Burak cukrowy
advertisement
Burak cukrowy Znaczenie gospodarcze Burak cukrowy jest drugim po trzcinie cukrowej surowcem do produkcji cukru. Obecnie aż 75% cukru na świecie jest otrzymywane właśnie z trzciny cukrowej. Przy przerobie korzeni buraka na cukier uzyskuje się cenne produkty uboczne: melasę i wysłodki. Melasa wykorzystywana jest do produkcji drożdży piekarskich i pastewnych oraz alkoholu. Jest także doskonałą paszą energetyczną, wykorzystywaną do produkcji pasz przemysłowych. Wysłodki świeże są wodniste i ubogie w składniki pokarmowe. Natomiast wysłodki suszone są wartościową paszą stosowaną w żywieniu krów mlecznych, bydła opasowego i owiec. Rozwój jednoetapowego zbioru buraków spowodował, że powszechne stało się przyorywanie liści buraczanych, gdyż są one łatwo ulegającym mineralizacji nawozem organicznym. Szacuje się, że w 10 t liści znajduje się średnio 30 kg azotu, 11 kg fosforu (P205), 63 kg potasu (K20), 8 kg magnezu, 10 kg wapnia, 23 kg sodu oraz wiele cennych mikroelementów: bor, miedź, mangan i cynk. Liście przeznaczane są również do skarmiania bydła. W nielicznych gospodarstwach są skarmiane świeże, a częściej w postaci kiszonki. Kiszonka taka jednak pogarsza jakość mleka jako surowca do produkcji niektórych wyrobów mleczarskich. W związku z rozwojem produkcji biopaliw wzrasta zainteresowanie uprawą buraka jako surowca do wytwarzania bioetanolu. Wynika to z faktu, że produkcja alkoholu z jednostki powierzchni uprawy buraka jest duża, a koszt jednostkowy wytworzenia mały. Niestety, pozyskiwanie surowca jest sezonowe i wiąże się z transportem dużej jego masy. Ponadto kłopotem dla producenta jest znaczna ilość ścieków pozostająca po przerobie. Burak cukrowy jest bardzo dobrą rośliną przedplonową, głównie dla zbóż jarych. Przyorywanie liści po zbiorze buraka spowodowało jednak, że kłopotliwa jest uprawa po nim jęczmienia jarego browarnego, bo azot uwalniający się z liści może pogarszać jakość ziarna. Uprawa buraka cukrowego w UE podlega limitowaniu. Poza tym na rynku światowym od wielu lat jest nadmiar cukru. Dlatego w Polsce powierzchnia uprawy buraka cukrowego systematycznie maleje, co wynika z ograniczania skali produkcji. Wielkość produkcji buraka cukrowego w 2006 r. przedstawiono w tab. W lipcu 2006 r. weszła w życie reforma unijnego rynku cukru, której celem jest zmniejszenie produkcji cukru w UE z 18 do 12 mln t rocznie od roku 2006 do roku 2009. Służyć temu mają: obniżenie cen cukru i skupu buraka, opłaty restrukturyzacyjne, premie za zamykanie cukrowni. Oznacza to, że areał uprawy buraka cukrowego będzie się zmniejszał, a utrzyma się jedynie w dużych gospodarstwach, które będą w stanie produkować dużo i tanio. Produkcja buraka cukrowego w Polsce w 2006 r. Wyszczególnienie Powierzchnia uprawy (tys. ha) 262 Plony (dt/ha) 438 Zbiory (tys. t) 11475 Charakterystyka biologiczna Burak cukrowy (Beta vulgaris ssp. vulgaris var. altissima) jest rośliną dwuletnią z rodziny komosowatych (Chenopodiaceae). W pierwszym roku wegetacji roślina wykształca rozetę liściową i korzeń spichrzowy, a w drugim roku - pęd nasienny i nasiona. Kwiatostanem buraka cukrowego jest kłos. Budowa korzenia buraka cukrowego Przez pierwsze 80 dni od siewu intensywnie rozwijają się liście, a później przez kolejne 80100 dni korzeń spichrzowy, w którym gromadzi się cukier, czyli sacharoza, a rozwój liści powinien być ograniczony. Korzeń spichrzowy składa się z trzech zasadniczych części: głowy, czyli epikotylu (część nadliściowa), szyi, czyli hypokotylu (część podliścieniowa), korzenia właściwego, z wyraźnymi dwiema bruzdami korzeniowymi. Z głowy wyrasta nawet do 60 liści składających się z ogonka i blaszki liściowej. W blaszkach zachodzi przede wszystkim fotosynteza, natomiast ogonki odpowiadają za przekazywanie asymilatów do korzeni. Podczas zbioru głowa wraz z liśćmi jest odcinana. Najwięcej cukru (rys.) znajduje się w części środkowej korzenia właściwego. Prawidłowo wykształcone korzenie spichrzowe powinny mieć kształt klinowaty i masę 500-1000 g. Zarówno korzenie mniejsze, jak i większe są niepożądane, bo zawierają mniej cukru, a więcej związków utrudniających jego wydobycie, nazywanych melasotworami. Rozmieszczenie cukru w korzeniu Niekiedy, pod wpływem silnych wiosennych przymrozków, niektóre rośliny przechodzą jarowizację w I roku i wytwarzają pęd nasienny. Nazywa się je pośpiechami (fot.), a ich obecność na plantacji jest niepożądana. Pośpiech buraka Wymagania klimatyczno-glebowe ■ Woda Mimo że na wyprodukowanie 1 kg suchej masy burak cukrowe potrzebuje tylko 400 kg wody, jego potrzeby wodne są duże, co wynika z wytwarzania obfitego plonu korzeni i liści. Największe zapotrzebowanie na wodę występuje podczas narastania głównej masy plonu, co przypada na lipiec i sierpień. Niedobory wody w tym okresie znacznie obniżają plony korzeni i ich jakość. Natomiast niedobór wody wiosną pogarsza wschody buraka i zwiększa ich nierównomierność. Pożądana dla buraka suma opadów podczas wegetacji wynosi 600 mm. Na nawadnianie burak reaguje zwyżką plonu korzeni. Wynosi ona najczęściej 20-30% w porównaniu z plantacją niedeszczowaną. Nawadnianie należy wykonywać w lipcu i sierpniu. ■ Temperatura Burak nie wymaga wysokich temperatur podczas wegetacji. Najkorzystniejsza dobowa temperatura wynosi 12-16°C. Jest natomiast wrażliwy na wiosenne przymrozki podczas wschodów. Siewki są uszkadzane przy temperaturze poniżej -3°C. Burak pozostający w glebie jest odporny na przymrozki jesienne. Dopiero wykopane i nieprzykryte korzenie są uszkadzane przez ujemną temperaturę. ■ Światło Burak ma duże wymagania świetlne i dlatego niekorzystnie reaguje na zacienienie, które może być spowodowane zbyt dużą obsadą roślin lub zachwaszczeniem. W lata o słonecznym lipcu i sierpniu gromadzi w korzeniach więcej cukru. ■ Gleba Największe plony korzeni i cukru uzyskuje się na glebach najlepszych kompleksów pszennego bardzo dobrego (kompleks 1), pszennego dobrego (kompleks 2) oraz żytniego bardzo dobrego (kompleks 4), zaliczanych do klas I - IIIb. Gleby powinny być strukturalne, żyzne, o uregulowanych stosunkach wodno-powietrznych, zasobne w próchnicę i składniki pokarmowe, o odczynie zbliżonym do obojętnego (pH 6,5-7,0). Odmiany W lutym 2015 r. w Krajowym Rejestrze zarejestrowanych było 106 odmian buraka cukrowego. Są to odmiany di- i triploidalne. Dla plantatorów i cukrowni istotny jest przede wszystkim technologiczny plon cukru (tzw. cukier w worku). Poza tym dla rolnika ważna jest odporność na wytwarzanie pośpiechów, tolerancja lub odporność na choroby (chwościk buraka, rizomania). Najważniejsze cechy rolnicze najlepszych odmian polskich (P) i zagranicznych (Z) przedstawiono w tabeli. Rolnik może wybierać do uprawy odmiany spośród kilkunastu znajdującej się na liście odmian przygotowanej wspólnie przez służby surowcowe cukrowni oraz działający przy niej związek plantatorów. Plonowanie i zawartość cukru w najlepszych odmianach w 2006 r. w badaniach PDO* (COBORU 2007). Odmiana Plon korzeni (dt/ha) Zawartość Plon cukru technologiczny (%) cukru (dt/ha) (Z) Canyon Rh 782 17,0 115,0 (Z) Gesina Rh 739 17,3 112,8 (P)Jagoda Rh 736 17,0 108,2 (Z) Marcepan 701 17,7 108,6 (Z) Ra keta 684 18,1 108,7 (P) Soplica 736 17,6 112,3 (Z) Susanna 742 16,9 108,9 (Z) Torino 722 17,3 108,7 (Z) Traviata 715 17,7 110,4 (Z) Tunika 734 17,4 111,3 (P) Zawisza 729 17,3 108,9 *PDO - Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe sprawdza zachowanie się odmian, które są już zarejestrowane. Rh - deklarowana przez hodowcę odporność lub tolerancja na rizomanię. Agrotechnika Dobór przedplonu Przerwa w uprawie buraka cukrowego na tym samym polu powinna wynosić 4 lata. Jej skrócenie jest niebezpieczne z powodu „wyburaczenia" gleby, czyli namnożenia się szkodliwych chorób i szkodników. Burak najczęściej uprawiany jest po zbożach. W zdecydowanej większości po zbiorze zbóż i przeprowadzeniu uprawy pożniwnej uprawiane są międzyplony ścierniskowe (głównie odmiany mątwikobójczej gorczycy białej). Zboża są dobrym przedplonem dla buraka, gdyż po ich zbiorze pozostaje dużo czasu na staranną uprawę jesienną. Nieodpowiednim przedplonem dla buraka jest ziemniak, który pozostawia glebę nadmiernie rozpyloną, co ułatwia wiosną jej zaskorupianie się i może powodować występowanie zgorzeli siewek. Większe jest także zagrożenie ze strony drutowców, co jest szczególnie niebezpieczne przy powszechnych siewach punktowych buraka. Złymi przedplonami dla buraka są także rośliny strączkowe, np. bobik, ze względu na występowanie szkodników glebowych niszczących siewki buraka, oraz rośliny z rodziny kapustnych, np. rzepak, który jest, podobnie jak burak, rośliną żywicielską dla mątwika. Uprawa roli Ponieważ burak cukrowy najczęściej jest uprawiany po zbożach, więc po ich zbiorze wykonuje się uprawę pożniwną. Obecnie coraz częściej rezygnuje się z wykonywania tradycyjnej podorywki i bronowania na rzecz stosowania agregatów (gruberów) ścierniskowych. Agregaty takie intensywnie mieszają resztki pożniwne z glebą, co przyspiesza ich rozkład. W wypadku gdy odczyn gleby jest zbyt kwaśny, na ściernisko rozsiewa się wapno nawozowe i dokładnie miesza z glebą. Dawki nawozów wapniowych powinny być zgodne z zaleceniami stacji chemiczno-rolniczej. Przewapnowanie jest bowiem równie niekorzystne jak zakwaszenie gleby. W razie niedoboru magnezu w glebie należy zastosować nawozy wapniowe zawierające ten składnik, ponieważ jest to najtańszy sposób jego uzupełnienia. Obecnie odchodzi się do wapnowania wykonywanego raz na cztery lata, na rzecz częstszego, ale przeprowadzonego mniejszymi dawkami nawozów wapniowych. Coraz częściej jako nawóz organiczny stosuje się także słomę. Przed jej wymieszaniem z glebą należy rozsiać nawóz azotowy w dawce 10 kg N na 1 t słomę. Słoma powinna być dokładnie pocięta i rozrzucona przed przykryciem. Obecnie powszechnie uprawia się międzyplony ścierniskowe. Przed uprawą ścierniska i siewem należy pamiętać o wysianiu nawozów fosforowych i potasowych w dawkach zalecanych dla buraka. Orkę przedzimową należy wykonać do końca października, bo w listopadzie zwykle jest zbyt mokro. Najlepiej jest ją wykonać za pomocą pługa obracalnego lub wahadłowego, który pozostawi pole wyrównane. Jeśli powierzchnia pola po orce jest bardzo nierówna, należy ją jeszcze przed zimą, podczas suchej pogody, wyrównać agregatem uprawowym. Tylko w ten sposób wiosną można zapewnić wszystkim nasionom jednakowe warunki do kiełkowania i wschodów. Przed orką należy rozrzucić obornik, rozsiać nawozy fosforowopotasowe i ewentualnie rozdrobnić międzyplony ścierniskowe. W wypadku gdy przedplonem jest kukurydza, szczególnie uprawiana na ziarno, należy pamiętać o rozsianiu nawozów azotowych (10 kg N na 1 t słomy) przed przyoraniem. Dobrze jest zastosować do pługa przed- płużek, który ułatwia przykrycie słomy. Uprawę wiosenną pod buraki należy zaczynać najwcześniej jak to tylko możliwe. Po wysianiu nawozów azotowych i ewentualnie fosforowo-potasowych (o ile nie zastosowano ich jesienią) miesza się je z glebą za pomocą agregatu uprawowego, składającego się z kultywatora i wału strunowego. Jeśli na zimę pozostawiono międzyplon jako mulcz, to wiosną trzeba pole uprawić agregatem aktywnym. Nawożenie ■ Potrzeby pokarmowe Burak cukrowy ma duże potrzeby pokarmowe, szczególnie względem azotu i potasu. Aby wytworzyć plon 40 t/ha korzeni z odpowiednią masą liści, burak musi pobrać 200 kg N, 80 kg P205, 320 kg K20, 104 kg Na2O, 60 kg MgO i 92 kg CaO. Intensywne pobieranie składników pokarmowych rozpoczyna się po 60 dniach od siewu. W okresie największych przyrostów masy, czyli w lipcu i w sierpniu, burak pobiera 3/4 azotu, fosforu i potasu niezbędnego w 1. roku wegetacji. Azot decyduje o wielkości korzeni. Nadmiar tego składnika sprzyja wytwarzaniu nadmiernej masy liści przy jednoczesnym obniżeniu zawartości cukru w korzeniach. Fosfor bierze udział w przemianach węglowodanów i korzystnie wpływa na nagromadzanie cukru. Potas reguluje gospodarkę wodną rośliny i zwiększa ich odporność na suszę i choroby. Wpływa też na sprawniejsze odprowadzanie asymilatów z liści do korzeni. Wapń decyduje o jakości i wysokości plonu korzeni. Magnez jest składnikiem chlorofilu i bierze udział w procesie fotosyntezy. Bor jest dla buraka najważniejszym mikroelementem. Jego niedobór objawia się zgorzelą liści sercowych. Azot i potas pochodzące z nawozów mineralnych wykorzystywane są przez buraki w 6070%, a fosfor w 25-30%. ■ Nawożenie nawozami naturalnymi i organicznymi Nawozy organiczne wpływają na zawartość węgla organicznego w glebie i wyrównują w dużym stopniu niedobory niektórych składników pokarmowych. Ze względu na długi okres wegetacji burak cukrowy należy do roślin uprawnych najlepiej wykorzystujących składniki pokarmowe znajdujące się w nawozach organicznych. Najlepszym nawozem jest obornik. Nie wolno stosować obornika słomiastego, powinien on być dobrze rozłożony. Nawóz ten rozrzuca się przed orką przedzimową w dawce nie większej niż 30 t/ha, bo zgodnie z ustawą o nawozach i nawożeniu, w nawozach organicznych nie wolno wnosić więcej niż 170 kg N/ha rocznie. Tymczasem obornik zawiera przeciętnie 0,5% N. Obornik należy przyorać najlepiej w tym samym dniu, w którym został wywieziony, a najpóźniej następnego dnia. Przyrost plonu korzeni wynosi ok. 130 kg na 1 tonę obornika. Działanie obornika trwa przez trzy lata. W pierwszym roku burak wykorzystuje 30% N, 40% P 205 i 70% K20 zawartych w tym nawozie. Obornika nie wolno stosować wiosną, bo powoduje to przesuszenie gleby podczas jego przykrycia i znacznie opóźnia siew. Pod buraki można stosować także gnojowicę. Jest to nawóz przede wszystkim azotowopotasowy. Dlatego przy jego stosowaniu należy uzupełniać fosfor, wykorzystując nawozy mineralne. Gnojowicę rozlewa się albo jesienią na nieobsianą glebę, albo po siewie w międzyrzędzia do końca maja. Aby ograniczyć straty azotu przez ulatnianie się amoniaku, należy gnojowicę wywozić na pole w dni pochmurne i dżdżyste beczkowozem wyposażonym w odpowiednie końcówki. Coraz częściej po zbiorze zbóż, będących przedplonem dla buraka cukrowego, uprawia się międzyplony ścierniskowe: gorczycę białą, rzodkiew oleistą, facelię. Uzyskuje się z nich od 10 do 40 t/ha zielonej masy. Ocenia się, że przy plonie 30 t/ha zielonej masy wnosi się do gleby 70 kg N, 30 kg P2O5, 130 kg K2O i 15 kg MgO. Pod wpływem tych nawozów plony buraka cukrowego wzrastają o 2,4 t/ha w stosunku do nawożenia obornikiem. Poza tym uprawa odmian mątwikobójczych gorczycy białej i rzodkwi oleistej przyczynia się do znacznego ograniczenia liczebności mątwika w glebie. ■ Nawożenie nawozami mineralnymi Nawożenie nawozami mineralnymi w bardzo dużym stopniu decyduje o wysokości plonu i jakości surowca. Powinno być jednak racjonalne. Stosunek N: P: K powinien wynosić 1,0: 0,8: 1,2. Wysokość dawek nawozów powinna być uzależniona od zasobności gleby w składniki pokarmowe i wielkości oczekiwanego plonu. Pod uwagę powinien być brany także fakt stosowania nawozów organicznych. Przy ustalaniu dawek nawozów najlepiej jest opierać się na zaleceniach stacji chemicznorolniczych, opracowanych na podstawie analizy próbek gleby. Azot. Po zbożach i przy nawożeniu obornikiem stosuje się do 120 N kg/ha. Dawki azotu do 100 kg/ha stosuje się w całości przed siewem. Większe dawki należy podzielić: 2/3 przed siewem, a 1/3 w fazie 2-4 par liści. Zbyt duże przedsiewne dawki azotu mogą pogorszyć kiełkowanie buraków. Zmniejszy się wówczas obsada roślin, a tym samym zwiększy ilość azotu dostępnego dla pozostałych roślin. Do stosowania przedsiewnego najodpowiedniejsze są nawozy saletrzane (saletra wapniowo-magnezowa i saletrzak magnezowy) oraz saletrzano-amonowe (saletra amonowa). Pod buraki przedsiewnie nie wolno stosować siarczanu amonu (zakwasza glebę) i mocznika, który może pogarszać wschody buraków, zwłaszcza jeżeli również przedsiewnie stosuje się herbicydy. Zbyt późne pogłówne zastosowanie azotu działa niekorzystnie na plon korzeni i jego jakość, gdyż powoduje wydłużenie okresu przyrostu liści przy jednoczesnym zmniejszeniu plonu korzeni. Azot pogłównie stosuje się w nawozach łatwo i szybko przyswajalnych przez rośliny (saletra amonowa, wapniowa lub potasowa). Podczas chłodnej wiosny dobre efekty daje rzędowe nawożenie fosforanem amonu podczas siewu. Fosfor. Dawki fosforu zależą od zasobności gleby i wynoszą 80-130 kg P205/ha. Na glebach o odczynie zasadowym powinny być stosowane superfosfaty, które zawierają łatwo przyswajalny fosfor. Stosowanie nawozów fosforowych zawierających ten pierwiastek w związku wolniej działającym, może spowodować jego unieruchomienie, a tym samym niedostępność dla roślin. Nawozy fosforowe powinny być stosowane przede wszystkim jesienią przed orką przedzimową. Potas. Dawki potasu wynoszą 140-180 kg K20/ha i zależą przede wszystkim od zasobności gleby oraz oczekiwanego plonu. Rośliny odczuwające niedobór potasu są bardzo wrażliwe na suszę. Niebezpieczne są także zbyt duże dawki nawozów potasowych, bo powodują one nadmierną zawartość jonów K+ w korzeniu, co utrudnia późniejszą krystalizację cukru w cukrowni. Nawozy potasowe, podobnie jak fosforowe, powinny być stosowane przede wszystkim jesienią. Ostatnio coraz częściej stosuje się przygotowane specjalnie dla buraka cukrowego nawozy wieloskładnikowe, np. Lubofos pod buraki, Lubofoska pod buraki, Power 14-8-14 Beta. Siew ■ Materiał siewny Materiałem siewnym buraka cukrowego są jednonasienne owoce, zwane kłębkami. Owoce te przed wysiewem są poddawane otoczkowaniu (fotografia). Otoczkowane nasiona buraka cukrowego Zabieg ten polega na pokryciu kłębków otoczką zawierającą specjalną masę wypełniającą, składniki pokarmowe, fungicydy, a coraz częściej także insektycydy. Wcześniej kłębki są ocierane. Skład i sposób przygotowania otoczki jest jedną z najpilniej strzeżonych tajemnic firm hodowlano-nasiennych. Poza ochroną przed chorobami i szkodnikami atakującymi młode siewki buraka podczas kiełkowania, otoczkowanie nadaje wszystkim nasionom jednakową wielkość, co jest ważne przy siewie punktowym. Dostępne obecnie nasiona otoczkowane mają średnicę (kalibraż) 3,5-4,75 mm. Otoczki różnią się kolorami. Każda firma hodowlano- nasienna ma swój zastrzeżony kolor otoczki, np. niemiecka firma KWS pomarańczowy, a Kutnowska Hodowla Buraka Cukrowego - różowy. Bardzo ważną cechą nasion buraka jest laboratoryjna zdolność kiełkowania (LZK) oceniana po 4 i 10 dniach oraz połowa zdolność wschodów (PZW) określana na polu po 21 i 28 dniach od siewu. Laboratoryjna zdolność kiełkowania liczona po 10 dniach najczęściej jest bliska 100%. Polowa zdolność wschodów jest porównaniem ilości wzeszłych roślin z ilością wysianych nasion i jest wyrażona w procentach. W przypadku prawidłowej uprawy przedsiewnej i wczesnego siewu polowa zdolność wschodów wynosi ponad 80%. ■ Termin i sposób siewu Ponieważ nowe odmiany buraka są odporne na wytwarzanie pośpiechów, siew powinien być przeprowadzony możliwie jak najwcześniej. W ostatnich latach jest to nawet 3. dekada marca, choć zwykle przypada na 1. dekadę kwietnia. Termin siewu decyduje o długości wegetacji, która powinna wynosić co najmniej 180 dni, aby plon cukru był wysoki. Przy wcześniejszym siewie, rośliny szybciej wytwarzają liście, a tym samym lepiej mogą wykorzystać energię słoneczną docierającą do powierzchni pola. Opóźnienie terminu siewu negatywnie wpływa na plon korzeni i cukru. Efekty opóźnionego siewu buraka Podczas siewu gleba na głębokości 10 cm powinna być ogrzana do 6°C. Odpowiada to okresowi miedzy 8. a 10. dniem po rozwinięciu się liści agrestu, a przed zakwitnięciem czereśni. Nasiona buraka plantatorzy otrzymują z cukrowni. Są one sprzedawane w opakowaniach zawierających po 100 tys. nasion w tzw. jednostkach siewnych. Na hektar wysiewa się 1,2 jednostki siewnej. Obecnie stosuje się tzw. siew docelowy buraka, czyli bez konieczności stosowania przerywki. W momencie siewu ustala się już końcową obsadę roślin, która powinna wynosić ok. 100 tys. szt/ha, jeśli się uwzględni 10-15% ubytków roślin podczas wegetacji. Rozstaw rzędów wynosi 45 lub 50 cm. Nasiona wysiewa się najczęściej w rzędzie co 18 cm, można także rzadziej - co 21, a nawet co 24 cm. Zależy to przede wszystkim od jakości przygotowania przedsiewnego gleby. Rzadszy siew może być ryzykowny na glebach cięższych, skłonnych do zaskorupiania się po ulewnych opadach. Głębokość siewu nasion wynosi od 2 (gleby cięższe, wczesny siew) do 4 cm (gleby lżejsze, siew późny). Coraz częściej na dużych plantacjach pozostawia się, podobnie jak w uprawie zbóż, ścieżki przejazdowe, czyli nieobsiane rzędy. Wynika to z konieczności wielokrotnego wykonywania oprysków przeciwko chorobom i szkodnikom, a także dolistnego dokarmiania buraka podczas wegetacji. Do wysiewu nasion otoczkowanych najlepiej jest używać siewników mechanicznych. Są one prostsze w budowie, lżejsze i tańsze od siewników pneumatycznych oraz przewyższają je jakością pracy. Dotyczy to szczególnie siewników mechanicznych, w których zastosowano wewnętrzne napełnianie komórek tarczy wysiewającej. ■ Zabiegi pielęgnacyjne Bezpośrednio po wschodach buraków należy przeprowadzić ich ocenę. Wielkość oraz równomierność decydują bowiem o uzyskaniu dobrze zagęszczonej i wyrównanej plantacji. Jest to podstawa wysokich plonów oraz małych strat podczas zbioru. Niekiedy na plantacjach buraków cukrowych trzeba dokonywać przesiewów, czyli ponownego siewu buraka. Muszą one być wykonane w miarę szybko, by straty spowodowane opóźnieniem i skróceniem okresu wegetacji były jak najmniejsze. Rolnik, który myśli o likwidacji plantacji buraków i wykonaniu przesiewu, musi powiadomić jak najszybciej służby surowcowe cukrowni. Warto sprawdzić, czy w glebie są jeszcze nasiona buraków zdolne do skiełkowania, bo wtedy lepiej pozostawić plantację. Przy przesiewach trzeba brać pod uwagę możliwość dalszego zmniejszenia obsady roślin powodowanej przez zaskorupienie gleby. Przy równomiernym rozmieszczeniu buraków plantację można pozostawić, gdy na początku maja na 1 m2 znajdują się co najmniej 3 rośliny (30 tys. szt/ha). Termin wykonania przesiewu nie może przekraczać drugiej dekady maja. Plantacje pochodzące z przesiewów trzeba przeznaczać do jak najpóźniejszych zbiorów, aby okres wegetacji wynosił co najmniej 160 dni. Chwasty i ich zwalczanie Chwasty konkurują z burakiem o wodę, składniki pokarmowe oraz światło, zmniejszając plon korzeni i cukru. Utrudniają także przeprowadzenie zbioru. Niszczenie chwastów jest szczególnie ważne ze względu na punktowy siew buraka. Charakterystyki poszczególnych gatunków chwastów można znaleźć w atlasach chwastów wydanych przez firmy chemiczne oraz w Internecie. Chwasty zwalczane są obecnie wyłącznie chemicznie za pomocą herbicydów. Niekiedy jednak trzeba je usuwać ręcznie. Herbicydy do niedawna były stosowane przed siewem buraków, tuż po siewie i na wschodzące chwasty. Obecnie zrezygnowano z oprysków przedsiewnych (doglebowych), a stosuje się dwu-, a nawet trzykrotny oprysk na wschodzące chwasty. Preparatów zarejestrowanych do stosowania w uprawie buraka jest bardzo dużo (ok. 200 w 2007 r.). Przykładowe mieszanki herbicydów przedstawiono w tabeli. Należy pamiętać, aby zabiegi przeprowadzać zawsze zgodnie z zaleceniami zawartymi na etykiecie preparatu. Przykładowe mieszanki herbicydów do odchwaszczania buraka cukrowego (I0R 2006). Herbicydy i ich Dawki preparatów Uwagi mieszanki (kg/l/ha) Betanal 160 EC + Mieszanki do zwalczania 1,5 + 0,6 Agil 100 EC chwastów jedno- i dwuliściennych w trzech Betanal 160 EC + Flirt zabiegach. Podczas oprysku 460 SC + Focus Ultra 1,5 + 2 + 1 chwasty powinny znajdować się 100 EC w fazie liściem do początku Betanal 160 EC + 2+1 pierwszego liści właściwego, Pantera 040 EC jednoroczne chwasty Betanal AM 11 160 jednoliścienne w fazie 2-4 liści. EC + Flirt 460 SC + 2+2+1 Mieszankę z graminicydem Focus Ultra 100 EC należy stosować w 2. lub 3. Betanal ELite 274 EC 1 + 0,6 zabiegu, pod warunkiem, że + Galant Plus 104 EC burak wykształcił całkowicie 2 Betanal Progress 274 1 + 05 liście właściwe. 0F + Perenal 104 EC 1. zabieg - w momencie ukazania Safari 50 WG + się pierwszych chwastów, 2. i 3. 0,03 + 1 Pantera 040 EC w odstępach 5-10 dni. Szczególnym zagrożeniem na plantacjach są burakochwasty, czyli mieszańce dzikiego jednorocznego podgatunku buraka nadmorskiego (Beta maritima) z burakiem cukrowym. Zachwaszczają one pole na wiele lat. Jedynym skutecznym sposobem ich zwalczania jest ręczne wyrywanie i usuwanie z plantacji. Choroby i ich zwalczanie Burak cukrowy atakowany jest przede wszystkim przez choroby grzybowe, a w mniejszym stopniu przez wirusowe. Choroby korzeni i liści powodowane przez bakterie są bardzo rzadkie. ■ Choroby grzybowe Zgorzel siewek jest wywoływana przez kilka grzybów. Już w kilka godzin po rozpoczęciu kiełkowania rozwijające się zarodki mogą być atakowane przez grzyby. Wtedy dochodzi do tzw. zgorzeli przedwschodowej. W późniejszym czasie inne grzyby atakują rozwijające się siewki. Silnie porażone rośliny zamierają, a słabiej wolniej rosną. Przy dużym nasileniu choroby konieczne może być nawet zlikwidowanie plantacji. Zwalczanie: zaprawianie nasion fungicydami podczas otoczkowania, właściwa agrotechnika, wczesny siew w dobrze uprawioną i nieprzesuszoną glebę, prawidłowe nawożenie, właściwy płodozmian (najlepszy przed- plon to pszenica). Chwościk buraka (fot.) jest najgroźniejszą chorobą liści. Objawami porażenia są małe, brunatne plamki o średnicy 2-4 mm otoczone czerwoną obwódką. Pojawiają się początkowo na liściach najstarszych, potem na coraz młodszych. Wraz z rozwojem tej choroby obwódki brunatnieją, plamki łączą się, a liście zasychają. Roślina odtwarza liście kosztem gromadzonego w korzeniu cukru. W wyniku tego masa korzeni przestaje przyrastać i następują znaczne straty cukru. Plantacja buraka zaatakowana chwościkiem buraka Zwalczanie: staranne przyorywanie liści buraka po zbiorze, unikanie uprawy buraka po buraku oraz w sąsiedztwie, stosowanie odmian odpornych lub tolerancyjnych na tę chorobę, stosowanie fungicydów podczas wegetacji (tab.). Przykładowe fungicydy do zwalczania chwościka buraka (IOR 2006). Fungicydy Alert 375 SC Antracol 70 WG Duett 250 SC Dawki preparatów Uwagi (kg, l/ha) 1 Opryskiwać w momencie 0,9 wystąpienia pierwszych objawów choroby, następne 0,8 Horizon 250 EW Karben 500 SC Sarfun 500 EC Topsin M 500 SC 0,8 0,4 0,4 1,2 zabiegi w miarę co 7-10 dni Brunatna plamistość liści objawia się plamami, które są większe niż w wypadku chwościka buraka (do 10 mm średnicy), mają mniej regularny kształt, pozbawione są obwódki. Silnie porażone liście zasychają. Choroba ta rzadko powoduje poważne straty, a na plantacji występuje miejscowo. Zwalczanie: stosowanie fungicydów podczas wegetacji. Mączniak prawdziwy buraka ostatnio nie stanowi poważnego zagrożenia. Jednak gdy opanuje całą plantację może być powodem znacznych start plonu cukru. Objawami są początkowo pojedyncze, białe naloty na najstarszych liściach. Z czasem pokrywają one równomiernie całą powierzchnię liści, a grzyb poraża coraz to młodsze liście, aż do liści sercowych włącznie. Zwalczanie: stosowanie fungicydów podczas wegetacji. Zgnilizny korzeni są powodowane przez różne grzyby. Porażenie może nawet zacząć się pod koniec czerwca. Z czasem korzenie zaczynają gnić. Zgnilizny występują przede wszystkim na glebach o wadliwej strukturze, silnie zbitych, zaskorupionych, o zakłóconych stosunkach wodno-powietrznych, z podeszwą płużną. Chorobie sprzyja wysoka wilgotność i wysoka temperatura gleby. Zwalczanie: uprawa międzyplonów ścierniskowych, głęboszowanie, stosowanie odmian o podwyższonej odporności na grzyb Rizoctonia solani (jeden z patogenów powodujący zgniliznę), niszczenie zaskorupienia gleby w razie wystąpienia objawów choroby, dolistne dokarmianie zaatakowanych roślin makro- i mikroelementami. Brak jest chemicznych metod zwalczania zgnilizn korzeni. Zgnilizny kopcowe to nowe zagrożenie wynikające z konieczności składowania korzeni przed ich odstawieniem do cukrowni. Wiele gatunków grzybów atakuje przede wszystkim korzenie uszkodzone, źle ogłowione i przemarznięte. Zwalczanie: prawidłowe formowanie pryzmy, okrywanie włókniną, prawidłowy zbiór buraka, unikanie składowania korzeni uszkodzonych przez szkodniki i porażonych przez zgnilizny. ■ Choroby wirusowe Rizomania jest najgroźniejszą chorobą wirusową. Nosicielem wirusa jest grzyb bytujący w glebie, co uniemożliwia chemiczne zwalczanie choroby. Jedynym specyficznym objawem tej choroby jest żółknięcie nerwów na blaszkach liściowych. Aby potwierdzić wystąpienie choroby, konieczne jest wykonanie testu ELISA. Silne porażenie roślin przez rizomanię może powodować utratę nawet połowy plonu korzeni, a także znaczne obniżenie zawartości cukru. Zwalczanie: uprawa odmian tolerancyjnych lub odpornych. Mozaika wirusowa jest przenoszona głównie przez mszycę brzoskwiniowoziemniaczaną. Powoduje rozjaśnienie nerwów liści oraz charakterystyczne, chlorotyczne plamy na blaszkach liściowych. Początkowo objawy obserwowane są na liściach sercowych, a potem na liściach starszych. Zwalczanie: niszczenie chemiczne nosicieli, czyli mszyc. Żółtaczka łagodna przenoszona jest przez mszycę brzoskwiniowo- ziemniaczaną i burakową. Odznacza się żółtopomarańczowym zabarwieniem liści, które początkowo pojawia się na wierzchołkach liści, a potem obejmuje kolejne części blaszki. Zwalczanie: niszczenie chemiczne nosicieli, czyli mszyc. Żółtaczka nekrotyczna przenoszona jest przez mszycę brzoskwinio- woziemniaczaną i burakową. Objawia się cytrynowym zabarwieniem blaszki liściowej pomiędzy nerwami z czerwonymi lub brązowymi plamkami. Porażone liście są zgrubiałe, kruche i charakterystycznie „trzeszczą" przy zgniataniu. Zwalczanie: niszczenie chemiczne nosicieli, czyli mszyc. Fotografie chorób można znaleźć w atlasach wydanych przez firmy chemiczne oraz Internecie. Szkodniki i ich zwalczanie Straty w plonie buraka cukrowego na skutek żerowania szkodników mogą wynosić 1030%. Najgroźniejsze są te, które występują we wczesnych fazach rozwojowych buraka. Do szkodników najgroźniejszych należą: pędraki i rolnice, a do groźnych: błyszczka jarzynówka, drobnica burakowa, drutowce, koziułkowate, mszyce, nicienie, omarlice, pchełki, płaszczyniec burakowy, ryjkowcowate, skoczogonki, śmietki i tarczyk mgławy. Fotografie szkodników można znaleźć w atlasach wydanych przez firmy chemiczne oraz Internecie Przykłady preparatów do zwalczania szkodników buraka cukrowego przedstawiono w tabeli. Niektóre preparaty do chemicznego zwalczania szkodników w uprawie buraka cukrowego (IOR 2006). Szkodnik Nazwa preparatu Błyszczka jarzynówka Sumi-Alpha 050 EC 0,4 Cruiser 70 WS 0,06 Gaucho 70 WS Fastac 100 EC Karate 025 EC 0,13 0,15 0,35 Cruiser 70 WS 0,06 Gaucho 70 WS 0,13 Dursban 480 EC 1,5 Pyrinex 480 EC 1,5 Cruiser 70 WS 0,06 Gaucho 70 WS Fastac 100 EC Karate 025 EC 0,13 0,15 0,35 Drobnica burakowa Drutowce Koziułkowate larwy Mątwik burakowy Mszyca trzmielinowoburakowa Pchełka burakowa Pędraki Sinocin AL Dawka (kg,l/ha) 2 Vydate 240 SL 20 Cruiser 70 WS Gaucho 70 WS 0,06 0,13 Bi 58 Nowy Nurelle D 550 EC 0,8 0,5 Cruiser 70 WS 0,06 Gaucho 70 WS 0,13 Nurelle D 550 EC 0,5 Pyrinex 480 EC 1,3 Gaucho 70 WS 0,13 Montur 190 FS 0,10 Uwagi zabieg wykonać w okresie żerowania młodych gąsienic (koniec czerwca do połowy sierpnia) dawki zapraw podano w kg na jednostkę siewną nasion; zaprawiać nasiona przed siewem opryskiwać całą powierzchnię pola po 3-4 dniach od siewu dawki zapraw podano w kg na jednostkę siewną nasion; zaprawiać nasiona przed siewem opryskiwać glebę pasowo aplikatorem lub specjalnym opryskiwaczem dawki zapraw podano w kg na jednostkę siewną nasion; zaprawiać nasiona przed siewem opryskiwać całą powierzchnię pola po 3-4 dniach od siewu opryskiwać glebę bezpośrednio po siewie; stosować 1000 l wody na ha - zabieg grubokroplisty opryskiwać nie wcześniej niż od fazy 1-2 liści właściwych buraka dawki zapraw podano w kg na jednostkę siewną nasion; zaprawiać nasiona przed siewem opryskiwać według sygnalizacji w okresie nalotu form uskrzydlonych; następne zabiegi w razie potrzeby dawki zapraw podano w kg na jednostkę siewną nasion; zaprawiać nasiona przed siewem opryskiwać w okresie pojawienia się pierwszych chrząszczy lub pierwszych uszkodzeń dawki zapraw podano w kg na jednostkę siewną nasion; zaprawiać nasiona przed siewem Dursban 480 EC 2 Pyrinex 480 EC 2 Decis 2,5 EC 0,40 Pyrinex 480 EC 1,3 Gaucho 70 WS 0,13 Montur 190 FS 0,10 Fastac 100 EC 0,15 Karate 025 EC 0,35 Cruiser 70 WS 0,6 Płaszczyniec burakowy Rolnice Skoczogonki Śmietka ćwiklanka, śmietka burakowa opryskiwać całą powierzchnię pola na 3-4 dni przed siewem buraka; następnie wymieszać z glebą przez zabronowanie. opryskiwać tylko na sygnał służby ochrony roślin w ustalonym przez nią terminie; zwalczanie prowadzić w rejonach, w których w roku poprzednim stwierdzono występowanie kędzierzawki płaszczyńcowej dawki zapraw podano w kg na jednostkę siewną nasion; zaprawiać nasiona przed siewem opryskiwać według sygnalizacji, gdy gąsienice znajdują się we wczesnych stadiach rozwojowych dawki zapraw podano w kg na jednostkę siewną nasion; Montur Forte 230 FS Decis 2,5 EC Karate 025 EC 0,1 zaprawiać nasiona przed siewem 0,4 0,35 Cruiser 70 WS 0,6 opryskiwać całą powierzchnię pola po 3-4 dniach od siewu dawki zapraw podano w kg na jednostkę siewną nasion; Montur Forte 230 FS 0,1 Bi 58 Nowy 0,8 Nurelle D 550 EC 0,75 Tarczyk mgławy Furadan 5 GR 15 zaprawiać nasiona przed siewem opryskiwać według sygnalizacji, w okresie wylęgania się larw pierwszego pokolenia; powtarzać w miarę potrzeby stosować przy użyciu aplikatora w czasie wysiewu nasion; liści nie wolno przeznaczać na paszę przed upływem 5 miesięcy. Oprócz walki chemicznej trzeba także stosować wiele zabiegów agrotechnicznych, które ograniczają zagrożenie ze strony szkodników (tabela). Agrotechniczne metody ochrony buraka cukrowego przed szkodnikami. Szkodnik Błyszczka jarzynówka Drobnica burakowa Drutowce Mszyce Metody ochrony wczesna i głęboka orka jesienna, wiosenne zwalczanie chwastów komosowatych usuwanie resztek buraków z pola, zwiększenie gęstości siewu, siew niezbyt głęboki terminowe wykonywanie podorywek i orek, wczesny i gęstszy siew niszczenie chwastów (głównie komosowatych), zbilansowane nawożenie (nadmiar azotu sprzyja rozwojowi mszyc) intensywna melioracja plantacji, głęboka podorywka Koziułkowate i orka przedzimowa, nie uprawiać buraka po zaoranych łąkach prawidłowy płodozmian, co najmniej 4-letnia przerwa w uprawie buraka na danym polu, izolacja przestrzenna od roślin kapustnych, uprawa Mątwik mątwikobójczych odmian gorczycy lub facelii w międzyplonach ścierniskowych, zaniechanie uprawy rzepaku drenowanie pól, wapnowanie, wczesny siew, Omarlice prawidłowe nawożenie, zwalczanie chwastów komosowatych, unikanie uproszczeń uprawowych Pchetka wczesny i niezbyt głęboki siew, zwalczanie burakowa chwastów komosowatych podorywki, talerzowanie, orka, niszczenie Pędraki chwastów, wcześniejszy i gęstszy siew terminowe wykonywanie podorywek i orek, izolacja przestrzenna od roślin kapustnych i ziemniaków, Rolnice wczesny siew, zwalczanie chwastów, zwiększenie normy wysiewu, intensywniejsze nawożenie mineralne Ryjkowcowat wczesna jesienna orka, spulchnianie międzyrzędzi w e okresie wegetacji unikanie bardzo wczesnych siewów, ograniczenie przyorywania słomy, utrzymywanie prawidłowych Skoczogonki stosunków wodnych w glebie, częste spulchnianie gleby, pozostawianie chwastów jako „paszy odciągającej" wczesny siew, prawidłowa uprawa roli, Śmietki zbilansowane nawożenie, częste spulchnianie międzyrzędzi, niszczenie chwastów komosowatych Tarczyk niszczenie chwastów komosowatych na plantacji i w mgławy jej pobliżu Jednoczesne stosowanie środków ochrony roślin i nawozów mineralnych umożliwia ograniczenie ilości przejazdów i zmniejsza straty spowodowane ugniataniem gleby i roślin. Można także szybko wykonać zabiegi podczas spiętrzenia prac. Ponadto zastosowanie niektórych preparatów łącznie z nawozami dolistnymi zwiększa ich skuteczność oraz przedłuża okres ich działania. Zwyżkę plonu korzeni spowodowaną łącznym stosowaniem agrochemikaliów szacuje się na 0,2-1 t/ha. Jednak zabieg ten zawsze wiąże się z ryzykiem uszkodzenia roślin. W uprawie buraka cukrowego łącznie można stosować: insektycydy (np. Bi 58 Nowy) + mikronawóz (np. Insol 4), fungicydy (np. Alert 375 SC) + mikronawóz (np. Ekolist Standard), insektycydy (np. Decis 2,5 EC) + fungicyd (Dithane M-45 80 WP) + mikronawóz (np. Insol 4). Zbiór Największe plony korzeni o wysokiej jakości technologicznej uzyskuje się po 180 dniach wegetacji. Słoneczna pogoda w sierpniu i we wrześniu przyspiesza osiągnięcie dojrzałości technologicznej korzeni. Natomiast intensywne opady w tym okresie opóźniają zbiór i powodują wyrastanie kolejnych liści kosztem cukru zgromadzonego w korzeniach. Na termin zbioru wpływ ma także intensywność nawożenia azotem, zdrowotność roślin i typ odmian. Wcześniej zbiera się korzenie z plantacji nawożonych mniejszymi dawkami azotu oraz porażonych przez choroby i szkodniki. Podobnie odmiany należące do typu cukrowego mogą być zbierane wcześniej niż odmiany typu plennego. W momencie zbioru najstarsze liście powinny żółknąć i obumierać, a masa liści powinna być mniejsza niż masa korzenia. Współczynnik ulistnienia (stosunek masy liści do masy korzenia) powinien wynosić 0,7-0,9. Decyzję o rozpoczęciu kampanii podejmuje cukrownia w porozumienie ze Związkiem Plantatorów. Ograniczenie liczby plantatorów a także powierzchni uprawy buraka cukrowego spowodowało koncentrację produkcji. Dlatego w ostatnich latach jedynym sposobem zbioru buraka cukrowego stał się zbiór jednoetapowy 6-rzędowym kombajnem samobieżnym (fot.). Inne sposoby zbioru nie mają praktycznie teraz żadnego znaczenia. Zbiór jednoetapowy buraka cukrowego Plantację do zbioru trzeba starannie przygotować: usunąć pośpiechy, burakochwasty, większe chwasty, kamienie, łodygi rzepaku. Przed zbiorem trzeba wykopać korzenie na uwrociach. Ich szerokość powinna umożliwić swobodne wykonywanie nawrotów przez kombajn. Bardzo ważne jest staranne ogławianie. Związki utrudniające wydobycie cukru i zwiększające powstawanie melasy gromadzą się bowiem w główce korzenia i resztkach liści. W cukrowni rosną wówczas koszty przetwarzania z powodu konieczności stosowania niezbędnych substancji pomocniczych. Dlatego niekorzystne jest zbyt wysokie ogławianie. Szkodliwe jest także ogławianie zbyt niskie. Korzenie powinny być ogławiane przy nasadzie liści w granicach szyjki korzeniowej. W dolnej części korzeń powinien mieć średnicę ok. 1 cm. Korzenie zaraz po ogłowieniu powinny być wykopane. Ten warunek spełnia tylko zbiór jednoetapowy. Pozostawienie korzeni ogłowionych i nie wykopanych powoduje znaczne straty. Po 3 dniach tracą one 3,7% masy i 0,7% cukru, a po 15 dniach aż 10% masy i 1,6% cukru. Przechowywanie Konieczność dostarczania buraków do cukrowni w miarę potrzeb spowodowała potrzebę przechowywania korzeni w pryzmach na polu. Powinny znajdować się one na skraju pola, bezpośrednio przy utwardzonej drodze, co daje możliwość dojazdu niezależnie od pogody. W pobliżu pryzm nie powinno być linii energetycznych i telefonicznych, słupów, drzew i nasypów. Jeśli pryzma jest źle usypana lub nie można do niej dojechać, cukrownia jest zwolniona z obowiązku odbioru buraków i rolnik sam musi je dowieźć do cukrowni. Wybór miejsca pod pryzmę należy ustalić z cukrownią. Powinno być ono wyrównane i wolne od zagłębień i wyniesień, co pozwala na załadunek buraków bez strat - bez pozostawiania korzeni lub ich pocięcia. Nie może znajdować się w obniżeniach terenu, gdzie mogłaby się gromadzić woda. Przed czołem pryzmy powinna się znajdować minimum 12-metrowa przestrzeń manewrowa dla doczyszczarko-ładowarki. Pozwala to uniknąć później problemów przy załadunku buraków. Pryzma powinna być prawidłowo uformowana. Zaleca się, by jej szerokość u podstawy nie przekraczała 8 m, co wynika z szerokości roboczej zespołu podbierającego doczyszczarkoładowarki (fot.). Natomiast wysokość powinna wynosi 2-3 m. Odbiór buraków z pryzmy Przy formowaniu pryzmy ciągnik z przyczepą powinien podjeżdżać ukośnie w stosunku do długości pryzmy. Nieprawidłowe jest podjeżdżanie równoległe (wzdłuż) lub prostopadle (w poprzek). Powierzchnia pryzmy powinna być równa i płaska, dzięki czemu zewnętrzna powierzchnia pryzmy jest mała i brak jest zastoisk mrozowych. Efektem tego są małe uszkodzenia i straty powodowane przez mróz. Podczas formowania pryzmy należy zwracać uwagę, by buraki spadały z jak najmniejszej wysokości. Mato jest wtedy korzeni połamanych i okaleczonych, a tym samym mniejsze są straty powodowane przez oddychanie buraków. Coraz częściej pryzmy okrywa się specjalną włókniną TopTex. Jest ona wodoodporna i przepuszczalna dla powietrza, a także jest dość odporna na uszkodzenia mechaniczne, dlatego może być używana kilkakrotnie. Włókninę rolnicy kupują za pośrednictwem cukrowni. Za okrycie pryzmy dostają dodatkową dopłatę. Stosowanie włókniny do okrywania pryzm ma wiele zalet. Przykrycie pryzm przez miesiąc zmniejsza straty przechowywanego surowca w porównaniu z pryzmami odkrytymi średnio o 1%, co zwiększa plon korzeni o około 0,5 tony z hektara. Jednocześnie maleją o 0,5% straty cukru. Dokładniejsze staje się także doczyszczenie korzeni przy ich odbiorze - nawet o 2,5%. Okrycie włókniną zabezpiecza przed przemarznięciem korzeni. Różnica temperatury powietrza i wnętrza prawidłowo uformowanej pryzmy może wynosić nawet 12°C. Okrywając pryzmę, należy pamiętać o kierunku najczęściej wiejących wiatrów. Należy również zabezpieczyć zakładki poszczególnych pasów oraz ich podstawy przed wiatrem. Stan okrycia należy sprawdzać szczególnie po silnych wiatrach. Pryzmy nie wolno okrywać w temperaturze powietrza powyżej 12°C. Odkrywa się ją bezpośrednio przed transportem korzeni do cukrowni. Włókninę po wykorzystaniu należy odpowiednio przechowywać. Przed ułożeniem na paletach trzeba ją dokładnie oczyścić z gleby i resztek buraków. Podczas przechowywania włóknina nie powinna być wystawiona na bezpośrednie działanie słońca. Produkcja nasienna W Polsce od kilku lat nie prowadzi się produkcji nasiennej buraka cukrowego, bo warunki cieplne nie pozwalają na uzyskanie nasion o najwyższej jakości, a tylko takie mają szansę powodzenia na rynku. W tym celu polskie firmy nasienne wynajmują specjalne farmy hodowlane we Włoszech, a nawet w Stanach Zjednoczonych.
