Spis treści
advertisement
Spis treści Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XI Autorzy rozdzia³ów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XII 1. Klasyfikacje zaburzeñ psychicznych – Jacek Wciórka . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Cele klasyfikowania zaburzeñ psychicznych 1 Powstawanie klasyfikacji: od fenomenu do systemu 2 Wspó³czesne systemy klasyfikacyjne 8 2. Organiczne zaburzenia psychiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 2.1 Choroby uk³adu nerwowego przebiegaj¹ce z otêpieniem – Adam Bilikiewicz, Tadeusz Parnowski, Pawe³ P. Liberski, Jolanta Bratosiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Definicja i charakterystyka grupy zaburzeñ 43 Przyczyny otêpienia 44 Podzia³ otêpieñ 45 Epidemiologia 46 Rozpoznanie 47 Przebieg i rokowanie 47 Klinika zespo³ów otêpiennych 48 2.2 Organiczny zespó³ amnestyczny (zespó³ lub psychoza Korsakowa) – Adam Bilikiewicz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 Definicja 100 Terminologia 100 Epidemiologia 101 Etiologia i patogeneza 101 Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 103 Przebieg i rokowanie 104 Leczenie 105 2.3 Zespo³y psychotyczne z zaburzeniami œwiadomoœci nie wywo³ane alkoholem olem i substancjami psychoaktywnymi – Adam Bilikiewicz. . . . . 106 Uwagi terminologiczne 106 Zespó³ objawów zaburzeñ jakoœciowych œwiadomoœci 107 Charakterystyka zespo³ów psychotycznych i kryteria diagnostyczne 108 Epidemiologia 112 Etiologia i patogeneza 112 Przebieg i rokowanie 113 Leczenie 113 2.4 Zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcj¹ mózgu – Jan Jaracz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 Rys historyczny 116 Problemy diagnostyki organicznego pod³o¿a zaburzeñ psychicznych 116 Organiczne zaburzenia nastroju (afektywne) 119 Halucynoza organiczna 124 Organiczne zaburzenia katatoniczne 126 Organiczne zaburzenia urojeniowe (podobne do schizofrenii) 127 Zespo³y maniakalne w przebiegu schorzeñ neurologicznych 131 Organiczne zaburzenia lêkowe 131 Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne w chorobach o.u.n. 132 Organiczne zaburzenia dysocjacyjne 133 Organiczna chwiejnoœæ afektywna 133 £agodne zaburzenia procesów poznawczych 134 2.5 Zaburzenia psychiczne spowodowane schorzeniami somatycznymi – Jolanta Rajewska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Charakterystyka grupy zaburzeñ 135 Rys historyczny 136 Zaburzenia depre- Spis treści VI syjne na pod³o¿u somatycznym (F 06.32) 137 Zaburzenia lêkowe na pod³o¿u somatycznym (F 06.4) 145 Zaburzenia urojeniowe (podobne do schizofrenii) na pod³o¿u somatycznym (F 06.2) 147 Zaburzenia maniakalne na pod³o¿u somatycznym (F 06.3) 151 Zespó³ omamowy – halucynoza (F 06.0) 152 Zaburzenia katatoniczne na pod³o¿u somatycznym (F 06.1) 153 Zaburzenia „dysocjacyjne” na pod³o¿u organicznym (F 06.5) 153 Inne zaburzenia psychiczne w chorobach somatycznych (F 06.8) 154 Organiczna chwiejnoœæ afektywna (F 06.6) 155 Zaburzenia procesów poznawczych zwi¹zane z chorob¹ somatyczn¹ (F 06.71) 155 2.6 Zaburzenia osobowoœci i zachowania spowodowane chorob¹, uszkodzeniem lub dysfunkcj¹ mózgu – Adam Bilikiewicz. . . . . . . . . . . 157 Charakterystyka grupy zaburzeñ 157 Definicja 157 Rys historyczny 158 Rozwój pogl¹dów i uwagi terminologiczne 158 Epidemiologia 159 Etiologia i patogeneza 159 Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 160 Ró¿nicowanie zaburzeñ osobowoœci 164 Przebieg i rokowanie 165 Implikacje spo³eczne 165 Leczenie 166 3. Zaburzenia spowodowane substancjami psychoaktywnymi – Bogus³aw Habrat, Karina Steinbarth-Chmielewska, Helena Baran-Furga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 Trendy epidemiologiczne i reakcje spo³eczeñstw 169 Ryzykowne u¿ywanie substancji 170 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych wed³ug ICD-10 171 4. Schizofrenia, zaburzenia schizotypowe i schizoafektywne . . . . . . . . . . . . 213 4.1 Schizofrenia – Jacek Wciórka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 Definicja i ogólna charakterystyka 213 Rys historyczny pojêcia 214 Epidemiologia 225 Pozycja nozologiczna 230 Etiologia i patogeneza 236 Kryteria diagnostyczne 250 Obraz psychopatologiczny 256 Przebieg i rokowanie 273 Leczenie 277 4.2 Zaburzenia schizotypowe – Jacek Wciórka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 Definicja i ogólna charakterystyka 299 Rys historyczny pojêcia 299 Epidemiologia 301 Pozycja nozologiczna 302 Etiologia i patogeneza 302 Kryteria diagnostyczne 303 Obraz kliniczny 303 Przebieg i rokowanie 305 Leczenie 306 4.3 Zaburzenia schizoafektywne – Jacek Wciórka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 Definicja i ogólna charakterystyka 307 Rys historyczny 307 Epidemiologia 309 Pozycja nozologiczna 310 Etiologia i patogeneza 311 Kryteria diagnostyczne 311 Obraz kliniczny 313 Przebieg i rokowanie 314 Leczenie 315 4.4 Schizofrenia u dzieci i m³odzie¿y – Jolanta Rabe-Jab³oñska. . . . . . . . . . 318 5. Zaburzenia urojeniowe – Anna Grzywa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 Rys historyczny pojêcia 325 Symptomatologia 326 Klasyfikacje 329 Pogl¹dy na patogenezê 334 Przebieg 338 Rozpoznawanie 339 Leczenie 340 Rokowanie 340 Spis treści VII 6. Choroby afektywne nawracaj¹ce – Stanis³aw Pu¿yñski. . . . . . . . . . . . . . . . 343 Choroby afektywne – rozwój koncepcji w ujêciu historycznym 343 Zaburzenia afektywne nawracaj¹ce (choroby afektywne) – wspó³czesna klasyfikacja 348 Etiologia, patogeneza 351 Symptomatologia nawracaj¹cych zaburzeñ afektywnych (zespo³y depresyjne i maniakalne) 359 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe 383 Zaburzenia depresyjne nawracaj¹ce 386 Dystymiczne zaburzenia nastroju (dystymia) 389 Cyklotymia 391 Krótkotrwa³e nawracaj¹ce zaburzenia depresyjne 393 Zaburzenia afektywne sezonowe (depresja sezonowa, depresja zimowa) 395 Zaburzenia afektywne i samobójstwa 396 Zaburzenia afektywne problemem klinicznym i spo³ecznym 399 Ogólne zasady terapii zaburzeñ afektywnych 405 6.1 Zaburzenia afektywne u dzieci i m³odzie¿y – Jolanta Rabe-Jab³oñska. . . . 416 Du¿a depresja – pojedynczy epizod, nawracaj¹ca du¿a depresja. Dystymia 417 Choroba afektywna dwubiegunowa. Mania. Cyklotymia 421 7. Zaburzenia nerwicowe zwi¹zane ze stresem i pod postaci¹ somatyczn¹ . . 425 7.1 Zaburzenia lêkowe w postaci fobii – Janusz Rybakowski. . . . . . . . . . . . 425 Charakterystyka grupy zaburzeñ i ich historia 425 Agorafobia 427 Fobie swoiste 427 Fobia spo³eczna (zespó³ lêku spo³ecznego) 428 7.2 Zaburzenia lêkowe uogólnione i napadowe – Maria Siwiak-Kobayashi . . 433 Klasyfikacja zaburzeñ lêkowych 433 Historia pogl¹dów na zaburzenia lêkowe 434 Psychologiczne teorie lêku 438 Biologiczne aspekty zaburzeñ lêkowych 440 Epidemiologia zaburzeñ lêkowych 442 Genetyka zaburzeñ lêkowych 443 Lêk jako stan i lêk jako cecha a zaburzenia lêkowe napadowe i uogólnione 444 Zaburzenie lêkowe z napadami lêku (lêk paniczny) 445 Zaburzenia lêkowe uogólnione 450 7.3 Zespó³ natrêctw – Ewa Pilaczyñska, Janusz Rybakowski. . . . . . . . . . . . . . 454 Dane historyczne – ewolucja pogl¹dów na zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne 454 Definicja zespo³u natrêctw – obsesje, kompulsje, osobowoœæ anankastyczna, spektrum zaburzeñ obsesyjno-kompulsyjnych 455 Epidemiologia 456 Etiopatogeneza 458 Obraz kliniczny i przebieg zaburzeñ 462 Postêpowanie terapeutyczne 463 7.4 Reakcja na ciê¿ki stres i zaburzenia adaptacyjne – Janusz Heitzman . . . . . 466 Pocz¹tki nozologicznego ujêcia „reakcji na uraz” 466 Poszukiwanie nowej jednostki diagnostycznej 467 Definicja zespo³u stresu pourazowego 468 Kryteria diagnostyczne PTSD 468 Ostra reakcja na stres 471 Trwa³a zmiana osobowoœci po prze¿yciu sytuacji ekstremalnej 473 Zaburzenia adaptacyjne jako reakcja na stresor 473 Epidemiologia zespo³ów pourazowych 474 Etiopatogeneza PTSD i ASD 475 Neurobiologia ASD i PTSD 477 Rokowanie 479 Leczenie 480 Orzecznictwo w PTSD 483 7.5 Zaburzenia dysocjacyjne – Aleksander Araszkiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . 485 Rys historyczny 485 Definicja zaburzeñ dysocjacyjnych 488 Klasyfikacja za- Spis treści VIII burzeñ dysocjacyjnych (konwersyjnych) 489 Epidemiologia 492 Etiologia i patogeneza 493 Choroby wspó³istniej¹ce 495 Obraz kliniczny i rozpoznawanie zaburzenia dysocjacyjnego 496 Leczenie zaburzeñ dysocjacyjnych 501 7.6 Zaburzenia wystêpuj¹ce pod postaci¹ somatyczn¹ (somatoformiczne) – Maria Siwiak-Kobayashi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503 Historia pogl¹dów na zaburzenia pod postaci¹ objawów somatycznych i ich konsekwencje klasyfikacyjne 503 Pozycja zaburzeñ psychicznych wystêpuj¹cych pod postaci¹ somatyczn¹ wœród innych zaburzeñ emocjonalnych spotykanych w praktyce medycznej 505 Obrazy kliniczne zaburzeñ wystêpuj¹cych pod postaci¹ somatyczn¹ 506 Rozpoznanie ró¿nicowe 507 Postêpowanie lecznicze 508 Rokowanie 509 7.7 Zaburzenia nerwicowe zwi¹zanne ze stresem i pod postaci¹ somatyczn¹: neurastenia i zespó³ depersonalizacji (derealizacji) – Halina Marmurowska-Micha³owska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510 Neurastenia 510 Zespó³ depersonalizacji-derealizacji 514 8. Zespo³y behawioralne zwi¹zane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517 8.1 Jad³owstrêt psychiczny – Andrzej Rajewski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517 Definicja zaburzenia 517 Rys historyczny 517 Epidemiologia 518 Etiologia i patogeneza jad³owstrêtu psychicznego 519 Kryteria diagnostyczne 521 Obraz kliniczny i przebieg 522 Choroby wspó³istniej¹ce 523 Rozpoznanie ró¿nicowe 524 Leczenie 524 8.2 Bulimia nervosa – Irena Namys³owska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528 Definicja zaburzenia 528 Rys historyczny 528 Epidemiologia 529 Etiologia i patogeneza bulimii 529 Kryteria diagnostyczne 531 Obraz kliniczny 532 Ró¿nicowanie bulimii 533 Powik³ania medyczne bulimii 533 Leczenie bulimii 534 Rokowanie 536 8.3 Zaburzenia snu – Waldemar Szelenberger, Micha³ Skalski. . . . . . . . . . . 538 Bezsennoœæ 541 Hipersomnia 545 Narkolepsja 545 Zaburzenia rytmów oko³odobowych 547 Zaburzenia snu wynikaj¹ce ze schorzeñ psychicznych 551 Zaburzenia snu wynikaj¹ce ze schorzeñ somatycznych 552 Zaburzenia snu spowodowane dzia³aniem substancji psychoaktywnych 552 8.4 Zaburzenia seksualne i zaburzenia identyfikacji p³ciowej – Jolanta Rabe-Jab³oñska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555 Rozwój seksualny cz³owieka 555 Pogl¹dy na seksualnoœæ cz³owieka 556 Prawid³owe reakcje seksualne 556 Zespo³y behawioralne zwi¹zane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami fizycznymi 558 Zaburzenia osobowoœci i zachowania doros³ych 567 Zaburzenia to¿samoœci p³ciowej 574 Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania zwi¹zane z rozwojem i orientacj¹ seksualn¹ 577 Spis treści IX 9. Zaburzenia osobowoœci – Andrzej Jakubik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 583 Podstawowe pojêcia 583 Rozwój pogl¹dów 584 Epidemiologia i patogeneza 606 Obraz kliniczny i kryteria diagnostyczne 608 Leczenie 614 10. Upoœledzenie umyslowe – Jadwiga Komender . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617 Rys historyczny 617 Epidemiologia 618 Podzia³ upoœledzenia umys³owego 619 Etiologia 621 11. Ca³oœciowe zaburzenia rozwoju – Andrzej Rajewski . . . . . . . . . . . . . . . . . 645 Definicja zaburzeñ 645 Autyzm dzieciêcy 645 Autyzm atypowy 649 Zespó³ Retta 650 Inne dzieciêce zaburzenia dezintegracyjne 650 Zespó³ Aspergera 651 Zaburzenie hiperkinetyczne z towarzysz¹cym upoœledzeniem umys³owym i ruchami stereotypowymi 652 12. Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynaj¹ce siê zwykle w dzieciñstwie i w wieku m³odzieñczym – Jacek Bomba, Irena Namys³owska, Maria Orwid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 655 Charakterystyka grupy zaburzeñ 655 Rys historyczny pogl¹dów 656 Zaburzenia hiperkinetyczne (zespo³y nadpobudliwoœci ruchowej – F 90) 660 Zaburzenia zachowania (F 91) 666 Mieszane zaburzenia zachowania i emocji (F 92) 671 Zaburzenia emocjonalne rozpoczynaj¹ce siê zwykle w dzieciñstwie (F 93) 672 Zaburzenia funkcjonowania spo³ecznego rozpoczynaj¹ce siê zwykle w dzieciñstwie i w wieku m³odzieñczym (F 94) 677 Tiki (F 95) 681 Inne zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynaj¹ce siê zwykle w dzieciñstwie i wieku m³odzieñczym (F 98) 684 13. Zaburzenia psychiczne, problemy psychologiczne i spo³eczne zwi¹zane ze starzeniam siê (psychogeriatria) – Adam Bilikiewicz, Tadeusz Parnowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697 Historia 698 Teorie starzenia siê i zmiany w starzej¹cym siê organizmie 699 Funkcjonowanie psychospo³eczne cz³owieka starego 708 Dane demograficzne dotycz¹ce wystêpowania zaburzeñ psychicznych w wieku podesz³ym 710 Zaburzenia osobowoœci w wieku podesz³ym (F 60) 716 Psychozy wieku podesz³ego: schizofrenia o póŸnym pocz¹tku, parafrenia, zespo³y urojeniowe 719 Zaburzenia œwiadomoœci 728 Zespó³ Charles’a Bonneta 732 Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735
