W-7-Układ oddechowy

W-7-Układ oddechowy.doc
(62 KB) Pobierz
1
Układ oddechowy
Układ oddechowy zapewnia oddychanie zewnętrzne, czyli
wymianę gazową pomiędzy atmosferą a krwią. Oddychanie wewnętrzne
obejmuje procesy wewnątrzkomórkowe, zmierzające do wytworzenia
energii.
Oddychanie zewnętrzne prezentuje 3 podstawowe etapy
czynnościowe:
1. Wentylacja płuc.
2. Wymiana gazowa w płucach.
3. Transport gazów we krwi.
W układzie oddechowym (systema respiratorum) wyróżnić można górny i
dolny odcinek. Górny odcinek obejmuje jamę nosową, jamę nosowogardłową i krtań. Dolny odcinek utworzony jest przez tchawicę, oskrzela i
płuca.
Istnieje jeszcze inny podział - anatomiczno-funkcjonalny - układu
oddechowego,
a mianowicie:
1. Część transportująca gazy: jama nosowa, jama nosowo-gardłowa,
krtań, tchawica, oskrzela, oskrzeliki.
2. Część czynna oddechowo: oskrzeliki oddechowe, przewody
oddechowe, pęcherzyki płucne.
Jama nosowa (cavum nasi) jest komora leżącą między nozdrzami
przednimi
i nozdrzami tylnymi. Jama nosowa jest podzielona przegrodą chrzęstną
na dwie symetryczne części. Na ścianach bocznych jamy nosowej
występują listewki kostne – małżowiny nosowe. Małżowina górna i
środkowa biorą początek ze ściany błędnika sitowego. Małżowina dolna
przyrasta do bocznej ściany jamy nosowej. Małżowiny nosowe dzielą
każdą część jamy nosowej na trzy przewody nosowe: dolny, środkowy i
górny. Do przewodu górnego uchodzą kanały zatoki klinowej
i sitowej (komórki sitowe tylne). Do przewodu dolnego dociera przewód
nosowo
– łzowy. W przewodzie środkowym są ujścia zatoki sitowej (komórek
przednich
i środkowych).
Przedsionek nosa utworzony jest przez skórę. Wnętrze przedsionka
wysłane jest nabłonkiem płaskim wielowarstwowym rogowaciejącym,
pokrytym włosami
i zawierającym gruczoły łojowe oraz potowe. Włosy pełnią funkcje filtrów
i zatrzymują zanieczyszczenia. W jamie nosowej nabłonek rogowaciejący
przechodzi w nabłonek wielorzędowy walcowaty, zawierający komórki
kubkowe, wydzielające śluz. Jama przedsionka posiada więc skórę,
natomiast jama nosowa – błonę śluzową z rzęskami, wykonującymi ruch
w kierunku przedsionka, usuwając w ten sposób zanieczyszczenia. Śluz
nawilża wdychane powietrze i wyłapuje zanieczyszczenia. Błona śluzowa
jest silnie unaczyniona. Krew płynie od tylnej części jamy ku przodowi,
czyli odwrotnie do ruchu powietrza (mechanizm przeciwprądowy). Dzięki
temu powietrze jest ogrzewane coraz bardziej, w miarę przesuwania się w
głąb układu oddechowego.
W sieci naczyń są liczne anastomozy. W warstwie podśluzowej występują
żylne sploty jamiste – rozszerzenia żylne z grubymi ścianami, mogącymi
wypełniać się krwią i powodujące pęcznienie błony śluzowej. Pęcznienie
występuje naprzemian
w lewej i w prawej części jamy nosowej co 30 minut. Umożliwia
regenerację
i oczyszczenie śluzówki.
Gardło (pharynx) jest wspólnym odcinkiem przewodu pokarmowego i
przewodu oddechowego. Rozciąga się od podstawy czaszki do wejścia do
krtani i przełyku. Długość gardła wynosi 12-13 cm. Jest umięśnionym
przewodem, wysłanym nabłonkiem wielorzędowym walcowatym i
nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Błona śluzowa obfituje w
gruczołu śluzowe i śluzowo-surowicze. Grzbietowa część gardła zawiera
migdałek gardłowy i jest zamknięta mięśniami podniebienno
– gardłowymi. Na mięśniach, od strony zewnętrznej leży warstwa tkanki
łącznej. Mięśnie są poprzecznie prążkowane, płaskie, zwierające
(zwieracze gardła: górny, środkowy i dolny) i podnoszące (dźwigacze
gardła: mięsień rylcowo-gardłowy
i podniebienno-gardłowy), umożliwiając połykanie. Na tylnej ścianie
gardła leży splot nerwowy gardłowy, od którego odchodzą nerwy
czuciowe, ruchowe
i współczulne (docierają tutaj: nerw błędny, językowo-gardłowy,
trójdzielny).
W gardle można wyróżnić części:
 Część nosowo-gardłowa – oddzielona jest od jamy ustnej
podniebieniem miękkim, z którego zwisa języczek; leży w górnej
części gardła i połączona jest od przodu z jamami nosowymi za
pomocą nozdrzy tylnych (dwa symetryczne otwory); na bocznych
powierzchniach znajdują się ujścia trąbek Eustachiusza; jest
ważnym rezonatorem głosu.

Część ustna – łączy się ku przodowi z jama ustną, od której jest
oddzielona łukiem podniebienno-gardłowym.

Część krtaniowa – łączy się z przełykiem (w dolnej części) i z
krtanią (ku przodowi).
Układ migdałków i grudek limfatycznych gardła nosi nazwę pierścienia
Waldeyera: migdałek gardłowy, migdałki podniebienne, migdałek
językowy.
Krtań (larynx) jest narządem fonacji, czyli umożliwiającym wydawanie
dźwięków podczas mowy i śpiewu. Chroni drogi oddechowe przed
dostawaniem się tam ciał obcych (pożywienia) w trakcie jedzenia. Podczas
przełykania nagłośnia zamyka wejście do krtani.
Leży na wysokości V-VI kręgu szyjnego. Jest chrzęstną (głównie
chrząstka sprężysta) rurą łączącą gardło z tchawicą. Chrząstki pokryte są
tkanką łączną, tkanką mięśniową szkieletową oraz gładką. Od wewnątrz
krtań wyścielona jest błoną śluzową, pod którą leży błona podśluzowa.
Od góry połączona jest z kością gnykową za pośrednictwem tkanki
łącznej i mięśni. Krtań budują następujące chrząstki:

chrząstka tarczowa – zamyka krtań od przodu, zbudowana jest z
płytki prawej i lewej, rozdzielonych u góry wcięciem tarczowym; jest
chrząstką szklistą, która może kostnieć w miarę starzenia
organizmu; u mężczyzn jest wypukła – jabłko Adama;


chrząstka pierścieniowa - zbudowana z tkanki szklistej;
chrząstka nagłośniowa - zbudowana z chrząstki sprężystej i
włóknistej;

chrząstki nalewkowate – zbudowane z chrząstki szklistej;

chrząstki różkowate – zbudowane z chrząstki sprężystej;

chrząstki klinowate – zbudowane z chrząstki sprężystej.
Między chrząstkami nalewkowatymi rozpięte są więzadła głosowe. Wolny
brzeg nosi nazwę fałdów głosowych i ogranicza szparę – głośnię. Strumień
wydychanego powietrza wywołuje drgania fałdów głosowych i
powstawanie głosu. Wysokość i siła głosu zależy od stopnia napięcia,
grubości, szerokości i częstotliwości drgania fałdów. Mięśnie przylegające
do fałdów głosowych modulują napięcie fałdów
i więzadeł głosowych.
Tchawica (trachea) rozciąga się miedzy podstawa krtani a oskrzelami.
Złożona jest z 16-20 chrząstek szklistych, kształtu podkowiastego,
częścią otwartą zwrócone
ku tyłowi. Chrząstki pokryte są tkanką łączną i warstwą mięśni gładkich,
które wspólnie tworzą sprężysty przewód oddechowy. Część otwarta
chrząstek jest zamknięta warstwą łącznotkankowo-mięśniową. To
właśnie ona wpływa w głównej mierze na szerokość światła przewodu.
Wnętrze tchawicy wyścielone jest błoną śluzową, pokrytą nabłonkiem
wielorzędowym walcowatym, migawkowym. Rzęski wykonują ruch ku
górze, umożliwiając usuwanie śluzu i zanieczyszczeń do jamy gardłowej.
Pomaga przy tym także odruch wykrztuśny. Błona śluzowa zawiera
komórki kubkowe wydzielające śluz. Śluz nie tylko zatrzymuje
zanieczyszczenia, lecz również nawilża wdychane powietrze. Komórki
ziarniste układu APUD (patrz układ dokrewny) produkują substancje
humoralne wpływające na mięśniówkę tchawicy (regulacja światła
przewodu); zwłaszcza u noworodków i dzieci. Komórki szczoteczkowe z
mikrokosmkami odbierają wrażenia czuciowe. W blaszce sprężystej błony
śluzowej znajdują się przeciwciała, plazmocyty oraz limfocyty, niszczące
antygeny. Pod błona śluzową leżą gruczoły tchawicze produkujące śluz.
Pod warstwą podśluzową są wspomniane chrząstki, zapobiegające
zapadaniu się przewodu, bowiem musi on być zawsze drożny.
Na zewnątrz tchawicy, na mięśniówce leży przydanka z naczyniami
krwionośnymi
i nerwami.
Oskrzela (bronchi). Na wysokości IV kręgu piersiowego tchawica rozdziela
się
na dwa oskrzela, przy czym prawe jest szersze od lewego. Prawe oskrzele
jest mniej odchylone (niż lewe) od tchawicy, przez co częściej ulega
stanom zapalnym
i zakażeniom. Oskrzela wnikają do płuc przez wnękę, leżącą na
powierzchni przyśrodkowej każdego płuca. Przez wnękę wchodzą również
do organu naczynia krwionośne (tętnica płucna, żyły płucne), naczynia
limfatyczne i nerwy. Są one otoczone tkanka łączną i tworzą razem
korzeń płucny – radix pulmonum. Płuco (pulmo) lewe złożone jest z dwóch
płatów (lobus pulmonis). Płuco prawe posiada trzy płaty. Płat z kolei
zbudowany jest z segmentów. Dlatego też wyróżnia się odcinki płatowe i
segmentowe oskrzeli. Odcinki płatowe są grubsze i mniej rozgałęzione
od odcinków segmentowych. Prawe płuco posiada 10 oskrzeli
segmentowych,
a lewe 8 oskrzeli segmentowych.
Oskrzela rozgałęziają się na coraz cieńsze oskrzeliki – branchiole (do 1
mm średnicy). Płuco zbudowane jest z jeszcze mniejszych jednostek
anatomicznych
– z płacików (zrazików) płucnych (lobulus pulmonis). Do każdego płacika
płucnego dociera branchiola. W płaciku branchiola rozdziela się na 5-7
oskrzelików końcowych (branchiole terminalne – do 0,1 mm średnicy).
Branchiole
są wyścielone nabłonkiem płaskim sześciennym migawkowym, podczas
gdy oskrzela są wysłane nabłonkiem wielorzędowym walcowatym
migawkowym. Ściany oskrzelików są otoczone miocytami gładkimi, dzięki
czemu możliwe jest regulowanie ich średnicy na drodze nerwowej i
humoralnej. Nabłonek branchioli posiada szczególnie ważne komórki
Clary, produkujące glikozaminoglikany. Z kolei w nabłonku oskrzeli są
ciałka endokrynowo-nerwowe. Ciałka te zawierają komórki produkujące
katecholaminy i kininy wpływające na krążenie krwi, szerokość oskrzeli
oraz oskrzelików, a oprócz tego receptory nerwowe rejestrujące skład
chemiczny przepływającego powietrza (stężenie CO2).
Branchiole terminalne przechodzą w oskrzeliki oddechowe, które
doprowadzają powietrze do pęcherzyków płucnych. Wysłane są
nabłonkiem płaskim sześciennym i pozbawione są rzęsek. Miocyty tworzą
pęczki kurczliwe wokół oskrzelików oddechowych, a nie jednolite ciągłe
warstwy. Niekiedy wyróżnia się jeszcze przewody oddechowe, które
pośredniczą w transporcie powietrza między oskrzelikiem oddechowym a
rzeczywistym światłem pęcherzyka. W ścianie przewodów oddechowych
istnieją otworki (a właściwie przerwy), kontaktujące się
ze światłem pęcherzyków płucnych.
Pęcherzyk płucny jest utworzony przez nabłonek oddechowy. Sąsiadujące
ze sobą pęcherzyki rozdzielone są przegrodą międzypęcherzykową, w
której są pory, umożliwiające przepływ powietrza. Pęcherzyki tworzą
powierzchnię oddechową, która wynosi 60-90 m2. Przeciętna średnica
pęcherzyka wynosi 200 μm.
Nabłonek oddechowy jest płaski i składa się z komórek – pneumocytów.
Pneumocyty są zróżnicowane i leżą na błonie podstawnej. Zrąb
łącznotkankowy pęcherzyka jest zbudowany z fibroblastów, makrofagów.
Włókienek kolagenowych oraz sprężystych. Umożliwia on przyleganie
naczyń krwionośnych do powierzchni pęcherzyków. Pneumocyty I mają
grubość 0,2 μm (część okołojądrowa jest grubsza), zajmują 90%
powierzchni pęcherzyka i uczestniczą w wymianie gazowej pomiędzy
pęcherzykiem i krwią. Pneumocyty II, czyli ziarniste są wpuklone
do wnętrza pęcherzyków, posiadają retikulum granularne i mitochondria.
Charakterystyczne są dla nich ciałka blaszkowate, w których zawarte
są glikozaminoglikany, fosfolipidy i enzymy. Zawartość ciałek
blaszkowatych jest wydzielana na zewnątrz. Wydzielina pneumocytów II
(podobną funkcją pełni wspomniana wcześniej wydzielina komórek
Clary!) nosi nazwę surfaktantu, reguluje napięcie powierzchniowe
pęcherzyków, stabilizuje ich strukturę (zapobiega zapadaniu się ścian),
reguluje wilgotność i chroni przed patogenami; ponadto ułatwia dyfuzję
gazów (faza powietrze-płyn). Zapobiega powstawaniu wysięków.
Pneumocyty III (szczoteczkowe) pełnia funkcje chemoreceptorów.
Występują pojedynczo. Wytwarzają na powierzchni liczne mikrokosmki.
Bogate są w glikogen. Przylegają do nich synapsy.
Podczas wymiany gazowej tlen przenika ze światła pęcherzyka przez
pneumocyty I, błonę podstawną i komórki śródbłonka naczyń
włosowatych do erytrocytów. Dwutlenek węgla w kierunku odwrotnym: z
krwi przez śródbłonek naczyniowy, następnie błonę podstawną i
pneumocyt I do światła pęcherzyka.
Płuca leżą w klatce piersiowej. Wewnętrzna ściana klatki piersiowej i oba płuca
pokryte
są opłucną. Opłucna (pleura) jest dwublaszkową błoną surowiczą, zbudowaną z
błony łącznotkankowej i z nabłonka surowiczego. Wyróżnia się opłucną trzewną
(blaszka wewnętrzna) – pokrywającą płuca oraz opłucną ścienną (blaszka
zewnętrzna) wyścielająca klatkę piersiową. Pomiędzy obiema blaszkami jest
jama opłucnej, w której panuje ciśnienie ujemne. Ciśnienie ujemne utrzymuje
płuca w stanie napięcia.
Do płuc krew dostaje się przez tętnicę płucną i tętnice (gałęzie) oskrzelowe.
Tętnicą płucną płynie krew czynnościowa z prawej komory serca, jest to więc
krew bogata w dwutlenek węgla. Tętnice (gałęzie) oskrzelowe transportują krew
utlenowaną, odżywczą, pochodzącą z aorty.
Tętnica płucna rozgałęzia się na coraz drobniejsze tętniczki i naczynia
włosowate oplatające pęcherzyki płucne, a następnie łączą się w żyłki, żyły oraz
dużą żyłę płucną wpadającą do lewego przedsionka (krew utlenowana). Z
lewego przedsionka krew przepływa do lewej komory skąd, zostaje wyrzucona
do aorty (przenosi tlen po całym organizmie).
Tętnicami (gałęziami) oskrzelowymi krew dopływa do oskrzeli, przydanki tętnicy
płucnej
i żył (te muszą być również odżywione) oraz do opłucnej i samych płuc. W
płucach występują anastomozy pomiędzy tętnicami oskrzelowymi a żyłami
płucnymi.
Mechanizm wentylacji płuc i wymiany gazowej. Napływ powietrza do płuc
podczas wdechu oraz wydalenie powietrza z płuc podczas wydechu są
spowodowane labilnymi (zmiennymi) różnicami ciśnień między powietrzem
atmosferycznym a wnętrzem płuc. Łącznotkankowy zrąb pęcherzyków
płucnych, zbudowany jest z włókienek białkowych (kolagen, elastyna), które
nadają sprężystość i spoistość płucom. Ciśnienie powietrza
w pęcherzykach jest większe niż ciśnienie powietrza w jamie opłucnej. Różnica
ciśnień prowadzi do rozciągnięcia płuc, przezwyciężając naprężenie sprężyste
zrębu łącznotkankowego. Mięśnie wdechowe podczas akcji zwiększają objętość
klatki piersiowej. Ciśnienie w jamie opłucnej ulega zmniejszeniu, a płuca
rozciągają się. Powiększenie płuc powoduje zwiększenie objętości pęcherzyków
płucnych. Ciśnienie powietrza
w pęcherzykach obniża się. Ciśnienie powietrza spada także w drogach
oddechowych. Powietrze ze środowiska zewnętrznego, gdzie panuje wyższe
ciśnienie, podąża do płuc przez drogi oddechowe. Powietrze będzie napływać do
pęcherzyków płucnych tak długo,
aż nie nastąpi wyrównanie różnicy ciśnień (gdy ciśnienie w pęcherzykach
zrówna się
z ciśnieniem atmosferycznym).
W czasie wydechu następuje rozluźnienie mięśni, objętość klatki piersiowej
zmniejsza się, ciśnienie w jamie opłucnej wrasta, a siły sprężyste zrębu
łącznotkankowego płuc zmniejszają ich objętość i tym samym objętość
pęcherzyków płucnych. Zmniejszanie pęcherzyków prowadzi do wzrostu
ciśnienia wewnątrzpęcherzykowego, co wywołuje wydalenie z nich powietrza do
atmosfery. Dzieje się to do momentu wyrównania ciśnień.
Wymiana gazowa pomiędzy pęcherzykami i krwią odbywa się na zasadzie
dyfuzji. Dyfuzja jest samorzutnym przenikaniem cząsteczek jednej substancji
do układu cząsteczek drugiej substancji, wywołanym kinetyczną energią tych
cząsteczek. Przenikanie cząsteczek odbywa się
w kierunku od potencjałów wyższych do potencjałów niższych, czyli od stężenia
większego do stężenia mniejszego, aż do stanu równowagi przy wyrównanych
potencjałach (stężeniach).
Aby tlen lub dwutlenek węgla mogły być przetransportowane do centrum
docelowego muszą ulec rozpuszczeniu w płynie ustrojowym. Stykanie się krwi z
gazem powoduje przenikanie gazu do krwi. Gazy rozpuszczają się we krwi
zgodnie z prawem Henry`ego
i z prawem Daltona. Cząsteczki gazu przenikają do krwi do momentu
wystąpienia równowagi pomiędzy ilością cząsteczek wnikających do krwi, a
ilością cząsteczek uchodzących z krwi.
Plik z chomika:
lezeikwicze
Inne pliki z tego folderu:

Hormony.doc (1860 KB)
narzady plciowe.doc (40 KB)
 Patologie ukladu moczowego i rozrodczego.doc (33 KB)
 ROZWOJ ZARODKOWY I PLODOWY.doc (26 KB)
 UKLAD MOCZOWY.doc (27 KB)

Inne foldery tego chomika:





Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl
biochemia
biofizyka
dietetyka
fizjologia
genetyka