Zakładanie pierwszego akwarium słodkowodnego w 10 krokach: 1. Przegląd literatury. Wybór gatunków ryb i roślin nie powinien wyłącznie opierać się na upodobaniach estetycznych, ale przede wszystkim na warunkach, jakie przyszły akwarysta może im stworzyć: wielkość zbiornika i parametry wody. 2. Wybrać miejsce gdzie będzie stało akwarium – w oddaleniu od okna, w miejscu nie narażonym na przeciągi, dym, spaliny, ciągły ruch ludzi. Najlepiej wybrać akwarium największe, na jakie można sobie pozwolić, min. 60-100l. Ewentualne błędy początkującego stanowią mniejsze niebezpieczeństwo przy większym litrażu. 3. Zakup wyposażenia dobranego do zaplanowanej obsady: podstawowego: zbiornik, filtr, oświetlenie dodatkowego (jeśli jest wskazany): grzałka, pompa do napowietrzania, systemy nawożenia CO2, filtry RO itp. preparatów chemicznych: testy do oznaczania pH, TwO/TwW, NO2/NO3 + ew. preparaty do korygowania parametrów wody, „biostartery”, „uzdatniacze” wody, mikroelementy i witaminy, nawozy do roślin pomocniczego: węży do wody, termometrów, skrobaków do szyb, siatek elementów wystroju akwarium: żwir/piasek, specjalne podłoże do akwarium, kamienie, korzenie, lignity, skorupy orzecha kokosowego, kijki bambusowe, tło, itp. 4. Urządzenie zbiornika: umycie akwarium i ustawienie idealnie poziomo na amortyzującym podkładzie (płyta styropianu, karimata, płyta z korka, itp.). Zalać (niekoniecznie całe) wodą w celu sprawdzenia szczelności i spuścić wodę. wypłukanie piasku/żwiru, wyszorowanie i zdezynfekowanie kamieni, wypłukanie (ew. wygotowanie) korzeni, skorup orzecha umieszczenie tła na tylnej szybie akwarium (jeśli jest planowane) wsypanie na dno żwiru/piasku/podłoża (+ ew. nawozy „doglebowe”). Jeśli zaplanowane są w wystroju duże kamienie należy ułożyć je na styropianie przed wsypaniem żwiru. Żwir usypywać ze spadem ku frontowej szybie lub narożnika. umocowanie sprzętu: filtry, grzałki, pompy, itp. ułożenie elementów dekoracyjnych. usunąć za pomocą gąbki mętną wodę, która mogłaby się zebrać przy dnie. 5. Zalanie akwarium wodą. Aby strumień wody nie naruszył ułożonych elementów wystroju należy go lać np. na talerzyk, rozłożony na dnie pergamin, rękę. Jeśli woda ma się różnic parametrami chemicznymi od „kranówki”, należy ja przygotować wcześniej. Do wody dodać „uzdatniacz” i „biostarter”. Włączyć cały sprzęt. 6. Posadzenie roślin – zakupione/otrzymane rośliny należy przejrzeć czy nie zwierają glonów, ślimaków i ich jaj (jeśli nie mają w akwarium występować), korzenie nie są nadgniłe. Zbyt długie korzenie i uszkodzone liście należy przyciąć. Na czas sadzenia roślin można spuścić część wody. Po sadzeniu wybrać za pomocą siatki pływające fragmenty liści. 7. Nakrywamy urządzone akwarium pokrywą oświetleniową, szyba lub włączamy zawieszoną nad nim lampę i pozostawiamy akwarium na kilka dni (w zależności od ilości posadzonych roślin 3-7 dni) 8. Po kilku dniach sprawdzić testami akwarystycznymi stabilność parametrów wody. Jeśli wszystko jest w porządku można wpuścić kilka najwytrzymalszych rybek (nie cała zaplanowana obsadę) i po następnych kilku dniach sprawdzić stężenie NO2/NO3. Jeśli nadal nie dzieje się nic niepokojącego można wpuścić resztę ryb. Jeżeli po wpuszczeniu pierwszych ryb ilość azotynów rośnie gwałtownie, można dodać dodatkową porcję „biostartera” lub odczekać kilka/kilkanaście dni, aż bakterie cyklu azotowego zaczną wydajniej pracować. 9. Ryby należy wpuszczać do akwarium stopniowo, by miały szansę na przystosowanie się do nowych warunków. Oświetlenie wygasić. Worek z zakupionymi rybami kładzie się na powierzchni wody na kilkanaście minut, aby wyrównała się temperatura. Po tym czasie należy odlać z worka niewielką część wody i dolać do niego nieco wody z akwarium. Czynność tę należy kilkakrotnie powtórzyć. Wyjąć worek i wylać wodę do miski, podstawiając siatkę by ryby do niej wpadły. Teraz można je już wpuścić do akwarium. 10. Po kilku minutach od wpuszczenia ryb można już włączyć światło i cieszyć oko własnym akwarium. Przez kilka dni przyglądać się uważnie zakupionym rybom, czy dobrze się czują w stworzonych im warunkach. Równocześnie należy systematycznie sprawdzać parametry wody. Akwaria modelowe dla początkujących, z mało wymagającymi rybami, dla typowej wody z kranu. Minimalna wielkość akwarium, dla którego proponowane są zestawy to 50-80l. 1. Woda: pH ok. 7, twardość: miękka do średnio twardej, temp. wody i powietrza nad lustrem wody: 26-28 stopni C, Wyposażenie: filtr, grzałka, drobny żwir/gruby piasek, pędy bambusa, korzenie Rośliny: nurzaniec (Valisneria sp.), paprotnica (Ceratopteris thalictroides), nadwódka (Higrophila difformis) limnofilia (Limnophila sp.), mikrosorium (Microsorium pteropus), mech jawajski (Vesicularia dubyana), małe zwartki (Cryptocoryne affins, C.nevilli, C. becketti), bolbitis (Bolbitis heudelotii). Rośliny posadzone gęsto, zacieniające częściowo toń wody. Ryby: 4-6 szt prętników np. prętników karłowych (Colisa lalia), prętników miodowych (Colisa sota), 15 szt rasbor klinowych (Rasbora heteromorpha), 3-5 szt cierniooczków/piskorków (Pangio sp.), Jeśli dysponuje się większym akwarium, można dodać stado brzanki titteja (Barbus titteya), bocje (Botia sp.), parę badisów (Badis badis), kilka par gurami mozaikowego (Trichogaster leeri), czy dwuplamego (Trichogaster trichopteris) lub harem bojownika wspaniałego (Betta splendens) - akwaria od 120 l wzwyż i oczywiście nie wszystko naraz. Te ryby są jednak bardziej wymagające (z wyjątkiem gurami dwuplamego i bojownika). Wszystkie ryby pochodzą z podobnego środowiska w Azji pd.-wsch – leśnych stawów. Wśród długich cieni rzucanych przez liście zwartek mienią się jak żywe klejnociki, błyszczące seledynowo i turkusowo - prętniki karłowe. Od zielonego tła roślin odcinają się granatowo-czarne kliny stada rasbor. Pod lustrem wody drobna piana zdradza gniazdo karminowego bojownika, którego gwałtowna krzątanina wokół samic wypłasza wylegujące się na dnie kiełbaskowate cierniooczki. Wesoło pręgowane, lecz nieco nieśmiałe - otrząsając się z piasku – popłyną za chwilę w spokojniejsze miejsce, pod leżącą wśród zarośli paproci wodnych skorupę orzecha – królestwo ostrożnego, dostojnego badisa o lazurowych, nastroszonych płetwach. Silne światło zwrotnikowego słońca tłumione jest przez gęstwę roślin, a ciepła woda przywodzi na myśl parne, leniwe popołudnie tropikalnej Indonezji. 2. Woda: pH ok. 7 (do 7,6), twardość: średnio twarda do twardej, temp. wody 20-24 stopnie, dobrze napowietrzona Wyposażenie: filtr + ew. napowietrzacz, pożądany ruch wody, na dnie żwir, otoczaki, korzenie. Akwarium nie musi być wysokie – powinno być jak najdłuższe. Rośliny: nurzaniec (Valisneria sp.), mech jawajski (Vesicularia dubyana), marsylia (Marsilea hirsuta), nadwódka (Higrophila corymbosa), moczarka argentyńska (Elodea densa), ludwigia (Ludwigia sp.). Rośliny posadzone w kątach akwarium, z przodu pozostawione miejsce do pływania Ryby: 15 szt danio pręgowane (Brachydanio rerio) 20 szt kardynałek chiński (Tenichtys albonubes), 6 szt kirysków pstrych (Corydoras paleatus) W większym akwarium również: stado danio tęczowego (Brachydanio albiolineatus), brzanki różowej (Barbus conchonius), brzanki brokatowej (Barbus semifasciatus f. ksantoryczna) Wszystkie ryby (prócz kirysków) pochodzą z podobnego środowiska w Azji pd. – górskich strumieni Dysponując długim, dużym akwarium można dodać również pochodzącego z Ameryki pd. zwinnika ogonopręgiego (Hemigrammus caudovitatus) Światło rzuca połyskliwe refleksy na jasne otoczaki tkwiące w rzecznym żwirze. To królestwo zwinnych, śmiałych danio o srebrzystych ciałach w granatowe pasy. Tym wyrazistym, graficznym barwom przeciwstawiona została błyszcząca złocista zieleń i czerwień płetw kardynałka chińskiego. Ryby śmigają stadami w toni, walcząc z prądem wody, który pokłada liście wodnych traw. Przy dnie ich zmaganiom towarzyszy stadko kirysków, przeszukujące ruchliwymi wąsikami zakamarki dna w poszukiwaniu skorupiaków. Odświeżający, energetyzujący widok bystrego potoku spływającego gdzieś z tajemniczych wyżyn Tybetu. 3. Woda: Woda: pH ok. 7 (do 7,6), twardość: średnio twarda do twardej, temp. wody 23-25 stopni, Wyposażenie: wydajny filtr, grzałka, ew. napowietrzacz Rośliny: niewielkie amazonki (Echinodorus sp.), ludwigie (Ludwigia sp.), moczarki (Elodea densa), nurzańce (Valisneria sp.), anubiasy (Anubias sp.), nadwódki (Higrophylia sp.), kabomba (Cabomba sp.), limnofilie (Limnophila sp.), mech jawajski (Vesciularia dubyana). Akwarium dobrze zarośnięte po bokach, ale pośrodku musi być miejsce do pływania. Ryby: do 10 szt gupik pawie oczko (Poecilia reticulata) LUB gupik Endlera (Poecilia endlerii), do 10 szt zmieniaki (Xiphophorus sp.), 5-8 szt kirysków spiżowych lub pstrych (Corydoras), 10 szt prystelki barwnej (Pristella maxillaris), 1 szt zbrojnika niebieskiego (Ancistrus sp.) W większym akwarium można trzymać również stado: błyszczyka parańskiego (Moenkhausia sanctaefilomenae), bystrzyka czerwonego (Hyphessobrycon flammeus), żałobniczki (Gymnocorymbus ternetzi), mieczyka Hellera (Xiphophorus helleri), molinezje (Poecilia sp.) Szybko rozmnażające się żyworódki należy co jakiś czas odławiać by nie dopuścić do przerybienia zbiornika. Wszystkie ryby pochodzą z podobnego środowiska w Ameryce pd i środkowej – wyżynnych, wolno płynących strumieni Wspaniałe wachlarze ogonów w pawich barwach rozpościerają się w zalotach przed niepozorną samiczką gupika. Obok przemyka słonecznie pomarańczowy narybek zmieniaka i smoliście czarny molinezji chowając się wśród koronkowych liści kabomby. Ileż tu ruchu, wdzięczenia się i radości życia w ciągłym tańcu godowym. Wśród tego targowiska samczej próżności srebrzyste prystelki wprowadzają odrobinę oszczędnej stylistyki sportowymi paskami na płetwach. Sympatyczne kiryski ożywiają dno swą nieustanną krzątaniną jakby nieświadome zamętu powyżej. To wesołe towarzystwo o ubarwieniu rodem z indiańskich kilimów jest charakterystyczne dla wyżynnych rzek i jezior Mezoameryki. 4. Woda: Woda: pH ok. 8 (od 7,8 do 8,7), twardość: miekka do twardej, temp. wody ok. 28 stopni, powinna być dobrze napowietrzona Wyposażenie: wydajny filtr, grzałka, piasek, muszle ślimaków lądowych, kamienie (tworzące groty i zakamarki), ew, napowietrzacz. Akwarium powinno być bardziej długie i szerokie niż wysokie. Rośliny: mikrosorium (Microsorium pteropus), anubias (Anubias sp.), nurzaniec (Valisneria sp.) Ryby: muszlowce – stadko jednego gatunku ,ew. dwa stadka dwóch różnych gat. W większym akwarium można trzymać również naskalniki (np. Julidochromis transcriptus) lub/i szczelinowce Leleupa (Lamprologus leleupi), przy czym jedna para któregoś z tych dwóch wymienionych gat. może być chowana już przy 100l akwarium, stado rodzinne - pow. 150l, większa niż 1 liczba gatunków – pow.200l) W bardzo dużych akwariach (pow. 250l) można trzymać stado trofeusów (Tropheus sp.) – ale to zdecydowanie bardziej delikatne ryby, wymagające większego doświadczenia akwarysty. Ryby opiekują się potomstwem, ale są agresywne i terytorialne. Szybko rozmnażają się, więc należy co jakiś czas odławiać potomstwo by nie dopuścić do przerybienia zbiornika. Wszystkie ryby pochodzą z tego samego środowiska – jeziora Tanganika w Afryce. Księżycowy krajobraz wapiennych skał i białego piasku zdaje się z pozoru wymarły, do chwili, gdy uważny obserwator nie zauważy małego łepka wychylającego się z pustej ślimaczej muszli. Po chwili za głową wynurza się reszta wydłużonego ciała niepozornej rybki. Za nią wynurza się kolejna, i jeszcze jedna – aż nagle wśród kamieni zaczyna roić się o maleńkich muszlowców a wielkich budowniczych i troskliwych rodziców. Dalejże krzątanina – a to należy upilnować stadko potomstwa, a to ustawienie muszlowego domku z wczoraj, dzisiaj jest nie do przyjęcia (ach, ci sąsiedzi!), a dołek w piasku powinien znajdować się w zupełnie innym miejscu – prace idą nad wyraz sprawnie, przerywane jedynie od czasu do czasu sąsiedzkimi i rodzinnymi sprzeczkami. Ze szczeliny skalnej wynurza się szczupakowata głowa cytrynowożółtego szczelinowca. Wody powyżej miasteczka muszlowców to jego terytorium i jest gotowy przepędzić natrętów. Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki szare rybki znikają. Tak surowe jezioro Tanganika zaskakuje złożonymi obyczajami swoich mieszkańców. Akwarium modelowe – od 180-200l wzwyż 1. Woda: pH ok. 7, twardość: miękka do twardej, temp. wody ok. 26 stopni C Wyposażenie: filtr, grzałka, ew. napowietrzacz, piasek/zwir, otoczaki, pędy bambusa, korzenie Rośliny: amazonki (Echinodorus sp.), ludwigie (Ludwigia sp.), moczarki (Elodea densa), nurzańce (Valisneria sp.), anubiasy (Anubias sp.), nadwódki (Higrophylia sp.), kabomba (Cabomba sp.), limnophilie (Limnophila sp.), mech jawajski (Vesciularia dubyana), mikrosorium (Microsorium pteropus), sity (Elocharis), lotosy (Nymphea sp.), zwartki (Cryptocoryne sp.), bolbitis (Bolbitis heudelotii) Akwarium dobrze zarośnięte po bokach, ale pośrodku musi być miejsce do pływania. Ryby: tęczanki (np. Boesmani, neonowa, Wernera, mniejsza, itp.) – ryby należy trzymać w stadach po min. 15 sztuk, ilość gatunków zależy od wielkości akwarium. Większość teczanek to duże, ruchliwe ryby, więc nie można zagęszczać obsady. Obsadę można uzupełnić mieczykami, zmieniakami, molinezjami, kiryskami, zbrojnikami niebieskiemi, danio malabarskim Tęczanki pochodzą z strumieni Australii i Nowej Gwinei Kolory australijskiej rafy można odnaleźć również w głębi kontynentalnego buszu, gdzie w płytkich strumieniach o piaszczystym dnie przyciągają wzrok intensywne barwy teczanek Boesmana. Dorodne, ruchliwe samce o wysklepionych ciałach: na wpół niebieskich i granatowych na wpół żółtych i pomarańczowych, zwinnie śmigają pomiędzy szerokimi liśćmi lotosów i onowodków. Wielkie stado tych ryb, jak prawdziwe klejnoty, nie wymagają dodatkowej oprawy. 2. Woda: pH ok. 8, twardość: miękka do twardej, temp. wody ok. 28 stopni C Wyposażenie: wydajny filtr, grzałka, ew. napowietrzacz, piasek/zwir, kamienie (ułożone tak, by tworzyły groty i zakamarki). Akwarium raczej długie (min.120 cm) i szerokie niż wysokie. Rośliny: anubias (Anubias sp.), nurzaniec (Valisneria sp.) + glony Ryby: 5 szt pyszczak “yellow” (Labidochromis careuleus), 5 szt. pyszczaka Acei (Pseudotropheus acei). Przy większym akwarium można trzymać również inne gatunki pyszczaków z grupy Mbuna. Ryby opiekują się potomstwem, ale są agresywne i terytorialne. Szybko rozmnażają się, więc należy, co jakiś czas, odławiać potomstwo by nie dopuścić do przerybienia zbiornika. Wszystkie ryby pochodzą z tego samego środowiska – jeziora Malawi w Afryce. Monotonny, kamienny krajobraz jeziora Malawi nie rozprasza przy kontemplacji fascynującego świata pyszczaków. Natura, wynagradzając szarość skał, dała tym rybom fantastyczne barwy tworzące kontrastowe, jaskrawe zestawienia: słonecznie żółtego pyszczaka „yellow” z czarną końcówką płetw i delikatnie błękitnego pyszczaka acei z bladożółtymi płetwami.