Analiza porównawcza wysokości, masy ciała i wsk. BMI dzieci i

ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
DOBROSTAN I SPOŁECZEŃSTWO
ROZDZIAŁ X
1
Zakład Auksologii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Polska
Department of Auxology, University of Jan Kochanowski in Kielce
2
Fakulta zdravotnických věd Univerzita Palackého v Olomouci, Czechy
Department of Health Education, Palacky University,Olomouc,
Czech Republic
ANDRZEJ JOPKIEWICZ1, MIROSLAV KOPECKY2
Analiza porównawcza wysokości, masy ciała i wsk.
BMI dzieci i młodzieży polskiej i czeskiej
Comparative analysis of body height, body mass and the BMI
in children and teenagers living in Poland and the Czech Republic
Słowa kluczowe: Polska, Czechy, dzieci i młodzież, wysokość ciała, masa ciała, wsk.
BMI
Key words: Poland, Czech Republic, children and teenagers, body height, body mass,
Body Mass Index (BMI)
Podstawowe cechy somatyczne, tj. wysokość i masa ciała, a także należna masa
ciała (BMI) są bezpośrednimi pozytywnymi miernikami stanu zdrowia dzieci i młodzieży. Możliwie szerokie stosowanie tych mierników zdrowia pozwala na znaczne
pogłębienie diagnozy rozwojowej do warunków życia i funkcjonowania dziecka w
szkole. Przy czym istotne w tym względzie są nie tylko porównania wewnątrzosobnicze i międzyosobnicze, ale także międzypopulacyjne, tym bardziej, że Polska i Czechy w obrębie krajów Unii Europejskiej należą do państw charakteryzujących się podobną dynamiką przemian politycznych, ekonomicznych i społecznych. Przemiany te
dotyczą również stylu i trybu życia, tj. różnych elementów zachowań zdrowotnych,
wpływających bezpośrednio na procesy wzrastania, a zwłaszcza kształtowanie się
proporcji wagowo-wzrostowych dzieci i młodzieży.
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
Negatywne skutki obecnie zachodzących przemian cywilizacyjnych objawiają się
przede wszystkim wzrostem liczby osób z nadwagą i otyłością. Zjawisko to występuje
niemal we wszystkich krajach wysokorozwiniętych, a przede wszystkim w Stanach
Zjednoczonych, Kanadzie, oraz w państwach Europy zachodniej i południowej, np.
Malta ma najwyższy odsetek dzieci z nadwagą i otyłością w Europie – odpowiednio
25,4% i 7,9% [9]. Problem ten dotyka w coraz szerszym stopniu najmłodsze pokolenia i niesie ze sobą szereg niepożądanych następstw zdrowotnych. Dlatego wszelkiego rodzaju porównania międzypopulacyjne rozwoju dzieci i młodzieży powinny
uwzględniać także ten aspekt.
Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży stanowi obecnie narastający problem zdrowotny i społeczny, zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się, gdyż ma
charakter światowej epidemii. Według raportu International Obesity Task Force
(IOTF) 155 milionów dzieci na świecie, będących w wieku szkolnym, wykazuje nadwagę lub otyłość. Wśród nich 30–45 milionów to otyłe dzieci i młodzież w wieku 5–
17 lat [8]. Szacuje się, że rocznie przybywa ok.400 tys. dzieci z nadwagą i 85 tys.
dzieci otyłych [18].
Niepokój budzi duża dynamika wzrostu częstości występowania nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Wskazują na to m.in. badania przeprowadzone w latach 1971-2006 wśród młodzieży w wieku 11-15 lat, uczęszczających do
warszawskich szkół [3], a także badania Jopkiewicza i in. [10] w których stwierdzono,
że nadwaga i otyłość w większym stopniu dotyczy chłopców niż dziewcząt, których
sylwetki charakteryzują się znacznie masywniejszą budową ciała, niż w badaniach
wcześniejszych, prowadzonych na terenie Kielc w latach wcześniejszych. Stad też
celem pracy jest porównanie wysokości i masy ciała oraz wskaźnika BMI dzieci i
młodzieży w wieku 7 – 16 lat, zamieszkałej w środowisku miejskim na terenie Polski
i Czech.
MATERIAŁ I METODY
Badania w obu krajach przeprowadzono w tym samym czasie, tj. latach 2008 –
2009, wydzielając 10 grup wiekowych od 7 do 16 lat. Ogółem badaniami objęto
3286 dziewcząt i chłopców z Polski, zamieszkałych na terenie Kielc oraz 3331 ich
rówieśników z Czech mieszkających w Ołomuńcu. Czechy i Polska to kraje, wywodzące się z bloku postkomunistycznego, będące na etapie dynamicznych przemian,
które śmiało zintegrowały się z tzw. starą Europą, czego zwieńczeniem było ich przystąpienie w 2004 r. do Unii Europejskiej. Także miasta, w których przeprowadzono
badania są jednostkami administracyjnymi o zbliżonej charakterystyce. Powierzchnia
Kielc wynosi 109,45 m2, natomiast Ołomuńca 103,36 m2, przy czym Kielce cechuje
większe zaludnienie, gdyż wynosi ono ok. 200 tys. mieszkańców, natomiast Ołomuniec zamieszkuje ok. 102 tysięcy obywateli.
Przeprowadzono pomiary podstawowych cech somatycznych, tj. wysokości i
masy ciała, umożliwiające obliczenie wskaźnika BMI. Wysokość ciała mierzono antropometrem przy ustawieniu głowy w płaszczyźnie oczno-usznej z dokładnością do
1mm, a masę ciała na wadze mechanicznej typu SECA z dokładnością do 100g. Do
150
Andrzej Jopkiewicz, Miroslav Kopecky
Analiza porównawcza wysokości, masy ciała i wsk.
BMI dzieci i młodzieży polskiej i czeskiej
oceny należnej masy ciała wykorzystano klasyfikację Cole’a, która jest międzynarodowym standardem IOTF ( International Obesity Task Force), umożliwiającym oceny
nadwagi i otyłości prostej u dzieci w różnym wieku [4, 5]. Przyjęto, że nadwagą charakteryzują się dzieci i młodzież, u których ten wskaźnik wynosi 111-120%, a otyłością gdy wartość wskaźnika wynosi powyżej 120% [4,5], przy czym w porównaniach
międzypopulacyjnych uwzględniono podział zarówno na trzy grupy, tj.: niedowagę,
normę i nadwagę, jak i bardziej szczegółowy uwzględniający sześć grup.
Bazę danych utworzono w pakiecie programów statystycznych Statistica 7.1 i w
tym programie wykonano też wszystkie obliczenia. Do porównań wykorzystano podstawowe charakterystyki liczbowe oraz test t – Studenta, a także testy nieparametryczne: chi-kwadrat i korelacji rang Spearmana, przyjmując prawdopodobieństwo
0,05 i 0,01.
WYNIKI
Dokonując charakterystyki wartości wysokości ciała dziewcząt z Polski i Czech
zaobserwowano wyższe średnie wartości w grupie Czeszek, choć różnice istotne statystyczne miały miejsce jedynie u 10 –latek (tab.I). Natomiast w zakresie wysokości
ciała chłopców różnice istotne statystyczne zaobserwowano jedynie u 16-latków, na
korzyść młodzieży polskiej i 7-latków na korzyść dzieci czeskich (tab. II).
Tab. I. Charakterystyka średnich wartości wysokości ciała dziewcząt z Polski i
Czech
Polska
Wiek
x
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
123,96
129,41
134,27
138,95
147,47
153,04
159,74
161,97
163,56
164,62
Czechy
s
5,53
6,08
6,15
7,42
7,32
7,27
6,88
6,74
6,68
6,06
x
124,91
129,90
135,37
141,18
147,17
154,66
160,31
162,60
163,56
162,35
s
5,37
5,46
5,85
6,66
7,42
7,53
6,54
6,48
5,72
5,85
t
-1,357
-0,787
-1,464
-2,379
0,339
-1,934
-0,862
-1,035
-0,007
1,360
Tab. II. Charakterystyka średnich wartości wysokości ciała chłopców z Polski i
Czech
Polska
Wiek
x
7
8
9
10
124,80
129,87
136,44
140,64
s
5,58
5,16
6,17
6,48
Czechy
t
s
126,72 5,65 -2,593
131,06 5,90 -1,848
135,83 6,47 0,724
142,22 6,58 -1,923
x
151
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
Polska
Wiek
x
11
12
13
14
15
16
146,13
151,60
160,62
167,05
172,29
174,39
s
6,88
7,98
8,67
9,03
8,10
6,32
Czechy
t
s
146,97 7,17 -1,014
152,38 8,10 -0,888
159,57 8,50 1,301
167,07 8,36 -0,030
171,82 7,13 0,604
171,90 6,16 2,225
x
W odniesieniu do dziewcząt w większości grup wiekowych zaobserwowano wyższe średnie wartości masy ciała Czeszek, choć różnice istotne statystyczne stwierdzono jedynie u 12 i 14 – latek (tab.III). U chłopców różnice istotne statystyczne w
zakresie masy ciała zaobserwowano jedynie u 16-latków, gdzie młodzież z Polski
osiągnęła istotnie wyższe średnie wartości (tab.IV).
Ryc. III. Charakterystyka średnich wartości masy ciała dziewcząt z Polski i
Czech
Poland
Wiek
x
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
24,83
27,34
31,33
33,59
38,68
44,00
49,29
51,66
55,02
54,42
s
4,01
5,25
6,42
7,76
8,73
10,02
9,08
8,94
9,18
8,06
Czechy
x
25,16
28,26
31,26
35,46
39,53
46,38
50,61
54,60
56,31
55,93
s
4,59
5,87
7,34
9,38
8,94
10,24
9,99
11,42
11,24
9,73
t
-0,587
-1,480
0,078
-1,536
-0,815
-2,088
-1,398
-3,211
-1,185
-0,668
Tab. IV. Charakterystyka średnich wartości masy ciała chłopców z Polski i
Czech
Wiek
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
152
Poland
s
25,90 5,03
28,13 5,43
32,18 6,84
36,68 8,49
38,86 8,67
43,97 10,75
51,50 12,33
55,60 12,69
60,52 11,92
63,29 11,47
x
Czechy
s
25,76 4,44
27,97 5,30
31,68 6,95
36,44 7,45
40,47 9,77
46,23 12,73
50,12 12,32
55,83 11,40
60,45 9,88
59,31 9,60
x
t
0,218
0,264
0,544
0,240
-1,446
-1,739
1,183
-0,214
0,058
1,997
Andrzej Jopkiewicz, Miroslav Kopecky
Analiza porównawcza wysokości, masy ciała i wsk.
BMI dzieci i młodzieży polskiej i czeskiej
Wyższe średnie wartości wskaźnika BMI częściej uzyskiwały dziewczęta z Czech,
ale różnicę istotną statystycznie pomiędzy badanymi grupami stwierdzono jedynie u
14-latek. Natomiast u chłopców różnicę istotną statystycznie zaobserwowano w grupie 7-latków, w której chłopcy z Polski charakteryzowali się wyższymi średnimi
wartościami należnej masy ciała (tab. V i VI).
Tab. V. Charakterystyka średnich wartości wskaźnika BMI dziewcząt z Polski
i Czech
Wiek
Polska
Czechy
x
x
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
16,08
16,26
17,28
17,25
17,64
18,67
19,24
19,63
20,53
20,03
s
1,71
2,39
2,70
2,84
2,86
3,30
2,95
2,78
2,94
2,57
16,03
16,64
16,92
17,61
18,12
19,26
19,64
20,60
20,96
21,20
s
2,09
2,57
3,01
3,51
3,16
3,37
3,44
3,86
3,54
3,35
t
0,212
-1,354
0,988
-0,785
-1,322
-1,579
-1,260
-3,267
-1,263
-1,607
Tab. VI. Charakterystyka średnich wartości wsk. BMI chłopców z Polski i Czech
Polska
Wiek
x
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
16,51
16,58
17,22
18,38
18,03
18,92
19,76
19,78
20,27
20,75
s
2,26
2,47
2,74
3,13
3,12
3,31
3,54
3,62
3,10
3,22
Czechy
x
15,96
16,21
17,06
17,91
18,61
19,68
19,51
19,85
20,42
20,02
s
1,93
2,34
2,77
2,84
3,65
4,06
3,62
2,88
2,76
2,69
t
1,977
1,363
0,447
1,256
-1,399
-1,844
0,763
-0,243
-0,496
1,301
Dokonując oceny relatywnej masy ciała dziewcząt 7-16-letnich w odniesieniu do
klasyfikacji Cole’a, dziewczęta z Czech częściej niż Polki można umiejscowić w
przedziale nadwagi. Natomiast Polki częściej cechują się prawidłowym stosunkiem
masy ciała do wysokości (ryc.1). W grupie chłopców 7-16-letnich większy odsetek
prawidłowej masy ciała jak i nadwagi, uzyskiwali chłopcy z Czech. Przy czym większy odsetek Polaków niż Czechów charakteryzowało się niedowagą (ryc.2).
153
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
χ2 Pearsona =14,141, df=2, p=0,0001; χ ^NW =14,140, df=2, p=0,0009; R rang Spearmana=
0,0369, t=2,140, p=0,0330
Ryc. 1. Odsetki dziewcząt 7-16- letnich z Polski i Czech charakteryzujących się
niedowagą, nadwagą oraz mających prawidłową masę ciała, według klasyfikacji
Cole’a
χ 2 Pearsona =18,201, df=2, p=0,0001; χ ^NW =18,201, df=2, p=0,0001; R rang Spearmana
=0,056, t=3,260, p=0,0011
Ryc.2. Odsetki chłopców 7-16-letnich z Polski i Czech charakteryzujących się
niedowagą, nadwagą oraz posiadających prawidłową masę ciała, według klasyfikacji Cole’a
154
Andrzej Jopkiewicz, Miroslav Kopecky
Analiza porównawcza wysokości, masy ciała i wsk.
BMI dzieci i młodzieży polskiej i czeskiej
Dokonując charakterystyki relatywnej masy ciała dziewcząt w klasyfikacji Cole’a,
w odniesieniu do 6 grup, zaobserwowano występowanie otyłości prostej wśród Czeszek 7-16- letnich ponad dwukrotnie częściej niż w grupie Polek (ryc.3). Również w
grupie chłopców Czesi częściej charakteryzowali się otyłością prostą niż Polacy
(ryc.4).
Ryc. 3. Odsetki dziewcząt 7-16-letnich z Polski i Czech charakteryzujących się
dużą niedowagą, średnią niedowagą, małą niedowagą, nadwagą, otyłością prostą, oraz mających prawidłową masę ciała, według klasyfikacji Cole’a
Dokonując charakterystyki relatywnej masy ciała dziewcząt 7-16 - letnich w
klasyfikacji Cole’a, w podziale na 6 grup, zaobserwowano występowanie otyłości
prostej u Czeszek ponad dwukrotnie częściej niż u Polek (ryc.3). Również w grupie
chłopców Czesi częściej charakteryzowali się otyłością prostą niż Polacy (ryc.4).
155
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
Ryc.4.Odsetki chłopców 7-16- letnich z Polski i Czech charakteryzujących się
dużą niedowagą, średnią niedowagą, małą niedowagą, nadwagą, otyłością prostą, oraz mających prawidłową masę ciała, według klasyfikacji Cole’a
DYSKUSJA
Porównania poziomu rozwoju fizycznego między populacjami pochodzącymi z
różnych krajów nie należą do częstych, w przeciwieństwie do porównań dokonywanych w obrębie danego kraju [14,19]. Poszczególne kraje różnią się zwykle wielkością dochodów przypadających na jedną osobę, czy stopniem zaawansowania gospodarczego. Ponieważ czynniki te zazwyczaj występują w sposób grupowy (agregatowy), to mogą wpływać w sposób pośredni na poziom rozwoju fizycznego dzieci
i młodzieży.
Zauważyć można, że przebieg wzrastania dziewcząt i chłopców, w obu porównywanych krajach, we wczesnym dzieciństwie jest bardzo zbliżony, jednak w stopniu
zaawansowania poszczególnych cech somatycznych dziewczęta wykazują wyższy
poziom rozwoju w stosunku do wartości ostatecznych. Natomiast w bezwzględnych
wielkościach podstawowych parametrów antropometrycznych obserwuje się większe
średnie wartości u chłopców niż dziewcząt (tab. I-IV). Przy czym wielkość wskaźnika
BMI nie wykazuje zróżnicowania ze względu na płeć (tab.V-VI ), co jest zgodne z
jego konstrukcją, gdyż charakteryzuje on proporcje wagowo-wzrostowe na podstawie
wartości bezwzględnych.
W zakresie względnej masy ciała wyniki badań wielu autorów, prowadzone przez
różne ośrodki, zarówno w Polsce jak i na świecie wskazują, że częstość nadwagi i
otyłości wśród dzieci i młodzieży wyraźnie wzrasta [13,16]. Przy czym jeszcze do
156
Andrzej Jopkiewicz, Miroslav Kopecky
Analiza porównawcza wysokości, masy ciała i wsk.
BMI dzieci i młodzieży polskiej i czeskiej
niedawna z reguły nie stwierdzano różnic w częstości jej występowania między
płciami, bądź otyłość częściej występowała u dziewcząt niż chłopców [11,13]. Jednak obecnie w wielu krajach Europy nadwaga i otyłość występuje częściej u chłopców
niż u dziewcząt [16].
Przeprowadzone przez nas badania potwierdzają te spostrzeżenia, wskazując, że
problem nadwagi i otyłości występuje nieco częściej u chłopców niż dziewcząt i fakt
ten wiąże się zapewne z większą dbałością dziewcząt o smukłą sylwetkę. W porównaniach tych, zarówno w odniesieniu do dziewcząt jak i chłopców 7-16- letnich, istotnie częściej otyłość prosta, wynikająca z nadmiaru masy ciała, ma miejsce u dzieci i
młodzieży czeskiej niż polskiej.
Należy podkreślić, że prawie 1/3 populacji młodzieży z nadmierną masą ciała ma
cechy zespołu metabolicznego, czyli współwystępowania zaburzeń gospodarki węglowodanowej, lipidowej i nadciśnienia tętniczego [2,12]. Udowodniono, że w stosunku do rówieśnika z prawidłową masą ciała, dziecko otyłe w wieku 10-13 lat jest
6-7 krotnie bardziej zagrożone występowaniem otyłości w wieku dorosłym [6]. Must
i wsp. [por.1] stwierdzili, że występowanie otyłości wiąże się ze zwiększoną zachorowalnością i śmiertelnością po 50 roku życia, niezależnie od masy ciała tych osób w
wieku dorosłym. Ponadto dzieci otyłe są dyskryminowane przez rówieśników, mają
niską samoocenę, niekiedy objawy depresyjne, a depresja ta jest tym silniej wyrażana,
im wyższy jest wskaźnik BMI [7]. Zaburzenia te sprzyjają również powstawaniu jadłowstrętu psychicznego i bulimii [17].
Ze względu na znaczenie problemu nadwagi i otyłości dzieci i młodzieży z punktu
widzenia zdrowia publicznego (konsekwencje medyczne, psychologiczne, ekonomiczne), a także zapoczątkowane w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku przemiany społeczno-gospodarcze w Polsce i Czechach, które nadal zmieniają sytuację
ekonomiczną, styl życia i warunki poszczególnych warstw społecznych i grup zawodowych, tendencje zmian częstości występowania nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży, powinny być dokładnie monitorowane.
Przede wszystkim obserwuje się obniżenie poziomu aktywności fizycznej dzieci i
młodzieży („couch potato kid”). Coraz częściej konkurentami dla aktywności fizycznej są zajęcia związane z bezruchem, a zwłaszcza: oglądanie telewizji, słuchanie radia, korzystanie z komputera itp. [15]. Stąd też odpowiedni poziom aktywności fizycznej dzieci i młodzieży stanowi istotny element profilaktyki nadwagi i otyłości.
Zaobserwowano, że w zapobieganiu dalszemu przyrostowi masy ciała wśród dzieci
otyłych lepszy efekt przynieść może skupienie działań na redukcji siedzącego trybu
życia, poprzez zachęcanie do zabaw i gier ruchowych, niż nakładanie obowiązku ćwiczeń lub zmniejszenie spożycia żywności [15].
WNIOSKI
1.
Dzieci i młodzież czeska zamieszkała w dużym mieście, w przedziale wieku 7 –
16 lat, w porównaniu do swoich rówieśników z Polski zamieszkałych w podobnym środowisku społecznym, będącym miejscem ich stałego zamieszkania, charakteryzuje się podobnymi średnimi wartościami wysokości i masy ciała, nato157
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
miast nieco większymi wartościami należnej masy ciała, wskazującymi na częstsze występowanie nadwagi i otyłości prostej zarówno w grupie dziewcząt jak i
chłopców.
2.
Zaobserwowane różnice we względnej masie ciała (BMI) dzieci i młodzieży polskiej i czeskiej wiążą się zapewne ze złymi nawykami żywieniowymi, ograniczeniem aktywności fizycznej i siedzącym trybem życia.
3.
Ze względu na znaczenie problemu nadwagi i otyłości z punktu widzenia zdrowia
publicznego ( konsekwencje medyczne, psychologiczne, ekonomiczne), tendencje zmian w częstości występowania nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży pochodzących z różnych krajów powinny być dokładnie monitorowane.
PIŚMIENNICTWO
1.
Baghi D, Preuss H.G: Obesity. Epidemiology, Pathophysiology, and Prevention.
CRC Series in Modern Nutrition Science, Boca Raton 2007.
2.
Buczyńska-Zachurzok A, Małecka-Tendera E: Zespół metaboliczny u dzieci i
młodzieży. Endokrynologia. Otyłość. Zaburzenia Przemiany Materii,
2006;1(3):13-20.
3.
Chabros E, i wsp.: Częstość występowania nadwagi i otyłości u młodzieży warszawskiej w wieku pokwitania. [w] Charzewska J, Bergman P, Kaczanowski H
(red): Otyłość epidemią XXI wieku. Wyd. AWF, Warszawa 2006:54-62.
4.
Cole TJ i wsp.: Establishing a standard definition for child overweight and obesity worldwide: international survey. BMJ 2000; 6:1240-1243.
5.
Cole T.J. I wsp.: Body mass index cut offs to define thinness in children and
adolescents: international survey, Br. Med. Jour.,2007;335, 1-8.
6.
Epstein L.H.: Family-based behavioural intervention for obese children. Int. J.
Obes. 1996; 20 (supl.1):14–21.
7.
Goodman E, Whitaker RC: A prospective study of the role of depression in the
development and persistence of adolescent obesity. Pediatrics, 2002;110:912921.
8.
International Obesity TaskForce. Childhood Report: IASO Newsletter.
2004;6:10–11.
9.
Janssen I. i wsp.: Comparison of overweight and obesity prevalence in schoolaged youth from 34 countries and their relationships with physical activity and
dietary patterns, Obesity Review, 2005;6,123-132.
10. Jopkiewicz A. i wsp.: Pozytywne wskaźniki zdrowia dzieci i młodzieży kieleckiej. ITE -PIB, Radom-Kielce, 2011.
11. Jopkiewicz A, Zaręba M: Epidemiologiczne i społeczno-ekonomiczne aspekty
nadwagi u dzieci i młodzieży szkolnej na Kielecczyźnie. [w] Jopkiewicz A (red):
Auksologia a promocja zdrowia. KTN, Kielce 2000:239-245.
158
Andrzej Jopkiewicz, Miroslav Kopecky
Analiza porównawcza wysokości, masy ciała i wsk.
BMI dzieci i młodzieży polskiej i czeskiej
12. Knerr I.: Obesity and the metabolic syndrome in children and adolescents. MMW
Fortschr Med., 2004;146:41-43.
13. Lebiedowicz K, Staśkiewicz G, Torres K: Występowanie otyłości u 15-letnich
dzieci w Lublinie w porównaniu z innymi krajami i czynnikami. Nowiny Lek.
2001;70:55–60.
14. Malinowski A. i wsp.: Dziecko lubuskie, Wyd. UZ, Zielona Góra 2005.
15. Oblacińska A, Jodkowska M, (red): Otyłość u polskich nastolatków. Epidemiologia, styl życia, samopoczucie. IMiD, Warszawa 2007.
16. Speiser P. i wsp.: Consensus statement: Childhood obesity. J. Clin. Endocrinol.
Metab. 2005;90:1871–1887.
17. Szajewska H,: Otyłość u dzieci. Nowa Pediatria, 2002;3:209-211.
18. Szanecka E, Małecka-Tendera E.: Zmiana nawyków żywieniowych a problem
otyłości u dzieci. Endokrynologia. Otyłość. Zaburzenia przemiany materii,
2006;2(3):102-107.
19. Żądzińska E, (red.): Dziecko łódzkie 2004. Normy rozwoju biologicznego. Wyd.
UŁ, Łódź 2009.
ABSTRACT
The aim of the thesis is to compare body height and mass and the BMI in children
and teenagers aged 7-16 living in the urban environments of Poland and the Czech
Republic. Poland and the Czech Republic - EU member countries are characterized
by similar dynamics of political, economic and social changes. The research was made
at the same time, i.e. 2008 – 2009. Generally, 3286 girls and boys living in Kielce,
Poland and their 3331 peers, living in Olomouc in The Czech Republic, were examined. Among them there were 10 age groups and the Cole’s classification was taken
into consideration to assess proper body mass. The Czech children and teenagers aged
7-16, living in a large city are characterised by similar average values of height and
body mass as their Polish counterparts, who live in a similar environment being their
domicile, but a bit higher percentage of overweight and obesity. The observed differences in relative body mass may be related to bad food habits, physical activity limitation and sitting lifestyle.
STRESZCZENIE
Celem pracy jest porównanie wysokości i masy ciała oraz wskaźnika BMI dzieci
i młodzieży w wieku 7 – 16 lat, zamieszkałej w środowisku miejskim na terenie Polski
i Czech, Badania w obu krajach przeprowadzono w tym samym czasie, tj. latach 2008
- 2009. Ogółem zbadano 3286 dziewcząt i chłopców z Polski, zamieszkałych na terenie Kielc, oraz 3331 ich rówieśników z Czech mieszkających w Ołomuńcu. Wśród
badanych wyróżniono 10 grup wiekowych, a w ocenie należnej masy ciała wzięto
pod uwagę klasyfikację Cole’a. U dzieci i młodzieży 7-16-letniej pochodzących z
sąsiednich krajów Unii Europejskiej, tj. z Polski i Czech nie stwierdzono istotnych
159
ZDROWIE I DOBROSTAN 2/2015
Dobrostan i społeczeństwo
różnic w zakresie podstawowych cech somatycznych, tj. wysokości i masy ciała. Natomiast zaobserwowano różnice w zakresie wsk. BMI, świadczące o częstszym występowaniu nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży czeskiej, której główną przyczyną
jest siedzący tryb życia.
Artykuł zawiera 20699 znaków ze spacjami + grafika
160