Długookresowe zmiany ruchów kuli ziemskiej. Precesja osi ziemskiej. Pod wpływem oddziaływania innych ciał Układu Słonecznego, a zwłaszcza Słońca i Księżyca oś ziemska zatacza w ciągu 25 700 lat (ROK PLATOŃSKI) obrót po pobocznicy stożka, którego wierzchołek znajduje się w środku Ziemi. Skutki precesji: Zmiana położenia północnego Bieguna Niebieskiego (teraz znajduje się w pobliżu Gwiazdy Polarnej, a za 11 tys. lat będzie to Wega) Przesunięcie położenia Punktu Barana (obecnie jest w gwiazdozbiorze Ryb) Różnica między rokiem zwrotnikowym, a rokiem gwiazdowym (ten drugi jest o około 20 minut dłuższy) Zmiany wzajemnego położenia gwiazd na sferze niebieskiej - konieczność aktualizacji map nieba Zmiany nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity Ziemi (płaszczyzny ekliptyki) Nachylenie płaszczyzny równika niebieskiego do płaszczyzny ekliptyki (orbity ziemskiej) zmienia się w cyklu 41 tys. lat. Kąt nachylenia waha się między 21,8° a 24,4°. Obecnie wynosi około 23,4° i zmniejsza się. Skutki: Zmiany położenia zwrotników i kół podbiegunowych Zmiany szerokości poszczególnych stref oświetleniowych Zmiany ilości energii dostarczanej do poszczególnych stref oświetleniowych - zmiany ich średnich temperatur (im mniejsza wartość nachylenia tym strefa międzyzwrotnikowa jest cieplejsza, a strefa okołobiegunowa chłodniejsza) Zmiany kształtu orbity ziemskiej Orbita ziemska zmienia kształt w bardziej lub mniej eliptyczny w cyklu około 100 tysięcy lat. Obecnie orbita robi się coraz mniej eliptyczna (coraz bardziej zbliżona do okręgu) Skutki: Mniejsze lub większe zróżnicowanie ilości energii słonecznej docierającej do Ziemi w różnych porach roku Wszystkie te zmiany razem powodują długookresowe wahania klimatyczne na Ziemi skutkujące np. zlodowaceniami. (tzw. cykl Milankowicia). Sytuacja sprzyjająca powiększaniu się lądolodu ma miejsce w przypadku, gdy Ziemia znajduje się bliżej Słońca zimą przy małym nachyleniu osi obrotu do płaszczyzny ekliptyki - ciepła zima sprzyja opadom na biegunach, a stosunkowo chłodne lato nie jest w stanie roztopić całości śniegu. W sytuacji odwrotnej, gdy Ziemia latem jest blisko Słońca a kąt nachylenia jej osi do ekliptyki duży - panują dogodne warunki do topnienia lodu i regresji lądolodu.