INFORMACJA DLA RADNYCH dot. kultury

INFORMACJA DLA RADNYCH
na sesję Sejmiku Województwa Pomorskiego
w Wejherowie w dniu 26 września 2016 roku
Data:
Status:
Cel:
26 września 2016 roku
Dokument informacyjny
Przygotowanie do dyskusji na temat infrastruktury kultury, dziedzictwa kulturowego
oraz perspektyw ich rozwoju
Opracowanie:
Departament Kultury
DZIAŁANIA SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO NA RZECZ
ZACHOWANIA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO REGIONU I POPRAWY
INFRASTRUKTURY KULTURY
Wprowadzenie
Podstawa prawna działalności samorządu wojewódzkiego w zakresie kultury
(najważniejsze przepisy):






Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa;
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych;
Ustawa z dnia 25 października 1991 roku o organizowaniu i prowadzeniu działalności
kulturalnej;
Ustawa z dnia 21 listopada 1996 roku o muzeach;
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 roku o bibliotekach;
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Kultura w samorządzie terytorialnym
Jednostki samorządowe sprawują mecenat nad działalnością kulturalną, polegający
na wspieraniu i promocji twórczości, edukacji i oświaty kulturalnej, działań i inicjatyw
kulturalnych oraz opieki nad zabytkami. Realizuje się to m.in. przez finansowanie (tworzenie
i prowadzenie) samorządowych instytucji kultury i projektów kulturalnych z budżetów
poszczególnych
jednostek
samorządu
terytorialnego.
Większość
działających
w Polsce instytucji kultury prowadzonych jest właśnie przez organy samorządu
terytorialnego.
Rola samorządu nie ogranicza się jednak tylko do prowadzenia instytucji, organy władzy
samorządowej mają kompetencje wspierania działań z zakresu kultury podejmowanych przez
różne podmioty, w tym organizacje pozarządowe.
Instytucje kultury Samorządu Województwa Pomorskiego
Instytucje kultury wpisane do rejestru Samorządu Województwa Pomorskiego:
1. Opera Bałtycka w Gdańsku;
2. Polska Filharmonia Bałtycka im. Fryderyka Chopina w Gdańsku;
3. Teatr Wybrzeże;
4. Teatr Muzyczny im. Danuty Baduszkowej w Gdyni;
5. Muzeum Narodowe w Gdańsku;
6. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku;
7. Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny im. T. i I. Gulgowskich we Wdzydzach
Kiszewskich;
8. Muzeum Zachodniokaszubskie w Bytowie;
9. Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku;
10. Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej w Słupsku;
2
11. Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku;
12. Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Conrada-Korzeniowskiego
w Gdańsku.
Instytucje kultury współprowadzone przez SWP – wpisane do rejestrów innych
Organizatorów:
1. Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku;
2. Gdański Teatr Szekspirowski;
3. Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie;
4. Polska Filharmonia Kameralna Sopot.
Mecenat SWP nad działalnością kulturalną





Dotacje podmiotowe oraz inwestycyjne dla instytucji kultury – własnych oraz
współprowadzonych;
Dotacje celowe na prace konserwatorskie przy zabytkach wpisanych do rejestru.
W trosce o wspólne dobro, jakim jest materialne i niematerialne dziedzictwo
kulturowe regionu, Samorząd Województwa Pomorskiego podjął działania polegające
na programowaniu oraz wykonywaniu zadań związanych z ochroną i opieką nad
zabytkami województwa. Od 2007 r. z budżetu Województwa udzielane są dotacje
celowe na prace konserwatorskie i roboty budowlane przy dostępnych dla ogółu
społeczności lokalnej i turystów zabytkach ruchomych i nieruchomych, będących
w złym stanie technicznym, jak również posiadających szczególną wartość
historyczno-artystyczną i naukową dla regionu wpisanych do rejestru zabytków;
Otwarty konkurs ofert na realizację zadania publicznego Województwa Pomorskiego
– „Rozwój kultury w województwie pomorskim”;
Stypendia Marszałka Województwa Pomorskiego dla twórców kultury;
Nagrody w konkursach z zakresu kultury oraz Nagrody specjalne za wybitne zasługi
w dziedzinie twórczości artystycznej oraz upowszechniania i ochrony kultury
w Województwie Pomorskim.
Najważniejsze działania na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego i poprawy
infrastruktury kultury w województwie pomorskim
Poniższe zestawienia zawierają dane dotyczące głównych inwestycji realizowanych
ze środków własnych SWP (infrastruktura instytucji kultury oraz dotacje na zabytki
wpisane do rejestru zabytków) oraz z wykorzystaniem programów unijnych –
regionalnych i krajowych.
3
Najważniejsze prace inwestycyjne zrealizowane w instytucjach kultury ze środków
własnych województwa (bez wsparcia UE)
Od początku istnienia Samorządu Województwa Pomorskiego w instytucjach kultury
prowadzono prace służące z jednej strony ratowaniu i modernizacji substancji oraz
doposażeniu obiektów, a z drugiej kreowaniu nowych przestrzeni. Odbywały się one
praktycznie we wszystkich instytucjach.
Przykłady:
1. budowa sektora wejściowego Muzeum – Kaszubskiego Parku Etnograficznego
we Wdzydzach Kiszewskich na bazie odbudowy XVIII w. karczmy z Rumi
(2007-2010);
2. remont i adaptacja budynku spichlerza na „Centrum Edukacji Archeologicznej
Błękitny Lew” (1999-2008, 2011, 2015-2016) Nagroda Europa Nostra w 2011 r.,
Zabytek Zadbany – 2012 r.;
3. skansen Archeologiczny Piwnice Romańskie (2006-2014);
4. modernizacja widowni w Teatrze Wybrzeże oraz adaptacja Kina Bałtyk na Teatr
Kameralny w Sopocie (2007-2010);
5. prace modernizacyjno-konserwatorskie w Ratuszu Staromiejskim oraz prace
restauracyjne w kościele św. Jana (Nadbałtyckie Centrum Kultury - projekt
ostatecznie zakończony w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Pomorskiego na lata 2007-2013);
6. prace modernizacyjno-konserwatorskie w Zespole Zamku Książąt Pomorskich
i Bramie Młyńskiej w Słupsku (2007-2009) – siedziba Muzeum Pomorza Środkowego
w Słupsku;
7. modernizacja budynku Opery Bałtyckiej (2007-2010, 2014, 2016);
8. modernizacja budynku głównej siedziby Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki
Publicznej w Gdańsku (2007-2009);
9. Teatr Muzyczny w Gdyni (prace modernizacyjne do 2007 roku, ostatecznie projekt
zakończony został w ramach RPO WP 2007-2013);
10. Muzeum Narodowe w Gdańsku rewitalizacja „Zielonej Bramy”, w której utworzono
Oddział Muzeum Narodowego; modernizacja budynku, wyposażenie, rewitalizacja
zespołu pofranciszkańskiego (gmach główny Muzeum Narodowego); rozbudowa bazy
turystycznej w Będominie (Oddział Muzeum Narodowego), prace ratunkowe w Pałacu
Sierakowskich - obecnie odział MNG – Muzeum Tradycji Szlacheckiej w Waplewie
Wielkim.
Ogółem w latach 1999-2016 nakłady inwestycyjne wyniosły ok. 150 000 000 zł.
4
Dotacje dla właścicieli obiektów wpisanych do rejestru zabytków w województwie
pomorskim
Dopiero od 2007 roku nowelizacja Ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków
i opiece nad zabytkami pozwoliła organom samorządów województw wspierać finansowo
działania w zakresie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych na terenie
całego województwa.
W wielu przypadkach podjęcie i realizacja prac konserwatorskich i restauratorskich przy
pomorskich zabytkach nie byłyby możliwe bez dofinansowania z budżetu SWP.
Dotacje SWP na zabytki wpisane do rejestru zabytków w latach 2007-2015 to:
 165 zawartych umów o udzielenie dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie
lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków położonych
na obszarze województwa pomorskiego;
 prawie 10 mln złotych przeznaczonych z budżetu SWP (9 922 388,43 zł).
Przykłady dotyczące zabytkowych obiektów sakralnych: prace konserwatorskie przy
wyposażeniu kościoła w Borzyszkowach (pow. bytowski); renowacja witraży w kościele
św. Rodziny w Ryjewie (pow. kwidzyński) i w kościele pw. św. Jana Ewangelisty
w Kwidzynie; rekonstrukcja zniszczonej w 1945 roku wieży kościoła w Giemlicach
(pow. gdański); remont dachu kościoła pw. św. Jerzego w Starej Kościelnicy
(pow. malborski); zakup i montaż instalacji antywłamaniowej i przeciwpożarowej
w kościołach w Kołczygłowach i w Łubnie (pow. bytowski); prace budowlane
i konserwatorskie drewnianego kościoła w Palczewie (pow. nowodworski); prace
konserwatorskie przy ołtarzach, ambonie, prospekcie organowym w kościele w Różynach
(pow. gdański); prace konserwatorskie przy barokowym wyposażeniu – ołtarzu, ambonie
prospekcie organowym w kościele w Tuji (pow. nowodworski); wykonanie izolacji remont
dachu, murów i stolarki w kościele greckokatolickim w Żelichowie-Cyganku
(pow. nowodworski); prace konserwatorskie przy ołtarzu głównym oraz remontowokonserwatorskie hełmu wieży w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
w Kartuzach; prace budowlano-konserwatorskie dotyczące dachu, drewnianej wieży
oraz murów kościoła w Kmiecinie (pow. nowodworski); remont dachu kolegiaty żuławskiej
w Nowym Stawie (pow. malborski); prace konserwatorskie feretronów w kościele
w Pączewie (pow. starogardzki); prace konserwatorskie ołtarza pw. Siedmiu Sakramentów
w katedrze w Pelplinie (pow. tczewski); konserwacja okien kościoła pw. św. Trójcy
w Gdańsku; konserwacja i restauracja ołtarza głównego w kościele Wniebowzięcia
Najświętszej Marii Panny w Żukowie (pow. kartuski); remont dachu kościoła
pw. św. Mateusza w Starogardzie Gdańskim; prace remontowo-budowlane kościoła
w Zaleskich (gm. Ustka); prace konserwatorskie przy malowidłach ściennych
w prezbiterium i renowacja elewacji północnej kościoła pw. św. Anny przy Klasztorze
Franciszkanów w Wejherowie.
Przykłady dotyczące zabytkowych obiektów świeckich – to m.in. tradycyjne budownictwo
Żuław – dofinansowanie ze środków SWP prac budowlano-konserwatorskich domów
5
podcieniowych w Orłowie, Mikoszewie, Żuławkach, budownictwa drewnianego
na Kaszubach – zagrody skansenowskiej w Łączyńskiej Hucie i dworu starościńskiego
w Mirachowie, a także prac budowlano-konserwatorskich chałupy w Starkowie (gm. Ustka).
Wsparcie programów UE dla dziedzictwa kulturowego i infrastruktury kultury
Pomorza
Instytucje kultury wykorzystywały możliwość dofinansowywania inwestycji już
z programów przedakcesyjnych (ZPORR). Dzięki tym środkom powstało np. Centrum
Muzyczno-Kongresowe – nowa siedziba Polskiej Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku czy
pierwsze zagrody skansenu w Swołowie (Oddział Muzeum Pomorza Środkowego
w Słupsku).
Programy unijne oraz fundusze norweskie
I.
POPRZEDNIA PERSPEKTYWA (lata 2007-2013)
RPO WP 2007-2013:
 Oś Priorytetowa 3 – Funkcje miejskie i metropolitalne (17 projektów – 231 621 177 zł
oraz 6 pozadotacyjnych – 76 446 210 zł instrumenty zwrotne)
 Działanie 3.2.2 Inwestycje zwiększające potencjał rozwoju miast to m.in.:
1. Wzrost atrakcyjności miasta Wejherowa poprzez budowę Filharmonii
Kaszubskiej – regionalnego centrum kultury;
2. Rewitalizacja Historycznego Zespołu Hipodromu w Sopocie wraz z remontem
i rozbudową;
3. Adaptacja części Domu Zdrojowego w Sopocie na siedzibę Państwowej Galerii
Sztuki w Sopocie, punktu Informacji Turystycznej i Pijalni Wód;
4. Rozbudowa Teatru Muzycznego im. Danuty Baduszkowej w Gdyni.
 Działanie 3.3. Infrastruktura rozwoju miast – wsparcie pozadotacyjne JESSICA
to m.in.:
1. Garnizon Kultury. Nowe centrum promocji kultury i sztuki w Gdańsku
Wrzeszczu. Projekt rewitalizacji zabytkowego kompleksu budynków na terenie
dawnych koszar;
2. Utworzenie Muzeum Emigracji w obiekcie Dworca Morskiego w Gdyni;
3. Rewitalizacja browaru w Kościerzynie.

Oś Priorytetowa 6 – Turystyka i dziedzictwo kulturowe (32 projekty,
dofinansowanie projektów 182 781 274 zł)
 Działanie 6.1. Infrastruktura wzmacniająca potencjał turystyczny to m.in.:
1. Rekonstrukcja faktorii handlowej i międzynarodowego szlaku bursztynowego
z okresu rzymskiego w Pruszczu Gdańskim – etap II.
6
 Działanie 6.3. Regionalne dziedzictwo kulturowe o potencjale turystycznym to m.in.:
1. Cysterskie dziedzictwo kulturowe – renowacja i konserwacja Katedry Oliwskiej
w Gdańsku;
2. Restauracja Refektarza oraz otoczenia XIV-o w. Zespołu Poklasztornego
w Kartuzach;
3. Wzmocnienie potencjału Pomorskiej Krainy w Kratę – etap II – rozbudowa filii
Muzeum Pomorza Środkowego w Swołowie;
4. Kompleksowy Program Rozwoju Bałtyckiej Galerii Sztuki Współczesnej
– utworzenie Centrum Aktywności Twórczej w Ustce;
5. Żuławski Park Historyczny – adaptacja zabytkowej mleczarni w Nowym
Dworze Gdańskim;
6. Prace Ratownicze Twierdzy w Wisłoujściu – Unikatowa Fortyfikacja w Skali
Europejskiej – Etap II;
7. Cysterskie dziedzictwo kulturowe – renowacja i konserwacja Katedry Oliwskiej
w Gdańsku;
8. Rewaloryzacja i adaptacja kościoła św. Jana w Gdańsku na Centrum św. Jana –
Etap I.

Oś Priorytetowa 8 – Lokalna infrastruktura podstawowa (79 projektów,
dofinansowanie projektów 156 087 714 zł)
 Działanie 8.1.2 Lokalna infrastruktura wspierająca rozwój gospodarczy to m.in.:
1. Rewaloryzacja i adaptacja pałacu w Waplewie Wielkim w gminie Stary Targ
na cele muzealne;
2. Adaptacja dziedzińca zamkowego Zamku w Gniewie na całoroczną przestrzeń
teatralno-koncertową;

Oś Priorytetowa 9 – Lokalna infrastruktura społeczna i inicjatywy obywatelskie
(116 projektów, dofinansowanie projektów 21 913 985 zł)
 Działanie 9.3 Lokalne inicjatywy obywatelskie to m.in.:
1. Adaptacja obiektu byłej szkoły w Lipach z przeznaczeniem na świetlicę wiejską
i Szkołę Ginących Zawodów;
2. Rewitalizacja zespołu dworsko-parkowego DPS w Wielkich Wyrębach, gmina
Gniew.
POIiŚ 2007-2013 (4 projekty, dofinansowanie projektów 235 164 000 zł)
 Działanie 11.2 Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu
ponadregionalnym:
1. Budowa siedziby Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego w Gdańsku;
2. Remont i przebudowa Opery Leśnej w Sopocie;
3. Budowa Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku.
 Działanie 11.3 Infrastruktura szkolnictwa artystycznego
1. Zwiększenie dostępu do edukacji artystycznej poprzez poprawę stanu
infrastruktury Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.
7
Norweski Mechanizm Finansowy oraz Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru
Gospodarczego (6 projektów, dofinansowanie projektów 110 598 193 zł)
1. Zespół rezydencjonalny wielkich mistrzów na zamku średnim w Malborku – pałac
wraz ze skrzydłem zachodnim – kontynuacja prac;
2. Przebudowa i rozbudowa infrastruktury kulturalnej Centralnego Muzeum Morskiego
w Gdańsku na potrzeby Ośrodka Kultury Morskiej;
3. Prace ratownicze Twierdzy w Wisłoujściu – Unikatowa Fortyfikacja w Skali
Europejskiej;
4. Prace konserwatorskie i roboty budowlane w zespole kościoła NMP w Muzeum
Zamkowym w Malborku;
5. Podniesienie turystycznej atrakcyjności Bazyliki Mariackiej w Gdańsku. Etap
pierwszy. Kompleksowa renowacja wieży głównej;
6. Centrum Konserwacji Wraków Statków wraz z magazynem studyjnym – budowa
infrastruktury kultury Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku.
PROW 2007-2013
 Oś priorytetowa 3 – Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki
wiejskiej
 Działanie Odnowa i rozwój wsi (445 projektów, dofinansowanie projektów
95 600 490 zł) w tym m.in. dotyczące dziedzictwa i infrastruktury kultury:
1. Konserwacja
murów
ceglanych
korpusu
kościoła
parafialnego
pw. św. Jadwigi Królowej w Kmiecinie.

Oś Priorytetowa 4 – Leader
 Działanie Odnowa i rozwój wsi (434 projektów, dofinansowanie projektów
62 581 250 zł) w tym m.in. dotyczące dziedzictwa i infrastruktury kultury:
 Działanie „małe projekty” (1710 projektów, dofinansowanie projektów
35 763 740 zł) w tym m.in. dotyczące dziedzictwa i infrastruktury kultury:
1. Renowacja kapliczki przydrożnej w miejscowości Trzciano;
2. Utworzenie Pracowni Sztuki Ludowej;
3. Prace konserwatorsko-restauratorskie przy obrazach i rzeźbach z ołtarza
głównego z kościoła p.w. Bożego Ciała w Pręgowie Dolnym.
Program Operacyjny PO RYBY 2007-2013 (946 projektów, dofinansowanie projektów
212 154 014 zł) w tym m.in. dotyczące dziedzictwa i infrastruktury kultury :
1. Osada Słowiańska Sławutowo;
2. Adaptacja budynku poinwentarskiego na funkcję muzealną i edukacyjną w Płotowie;
3. Adaptacja Baszty Młyńskiej na Centrum Informacji o Regionie w miejscowości
Debrzno;
4. Przywrócenie historycznego wystroju architektonicznego zamku w Bytowie;
5. Remont Dworu Starościńskiego w zespole parkowym w Mirachowie.
8
II.
NOWA PERSPEKTYWA
RPO WP 2014 -2020
 Oś Priorytetowa 8. Konwersja (17 projektów, dofinansowanie projektów
93 255 226,86 zł)
 Działanie 8.3 Materialne i niematerialne dziedzictwo kulturowe m.in.:
1. Utworzenie Książnicy prof. Gerarda Labudy jako unikatowego zbioru
dziedzictwa kulturowego Pomorza poprzez adaptację budynków Zespołu
Pałacowo-Ogrodowo-Parkowego przy Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki
Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie na potrzeby obsługi ruchu
turystycznego regionu;
2. Zachowanie wielokulturowego dziedzictwa Żuław poprzez wykonanie robót
budowlanych, remontowych i konserwatorskich w obiektach zabytkowych
i obiektach położonych na terenach objętych ochroną konserwatorską
w gminach żuławskich oraz stworzenie spójnej oferty turystycznej
promującej tożsamość Żuław;
3. Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Bazyliki Mariackiej w Gdańsku
poprzez wykonanie kompleksowych prac konserwatorsko-restauracyjnych
i adaptację dawnej kotłowni na cele multimedialne;
4. Rewaloryzacja i adaptacja kościoła św. Jana w Gdańsku na Centrum św. Jana
– etap II;
5. Witkacy w Słupskich Spichlerzach Sztuki – rewitalizacja i adaptacja dwóch
XIX-wiecznych zabytkowych spichlerzy i ich otoczenia na cele kulturalne
i społeczne. Etap I – Spichlerz Biały;
6. Poprawa stanu zabytkowego budynku Starej Apteki z XVII wieku wraz
z Przejściem Bramnym i murami obronnymi Głównego Miasta w Gdańsku,
poprzez nadanie nowych funkcji kulturalnych.
POIiŚ 2014-2020
 Oś priorytetowa VIII Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury
(2 projekty, dofinansowanie projektów 21 656 986 zł)
1. Bazylika Katedralna w Pelplinie – renowacja i udostępnienie nowej
powierzchni wystawienniczej Pelplin;
2. Rozbudowa Zespołu Szkół Plastycznych w Gdyni o salę na cele kulturalne,
jako miejsca prezentacji dziedzictwa kulturowego.
9