Bezpieczeństwo pracy w kopalniach odkrywkowych i
advertisement
GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY Bezpieczeństwo pracy w kopalniach odkrywkowych i otworowych Warszawa, styczeń 2015 r. Wprowadzenie W kopalniach odkrywkowych i otworowych występują różnorodne zagrożenia naturalne o charakterze geologicznym, geotechnicznym i hydrogeologicznym oraz zagrożenia o charakterze technicznym związane z zastosowaniem określonych technologii wydobycia i przerobu surowca, maszyn, urządzeń i środków transportu. W odkrywkowych zakładach górniczych - wydobywających m.in. węgiel brunatny, surowce skalne, piaski szklarskie i formierskie oraz kruszywa naturalne, kamienie drogowe i budowlane, surowce ilaste i torf - najczęściej zagrożenia naturalne polegają na osuwaniu się skarp odkrywek lub obrywaniu się skał. Mogą wystąpić również inne zagrożenia, jak gazowe (siarkowodór) lub wodne (napływ wód z terenów przyległych). Zagrożenia o charakterze technicznym wynikają głównie ze stosowania środków strzałowych oraz urządzeń do eksploatacji złóż. W otworowych zakładach górniczych za pomocą odwiertów wiertniczych wydobywa się m.in. ropę naftową i gaz ziemny. Zagrożenia naturalne, występujące zarówno przy wierceniach poszukiwawczych złóż konwencjonalnych, jak również przy wierceniach złóż węglowodorów ze źródeł niekonwencjonalnych, wynikają z możliwości wystąpienia erupcji i wydostania się siarkowodoru. Zagrożenia techniczne wiążą się głównie z możliwością wystąpienia awarii mechanicznych lub energetycznych. Wg danych GUS w Dziale PKD „Wydobywanie węgla brunatnego” w latach 2012-2014 (stan na koniec III kwartału 2014 r.) odnotowano 210 wypadków przy pracy, w tym 1 śmiertelny i 1 ciężki. Natomiast w Dziale „Wydobywanie ropy naftowej i gazu ziemnego” w tym samym okresie odnotowano 51 wypadków przy pracy, w tym również 1 śmiertelny i 1 ciężki. W latach 2012-2014 (stan na dzień 19 grudnia 2014 r.) inspektorzy pracy zbadali w kopalniach odkrywkowych 27 wypadków przy pracy, w tym 8 wypadków śmiertelnych, 10 ciężkich oraz 9 wypadków o lżejszych skutkach, a w zakładach wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego – 1 wypadek śmiertelny oraz 2 wypadki ciężkie. W przedstawionych powyżej danych PIP zastosowano kryterium zaistnienia wypadku przy pracy w miejscu jego powstania, tj. terenu kopalni odkrywkowej lub otworowej, niezależnie od zarejestrowania do określonego rodzaju działalności podmiotu, którego pracownik został poszkodowany. Z ustaleń inspektorów pracy 1 wynika, że wśród przyczyn zbadanych wypadków dominującą grupę stanowiły przyczyny organizacyjne (49%), następnie ludzkie (46%) oraz techniczne (5%). Przyczyny organizacyjne, to w szczególności: niewłaściwa ogólna organizacja pracy, w tym: brak nadzoru nad pracownikami, niewłaściwa koordynacja prac zespołów ludzkich, brak instrukcji bhp, dopuszczanie do pracy maszyn i urządzeń technicznych bez wymaganych przeglądów, brak lub niewłaściwe przeszkolenie pracowników w zakresie bhp, dopuszczenie do pracy pracowników z przeciwskazaniami lekarskimi lub bez badań lekarskich (26% ogółu ustalonych przyczyn), niewłaściwa organizacja stanowiska pracy, w tym: niewłaściwe usytuowanie urządzeń, narzędzi, materiałów i innych przedmiotów na stanowisku pracy, nieusunięcie zbędnych surowców lub odpadów (11% ogółu przyczyn). Przyczyny ludzkie to głównie: nieprawidłowe zachowanie się przechodzeniem, przejeżdżaniem lub pracownika spowodowane przebywaniem w miejscach niedozwolonych lub wykonywaniem czynności bez usunięcia zagrożenia (20% ogółu przyczyn), niewłaściwe samowolne zachowanie się pracownika spowodowane m.in. lekceważeniem zagrożeń oraz poleceń przełożonych, niedostateczną koncentracją uwagi oraz spożyciem alkoholu (17% ogółu przyczyn). Przyczyny techniczne, to przede wszystkim: wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania techniczne oraz niewłaściwy dobór lub zły stan techniczny urządzeń ochronnych, bądź ich brak (4%). W 2014 r. na terenie wybranych okręgowych inspektoratów pracy realizowano zadanie kontrolne „Ograniczenie zagrożeń zawodowych w zakładach zajmujących się wydobyciem i przeróbką kopalin mineralnych”. Ponadto rozpoczęto pilotażowe kontrole odwiertów w związku z poszukiwaniem złóż węglowodorów ze źródeł niekonwencjonalnych. 2 1. Wyniki kontroli w kopalniach odkrywkowych Na terenie 6 wybranych okręgowych inspektoratów pracy w Kielcach, Lublinie, Łodzi, Opolu, Poznaniu i Wrocławiu przeprowadzono łącznie 88 kontroli w 88 podmiotach zajmujących się odkrywkowym wydobywaniem kopalin mineralnych, w których świadczyło pracę 2524 osoby, w tym 2328 na podstawie stosunku pracy. Wśród skontrolowanych zakładów: 16 należało do grupy zakładów średnich (zatr. od 50 do 249 os.), 72 - do małych zakładów (zatr. do 49 os.), w tym 40 - do mikrozakładów (zatr. do 9 os.). Wśród wydobywanych przez kontrolowane zakłady kopalin dominowały: granit, bazalt i piaskowiec (woj. dolnośląskie), granit, kamień do kostki brukowej, piaski (woj. opolskie), piaski, piaskowce i wapienie (woj. świętokrzyskie), piasek i żwir (woj. lubelskie, łódzkie oraz wielkopolskie). Celem przeprowadzonych kontroli była ocena stanu bhp i przestrzegania przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wydobycia, transportu i przeróbki surowców mineralnych oraz doprowadzenie do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości i uchybień oraz poprawy warunków i bezpieczeństwa pracy. Najistotniejsze nieprawidłowości stwierdzone w czasie kontroli profilaktyczne badania przedstawiono poniżej: 1.1 Przygotowanie do pracy (szkolenia bhp, lekarskie, uprawnienia kwalifikacyjne). Braki lub uchybienia w zakresie szkoleń bhp stwierdzono w 48 zakładach, co stanowiło 55% skontrolowanych podmiotów. Łącznie wydano 65 decyzji. Najwięcej decyzji dotyczyło: braku lub niewłaściwego szkolenia okresowego bhp pracowników (15 decyzji dot. 22 osób), braku lub niewłaściwego szkolenia okresowego bhp pracodawców (10 decyzji), braku lub niewłaściwego wstępnego instruktażu stanowiskowego (9 decyzji dot. 12 os.). Braki lub uchybienia w zakresie profilaktycznych badań lekarskich stwierdzono w 24 zakładach (27% skontrolowanych podmiotów). 3 Łącznie wydano 24 decyzje lub wnioski w wystąpieniach. Najczęściej wydane środki dotyczyły: braku lub niewłaściwie przeprowadzonych badań lekarskich – okresowych (12 decyzji lub wniosków w wystąpieniach dot. 14 os.), braku lub niewłaściwie przeprowadzonych badań lekarskich – wstępnych (7 decyzji lub wniosków w wystąpieniach dot. 10 os.). W zakresie spełniania wymagań kwalifikacyjnych stwierdzono braki lub uchybienia w 8 zakładach (9% skontrolowanych podmiotów). Wydano łącznie 9 decyzji dotyczących 11 osób, w tym 6 decyzji dotyczyło braku uprawnień kwalifikacyjnych do obsługi maszyn i urządzeń technicznych do robót ziemnych dla 7 osób. 1.2 Czynniki szkodliwe dla zdrowia (badania środowiskowe, informowanie pracowników o wynikach badań), wyposażenie i używanie środków ochrony indywidualnej, odzieży i obuwia roboczego. Braki lub uchybienia w powyższym zakresie stwierdzono w 53 zakładach (60% skontrolowanych). Wydano łącznie 64 decyzje, które najczęściej dotyczyły: braku aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia (najwięcej decyzji - 16 dotyczyło braku badań hałasu w pomieszczeniach na stanowiskach pracy na których pracowało 72 os., a 4 – badań drgań mechanicznych, na stanowiskach pracy na których pracowało 15 os., braku kart badań i pomiarów czynników szkodliwych (10 decyzji dot. 163 pracowników), nieużywania przez pracowników środków ochrony indywidualnej – ochrony głowy i dróg oddechowych (6 decyzji dot. 28 osób). 1.3 Ocena ryzyka zawodowego. Braki lub uchybienia stwierdzono w 30 zakładach (36 % skontrolowanych podmiotów). Dotyczyły one 264 osób. Najwięcej decyzji dotyczyło: braku udokumentowanej oceny ryzyka zawodowego (13 decyzji dot. 167 os.), nieuwzględnienia w ocenie wszystkich czynników środowiska pracy (6 decyzji dot. 28 os.), nieinformowania pracowników o ryzyku zawodowym związanym 4 z wykonywaną pracą (5 decyzji dot. 20 osób). 1.4 Oznakowanie i zabezpieczenie miejsc niebezpiecznych, w tym dróg transportowych. Nieprawidłowości stwierdzono w 44 zakładach (50% skontrolowanych zakładów). Najwięcej decyzji dotyczyło: braku zabezpieczenia lub niewłaściwego oznakowania miejsc niebezpiecznych (29 decyzji dot. 172 os.), braku lub niewłaściwego stosowania znaków, barw i sygnałów bezpieczeństwa (16 decyzji dot. 84 os.), braku lub niewłaściwego zabezpieczenia otwartych obiektów technologicznych (6 decyzji dot. 23 osób). 1.5 Stan techniczny schodów, pochylni, pomostów, dróg transportowych. Braki lub uchybienia stwierdzono w 16 zakładach (18% skontrolowanych podmiotów). Łącznie wydano 16 decyzji. Najwięcej dotyczyło niewłaściwego stanu technicznego dróg, przejść, ramp (8 decyzji dot. 41 osób). 1.6 Pomieszczenia higienicznosanitarne. Braki lub uchybienia stwierdzono w 49 zakładach (56% skontrolowanych podmiotów). Łącznie wydano 53 decyzje. Najwięcej decyzji dotyczyło braku pom. higienicznosanitarnych lub ich niewłaściwego i niedostatecznego wyposażenia (20 decyzji dot. 266 osób). 1.7 Maszyny i urządzenia techniczne. W 42 kontrolowanych zakładach stwierdzono poważne braki i uchybienia w zakresie zapewnienia bezpiecznego użytkowania maszyn i urządzeń technicznych (48% skontrolowanych podmiotów). Najwięcej decyzji dotyczyło: braku lub niewłaściwych urządzeń ochronnych, zabezpieczających osoby obsługujące maszyny budowlane, urządzenia techniczne, w tym przenośniki – 37 decyzji dot. 168 os., nieutrzymywania maszyn budowlanych, urządzeń technicznych, w tym przenośników w stanie sprawności technicznej – 18 decyzji dot. 52 os., braku lub nieprawidłowości dot. urządzeń do awaryjnego zatrzymania maszyn budowlanych, urządzeń technicznych, w tym przenośników (10 decyzji dot. 53 os.), 5 braku lub nieprawidłowości dot. elementów sterowniczych maszyn budowlanych, urządzeń technicznych, w tym przenośników – 6 decyzji dot. 38 osób, braku lub niewłaściwych instrukcji bhp dot. obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych – 22 decyzje dot. 87 osób. 1.8 Urządzenia i instalacje energetyczne. Braki lub uchybienia stwierdzono w 58 zakładach (71% skontrolowanych podmiotów). Łącznie wydano 65 decyzji. Najwięcej decyzji dotyczyło: braku badań ochrony podstawowej urządzeń i instalacji energetycznych (14 decyzji dot. 121 os.), braku badań przy uszkodzeniu urządzeń i instalacji energetycznych (10 decyzji dot. 70 os.), niewłaściwej eksploatacji urządzeń oświetlenia elektrycznego (13 decyzji dot. 60 os.), braku lub niewłaściwego zabezpieczenia tablic i rozdzielnic elektrycznych przed dostępem osób nieuprawnionych (10 decyzji dot. 19 osób). 1.9 Zastosowane środki prawne w kopalniach odkrywkowych W wyniku kontroli zastosowano nw. środki prawne: 834 decyzje usunięcia uchybień (w tym 406 ustnych), w tym: - 204 z rygorem natychmiastowej wykonalności (art. 108 Kpa), - 33 decyzje wstrzymania eksploatacji maszyn, - 17 decyzji wykonania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, - 9 decyzji skierowania do innych prac 13 pracowników, - 5 decyzji wstrzymania prac. 69 wniosków w wystąpieniach, 18 mandatów karnych na kwotę łączną 22 tys. zł. Inspektorzy pracy w trakcie prowadzonych kontroli zastosowali 12 środków wychowawczych oraz udzielili 345 bezpieczeństwa pracy. 6 porad z zakresu technicznego 2. Wyniki kontroli w kopalniach otworowych Celem przeprowadzonych kontroli była ocena przestrzegania przepisów technicznego bezpieczeństwa pracy w zakresie organizacji prac oraz eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych stosowanych w ruchu zakładów górniczych podczas prowadzenia prac wiertniczych dotyczących węglowodorów. Przeprowadzone kontrole miały charakter rozpoznawczy. Wszystkie kontrole tematyczne przeprowadzono na terenie czterech okręgowych inspektoratów pracy w Rzeszowie, Poznaniu, Gdańsku i Lublinie. Na odwiertach pracę wykonywało łącznie 261 pracowników. Poniżej przedstawiono charakterystyczne przykłady naruszeń przepisów bhp. 2.1 Przygotowanie do pracy Kontrole, które objęły swoim zakresem 81 pracowników, nie wykazały nieprawidłowości w zakresie szkoleń stanowiskowych, profilaktycznych badań lekarskich, wyposażenia i stosowania przez pracowników odzieży, obuwia roboczego i środków ochrony indywidualnej, a także wymaganych uprawnień kwalifikacyjnych (nie dot. uprawnień elektroenergetycznych). 2.2 Zagospodarowanie terenu wiertni W zakresie zagospodarowania terenu wiertni, najczęściej powtarzającymi się nieprawidłowościami był brak oznakowania miejsc składowania materiałów, niepełne zabezpieczenie miejsc niebezpiecznych (otwory technologiczne, balustrady na zbiornikach płuczkowych, odrzwia szybowe), a także brak oznakowania ciągów komunikacyjnych na placu wiertni przy obiektach kontenerowych. Ponadto kontrole wykazały: pęknięcie szyby kajuty wiertacza, brak zabezpieczenia kanałów doprowadzających przewody paliwowe, nieskuteczne zabezpieczenie wkopanych zbiorników zrzutowych, nieprawidłowe miejsce składowania zawiesi linowych. Maszyny, urządzenia i osprzęt techniczny 2.3 Kontrole użytkowanych podczas prac wiertniczych maszyn i urządzeń oraz osprzętu technicznego wykazały szereg nieprawidłowości w zakresie wymagań minimalnych dotyczących maszyn oraz ich prawidłowej eksploatacji. Spośród przedmiotowych nieprawidłowości, najczęściej stwierdzano: brak lub nieprawidłowe oznakowanie, w tym: oznakowanie umożliwiające identyfikację maszyny, opis elementów sterowniczych, 7 niepełnie osłony elementów napędowych – dotyczy miejsc pomiędzy osłonami, a korpusami maszyn gdzie istnieje możliwość sięgnięcia kończynami górnymi, brak oceny maszyn w aspekcie spełnienia wymagań minimalnych, łatwo otwieralne osłony ruchome stref niebezpiecznych maszyn - nieprawidłowość dotyczyła głównie pomp płuczkowych oraz wyciągu wiertnicznego, pozostawianie urządzeń pneumatycznych (w czasie postoju) z otwartymi zaworami sprężonego powietrza, splątania łańcuchów pomocniczych elewatorów, brak oznakowania dopuszczalnego ciśnienia na manometrach oraz znaczne zabrudzenia szybek manometrów. Istotną nieprawidłowością były (stwierdzone w czasie jednej kontroli) przypadki obudowania wyłączników awaryjnych sit wibracyjnych, co utrudniało do nich dostęp w sytuacjach wymagających ich użycia. Powtarzającą się nieprawidłowością był ponadto brak wentylacji stanowiskowej w kontenerze spawalniczym, przy stanowisku spawacza – każdorazowo kierownik wiertni tłumaczył, że prace spawalnicze wykonywane są na zewnątrz. 2.4 Prowadzenie prac wiertniczych W zakresie prowadzenia prac wiertniczych, głównymi nieprawidłowościami były: zbyt mała zastosowana masa obciążenia konstrukcja przeciwwag przeciwwag kluczy maszynowych uniemożliwiała - założenie dodatkowego balastu, wykonywanie prac związanych ze skręcaniem połączeń kołnierzowych prewentera przy użyciu kluczy o rozmiarze 75, które w celu osiągnięcia właściwej siły do kręcenia uderzane są młotkiem 5kg, co generuje zagrożenia wypadkowe. Po wydaniu decyzji terminowych ww. nieprawidłowości zostały usunięte. 8 2.5 Organizacja prac wykonywanych przy urządzeniach elektroenergetycznych na terenie wiertni. Powtarzalną nieprawidłowością w zakresie organizacji pracy stwierdzoną w kontrolowanych wiertniach był brak wykazów osób upoważnionych przez prowadzącego eksploatację do wystawiania poleceń pisemnych na prace, koordynacji prac oraz dopuszczania do prac wykonywanych na polecenia pisemne przy urządzeniach elektroenergetycznych wraz z określeniem zakresu i terminów ważności udzielonych upoważnień. Ponadto w zasadach organizacji pracy stosowanych na jednym z kontrolowanych odwiertów nie określono wymagań kwalifikacyjnych dla kierownika wiertni, który wydaje zezwolenia na wykonywanie czynności łączeniowych wykonywanych przy urządzeniach elektroenergetycznych na terenie wiertni. Zgodnie z urządzeniach zapisami „Instrukcji energetycznych” organizacji przyjęto, że bezpiecznej pracami pracy przy szczególnie niebezpiecznymi, które muszą być wykonywane na podstawie polecenia pisemnego na pracę są badania ochrony przeciwporażeniowej. Natomiast w wyniku kontroli przeprowadzonej na jednym z odwiertów nie wystawiono polecenia pisemnego na wykonanie pomiarów ochrony przeciwporażeniowej w obwodach zasilanych napięciem do 1 kV. Kontrola przeprowadzona w zakresie organizacji prac wykonywanych na terenie innego odwiertu wykazała, że jeden z pracowników obsługi ruchowej nie posiadał zaświadczenia kwalifikacyjnego na stanowisku eksploatacji w zakresie obsługi agregatów prądotwórczych o mocy znamionowej powyżej 50 kW. Ponadto stwierdzono, że w poleceniu pisemnym wystawionym na wykonanie pracy przy urządzeniach elektroenergetycznych dopuszczający do prac nie potwierdził w treści polecenia faktu przygotowania miejsca pracy, natomiast kierujący zespołem dopuszczającego nie przed potwierdził faktu rozpoczęciem przyjęcia pracy. Po miejsca pracy zakończeniu od pracy dopuszczający nie potwierdził swoim podpisem faktu zakończenia pracy wykonywanej na polecenie pisemne. 9 2.6 Eksploatacja urządzeń elektroenergetycznych zlokalizowanych na terenie kontrolowanych wiertni. Brak instrukcji eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych stwierdzono na terenie trzech odwiertów. Przykładowo na terenie jednego z odwiertów nie opracowano instrukcji eksploatacji dla następujących urządzeń elektroenergetycznych: kontenerowej stacji transformatorowo-rozdzielczej 20/0,4 kV, odcinka napowietrznej linii elektroenergetycznej 15 kV, zespołu agregatów prądotwórczych wraz z siecią zasilającą odbiorniki energii elektrycznej zainstalowane na terenie wiertni. Na terenie innego odwiertu nie opracowano zasad eksploatacji zespołów agregatów prądotwórczych wraz z siecią zasilającą odbiorniki energii elektrycznej zainstalowane na terenie wiertni. Natomiast na terenie kolejnego odwiertu nie opracowano zasad eksploatacji transformatora 600/400 V zabudowanego na terenie wiertni. W zakresie prowadzenia eksploatacji zgodnie z przyjętymi zasadami eksploatacji nieprawidłowości stwierdzono na terenie jednego z odwiertów, gdzie w protokołach z wykonywanych badań odbiorczych w zakresie ochrony przeciwporażeniowej nie dokonywano zapisów z oględzin stanu technicznego badanej instalacji. W części protokołów nie wskazano okresu między sprawdzeniem odbiorczym, a pierwszym sprawdzeniem okresowym instalacji elektrycznej. Powyższy stan faktyczny wskazuje na to, że w zakresie wykonywania badań ochrony od porażeń prace eksploatacyjne były wykonywane niezgodnie z warunkami technicznymi określonymi w Polskiej Normie PN-HD 60364 – 6:Instalacje elektryczne niskiego napięcia. Część 6: Sprawdzanie Nieprawidłowości dotyczące ochrony od porażeń dla urządzeń elektroenergetycznych zasilanych napięciami do 1 kV stwierdzono na terenie jednego z odwiertów, gdzie w polu odpływowym niskiego napięcia rozdzielni głównej był możliwy bezpośredni dostęp do części czynnych wyłącznika mocy APENA APU-30A. Mogło to stwarzać zagrożenie niezamierzonego dotyku bezpośredniego w czasie obsługi urządzenia. Natomiast na terenie innego odwiertu nie wykonano badania ochrony od porażeń dla transformatora 600/400V. 10 Stwierdzono również uchybienia w zakresie doboru urządzeń elektrycznych do pracy w strefach zagrożonych wybuchem. Z uwagi na nieczytelne tabliczki znamionowe eksploatowanych napędów elektrycznych nie można było jednoznacznie stwierdzić, czy urządzenia te zostały dobrane do pracy w strefach zagrożonych wybuchem zgodnie z warunkami określonymi w Dokumencie Zabezpieczenia Przed Wybuchem opracowanym dla ww. wiertni. Nieprawidłowy stan techniczny eksploatowanych urządzeń i instalacji elektroenergetycznych stwierdzono na terenie jednego z odwiertów, gdzie nie zabezpieczono przed uszkodzeniami mechanicznymi przewodu instalacji wyrównawczej. Ułożono go na ciągu komunikacyjnym pomiędzy leżnią urządzenia wiertniczego a obiektem odwiertu nie dokonano odwzorowującego układ TRIP-TANK. Ponadto na terenie tego uaktualnienia sieci odbiorczej schematu wiertni jednokreskowego oraz nie zapewniono zabezpieczenia przed dostępem osób niepowołanych rozdzielni zaplecza RZ-01. Również na terenie innego odwiertu stwierdzono niewłaściwy stan techniczny eksploatowanych urządzeń elektroenergetycznych, który polegał na: nie opisaniu adresu przewodu z odpływu z szafki rozdzielczej zainstalowanej przy agregacie prądotwórczym, połączeniu przewodu wyrównawczego sita nr 3 z nakrętką noszącą ślady korozji. Nieprawidłowości dotyczące sprzęt ochronnego stosowanego podczas prac wykonywanych przy urządzeniach elektroenergetycznych stwierdzono na terenie kolejnego odwiertu, gdzie elektromonterom nie zapewniono sprzętu ochronnego, który powinien być stosowany zgodnie z przyjętymi zasadami organizacji pracy. Ponadto na terenie tego odwiertu stwierdzono, że stosowane półbuty dielektryczne były zabrudzone błotem, co świadczy o nieprawidłowym użytkowaniu sprzętu dielektrycznego przez elektromonterów obsługi ruchowej. W rozdzielni głównej znajdował się uziemiacz przenośny typu lekkiego nieoznakowany wartością jednosekundowego pierwszego prądu zwarcia z ziemią o skorodowanej lince uziemiającej. Kontrola przeprowadzona na terenie ww. odwiertu wykazała również, że pracodawca ustalił rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego użytkowanych na poszczególnych stanowiskach pracy. W zestawieniu tym ujęto pracowników zatrudnionych na stanowiskach: elektromonter wiertni, 11 elektromonter zmiany wiertni oraz elektromonter serwisów. Natomiast w ww. wykazie nie ujęto środków ochrony indywidualnej, których stosowanie jest niezbędne podczas wykonywania prac eksploatacyjnych przy urządzeniach energetycznych. 2.7 Procesy pracy W zakresie zagadnień objętych działem „Procesy pracy” kontrole wykazały: nieprawidłowości w oznakowaniu kierunków ewakuacji na terenie placu wiertni – brak lub nieczytelne oznakowanie, brak potwierdzenia przez pracowników faktu zapoznania się z wynikami oceny ryzyka zawodowego, utrudniony dostęp do natrysków bezpieczeństwa – przy lejach zasypowych materiałów płuczkowych, nieprawidłowości dotyczące zaplecza higieniczno sanitarnego, brak właściwego wyposażenia technicznego jadalni oraz niesprawne urządzenia sanitarne w pomieszczeniach ustępów i natrysków. 2.8 Zastosowane środki prawne w kopalniach otworowych W wyniku przeprowadzonych kontroli inspektorzy pracy w obszarze organizacji prac oraz eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych wydali ogółem 101 decyzji nakazowych, w tym 37 decyzji ustnych wykonanych w czasie kontroli. Nie wydawano decyzji wstrzymania prac wykonywanych w warunkach bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia pracowników, ani decyzji skierowania pracowników do innych prac. Do pracodawców skierowano 4 wystąpienia zawierające 12 wniosków dotyczących przestrzegania przepisów organizacji bezpiecznej pracy. Inspektorzy pracy nie stosowali postępowań w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Nie stwierdzono również naruszeń przepisów prawa uzasadniających powiadomienie prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Współpraca z Wyższym Urzędem Górniczym W celu zapewnienia sprawnej realizacji zadań ustawowych Państwowej Inspekcji Pracy i Wyższego Urzędu Górniczego w dniu 26 lutego 2013 r. zawarte zostało Porozumienie pomiędzy Głównym Inspektorem Pracy a Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego w sprawie współdziałania PIP z organami nadzoru górniczego. Poniżej przedstawiono wyniki współdziałania w ramach kontroli prowadzonych w 2014 r. 12 Ogółem w całym górnictwie, w tym w kopalniach odkrywkowych w 6 ww. oip-ach Wspólne kontrole Kontrole na wniosek organu współdz. Powiadomienia o wynikach kontroli przez PIP 17 11 29 1 - 1 Podsumowanie Analizując skalę i charakter stwierdzonych nieprawidłowości w kopalniach odkrywkowych należy zwrócić uwagę na znaczącą ilość braków i uchybień związanych z eksploatacją urządzeń i instalacji elektrycznych oraz maszyn i innych urządzeń technicznych. Nieprawidłowości w tym zakresie skutkowały w wielu przypadkach bezpośrednim brakiem osłon części będących pod napięciem elektrycznym lub części wirujących maszyn (przenośników taśmowych, przesiewaczy wibracyjnych, maszyn i urządzeń zaplecza technicznego), brakiem lub niewłaściwym stanem linek bezpieczeństwa służących do awaryjnego zatrzymywania przenośników oraz elementów sterowniczych mających wpływ na bezpieczeństwo obsługi. Ze względu na bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia osób obsługujących skutkowało to wydawaniem decyzji w trybie natychmiastowej wykonalności. Stwierdzano z zapewnieniem również wysoką niezbędnego skalę oznakowania nieprawidłowości i związanych zabezpieczenia miejsc niebezpiecznych. Istotnym elementem niezadowalającej ogólnej organizacji pracy były braki lub uchybienia w zakresie: przygotowania pracowników do wykonywania prac, w tym wyposażenia w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej, przeprowadzania lub aktualizowania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia oraz oceny ryzyka zawodowego. Kompleksowa ocena stanu przestrzegania przepisów bhp na terenie kontrolowanych odwiertów podczas prowadzenia prac wiertniczych dotyczących węglowodorów (w tym ze złóż niekonwencjonalnych) wykazała, że stwierdzone nieprawidłowości nie stanowiły poważnych naruszeń dotyczących bezpieczeństwa pracy podczas tych prac. Niemniej stwierdzono istotne nieprawidłowości, charakterystyczne dla wiertniczych procesów technologicznych oraz bezpieczeństwa w energetyce na obszarze wiertni. Szereg nieprawidłowości powtarzała się przy użytkowaniu każdego z objętych kontrolami urządzeń wiertniczych. Występowały 13 również nieprawidłowości jednorazowe, gdyż każde urządzenie wiertnicze ma swoją specyfikę, jako zestaw modułów stanowiący jeden zespół funkcjonalny. Stwierdzone w czasie kontroli kopalni odkrywkowych i otworowych nieprawidłowości, zarówno w obszarze organizacji prac, jak również eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych użytkowanych przy procesach odkrywkowych lub wiertniczych oraz niezależnie od ich specyfiki, uzasadniają konieczność monitorowania stanu bezpieczeństwa pracy w tych działach gospodarki narodowej oraz uwzględnienia ich w planowaniu działalności nadzorczo-kontrolnej PIP na przyszłe lata. 14
