3 kg
1,5-2 kg
po wschodach od fazy 3 liści, mogą być stosowane do
10 dni po siewie
Focus Ultra 100 EC
Fusilade Super 125 EC
Gallant Plus 104 EC
1-1, 5 l
2,5-3 l
1-1,25 l
Od fazy 2 liści do końca fazy rozetki marchwi
Pielęgnowanie marchwi ma na celu zwalczanie chorób i szkodników. Groźną chorobą jest
zgorzel siewek powodowana przez róŜne gatunki grzybów. Zapobieganie polega na
zaprawianiu nasion (preparaty jak w uprawie buraka). W okresie wegetacji pojawia się
pstra karłowatość marchwi – choroba wirusowa hamująca wzrost liści.
Groźnym szkodnikiem jest mszyca marchwiowa ondulująca. Znaczne szkody wyrządzają
takŜe larwy połyśnicy marchwianki które Ŝerują w korzeniu drąŜąc w nim kanały.
Przerywkę przeprowadza się gdy rośliny mają 3 – 4 liście właściwe.
Pielęgnację marchwi obecnie upraszcza się dzięki stosowaniu herbicydów.
Zbiór marchwi przeprowadza się w drugiej połowie października poprzez wyoranie korzeni
razem z liśćmi a następnie ogławia się pozostawiając 2 cm ogonki liściowe. Odpowiednia
temp. przechowywania to 0-2 oC i wilgotność 95%.
Wymagania klimatyczne i glebowe
Uprawa brukwi i rzepy ścierniskowej
Brukiew jest rośliną klimatu chłodnego i wilgotnego. Wymagania glebowe brukwi wiąŜą
się z wymaganiami wilgotnościowymi. System korzeniowy brukwi i rzepy ma nieduŜy zasięg
i niewielką zdolność pobierania składników pokarmowych. Korzystny zakres pH waha się
od 5,4 do 7,2. Na glebach kwaśnych brukiew poraŜana jest przez kiłę kapuściana.
Uprawa rzepy równie wymaga duŜych ilości wody. W latach gorących i suchych rzepa
daje małe plony, jej korzenie są drobne i łykowate. Rzepa podobnie jak brukiew znosi
jesienne przymrozki do - 6, - 8 oC. Rzepa nie ma duŜych wymagań glebowych. Pod jej
uprawę nadają się gleby gliniasto-piaszczyste i piaszczysto-gliniaste.
Agrotechnika
Brukiew w praktyce uprawiana jest po zboŜach w plonie głównym, wtórym jak i
międzyplonie ścierniskowym. Nieodpowiednimi przedplonami są rośliny z rodziny
krzyŜowych. Rzepa uprawiana jest w międzyplonie ścierniskowym po wcześnie
schodzących zboŜach, nieodpowiednimi przedplonami są równieŜ rośliny kapustne.
Uprawa roli pod brukiew w plonie głównym jest taka sama jak pod inne rośliny
okopowe. Uprawa roli pod brukiew uprawianą z rozsady oraz rzepę ścierniskową w
międzyplonie ścierniskowym zaleŜy od przedplonu i obejmuje wysiew nawozów
mineralnych, talerzowanie ścierniska lub podorywkę i bronowanie.
14
-
Odmiany:
brukiew: Kaszubska, Nadmorska, Saba
Rzepa ścierniskowa: Rogowska
NajwyŜsze plony korzeni i liści brukwi uprawianej z siewu bezpośredniego i z rozsady
uzyskuje się stosując nawoŜenie mineralne w ilości 180 kg N/ha 72 kg P2O5, 70 - 180 kg
K2O, brukiew korzystnie reaguje na nawoŜenie obornikiem.
NawoŜenie rzepy uprawianej po zboŜach powinno wynosić: 80 kg N/ha, 80 kg P2O5, 120
kg K2O.
Ilość wysiewu brukwi w plonie głównym i siewie bezpośrednim wynosi 2-3 kg nasion na
głębokość 1-1,5 cm. Rozstawa rzędów powinna być podobna jak dla buraka 42-50 cm. W
uprawie z rozsady wielkość rozsadnika powinna wynosić 150-200 m2 a ilość wysiewu 0,6-0,8
kg. Najkorzystniejszy jest siew wczesny do III dekady kwietnia, produkcja rozsady trwa 4-6
tygodni. Brukiew sadzi się w rozstawie 50 x 25 cm.
Siew rzepy wykonuje się na głębokość 1,5 – 2 cm w ilości 3-4 kg i rozstawie rzędów 3035 cm.
Zbiór brukwi i rzepy przeprowadza się ręcznie pod koniec października i na początku
listopada. Korzenie przechowują się źle dlatego powinny być skarmiane bezpośrednio po
zbiorze.
15