Neurokognitywistyka WYKŁAD 5 Nowe metody badawcze III
advertisement
Neurokognitywistyka WYKŁAD 13 Procesy poznawcze a zachowania społeczne Prof. dr hab. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Instytut Biologii Doświadczalnej PAN Wyjątkowość ssaków naczelnych • Większość gatunków ssaków żyje samotnie i nie tworzy struktur społecznych. • Naczelne (ponad 350 gatunków) są wyjątkowym rzędem. Tylko nieliczne należące do niego gatunki żyją samotnie lub w rodzinach, większość żyje w grupach społecznych. Wszystkie mają stosunkowo duże mózgi. • U makaków pojawia się już hierarchia społeczna i zdolność do odczytywania informacji z twarzy lub gestów innych osobników. Ich mózg waży około 100 gramów. • Szympansy charakteryzują się jeszcze bardziej złożonym życiem społecznym – potrafią wywoływać wojny, a także odczuwają emocje społeczne takie jak chęć dominacji, poczucie sprawiedliwości i winy. Waga mózgu ok. 400g • Mózg człowieka waży około 1200 gramów. Ludzkie zachowania społeczne są najbardziej złożone pośród naczelnych. Lemurek myszaty 50 g Wzrost masy mózgu i powierzchni kory nowej u naczelnych Hipotezy na temat przyczyn: • Hipoteza narzędziowa • Hipoteza inteligencji ekologicznej • Hipoteza społecznego mózgu Hipoteza narzędziowa • Według hipotezy narzędziowej (Schoenemann, 2006) do wzrostu wielkości mózgu człowieka przyczynił się fakt wytwarzania i używania narzędzi przez wczesne hominidy, co wymagało zaangażowania wielu okolic mózgu odpowiedzialnych za planowanie czynności, percepcję i orientację przestrzenną. Hipoteza inteligencji ekologicznej Reader i Laland (2002) dokonali metaanalizy prac na temat inteligencji naczelnych, koncentrując się na trzech kategoriach zachowań stanowiących ekologiczne miary zdolności poznawczych: 1) innowacje definiowane jako nowe rozwiązania problemów środowiskowych i społecznych; 2) społeczne uczenie się rozumiane jako zdolność uzyskiwania informacji i podpatrywania rozwiązań od innych, uczenie się przez obserwację zachowania innych; 3) używanie narzędzi. Hipoteza mózgu społecznego • Hipoteza: proporcjonalna wielkość mózgu u danego gatunku, a jeszcze bardziej obszar kory nowej zależą od wielkości grupy społecznej, w jakiej żyją osobniki danego gatunku. • Grupa daje oparcie i umożliwia łatwiejsze uniknięcie niebezpieczeństw. Ale sprostanie konkurencji w grupie wymaga wielkiego nakładu energii i umiejętności przewidywania zachowania innych osobników. • Stwarza to dodatkową presję na rozwój złożoności mózgu i zachowania. Gatunki żyjące w grupach muszą część zdolności operacyjnych mózgu przeznaczyć na rozwiązywanie problemów związanych z życiem w grupie („mózg społeczny”) . • Badania potwierdziły przewidywania płynące z hipotezy mózgu społecznego. U naczelnych powierzchnia kory nowej koreluje z wielkością grupy (Sawaguchi i Kudo, 1990; Kudo i Dunbar, 2001). Tak samo jest u ssaków mięsożernych (Dunbar i Bever, 1998). Kudo i Dunbar 2001 Niektóre procesy psychiczne i zachowania właściwe jedynie lub prawie jedynie ludziom 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Mowa, język artykułowany (gramatyka) Tworzenie narzędzi do produkcji narzędzi Tworzenie złożonych, wielopoziomowych społeczności. Pojęcia moralności i prawa. Tu zwierzęcy prekursor: poczucie, co się komu w grupie należy. Świadome kłamstwo (istnieje także u szympansów, niektórych ptaków). Świadomość nieuchronności własnej śmierci. Zachowania wynikające z powszechnego przekonania o istnieniu duchowego, niematerialnego aspektu świata. Pojęcia ducha, duszy, Boga, absolutu. Sztuka, twórczość Stworzenie systemu utrwalania i przekazu faktów i wiedzy (pismo) Stworzenie globalnego systemu zbierania i przekazywania informacji (nauka, system nauczania). W sumie – wytwarzanie kultury (licznych, szybko ewoluujących kultur) ELEMENTARNE FORMY NIEKTÓRYCH Z TYCH ZACHOWAŃ WYSTĘPUJĄ TEŻ U ZWIERZĄT Ludzka mowa – cecha genetyczna, która kształtuje się w wyniku doświadczenia • W starożytnej Persji i XVII-wiecznej Francji władcy prowadzili okrutne eksperymenty na dzieciach wychowując je bez kontaktu z artykułowaną mową ludzką. • Celem było znalezienie odpowiedzi na pytanie: jaki jest „naturalny” język ludzki? • Wynik: Bez kontaktu z osobą mówiącą dzieci nie nabywają żadnych umiejętności językowych i nie mówią żadnym językiem. Jeśli „eksperyment” trwa do wieku 5-7 lat, to dziecko nigdy już nie nabędzie zdolności mowy. • Analogiczne były skutki kilku znanych przypadkowych historii małych dzieci, które same przetrwały w lesie czy w wiosce zniszczonej wojną. • W wieku około 7 lat kończy się też okres, w którym uczymy się mówić z bezbłędnym akcentem danego języka. Zwierzęta i śmierć • U zwierząt nie zaobserwowano dotąd rytuałów pogrzebowych, choć słonie powracają do zbielałych już kości i długo je obwąchują. Zwierzęta pamiętają osobniki już nie żyjące. Zapach z nimi związany wywołuje pamięć osobnika. • Zachowanie szympansów i słoni wobec śmierci swoich towarzyszy lub dzieci: skupianie się wokół chorego, próby podtrzymania, pobudzanie do działania. Długi okres noszenia martwego ciała dziecka (szympansy, inne małpy). • Niepokój psów w sytuacji śmierci właścicieli. • Czasem – długotrwała „żałoba”. Identyczny stan (tęsknota) może być wywołany zniknięciem żyjącego właściciela. • Ptaki monogamiczne (bociany, łabędzie) mogą mieć objawy depresji po śmierci partnera w czasie sezonu lęgowego. • Jednocześnie bociany zabijają i wyrzucają z gniazda chore pisklęta. Ptaki drapieżne są obojętne na zły stan i śmierć części lęgu swoich piskląt. Ewolucja współczesnego Homo sapiens • Około 70 tysięcy lat temu nastąpił ogromny wybuch wulkanu Toba na Sumatrze, który spowodował globalną, długotrwałą katastrofę ekologiczną. • Katastrofa Toba zredukowała populację Homo sapiens do najwyżej 10 tysięcy osobników (najprawdopodobniej – 2 tys.), które przetrwały w środkowo-zachodniej Afryce. • Od tego czasu genetyczna różnorodność naszego gatunku jest bardzo niska, ale w Afryce jest ona wciąż najwyższa. • Po wywędrowaniu z Afryki przez Bliski Wschód, H. sapiens spotkał neandertalczyka i częściowo się z nim skrzyżował. Geny neandertalczyka (wywędrował z Afryki ponad 200 tys. lat temu) występują tylko u ludzi żyjących poza Afryką. Na Syberii ta krzyżówka napotkała inny lokalny gatunek (H. demidowi) i też się z nim skrzyżowała. Geny tego trzeciego gatunku występują jedynie wśród narodów Azji, od Syberii po Filipiny. Homo socialis – zrodzony z katastrofy? • Niezwykle ciężkie następstwa katastrofy Toba pozwoliły przetrwać tylko tym grupom, których członkowie byli: - fizycznie wytrzymali, - ściśle ze sobą współpracowali - tworzyli grupy z silnym przywódcą i podziałem ról - byli wysoce inteligentni, (uczyli się od siebie wzajemnie, szybko zmieniali taktykę i przyzwyczajenia, uczyli się używać każdego dostępnego źródła pokarmu) • Dopiero po katastrofie Toba obserwujemy większe społeczności, będące trwałą koalicją oddzielnych rodzin. Rodziny (w przeciwieństwie do haremów) zapewniały obecność w grupie wielu mężczyzn, którzy bronili i żywili nie tylko swoją rodzinę, ale i całą grupę. Takiej organizacji nie obserwujemy u żadnego innego gatunku naczelnych, choć w grupie szympansów jest zazwyczaj kilka spokrewnionych samców. Optymalna wielkość plemienia • Oszacowania przeprowadzone przez Robina Dunbara wskazują, że w przypadku społeczeństw ludzkich optymalną liczbą osobników w grupie jest 150 (Dunbar, 1998). • Warto podkreślić, że na podstawie zakresu zmienności genetycznej człowieka szacuje się, że współczesna ludzkość wywodzi się z populacji afrykańskiej liczącej 4600–11200 efektywnie rozmnażających się osobników (zob. Futuyama, 2008, s. 246). Ksenofobia • Ksenofobia jest jednym z objawów nastawienia lękowego w stosunku do ryzyka i nowości. Jest to więc niejako odwrotność zachowania ryzykownego. • Co obce, to groźne i wrogie. Społeczeństwa plemienne: niezwykle ważne jest czczenie własnego bóstwa, to tworzy spójność grupy. • Ksenofobia redukuje altruizm w stosunku do „nie-swoich”. Ksenofobia wyraźnie zaznacza granice „swojskości”, materializując je w granice plemienne i państwowe. • Wrodzona tendencja do identyfikacji z osobnikami przypominającymi nas. Nazwa własna buszmenów: !Kung = "ludzie„. Przekonanie, że wszyscy obcy są "wstrętnymi mordercami". Rasizm i nacjonalizm są przedłużeniem odczuć plemiennych (trybalizmu). • Społeczeństwa, zwłaszcza hierarchiczne, wytwarzają także wewnętrzne granice grupowe: kasty w Indiach, grupy nie akceptowane społecznie w wielu krajach (Cyganie, Żydzi). • Wojny na tle etnicznym czy religijnym dotąd są częste. • Takie wartości jak tolerancja, prawa człowieka, bioróżnorodność dopiero niedawno zaczęły być doceniane, i to nie powszechnie, w związku z globalizacją. Wędrówki Homo sapiens • 60-70 tys lat temu – Homo sapiens jest po raz pierwszy obecny na Bliskim Wschodzie. Wszędzie, gdzie się pojawia widzimy ślady złożonej kultury, nowe typy narzędzi, ceramikę i obiekty sztuki. • 40-30 tys lat temu – w Europie, ludzie wykonali wspaniałe malowidła naskalne w jaskiniach CroMagnon (południowa Francja) i Altamira (południowa Hiszpania). Malowidła te oraz sposób chowania zmarłych świadczą, że ludzie ci mieli specjalne rytuały pogrzebowe, a więc byli przekonani o istnieniu świata duchowego, niezależnego od materialnego. • W Europie ludzie kromaniońscy zetknęli się z neandertalczykami, którzy żyli w niewielkich, rozproszonych społecznościach. Byli dobrze przystosowani do chłodnego klimatu, ale żyli w bardzo małych grupach (do kilkunastu). W wyniku tej interakcji neandertalczycy wyginęli jako odrębny gatunek, raczej w wyniku przegrania współzawodnictwa o źródła pokarmu, niż w wyniku bezpośredniej agresji. Ludzie, ewolucja, kultura • Najstarsze zdobione narzędzia, rzeźby, malowidła i ryty naskalne wytwarzano w Afryce (około 50-40 tysięcy lat temu). Od około 40 tysięcy lat temu znajdujemy je poza Afryką, najwcześniej na Bliskim Wschodzie, w Indonezji, Australii. • Rolnictwo i pismo były ze sobą ściśle związane, obu wynalazków dokonano ok. 8 tys. lat temu. • Tak więc, najważniejsze zmiany, określające unikalne cechy człowieka dokonały się bardzo niedawno. W skali ewolucyjnej – sekundy i minuty temu. Wędrówki i genetyka Homo sapiens • • • • • • • • • Z Bliskiego Wschodu ludzie rozprzestrzenili się na cały świat. 60-30 tys. lat temu – Południowa Azja, Australia 40-30 tys. lat temu – Europa, Centralna Azja 17 tys. lat temu – Północna, następnie Południowa Ameryka Stopień zaczernienia skóry jest cechą, która może się bardzo szybko zmieniać i mało świadczy o przynależności do konkretnej grupy. Największa zmienność genetyczna panuje wśród mieszkańców Afryki. Ludzie ze wszystkich innych kontynentów są ściśle spokrewnieni tylko z jedną lub dwoma grupami z północno-wschodniej Afryki. Ostatnio uważa się, że Azja została zasiedlona jedną falą migracji, wzdłuż jej południowych wybrzeży. Stąd różne plemiona wędrowały na północ, następnie część z nich wróciła do Indii (Ariowie). Europejczycy nie mają jednorodnej struktury genetycznej. Starsza „warstwa” jest znacznie bliższa niektórym grupom afrykańskim, niż ludom Azji. Prawdopodobnie zasiedliła Europę bezpośrednio z Bliskiego Wschodu, przynosząc rolnictwo. Młodsza „warstwa” należy do ludów koczowniczych, które ze środkowej Azji migrowały zarówno do Europy, jak Indii i wschodniej Azji. Amerykańscy Indianie są genetycznie blisko spokrewnieni z ludami wschodniej Syberii. Szczury-ryzykanci • Podejmowanie nadmiernego ryzyka jest częścią składową wielu psychopatologii u ludzi. • W doświadczeniu szczury miały wybór między małymi nagrodami pokarmowymi otrzymywanymi bez ryzyka i dużymi, którym jednak mogła towarzyszyć nieprzyjemność (kopnięcie prądem). • Wraz z upływem czasu, ryzyko kary wrastało. • Duża zmienność osobnicza reakcji. Na podstawie zachowania można wybrać grupy „ryzykantów” i „konserwatystów”. • Jest to test, którym się bada wpływ środków farmakologicznych na zachowania ryzykowne, oraz mechanizm tych zachowań. • Simon &Setlow 2012. Ryzykanci mają za mało autoreceptorów dopaminowych w mózgu. • Szczury, które przejawiają większą ciekawość i chętniej badają nieznane otoczenie, mają też wrodzoną skłonność do uzależnień (n.p. kokainizmu). • Ciekawskie szczury miały nieco mniej receptorów dopaminergicznych na powierzchni neuronów. Te receptory reagują na poziom dopaminy (neuroprzekaźnika układu nagrody) i gdy jest go zbyt wiele zmniejszą jej produkcję. Jeśli tych „czujników” jest mało, to mechanizm samoregulacji działa słabiej i poziom dopaminy pozostaje wysoki. • Określono typy osobowości 34 ludzi-ochotników, a następnie poddano ich badaniu PET, ukazującemu rozmieszczenie receptorów dopaminergicznych w mózgu. • Im mniejsza była gęstość autoreceptorów dopaminowych, tym większe zainteresowanie nowościami. • W testach tacy ludzie chętniej też podejmowali ryzyko związane z wydawaniem pieniędzy. Ich decyzje były też bardziej spontaniczne, impulsywne. Czyli nie myśleli o konsekwencjach, polegali na emocjach, automatyzmach. • D. Zald, Vanderbildt University, J. Neurosci. 2009 Niepoprawny optymizm jest czasem zdrowszy • Pytanie: jakie jest ryzyko, że kiedykolwiek do końca życia zachorujesz na jakikolwiek rodzaj raka? • 80% ludzi to optymiści, uważają że dla nich szanse takiej choroby wynoszą 10% • 10% to pesymiści, uważający, że 40%. • Wszystkich badanych poinformowano, że naprawdę średnio zachoruje 30% ludzi. • Po upływie 2 tygodni, optymiści zapytani ponownie, jakie są ICH szanse na zachorowanie odpowiedzieli, że 11%, a pesymiści, że 31. • Optymiści o wiele rzadziej niż pesymiści chorują na serce. Ale częściej na raka płuc, bo nie przejmują się efektami palenia („mnie to nie zaszkodzi”). • T. Sharon, Nature Neurosci 2011 Wykładnicze tempo ewolucji społecznej człowieka • Związki i kontakty społeczne są ogromnie ważną częścią środowiska człowieka. Ewolucja tych kontaktów, a zatem i ewolucja kultury miała kilka okresów przyspieszenia: • katastrofa Toba – zmiana struktury związków społecznych (70 tys. lat temu), • rolnictwo, metalurgia i pismo (8-5 tys. l.t.) • wielkie odkrycia geograficzne (500-200 l.t.) • rewolucja przemysłowa (200-100 l.t.) • rewolucja informatyczna (30-teraz). • Jak widzimy, kolejne przełomy nadchodzą coraz szybciej. Nasze genetyczne zapóźnienie • W tak krótkim czasie nie są możliwe zmiany genetyczne, przystosowujące nas do nowych warunków. • Jesteśmy wciąż genetycznie przystosowani do warunków, w jakich ludzie żyli przez większość czasu, przez który istnieje nasz gatunek. • Najlepiej jesteśmy przystosowani do zbieractwa, łowiectwa, wysiłku fizycznego, okresów obfitości i głodu. • Tylko zdolność do uczenia się i plastyczność zachowania i kultury umożliwiają nam funkcjonowanie w warunkach, jakie istnieją obecnie i przy tak wielkim tempie zmienności cywilizacji ludzkiej. • Choć stare mechanizmy fizjologiczne i psychologiczne wciąż mają na nas duży wpływ, to ludzie współcześni są w ogromnej mierze zależni od swojej zdolności do uczenia się i zmiany zachowania. Ewolucja moralności • We współczesnych społecznościach zbieracko-łowieckich, najlepiej odzwierciedlających sposób, w jaki ludzie żyli przed powstaniem pierwszych osad rolniczych prawdopodobieństwo gwałtownej śmierci jest kilkudziesięciokrotnie większe niż w Europie lub USA. • Prawidłowość ta sprawdza się nawet wtedy, gdy w statystykach uwzględnimy ofiary obu wojen światowych, które rozgrywały się głównie w tzw. cywilizowanym świecie. • Z kolei z angielskich zapisów sądowych, począwszy od dawnych kronik po najnowsze dane, wynika, że od czasów średniowiecza przestępczość w Anglii spadła aż stukrotnie! • Przeciętna długość życia aż do XVIII wieku wynosiła 30-35 lat. Starzy ludzie byli cenieni jako „skarbnica mądrości” w mało zmiennym środowisku. Obecnie postrzega się ich często jako kognitywnie anachronicznych. Cecha szczególna ludzkich dzieci • Dzieci prawie wszystkich naczelnych (i wielu innych zwierząt) wiele się ze sobą bawią. • Są to zabawy trenujące sprawność w pokonywaniu przeszkód i walce, a także współdziałanie przeciw komuś. Ustalają także hierarchię społeczną. Dzieci ludzkie też się tak bawią. • Cechą wyróżniającą ludzkie dzieci począwszy od wieku około 2-3 lat jest skłonność do współdziałania (wykonywania razem złożonych zadań) oraz do pomagania innym bez nadziei na zysk (w sytuacjach, gdy wiedzą, że cały zysk przypadnie innej osobie). • Jest to zachowanie wyróżniające ludzi spośród innych naczelnych. Nielubani altruiści i wybitni • Altruizm najbardziej przynosi największe korzyści grupie będącej w trudnych warunkach. • Jednak bezinteresowne osoby, gotowe zrobić dla wspólnego dobra więcej niż same na tym skorzystają, nie są lubiane w stabilnych społecznościach (badania Craig Parksa 2010) • Nie ma znaczenia to, że bezinteresowne osoby mogą lepiej przysłużyć się ogólnemu dobru grupy lub realizowanemu zadaniu. • W stosunkowo bezpiecznym świecie, większość członków społeczności staje się egoistami - to co jest korzystne dla społeczeństwa, ale pociąga koszty, jest spostrzegane jako strata (vide – oszustwa podatkowe w Grecji i nie tylko…). • W takich warunkach altruiści „podnoszą poprzeczkę” i zwiększają poziom oczekiwań wobec wszystkich. Sprawiają więc, że inni wypadają i czują się przy nich gorzej. To dlatego koledzy z pracy często ich nie tolerują. • To samo jest z „prymusami” – większość ich nie lubi, bo przy nich inni wypadają gorzej. Biologiczne podstawy indywidualizmu i społecznikostwa • Negatywne odczucia wywołane nierównością traktowania (obdarowanie osobnika podporządkowanego większą nagrodą, niż dominującego) są powszechne w świecie zwierząt i ludzi. Aktywują się wówczas struktury podkorowe (prążkowie, grzbietowe jądro ciała migdałowatego) i korowe (przednia część kory obręczy, grzbietowa część kory przedczołowej). • U „społeczników” wyraźnie wyższa jest aktywność grzbietowego jądra ciała migdałowatego (poczucie awersji), niż u indywidualistów. Zatem biologicznym podłożem postawy prospołecznej jest intuicyjne, nieświadome poczucie awersji do nierównego podziału dóbr i nierównego traktowania. (Haruno i Frith, Nature 2010). • Natomiast większe rozmiary przedniej części kory zakrętu obręczy sprawiają, że osoby takie czują się bardziej zażenowane zachowaniem nieakceptowanym społecznie – i odwrotnie, jej mniejsze rozmiary korelują z nonkonformizmem (V. Sturm 2011). Człowiek jest istotą społeczną • Człowiek jest istotą społeczną, musi należeć do jakiejś grupy. • Nie można się nauczyć mówić, nie będąc członkiem grupy. • Ogrona ilość wiedzy jest przekazywana, jako doświadczenie grupowe. • Oznacza to konieczność przyjęcia, w dużej mierze na wiarę, punktu widzenia grupy, do której się należy. • Grupa zawsze w jakimś stopniu KREUJE rzeczywistość, stwarza struktury kognitywne ją opisujące. • Czym bardziej złożona sytuacja, tym bardziej polegamy na grupie i bardziej jej zawierzamy. • Grupa bez przywódcy jest tłumem. To przywódcy w największej mierze kreują mity społeczne i zmuszają do wiary w nie. Socjopaci/psychopaci • Niektórzy ludzie potrafią wywierać na innych taki wpływ, że stają się najwyższym autorytetem, a ich podwładni przestają samodzielnie myśleć, kontrolować własne życie i realizować własne potrzeby, a zaczynają ślepo realizować polecenia innej osoby (przywódcy). • Prowadzi to czasem do wielkich tragedii. Ci, którzy po nich przeżyli, często nie mogą potem zrozumieć samych siebie: Jak mogli się dać namówić na taki bezsens, groźny dla nich i innych. • • • • • • • Charles Manson Syn prostytutki, ciężkie dzieciństwo, złodziej samochodów i dealer. Po wyjściu z wiezienia (siedział za kradzieże) trafił w końcu lat 1960-tych w środowisko hipisów w Los Angeles,. Należał do A.T.W.A. (skrót od AirTrees-Water-Animals), radykalnej organizacji ekologicznej, był dilerem narkotyków. Zgromadził wokół siebie grupę młodych kobiet (jego dobrowolny harem). Utrzymywał je przy sobie, opowiadając, że należą do „Rodziny”, która jako jedyna idzie drogą prawdy i będzie zbawiona. W 1969 w sporze z innym dealerem mało go nie zabił. Po ciężkim zranieniu, napisał na ścianie jego krwią „Political pigs”, by skierować uwagę na Czarne Pantery, ale i tak został aresztowany. Jego fanki, aby odwrócić od niego uwagę, wpadły na pomysł zamordowania ciężarnej żony Polańskiego, Sharon Tate i jej gości. Na ścianach wypisały krwią „Pigs”. Po wypuszczeniu Masona, zamordowały inne małżeństwo. Mason wskazywał ofiary. Przypadkowo aresztowana zabójczyni chwaliła się w celi tym, co zrobiła, co doprowadziło do aresztowania wszystkich. Historią Masona inspirowało się wiele zespołów Hard- i Metal-Rock, m.in. System of a Down. Ostatnio w więzieniu poslubiła go młoda I inni… • Jim Jones • Kaznodzieja. W 1978 założył sektę, • którą namówił do przeprowadzki na farmę do Gujany. Tam nakazał 900 • osobom popełnienie grupowej śmierci przez wypicie soku z cjankiem potasu, jako odkupienie grzechów i drogę do nieba. Matki uśmiercały najpierw własne dzieci. On i jego gwardia przyboczna umarli ostatni, po sprawdzeniu, że nikt nie przeżył. Marshal Applewhite. W 1997 stworzył w Kaliforni sektę. Namówił jej członków, by przyspieszyli drogę do raju połykając truciznę. Posłuchało go 39 osób. Osobowość psychopatyczna/socjopatyczna • • • • • • • • • • Socjopaci są interesujący i czarujący, przynajmniej na początku. Inteligencja – od bardzo wysokiej do niskiej. Nie potrafią bezinteresownie postępować i kochać. Ich celem jest dominacja nad innymi, bez względu na koszty. Nie mają poczucia winy i wstydu widząc straszne skutki swoich czynów. Mówią interesująco, często poetyckimi, „natchnionymi” frazami. Wymyślają fantastyczne kłamstwa i opowieści, budując z nich fałszywy obraz świata i doprowadzając ofiary do tego, by zaprzestały konfrontacji ich konstruktów myślowych z rzeczywistością, a przyjęły ich wymysł za rzeczywistość. Wszelkimi siłami tępią krytycyzm i wątpliwości. Nigdy się nie usprawiedliwiają i nie przepraszają. Jeśli powstają wątpliwości to stają się agresywni i wymyślają następne kłamstwo. Socjopaci sami wierzą, że ich słowa SĄ rzeczywistością, STWARZAJĄ rzeczywistość i w nią WIERZĄ. Znaki ostrzegawcze • W odpowiedzi na wątpliwości socjopaci produkują jeszcze bardziej zdumiewające kłamstwa, często w ich wyniku kreują się na ofiary, podczas gdy to oni są winowajcami. • Przedstawiają świadectwa indoktrynowanych ludzi z ich grupy, odrzucają wszelkie inne. • Gdy to nie skutkuje, robią się agresywni. • Z całą stanowczością kreują fałszywy obraz rzeczywistości i usiłują nim zastąpić świat realny, oczywisty dla każdego nie zindoktrynowanego. W czym rzecz? • Człowiek jest istotą społeczną, musi należeć do jakiejś grupy. Oznacza to przyjęcie punktu widzenia tej grupy, zawsze w jakimś stopniu KREUJĄCEGO rzeczywistość. • Przykład: mit powstania styczniowego 1863. • Psychopaci z reguły mają zaburzenia funkcjonowania przedniej części zakrętu obręczy i „neuronów lustrzanych”. Nie reagują emocjonalnie na widok cierpienia innych, nie odczuwają empatii. • Działają jedynie dla zaspokojenia własnych emocji, w szczególności żądzy władzy i podziwu. • Świat własnych konstruktów mentalnych jest u nich oderwany od percepcji świata zewnętrznego, informacje ze świata zewnętrznego nie doprowadzają do odrzucenia błędnych konstruktów lub ich dostosowania do rzeczywistości, ale do tworzenia nowych, jeszcze bardziej fantastycznych konstruktów. Szaleństwo zbiorowe ma bogatą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość • • • • • Początki chrześcijaństwa i islamu Krucjaty dziecięce Hitler i Lenin-Stalin Al-Kaida Marzenia współczesnych polityków i przywódców religijnych. Oraz wielkich korporacji. • W każdym przypadku przywódcy żądają zaprzestania krytycznego myślenia, porzucenia realizacji celów własnych, a realizacji celów grupowych, które tylko oni maja prawo określać. Człowiek jako problem na skalę planety Człowiek odniósł niesłychany sukces, zmieniając w ogromnym tempie swoją kulturę bez zmiany genetycznie określonej struktury biologicznej. Taka droga ewolucji kulturowej jest o kilka rzędów wielkości szybsza, niż ewolucja biologiczna. W związku z tym, populacja ludzka oddziałuje na cały ekosystem Ziemi, raz dobrze, innym razem katastrofalnie. Obecnie populacja ludzka zużywa ogromną wciąż i rosnącą część zasobów ekosystemu Ziemi (ok. 50%), stając się problemem globalnym. Przed nami wyzwanie racjonalnego samoograniczenia, gdyż jesteśmy zdolni do zagarnięcia całych zasobów Ziemi i zniszczenia jej ekosystemu. Wcześniej żaden inny gatunek nie stał przed takim wyzwaniem. Pytanie na egzamin • Jak życie społeczne wpłynęło na rozwój mózgu ludzkiego? Jakie są korzyści i niebezpieczeństwa życia w grupie?
