Zagrożenia epidemiologiczne na świecie
advertisement
Graniczna Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Warszawie Zagrożenia epidemiologiczne na świecie charakterystyka chorób cz. 1 Biegunka podróżnych Jest to choroba która występuje najczęściej u turystów przebywających w tropiku oraz w krajach w których panują złe warunki sanitarne. Objawia się dolegliwościami żołądkowo- jelitowymi w wyniku spożycia pokarmów i napojów zanieczyszczonych mikrobiologicznie (najczęściej są to infekcje bakteryjne). Największe ryzyko zachorowań dotyczy Indii, krajów Afryki, Azji Południowo- Wschodniej i Ameryki Południowej. Najczęściej obserwowane dolegliwości to wodniste wypróżnienia, ból brzucha, czasami gorączka, nudności i wymioty. Objawy te pojawiają się nagle w ciągu pierwszych dwóch tygodni podróży jak również mogą się pojawić bezpośrednio po powrocie z podróży. W większości przypadków biegunka podróżnych ma charakter łagodny a dolegliwości mijają w ciągu kilku dni. Natomiast u dzieci, osób starszych oraz przewlekle chorych może być konieczna konsultacja lekarska. Leczenie polega przede wszystkim na nawodnieniu organizmu np. woda mineralna. Można także stosować preparaty nawadniające zawierające glukozę oraz elektrolity (sole mineralne), a także środki hamujące perystaltykę jelit. Czasami konieczne jest zastosowanie antybiotyku dobranego przez lekarza. Najważniejszym sposobem zapobiegania biegunce podróżnych jest przestrzeganie zasad higieny oraz bezpiecznego żywienia się w tropiku i krajach rozwijających się. W celu ochrony przed zakażeniami pokarmowymi w podróży do krajów o złych warunkach sanitarnych zaleca się szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A (WZW A), durowi brzusznemu, poliomyelitis oraz cholerze. Nie ma jednak szczepionki która zabezpiecza przed typową bakteryjną biegunką podróżnych. Źródło : Internet – wybrane informacje Cholera Cholera jest chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterie – przecinkowce cholery (Vibro cholerae) serogrupa O1 lub O139. Bakterie te mogą przetrwać długi czas w wodzie skażonej odchodami ludzkimi. Poza człowiekiem, który wydala przecinkowce cholery z kałem, (zarówno podczas choroby, jak i w czasie nosicielstwa), nie jest znany inny zwierzęcy rezerwuar zarazków. Do zakażenia człowieka może dochodzić poprzez spożycie skażonej wody i żywności, w tym m.in. surowych i niedogotowanych owoców morza. Po krótkim okresie inkubacji, trwającym od kilkunastu godzin do 5 dni, pojawiają się objawy obejmujące m.in. wymioty i wodnistą biegunkę bez bólów brzucha i gorączki. Skurczowe bóle mięśni pojawiają się dopiero w wyniku zaburzeń elektrolitowych, a w miarę pogłębiania się odwodnienia i dyselektrolitemii pragnienie, suchość w jamie ustnej, chrypka, utrata elastyczności skóry, zapadnięcie oczu, zaostrzenie rysów twarzy. W ciężkich przypadkach dochodzi do zaburzeń orientacji, śpiączki i zgonu. W większości przypadków objawy są łagodne lub nie występują wcale, a zakażone osoby stają się bezobjawowymi nosicielami. Przy zastosowaniu właściwego leczenia (antybiotykoterapia i nawodnienie organizmu), na skutek zakażenia umiera mniej niż 1% osób, u których wystąpiły objawy. Źródło GIS Czerwonka bakteryjna (szigeloza) Czerwonka jest chorobą zakaźną wywoływaną przez pałeczki Shigella. Choroba ta występuje na całym świecie, najczęściej w krajach o niskim standardzie życia i złych warunkach sanitarno-higienicznych, a sporadycznie w krajach rozwiniętych. Źródłem zakażenia jest zawsze człowiek. Zakażenie następuje na drodze pokarmowej, w wyniku kontaktu z chorym, nosicielem lub przez zanieczyszczone wydalinami 1 Graniczna Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Warszawie zakażonych osób produkty pokarmowe, przedmioty codzienne użytku, czy też wodę. Również muchy mogą mechanicznie przenosić zarazki na swoim ciele, na przykład z odchodów na jedzenie i wodę. Po około 2–5 dniach od kontaktu z czynnikiem zakaźnym pojawiają się objawy chorobowe: obfita, wodnista biegunka, często gorączka, czasami nudności i wymioty. Niekiedy w dalszym przebiegu choroby obserwuje się kurczowe bóle brzucha, bolesne parcie na stolec, odwodnienie, w stolcu pojawia się śluz, ropa i krew. U osób niedożywionych i o obniżonej odporności może dojść do ciężkiego przebiegu choroby z objawami ze strony wielu układów i narządów organizmu, m. in. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i zespołu hemolityczno-mocznicowego. Choroba często przechodzi w postać przewlekłą z nawrotami choroby, utrzymującą się przez kilka miesięcy. Część osób po przechorowaniu czerwonki bakteryjnej staje się bezobjawowymi nosicielami pałeczek Shigella. Leczenie czerwonki bakteryjnej obejmuje podawanie leków przeciwbakteryjnych oraz płynów uzupełniających straty wody i elektrolitów. Zachorowaniom na czerwonkę bakteryjną można zapobiec poprzez: ● ● ● przestrzeganie podstawowych zasad higieny przyrządzania posiłków – więcej informacji na ten temat znajduje się w materiale „Pięć kroków do bezpiecznej żywności”, dezynfekcję wydalin chorego i przedmiotów nimi zanieczyszczonymi, poddanie obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym osób podejmujących lub wykonujących prace w styczności z żywnością w zakładach produkcji i obrotu żywnością, z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi lub wymagające bezpośredniego kontaktu z ludźmi, np. w zakładach opieki zdrowotnej czy przedszkolach.Badania te mają na celu wykrycie i odsunięcie od wykonywania ww. prac osób chorych i nosicieli pałeczek Shigella. Ograniczy to ryzyko przeniesienia zakażenia na inne osoby. Źródło GIS Denga Denga występuje w Azji, krajach regionu Pacyfiku, na Karaibach, w obu Amerykach i Afryce. Jest to choroba wirusowa (wirus z rodziny Flaviviridae). Wyróżnia się 4 typy tej choroby, a zakażenie jednym typem daje bardzo słabą odporność przeciwko innym typom. Do zakażenia człowieka dochodzi na skutek ukąszenia przez jeden z rodzajów komara, przenoszącego wirusa. Źródłem zakażenia jest chory człowiek lub zwierzę. Po okresie inkubacji trwającym 8–10 dni, pojawiają się początkowo łagodne objawy grypopodobne. Choroba może również przebiegać w postaci ostrej, która rozpoczyna się gorączką powyżej 38oC. Pojawia się również ból głowy, pozagałkowy ból oczu, bóle mięśni, kości, stawów, osłabienie, wysypka. Objawom tym towarzyszą objawy krwotoczności (krwawienia wewnętrzne i zewnętrzne) charakterystyczne dla gorączek krwotocznych. Do wystąpienia tej postaci dochodzi najczęściej podczas kolejnego zakażenia wirusem. W kilku krajach Azji, gorączka krwotoczna denga jest przyczyną wielu zachorowań i zgonów, głównie u dzieci. Nie ma specyficznego leczenia i szczepionki przeciwko tej chorobie. Jako choroba przenoszona przez komary denga nie stwarza zagrożenia dla osób zamieszkujących tereny, gdzie one nie bytują (w tym Polska). Należy jednak pamiętać, aby podróżując w rejony występowania dengi zasięgnąć dokładnych informacji o sposobach skutecznego zabezpieczenia się przed ukłuciami komarów. Źródło GIS Dżuma Dżuma – jest to wysoce zakaźna choroba człowieka i zwierząt wywołana przez bakterie Yersinia pestis. Jest to choroba, która w przeszłości powodowała największe w dziejach świata epidemie, dzisiaj zaś nie stanowi większego zagrożenia, choć jej niebezpieczeństwo nie wygasło ze względu na istnienie rezerwuaru tego zarazka. Wśród zwierząt źródłem bakterii są gryzonie, a przede wszystkim szczury (ale też dzikie króliki, myszy, nornice itp.). Najbardziej wrażliwe na dżumę są gryzonie, koty, człowiek. Niektóre zwierzęta (np. psy, konie, krowy i ptaki) są mało wrażliwe bądź niewrażliwe. Według WHO corocznie na świecie odnotowuje się od 1000 do 3000 przypadków dżumy. W USA średnio w roku występuje 10–15 zachorowań na tę chorobę. Obszary, w których zdarzają się jeszcze ogniska dżumy to tereny wiejskie lub o niskim stanie sanitarnym: ● Ameryka Północna- w USA są to przede wszystkim Teksas, Arizona, Oklahoma, Nowy Meksyk, Colorado, Oregon, Nevada, oraz południowo-zachodnia Kanada, 2 Graniczna Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Warszawie ● ● ● Ameryka Południowa – Boliwia, Peru, Brazylia, sporadycznie Argentyna, Ekwador, Wenezuela, Afryka – głownie rejony południowe i południowo-wschodnie tj. RPA, Kenia, Namibia, Mozambik, Uganda, Tanzania, Lesoto, Zair, Senegal, Zimbabwe, Madagaskar, Azja- Chiny, Mongolia, Wietnam, Indie, Indonezja, Kambodża, Nepal, Iran. Drogi zakażenia ludzi to: ● ● rozsiewanie przez szczury i pchły – pchły ludzkie bardzo często pasożytują na szczurach domowych. W organizmie pchły bakterie Y. pestis mogą przeżyć do 1 miesiąca stąd możliwe jest roznoszenie zarazka pomimo nieobecności szczurów;rozsiewanie przez gryzonie polne i leśne, które mogą zakażać się dżumą w warunkach naturalnych (np. poprzez odchody); droga kropelkowa lub poprzez aerozol z człowieka na człowieka. Wyróżnia się 3 postaci dżumy: płucną, węzłową (dymieniczą) i posocznicową. Postać płucna – rozwija się w płucach; do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub poprzez aerozol zawierający bakterie Y. pestis (np. pył z zakażonymi odchodami gryzoni). Drobnoustrój przenosi się poprzez kontakt bezpośredni z osobą/zwierzęciem chorym na postać płucną dżumy. Towarzyszą jej następujące objawy: gorączka, dreszcze, ból głowy, osłabienie, kaszel, ciężki oddech, ból w klatce piersiowej, czasem odkrztuszanie wodnistej lub krwistej plwociny. Przebiega gwałtownie i jest jedną z najbardziej zaraźliwych i niebezpiecznych chorób zakaźnych człowieka. Postać ta może być powikłaniem nie leczonej postaci węzłowej lub może towarzyszyć postaci posocznicowej. Postać węzłowa (dymieniczna) – najczęściej obecnie występująca postać dżumy; rozwija się najczęściej w skutek ugryzienia przez zakażone zwierzę bądź gdy skażone bakteriami materiały mają kontakt z uszkodzona skórą. Tej postaci choroby towarzyszą powiększone i bolesne węzły chłonne tzw. dymienice (stąd też nazwa) oraz gorączka, dreszcze, ból głowy, osłabienie. Ta postać dżumy nie przenosi się przez kontakt z chorym. Postać posocznicowa – rozwija się, gdy pałeczki dżumy namnażają się we krwi i są przez nią roznoszone po całym organizmie. Towarzyszą jej następujące objawy: gorączka, dreszcze bóle głowy i brzucha, osłabienie, krwotok wewnętrzny, wstrząs. Może także dochodzić do zaburzeń krążenia, które powodują martwicę palców. Ta postać stanowi powikłanie nie leczonych postaci dymieniczej i płucnej. Postać posocznicowa także nie szerzy się poprzez bezpośredni kontakt. Objawy dżumy rozwijają się szybko, przeciętnie w ciągu kilku dni od momentu zakażenia bakterią Y. pestis, dlatego bardzo ważny jest jak najszybszy kontakt z lekarzem w przypadku zaobserwowania niepokojących objawów. Leczenie, aby było skuteczne, musi być podjęte jak najszybciej (najlepiej w ciągu 24h od wystąpienia objawów). Polega ono na podawaniu odpowiednich antybiotyków. Istnieje co prawda szczepionka, ale udowodniono jej skuteczność jedynie przeciwko postaci dymieniczej, natomiast nie zapobiega i nie zmniejsza objawów w dżumie płucnej. Nie jest ona dostępna w Europie. Zapobieganie narażeniu na zakażenie pałeczkami dżumy: 1. unikanie kontaktu z dziki gryzoniami, 2. stosowanie repelentów przeciwko pchłom, 3. przestrzeganie zasad higieny osobistej, szczególnie: mycie rąk, a ponadto: 4. kontrola liczebności gryzoni (deratyzacja na terenach o niskim stanie sanitarnym, na terenach wiejskich i w małych miastach, gdzie zazwyczaj gryzonie polne i leśne występują w większej ilości), 5. odpowiednia gospodarka odpadami, które stanowią dla dzikich gryzoni źródło pokarmu, a zatem są elementem wabiącym je na tereny zamieszkałe przez ludzi i zwierzęta domowe i gospodarskie, 6. regularne stosowanie u zwierząt domowych i gospodarskich preparatów przeciwpchelnych. Opracowano na podstawie materiałów WHO, CDC oraz ECDC. żródło GIS E. coli O104 (EHEC/VTEC/STEC) 3 Graniczna Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Warszawie 1. Escherichia coli (E. coli, pałeczka okrężnicy) jest bakterią występującą w formie wielu odmiennych szczepów (serotypów). Wiele z nich stanowi część naturalnej flory jelitowej człowieka i stale bytuje w przewodzie pokarmowym zdrowych ludzi. Niektóre szczepy, nie występujące naturalnie u człowieka, mają zdolność produkowania substancji toksycznych (tzw. szczepy enterokrwotoczne o serotypach m.in. O157 i O104). Od połowy maja 2011 r. w Niemczech notuje się wzrost zachorowań wywołanych szczepem E. coli O104, który produkuje werotoksynę. Zachorowanie objawia się biegunką, a w około ¼ przypadków u chorych dochodzi do rozwoju zespołu hemolityczno-mocznicowego, który w części przypadków może skutkować trwałymi uszkodzeniami funkcji nerek, a nawet zgonem. 2. Źródłem zakażeń spowodowanych E. coli mogą być produkty odzwierzęce. Należy również unikać spożywania surowego lub niedogotowanego mięsa wołowego oraz niepasteryzowanego mleka. Równocześnie istotne jest również zachowanie podstawowych zasad higieny osobistej biorąc pod uwagę możliwość przeniesienia się zakażenia człowiek-człowiek drogą pokarmową, zwłaszcza między osobami mającymi ze sobą bliski kontakt. W czasie podróży, gdy nie ma możliwości umycia rąk mydłem pod bieżąca wodą, należy korzystać z nasączanych chusteczek lub żeli myjących na bazie alkoholu. Główny Inspektor Sanitarny przypomina jednak o konieczności zachowania zasad higieny podczas przygotowywania i spożywania żywności, w szczególności świeżych owoców i warzyw, które będą spożywane na surowo. Przed poddaniem ich myciu powinny być namoczone, a następnie każda ich część powinna być dokładnie i wielokrotnie umyta. Szczegółowe informacje dotyczące zasad postępowania z żywnością wskazuje wydana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) ulotka informacyjna „ Pięć kroków do bezpieczniejszej żywności” zamieszczona na stronie internetowej GIS (www.gis.gov.pl). Na podstawie ,,Informacje dla osób podróżujących i przyjeżdżających z Niemiec w związku z wystąpieniem na terenie Niemiec ognisk zachorowań wywołanych E. coli O104 (EHEC/VTEC/STEC) z 8.06.2011 - GIS Ebola Choroba wirusowa Ebola jest powodowana przez wirusy z rodziny Filoviridae. Jest to choroba występująca rzadko, jednakże charakteryzująca się bardzo wysoką śmiertelnością sięgającą ponad 90% . Rezerwuar wirusa jest nieznany. Istnieje hipoteza mówiąca, że rezerwuarem wirusa Ebola są nietoperze owocożerne. Epidemie i przypadki gorączek krwotocznych Ebola występowały dotychczas głównie w Afryce. Istnieje jednak ryzyko zawleczenia tej choroby również na inne tereny, w tym także do Europy. Przeniesienie wirusa Ebola następuje przez bezpośredni kontakt z krwią lub wydzielinami i wydalinami osoby zakażonej. Do tej pory epidemie gorączki krwotocznej Ebola to epidemie o nieznanym źródle, szerzące się łatwo przez kontakty z chorymi ludźmi. Po okresie inkubacji trwającym w przypadku Eboli od 2 do 21 dni, pojawiają się objawy grypopodobne (gorączka, dreszcze, bóle głowy, bóle mięśni, stawów, bóle gardła, osłabienie), które bardzo szybko nasilają się. Następnie pojawia się biegunka, wymioty, bóle brzucha, niekiedy wysypka, zaczerwienie oczu oraz objawy krwotoczne (krwawienia zewnętrzne i wewnętrzne). Na podstawie objawów klinicznych nie można odróżnić gorączek krwotocznych o innej etiologii wirusowej od gorączki krwotocznej Ebola. Ebola może doprowadzić do śmierci. Nie ma specyficznego leczenia, ani szczepionki przeciwko tej chorobie wirusowej. Brak skutecznego leczenia i duża zakaźność wirusa wymusza stosowanie odpowiednich zabezpieczeń przez osoby kontaktujące się lub opiekujące osobą zakażoną lub chorą (np. szczególne warunki izolacji, środków ochrony osobistej). Źródło GIS Gruźlica Gruźlica jest chorobą bakteryjną wywoływaną przez bakterie Mycobacterium tuberculosis (prątki gruźlicy). Zachorowania na gruźlicę należą do najczęściej występujących chorób zakaźnych na świecie. Gruźlica jest przenoszona głównie drogą kropelkową. Znacznie rzadziej do zakażenia dochodzi drogą pokarmową m.in. poprzez spożycie skażonego mleka zakażonej krowy, a także poprzez kontakt bezpośredni z uszkodzoną skórą lub błonami śluzowymi. Najczęstszym źródłem zakażenia są osoby chore na gruźlicę, w fazie prątkowania. Innym źródłem zakażenia są chore na gruźlicę zwierzęta np. chore krowy, które wydalają prątki m. in. z mlekiem. Okres wylęgania choroby jest trudny do określenia. Bakterie po wniknięciu do organizmu zostają w większości wypadków wyeliminowane, jednakże część z nich może pozostać w stanie uśpienia w organizmie zakażonej osoby nie powodując objawów chorobowych. Na skutek aktywacji bakterii poprzez spadek odporności w wyniku np. niedożywienia, może dojść do ich rozprzestrzenienia się prątków gruźlicy w całym organizmie, a następnie rozwój choroby w zajętych narządach lub tkankach. Najczęstszą postacią choroby jest gruźlica płuc. Specyficzną odmianą choroby jest gruźlica wielolekooporna (MDR), w której stwierdza się oporność drobnoustrojów na co najmniej dwa najważniejsze leki 4 Graniczna Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Warszawie stosowane w leczeniu skojarzonym, czyli izoniazyd i rifampicynę. Ponadto występuje też tzw. gruźlica XDR, która dodatkowo nie daje się leczyć co najmniej dwoma z pozostałych leków przeciwgruźliczych. Dlatego tak ważne jest skrupulatne przyjmowanie wszystkich zleconych przez lekarza leków we wskazanym przez niego okresie czasu. W przeciwnym wypadku tj. niesystematycznego lub zbyt krótkiego przyjmowania leków, leczenie nie jest skuteczne i prątki uodparniają się na nie. W przypadku zachorowania na gruźlicę brak jest charakterystycznych objawów. Mogą one mieć charakter ogólny (np. gorączka, osłabienie organizmu, brak apetytu, utrata masy ciała) lub miejscowy, w zależności od atakowanego narządu. Najczęstszym objawem gruźlicy płuc jest długotrwale utrzymujący się kaszel, ponadto mogą wystąpić duszności, bóle w klatce piersiowej, czy krwotoki płucne. Niecharakterystycznymi objawami gruźlicy pozapłucnej mogą natomiast być obrzmienia, bolesność ruchowa, powiększenie obwodowych węzłów chłonnych, upośledzenie funkcjonowania zaatakowanych narządów. Istniejąca szczepionka BCG, ogranicza wprawdzie ciężkość przebiegu choroby, ma jednak dużo mniejsze znaczenie w ograniczeniu jej transmisji. W Polsce zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych obowiązkowe są szczepienia BCG wyłącznie niemowląt.Zwalczanie gruźlicy opiera się głównie na wykrywaniu osób, które mogą stanowić źródło zakażenia dla innych osób i wdrożeniu leczenia z zastosowaniem długotrwałej kuracji z użyciem antybiotyków i chemioterapeutyków. Natomiast działania mające na celu eliminację zachorowań u zwierząt podejmuje się zgodnie z opracowywanymi przez sektor weterynarii programami zwalczania tej choroby. Źródło GIS Grypa Grypa to ostre wirusowe zakażenie górnych dróg oddechowych, wywoływane przez wirusy grypy. Przyczyną corocznych, sezonowych wzrostów zachorowań na grypę w okresie jesienno-zimowym są wirusy grypy typu A i B. Grypa powoduje zachorowania w każdej grupie wiekowej (Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że rocznie dotyczyć może 5% - 10% dorosłych i 20% - 30% dzieci). Na całym świecie, szacuje się, że corocznie zachorowania na grypę są przyczyną około 3 do 5 milionów przypadków ciężkich powikłań pogrypowych, a około 250 000 do 500 000 zgonów, równocześnie jednak dostępne są skuteczne szczepienia ochronne przeciw grypie. W Polsce sezon wzmożonych zachorowań na grypę trwa od października do kwietnia następnego roku, przy czym szczyt zachorowań przypada między styczniem a marcem. Rejestruje się wtedy od kilkuset do kilku milionów zachorowań na grypę i choroby grypopodobne. Grypa przenosi się z osoby na osobę drogą kropelkową podczas kichania, kaszlu lub w wyniku bezpośredniego kontaktu ze świeżą wydzieliną z dróg oddechowych zakażonych osób. Objawy grypy są niecharakterystyczne, lecz najczęstsze dotyczą nagłego występowania: objawów ogólnych - wysokiej gorączki, dreszczy, bólów mięśni, bólów głowy (najczęściej okolicy czołowej i zagałkowy), uczucia rozbicia i osłabienia, złego ogólnego samopoczucia; objawów ze strony układu oddechowego - suchego kaszlu, bólu gardła i katarem (zwykle o niedużym nasileniu). U małych dzieci obraz kliniczny może być całkowicie niecharakterystyczny - obejmować zmienione zachowanie dziecka, senność lub rozdrażnienie, brak apetytu, wymioty. Choroba zwykle ustępuje samoistnie po 3-7 dniach, ale kaszel, zmęczenie i uczucie rozbicia mogą się utrzymywać do ok. 2 tyg. Najczęstsze powikłania grypy to zapalenia ucha środkowego oraz angina paciorkowcowa. Grypa może prowadzić również do ciężkich powikłań i hospitalizacji - najczęstsze to zapalenie płuc, do rzadszych należą zapalenie mięśnia sercowego, mózgu i opon mózgowych i inne, które zdarzają się u dzieci poniżej 2 roku życia, dorosłych w wieku 65 lat lub starszych, kobiet w ciąży oraz osób przewlekle chorych. Śmiertelność grypy sezonowej wynosi 0,1-0,5% (tzn. umiera 1-5 na 1000 osób, które zachorowały), przy czym 90% zgonów występuje u osób po 60 r.ż. Tak jak w przypadku innych chorób wywoływanych przez wirusy antybiotyki są nieskuteczne i leczenie jest głównie objawowe. Zaleca się pozostanie w domu i odpoczynek, picie dużej ilości płynów, stosowanie niesterydowych środków przeciwzapalnych uwaga: u dzieci poniżej 16 r.ż. nie należy stosować salicylanów. U małych dzieci niezwykle istotne jest nawadnianie i obniżanie gorączki, która może doprowadzić do wystąpienia drgawek gorączkowych. W przypadku osób należących do grup ryzyka lekarz może zadecydować o zastosowaniu leków antywirusowych (oseltamivir, zanamivir). Należy jednak podkreślić, iż najskuteczniejszą metodą uniknięcia zachorowania i związanych z nim powikłań jest profilaktyka pod postacią corocznego szczepienia poprzedzającego sezon zachorowań na grypę. W Polsce dostępne są (na receptę) szczepionki przeciwko grypie produkowane przez kilka firm. Ich skład jest zgodny z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia i obejmuje 3 szczepy wirusa, krążące w danym sezonie. Opracowano w Departamencie Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi GIS na podstawie materiałów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Krztusiec Krztusiec jest ostrą chorobą dróg oddechowych, głównie wieku dziecięcego, wywoływaną przez bakterie Bordetella pertussis. Charakterystycznym objawem choroby jest długotrwale utrzymujący się napadowy kaszel z wydzieleniem 5 Graniczna Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Warszawie lepkiej plwociny. Jedynym źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie następuje drogą powietrzno- kropelkową. Pierwszy okres choroby trwa do 2 tygodni i charakteryzuje się takimi objawami jak nieżyt nosa, spojówek, gardła i oskrzeli. Ostry nieżyt dróg oddechowych następuje na skutek wnikania bakterii do komórek błon śluzowych i ich toksycznego działania. Narastające działanie toksyn powoduje przejście do kolejnej fazy choroby z charakterystycznym napadowym kaszlem, objawami duszności, wykrztuszaniem śluzu i wymiotami. U dzieci poniżej 6 miesiąca życia zamiast napadowego kaszlu może wystąpić bezdech, utrata przytomności z powodu braku tlenu, a bez podjęcia skutecznego leczenia może nastąpić zgon.U chorych dzieci mogą również wystąpić powikłania np.: ropne zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, trwałe uszkodzenie mózgu, utrata wagi ciała. Podanie odpowiednich antybiotyków zmniejsza ryzyko wystąpienia tych dolegliwości, zwłaszcza jeśli leczenie rozpocznie się jak najwcześniej od wystąpienia objawów. Zwalczanie choroby polega na jej wczesnym rozpoznaniu i wdrożeniu stosownego leczenia. Niemowlęta powinny być leczone w szpitalu. Dostępne są skuteczne preparaty szczepionkowe przeciwko krztuścowi. Wrażliwość na zakażenia osób nieuodpornionych za pomocą szczepień ochronnych jest powszechna. Przebycie krztuśca pozostawia długotrwałą odporność organizmu, ale powtórne zachorowanie jest możliwe. W Polsce zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych szczepienia przeciwko krztuścowi dzieci są obowiązkowe. Źródło GIS Legioneloza (choroba legionistów) Legioneloza jest chorobą układu oddechowego, wywoływaną przez bakterie Legionella, które mogą przeżyć w wodzie o bardzo różnej temperaturze (od 20–50OC). Rezerwuarem bakterii są zbiorniki wodne (naturalne i sztuczne), zawierające osad denny lub muł, a także wilgotna ziemia. Bakterie Legionella występują m.in. w sieciach kanalizacyjnych, urządzeniach kąpielowych, prysznicach, myjniach, klimatyzatorach. Najczęstszą drogą zakażenia jest wdychanie skażonego aerozolu. Do zakażenia może dochodzić również m.in. przez zachłyśnięcie się skażoną wodą. Do tej pory nie stwierdzono przenoszenia bakteria Legionella z człowieka na człowieka. Okres inkubacji trwa od 2 do 10 dni. Po tym okresie pojawiają się objawy, tj. bóle mięśni, ból głowy, gorączka i objawy zapalenia płuc (w tym m.in. suchy kaszel, zaburzenia oddychania). Objawom tym mogą towarzyszyć zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, w tym bóle brzucha, wymioty, biegunka, a także zaburzenia świadomości. Poza postacią płucną wyróżnia się również postaci pozapłucne: łagodną i ciężką. W postaci łagodnej (zwanej gorączką Pontiac) dochodzi do nagłego wzrostu temperatury ciała, bólu głowy, mięśni, dreszczy i objawów zakażenia górnych dróg oddechowych. Postaci ciężkiej towarzyszy zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego lub pojawia się sepsa. W większości przypadków legionelozy jest wyleczalna przy użyciu antybiotyków. Do zgonów najczęściej dochodzi u osób starszych i u osób z obniżoną odpornością. Działania profilaktyczne obejmują m.in. regularne czyszczenie zbiorników wodnych i okresowe badanie wody m.in. w sieci wodociągowej i urządzeniach klimatyzacyjnych, leczniczych i sanitarnych. Źródło GIS Malaria Malaria jest obecnie jedną z trzech najważniejszych, oprócz AIDS i gruźlicy, chorób zakaźnych w świecie. Liczbę nowych zachorowań szacuje się na 300–500 milionów rocznie. Z powodu malarii umiera około 1,5–2,7 milionów ludzi każdego roku. Ocenia się, iż aktualnie 40–45% ludności ziemi żyje na terenach zagrożonych malarią w ponad 100 krajach świata. Na zachorowanie najbardziej narażone są dzieci do 5 roku życia i kobiety ciężarne mieszkające na terenach endemicznych dla malarii oraz osoby nie odporne (nie posiadające swoistych przeciwciał), podróżujące m.in. z Europy do krajów endemicznego lub epidemicznego występowania malarii. Liczbę przypadków malarii zawlekanych do Europy ocenia się na około 10.000 rocznie. W Afryce malaria jest główną przyczyną zgonów około 20% wszystkich dzieci w wieku poniżej 5 roku życia. We wschodniej i południowej Afryce wskaźnik śmiertelności z powodu tej choroby, w okresie 1990–1998, wzrósł prawie dwukrotnie w porównaniu z latami 1982–1989. Przyczyną tego stanu jest m.in. wzrost oporności Plasmodium – czynnika etiologicznego malarii, na chlorochinę. W krajach, gdzie malaria występuje endemicznie, 25–50% chorych leczonych ambulatoryjnie i 20–50% hospitalizowanych, stanowią pacjenci chorzy na malarię. Organizacja Narodów Zjednoczonych wydała rezolucję, w której określa lata 2001–2010 dekadą wykorzeniania malarii w krajach rozwijających się, szczególnie w Afryce. Głównym celem działania jest zmniejszenie o 2/3 wskaźnika śmiertelności z powodu malarii wśród dzieci. Liczba zachorowań na malarię w Polsce nie przekracza 50 przypadków rocznie. Jednocześnie od 1963 r. są to jedynie przypadki malarii importowanej z rejonów endemicznych, przywlekane przez osoby powracające z podróży służbowych lub turystycznych. W Polsce istnieją trzy 6 Graniczna Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Warszawie główne ośrodki medyczne zajmujące się m.in. badaniami nad lekoopornością zarodźców malarii. Są to: ● ● ● Krajowy Ośrodek Medycyny Tropikalnej Międzywydziałowego Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej AMG w Gdyni (powołany w 2001 r.), Akademia Medyczna w Poznaniu, Akademia Medyczna w Warszawie. Krajowy Ośrodek Medycyny Tropikalnej w Gdyni współpracuje m.in. z CDC w Atlancie (USA) oraz Instytutem Higieny i Medycyny Tropikalnej w Lizbonie (Portugalia) w zakresie programów badawczych nad mutacjami genowymi odpowiedzialnymi za lekooporność zarodźców malarii, zwłaszcza na terenie Afryki. Instytut rozwija także współpracę z innymi medycznymi placówkami w Europie, w ramach Trop Net Europ, Ameryce Północnej oraz Afryce. Z inicjatywy polskich misjonarzy i lekarzy Krajowego Ośrodka Medycyny Tropikalnej utworzony został w Angoli ośrodek medyczno – badawczy, gdzie m. in. realizowany jest program zwalczania malarii wśród dzieci i kobiet w ciąży, częściowo finansowany przez fundację Medical and Mobility Mission Association z Australii. Materiał badawczy z Angoli jest opracowywany pod kątem oznaczania lekooporności Plasmodium faliciparum na stosowane tam leki, co realizowane jest w ramach projektów Komitetu Badań Naukowych. Poza tym współpracujące ze sobą polskie ośrodki medycyny tropikalnej uczestniczą pośrednio w programach zwalczania malarii, gruźlicy i AIDS, wysyłając swoich pracowników do realizacji programów, prowadzonych przez organizacje międzynarodowe lub placówki misyjne. Źródło GIS Meningokoki Zakażenia tego typu wywoływane są przez bakterie zwane meningokokami, które mogą spowodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Mogą również wywołać posocznicę (sepsę) czyli uogólnioną odpowiedź organizmu na zakażenie, określane wspólnie mianem inwazyjnej choroby meningokokowej. U około 20 - 40% zdrowych ludzi (nosicieli) meningokoki występują w jamie nosowo-gardłowej nie powodując żadnych dolegliwości ani objawów. Kto najczęściej choruje: • dzieci w wieku od 0 do 4 roku życia, • młodzież Jednak pamiętać należy, że zachorować może każdy człowiek, bez względu na wiek. Najbardziej narażone są osoby mające bliskie, bezpośrednie kontakty z chorymi lub nosicielami. Zakażeniu sprzyja: • używanie przez kilka osób wspólnych naczyń, sztućców, picie z jednej butelki, • długotrwałe przebywanie w zatłoczonych pomieszczeniach (np. w dyskotekach, na koncertach), • palenie tytoniu, • przebywanie przez dłuższy czas wielu osób w małych, zamkniętych pomieszczeniach (koszary, akademiki, internaty, obozy, kolonie, kluby, puby), • bardziej podatni na zakażenie są ludzie, których organizm jest osłabiony wcześniejszymi infekcjami, wysiłkiem fizycznym, stresem, itp. • zażywanie tego samego środka psychoaktywnego (wspólne palenie jednego papierosa, wciąganie środków odurzających przez nos poprzez wspólne tutki). Meningokoki nie przeżywają długo poza organizmem człowieka. Giną bardzo szybko pod wpływem powszechnie używanych do mycia detergentów (mydło, płyn do mycia naczyń, itp.). OBJAWY ZAKAŻEŃ MENINGOKOWYCH: 1. Ogólne W początkowej fazie podobne są do przeziębienia (gorączka, bóle stawowe, mięśniowe, ogólne złe samopoczucie). Mogą dołączyć się: bóle głowy, nudności, biegunka, wymioty, sztywność karku, drgawki często świadczące o zapaleniu opon mózgowo – rdzeniowych. Charakterystycznym objawem w postępującym zakażeniu jest wysypka wybroczynowa –plamki na skórze całego ciała w postaci drobnych czerwonych punkcików zlewających się w późniejszym okresie w duże plamy, które nie bledną pod naciskiem. Wysypka może być jednym z ostatnich objawów. 2. U dzieci poniżej 2 roku życia Powyższe objawy mogą być mniej widoczne, a dominują takie jak brak apetytu, biegunka, wymioty, spowolnienie, rozdrażnienie, rozpaczliwy płacz, senność lub drażliwość, odchylenie głowy do tyłu, pulsujące ciemiączko u niemowląt, wybroczyny na skórze. 7 Graniczna Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Warszawie CHOROBA ROZWIJA SIĘ BARDZO SZYBKO !!! Aby skutecznie leczyć zakażenie meningokokowe, należy po wystąpieniu pierwszych objawów natychmiast zgłosić się do lekarza lub wezwać Pogotowie Ratunkowe, dokładnie opisując objawy. ZAPOBIEGANIE: Najważniejszymi sposobami zabezpieczenia się przed zachorowaniem są: 1. uodpornienie się poprzez szczepienie - należy jednak pamiętać, iż szczepionka zabezpiecza tylko przed zakażeniem meningokokami grupy C i nie zabezpiecza przed zakażeniem grupą B. Szczepionkę można podawać osobom od 2 miesiąca życia. Powyżej 12 miesiąca życia podaje się 1 dawkę szczepionki. O szczepieniu decyduje lekarz rodzinny, 2. zachowanie higieny osobistej - bardzo duże znaczenie mają prawidłowe zachowania związane z higieną osobistą, 3. unikanie wymienionych wyżej zachowań sprzyjających zakażeniu. Po bezpośrednim kontakcie z osobą chorą na inwazyjną chorobę meningokokową należy natychmiast zgłosić się do lekarza, który może zalecić przyjęcie profilaktycznie antybiotyku, co znacznie zmniejsza ryzyko zachorowania. Źródło GIS Odra Odra jest jedna z najbardziej zaraźliwych chorób wirusowych, wywołana przez paramyxowirusy. Prawie wszystkie nie uodpornione dzieci ulegają zakażeniu, jeśli są narażone na kontakt z wirusem. Choroba ta nie występuje u zwierząt. Szczepienia przeciwko odrze maja duży wpływ na ograniczenie liczby zachorowań i zgonów z powodu tej choroby na całym świecie. Pierwszym objawem odry jest wysoka gorączka , która rozpoczyna się 8-13 dni od zakażenia i trwa od 1 do 7 dni. We wstępnej fazie choroby, osoba chora może mieć objawy ostrego nieżytu górnych dróg oddechowych tj. katar, kaszel, zapalenie spojówek ze światłowstrętem i małe plamki po wewnętrznej stronie policzków oraz na języku. Po kilku dniach, na twarzy i karku pojawia się plamisto-grudkowa wysypka. Przez kolejne 3 dni, rozprzestrzenia się (zstępuje) ona z głowy na tułów, a następnie na ręce i nogi. Wysypka utrzymuje się przez 3 do 7 dni, potem ustępuje, pozostawiając brunatne przebarwienia i delikatne złuszczanie naskórka. Odra zwykle jest choroba o łagodnym lub umiarkowanie ciężkim przebiegu. Szczególnie ciężki przebieg odry występuje zwykle u źle odżywionych małych dzieci, szczególnie tych z niedoborami witaminy A lub tych, których układ odpornościowy został osłabiony przez HIV/AIDS lub inna chorobę. Przyczyna zgonów dzieci są zwykle powikłania po odrze. Występują one najczęściej u dzieci poniżej 5 roku życia oraz u dorosłych w wieku powyżej 20 lat. Najcięższe powikłania po odrze to ślepota, zapalenie mózgu, ostra biegunka (prowadząca do odwodnienia), zapalenie uszu i ostre zapalenie układu oddechowego, w tym zapalenie płuc, które jest najczęstszą przyczyną śmierci w wyniku zakażenia wirusem odry (…). Osoby, które przechorowały odrę są przeciw niej uodpornione do końca życia. Nie uodpornione dzieci są najbardziej narażone na odrę i powikłania po tej chorobie, w tym również zgon. Istnieje ryzyko, że każda osoba , która nie była szczepiona lub nie przechodziła odry może ulec zakażeniu. Wysoce zaraźliwy wirus odry rozprzestrzenia się podczas kaszlu lub kichania, przez bliski lub bezpośredni kontakt z wydzielinami z nosa i gardła osoby zakażonej. Wirus pozostaje aktywny i zakaźny w powietrzu lub na skażonych powierzchniach do 2 godzin. Może być rozprzestrzeniony przez zakażone osoby od 3 dni przed wystąpieniem wstępnych objawów nieżytowych i gorączki (5 dni przed wystąpieniem wysypki), do 3 dni od wystąpienia wysypki. Ciężkich powikłań po odrze można uniknąć. Niezbędna jest terapia wzmacniająca i likwidacja odwodnienia. Antybiotyki powinny być stosowane w leczeniu zapaleń uszu i spojówek oraz przy zapaleniu płuc. Dzieci chorujące na odrę powinny być właściwie odżywiane i nawadniane (...) Szczepienia zapobiegają zakażeniom, powikłaniom i zgonom powodowanym przez odrę. Szczepionka przeciwko odrze jest bezpieczna, skuteczna i tania (…) źródło : GIS (wybrane informacje) Opracowano na podstawie informacji WHO i CDC Ospa prawdziwa Ospa prawdziwa jest to ciężko przebiegająca, wirusowa choroba zakaźna o wysokiej śmiertelności. Typowym objawem jest charakterystyczna wysypka, pojawiająca się w tym samym czasie na całym ciele, po około 2–4 dniach gorączki. W końcowej fazie choroby krosty pokrywają się strupami, po odpadnięciu których pozostają trwałe, szpecące blizny. Po zorganizowaniu akcji przeciwepidemicznej, po 1966 roku nastąpiła na świecie intensywna akcja całkowitej 8 Graniczna Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Warszawie likwidacji tej groźnej choroby. Wykorzenienie ospy prawdziwej Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła w 1980 r. Oznacza to, że środowisko jest wolne od wirusa ospy prawdziwej, którego kolekcje przechowywane są jednak w wybranych laboratoriach na świecie. Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Przeniesienie choroby następuje najczęściej drogą kropelkową w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym człowiekiem lub pośrednio – przez kontakt ze skażonymi przedmiotami (np. koce, ubrania). Chory jest zakaźny od momentu pojawienia się pierwszych zmian na skórze i błonach śluzowych, aż do momentu całkowitego odpadnięcia strupów (strupy zawierające wirusa są także zakaźne). Okres ten wynosi z reguły około 3 tygodni. Powszechna jest wrażliwość ludzi niezaszczepionych. Odporność poszczepienna utrzymuje się przez kilka lat, po upływie których potrzebne jest wykonanie ponownego szczepienia. W związku jednak z likwidacją choroby, w 1980 roku, zgodnie z zaleceniami WHO szczepienia przeciwko tej chorobie zostały całkowicie wycofane z kalendarza szczepień ochronnych. Tak więc ludność w Polsce, podobnie jak i w większości innych krajów, można obecnie uważać za nieodporną na wirusa ospy prawdziwej. Przed rokiem 1980, w celu uzyskania szczepionki do uodpornienia ludzi przeciwko ospie prawdziwej stosowano wirusa ospy krowiej tzw. wirusa krowianki, który należy do tej samej grupy wirusów co wirus ospy prawdziwej. Groźnym powikłaniem po szczepieniu było jednak zapalenie rogówki, zapalenie mózgu, a także uogólnione zakażenie wirusem krowianki. Krowianka i jej powikłania zostały w dużym stopniu wyeliminowane wraz z zaniechaniem szczepień przeciwko ospie prawdziwej i likwidacją tej choroby. Wirus krowianki powoduje zakażenia głównie w populacjach dzikich gryzoni. Jest również możliwe przeniesienie go na zwierzęta hodowlane takie jak koty czy szczury. Sporadycznie dochodzi również do zakażeń tym wirusem u ludzi na skutek bezpośredniego kontaktu z zakażonymi zwierzętami. Ponieważ prawdopodobnie nie wszystkie kraje zastosowały się do Konwencji o zakazie prowadzenia badań, produkcji i gromadzenia zapasów broni bakteriologicznej (biologicznej) i toksycznej oraz ich zniszczeniu z 1972 r., wciąż istnieje zagrożenie użycia wirusa ospy prawdziwej jako broni biologicznej. Jest to prawdopodobne z uwagi na jego wysoką zakaźność, łatwość szerzenia się zachorowań, wysoką śmiertelność oraz niewielkie koszty produkcji. Źródło GIS Poliomyelitis Poliomyelitis (choroba Heinego – Medina, ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego, nagminne porażenie dziecięce) wywoływane jest przez poliowirusy należące do rodzaju Enterovirus. Okres wylęgania choroby trwa średnio 7–14 dni. Zakażenia poliowirusami wywołują różnorodne objawy kliniczne – od zakażeń bezobjawowych, przez gorączkę, bóle głowy i objawy żołądkowo-jelitowe, postacie oponowe, aż do ciężkich zachorowań porażennych. W przypadku postaci porażennych, śmiertelność wynosi 2–10 %, wzrastając wraz z wiekiem. Porażenia pojawiające się w przebiegu choroby obejmują poszczególne grupy mięśni kończyn lub tułowia. Źródłem zakażenia jest chory bezobjawowo człowiek. Zakażenia utrzymują się głównie wśród dzieci. Zakażenie szerzy się drogą pokarmową i kropelkową poprzez bliski kontakt z zakażonym człowiekiem, a także przez przedmioty zanieczyszczone wydzieliną z gardła lub kałem. Pewną rolę w przenoszeniu wirusa może również odegrać np. woda pitna zanieczyszczona ściekami komunalnymi, w których może znajdować się wirus. Leczenie poliomyelitis jest wyłącznie objawowe. Nie są dostępne leki swoiście działające. Poliomyelitis jest chorobą, której można natomiast skutecznie zapobiegać poprzez szczepienia. W Polsce szczepienie przeciwko poliomyelitis prowadzone są w Polsce od połowy lat 50-tych. Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych wszystkim dzieciom podawane są cztery dawki szczepionki przeciwko poliomyelitis: 3 dawki szczepionki inaktywowanej (IPV) odpowiednio w 3–4 miesiącu życia, 5–6 miesiącu życia oraz w 16–18 miesiącu życia. Czwarta przypominająca dawka doustną szczepionką (OPV) podawana jest w 6 roku życia. Ostatni przypadek poliomyelitis spowodowany dzikim wirusem polio wystąpił w Polsce w 1984 r. Zarówno Polska, jak i cały region Europejski WHO są oficjalnie wolne od tej choroby od 2002 r. Choroba nadal występuje endemicznie w niektórych rejonach świata. W ostatnim czasie obserwowany jest wzrost liczby potwierdzonych przypadków zachorowania na poliomyelitis oraz rozszerzenie się obszaru, na którym potwierdzono cyrkulację wirusa polio. W dniu 5 maja 2014 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wydała komunikat, w którym określiła transgraniczne rozprzestrzenianie się dzikiego wirusa polio w roku 2014 jako wydarzenie nadzwyczajne stanowiące międzynarodowe zagrożenie dla zdrowia publicznego. WHO podkreśla, że obecna sytuacja może skutkować niepowodzeniem w prowadzonym od lat ogólnoświatowym programie mającym na celu całkowitą eradykację poliomyelitis na całym świecie. Źródło GIS Salmonelozy durowe i jelitowe Salmonelozy są to choroby powodowane przez pałeczki Salmonella, które dzieli się na durowe i jelitowe. Salmonelozy durowe – dur brzuszny i dur rzekomy – powodowane są odpowiednio przez bakterie Salmonella Typhi 9 Graniczna Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Warszawie oraz Salmonella Paratyphi A, B i C. Przypadki duru mogą wystąpić na całym świecie, choć najczęściej zachorowania odnotowuje się w krajach o niskim standardzie życia i na terenach o złym stanie sanitarno-higienicznym. Do zakażenia bakteriami wywołującymi dur brzuszny lub rzekomy dochodzi w wyniku spożycia wody lub żywności zanieczyszczonych wydalinami zakażonych ludzi lub też, w przypadku duru rzekomego B, zwierząt.Pierwsze objawy duru brzusznego pojawiają się w okresie od 1 tygodnia do 3 tygodni od momentu kontaktu z czynnikiem zakaźnym i są to: gorączka, bezsenność, bóle głowy, bóle mięśniowe, złe samopoczucie, biegunka lub zaparcia. Ponadto na skórze tułowia może pojawić się wysypka (tzw. różyczka durowa), a także możliwe są objawy ze strony innych układów np. oddechowego i krążenia. W przypadku duru rzekomego objawy chorobowe i okres wylęgania choroby są podobne jak w durze brzusznym, częściej jednak występują zakażenia bezobjawowe oraz postacie o lekkim przebiegu i objawach nieżytu żołądkowo-jelitowego. Część osób zakażonych po przechorowaniu duru brzusznego lub duru rzekomego, zostaje dożywotnio bezobjawowymi nosicielami pałeczek Salmonella typhi lub Salmonella paratyphi. Salmonelozy jelitowe powodowane są przez pałeczki Salmonella, inne niż Salmonella typhi oraz Salmonella paratyphi. Zachorowania występują na całym świecie, choć stopień rozprzestrzeniania się salmoneloz w znacznym stopniu zależy m. in. od obyczajów żywieniowych oraz nadzoru weterynaryjnego (szczególnie w dużych fermach hodowlanych). Człowiek może zakazić się poprzez: ● ● ● spożycie żywności zanieczyszczonej bakteriami Salmonella, spożycie produktów żywnościowych pochodzących od zwierząt zakażonych (mięso, jaja, mleko), używanie skażonego sprzętu kuchennego, maszyn do produkcji żywności. W szczególnych warunkach (szpitale, domy opieki) zakażenie może się szerzyć drogą bezpośredniego kontaktu lub drogą powietrzną. Pierwsze objawy choroby pojawiają się w okresie od 6 godzin do 3–7 dni od momentu kontaktu z czynnikiem zakaźnym i są to: bóle brzucha, gorączka, biegunka, odwodnienie, nudności, wymioty. Niekiedy może rozwinąć się zakażenie układowe o cięższym przebiegu, tzw. postać pozajelitowa, szczególnie u małych dzieci, osób w podeszłym wieku lub z obniżoną odpornością. Obserwuje się wówczas powstawanie ropni, zapalenie dróg żółciowych, płuc, opon mózgowo-rdzeniowych, stawów, szpiku kostnego, kości oraz posocznicę. Istnieje skuteczne leczenie salmonelloz. ZACHOROWANIOM NA SALMONELOZY MOŻNA ZAPOBIEC poprzez: ● ● ● ● przestrzeganie podstawowych zasad higieny przyrządzania posiłków – więcej informacji na ten temat znajduje się w materiale „Pięć kroków do bezpiecznej żywności”, dezynfekcję pomieszczeń i przedmiotów, z którymi stykał się chory, szczepienie ochronne przeciwko durowi brzusznemu – jest najpewniejszym sposobem zabezpieczenia przed zachorowaniem. Zalecane jest ono osobom podróżującym w obszary endemicznego występowania choroby oraz narażonym ze względu na rodzaj wykonywanej pracy. Ponadto, możliwe jest nałożenie obowiązku szczepień przeciwko durowi brzusznemu w sytuacji zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii lub ze wskazań indywidualnych, poddanie obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym osób podejmujących lub wykonujących prace w styczności z żywnością w zakładach produkcji i obrotu żywnością, z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi lub wymagające bezpośredniego kontaktu z ludźmi, np. w zakładach opieki zdrowotnej czy przedszkolach. Badania te mają na celu wykrycie i odsunięcie od wykonywania ww. prac osób chorych i nosicieli pałeczek Salmonella. Ograniczy to ryzyko przeniesienia zakażenia na inne osoby. Źródło GIS 10
