Dolina rzeki Nidy wraz z otaczającymi terenami

Prof.dr.hab.inż, Wojciech Bartnik
30-149 Kraków, ul.Balicka 136 d
Koncepcja poprawy warunków użytkowania
zalewu pińczowskiego
Zakres opracowania wynikający z umowy zawartej w dniu 25.04.2007 w Pińczowie
pomiędzy; Gmina Pińczów reprezentowana przez
zastępcę Burmistrza Miasta i Gminy
Pińczów mgr inż. Marka Zatorskiego a wykonawcą prof. Wojciechem Bartnikiem, oraz z
aneksu podpisanego w dniu 25 czerwca 2007 r.
Zakres opracowania wynikający z umowy i aneksu:
1. układ strugi cieczy w procesie wymiany (model wymiany) dla określenia stref
ochronnych w zalewie,
2. czas wymiany wody w zalewie pińczowskim dla rewitalizacji i oczyszczenia wody
oraz wymuszenia wymiany przepływu wody w zbiorniku (prędkość graniczna celem
ograniczenia biomasy),
3. opracowanie ogólnej koncepcji poprawy użytkowania zalewu i koordynacja
merytoryczna projektu.
.
WSTĘP
Dolina rzeki Nidy wraz z otaczającymi terenami stanowi jeden z najbogatszych
przyrodniczo obszarów w Europie. Przyrodnicza ranga tego terenu przekracza rangę wielu
parków narodowych w Polsce. Oprócz walorów przyrodniczych teren ten charakteryzuje się
również wysokimi walorami krajobrazu, licznymi pomnikami przyrody nieożywionej,
niezwykle ciekawą historią oraz cennymi zabytkami kultury materialnej. Stanowi również
jeden z najciekawszych obszarów funkcjonowania tzw. krajobrazu kulturowego.
Jednocześnie Ponidzie podlega postępującej degradacji krajobrazu i walorów
przyrodniczych. Sztandarowym przykładem tego rodzaju działań jest osuszenie i regulacja
środkowego odcinka doliny Nidy między Rębowem a Pińczowem, na skutek czego
zniszczono unikalną deltę śródlądową i pokrywające je naturalne bagna - jedną z
największych osobliwości przyrodniczych w Europie. Spowodowano destabilizację
funkcjonowania rzeki i związane z tym istotne straty gospodarcze. Doszło do przyspieszenia
przepływu, wypłycenia koryta rzeki Nidy poniżej uregulowanego odcinka, co zaowocowało
zwiększeniem częstości i zasięgu wylewów, zabagnieniem gruntów rolnych oraz
spowodowało realne zagrożenie mienia komunalnego (Zalew w Pińczowie, droga KrakówKielce) oraz mienia ludzi mieszkających w sąsiedztwie zmienionych obszarów (odcinek
Pińczów-Pasturka).
Charakterystyka aktualnego stanu rzeki i doliny
Długość rzeki Nidy wynosi 151.2 km, a jej dorzecze zajmuje powierzchnię 3862.8
km2. Kilometraż biegu cieku ulegał wyraźnym zmianom w latach 60 i 70 -tych. W
środkowym biegu na odcinku Motkowice - Pińczów na skutek wykonania prac
melioracyjnych i skracania meandrów, skrócenie biegu cieku wyniosło 6.9 km. Zlewnia Nidy
jest wyraźnie rozdzielona na dwie do siebie zbliżone zlewnie cząstkowe:
Biała Nida 1033 km2
Czarna Nida 1226 km2
Zlewnia Białej Nidy położona jest na Płaskowyżu Jedrzejowskim, a zlewnia Czarnej Nidy
położona jest na Wyżynie Kielecko-Sandomierskiej oraz Pogórzu Szydłowskim.
Wielkość zlewni w Brzegach w km 97.8 wynosi 2259 km2
w Motkowicach w km 76.1 wynosi 2499 km2
w Pińczowie w km 56.8 wynosi 3352 km2 .
Odcinek Nidy środkowej od Pińczowa do Motkowic w latach 60-tych wyróżniał się bardzo
bogatą siecią hydrograficzną lewostronną i prawostronną. Przepływy charakterystyczne w
rejonie Motkowice wynoszą (Q50% = 130 m3/sek, Q1% = 375 m3/sek), a w Pińczowie
(Q50% = 150 m3/sek, Q1% = 450 m3/sek). W obrazie morfologicznym na podstawie map
archiwalnych można stwierdzić, że zlewnia w tym obszarze (Pińczów - Motkowice) posiada
liczne starorzecza, nieczynne i tylko okresowo wykorzystane do przepływu wód
powierzchniowych. Starorzecza przed melioracją stanowiły kilkadziesiąt procent powierzchni
doliny. Obecnie w wyniku zaistniałych procesów w dolinie, rzeka ma wyraźnie zmieniony
układ z koryta wielokorytowego na jednokorytowy, z wielodzielnego na jednodzielne koryto
obwałowane.
Jest
to
przyczyną
wielu
zaistniałych
negatywnych
procesów
morfodynamicznych jakie w tym okresie czasu zaistniały w korycie. Ich ocena jest
2
jednoznaczna i widoczna: występuje ciągły transport rumowiska dennego, który powoduje
powstawanie w dolnym odcinku usypisk piaskowych oraz wytworzenie rozlewisk
bezodpływowych - terenów depresyjnych w stosunku do głównego koryta.
Stan z okresu zabagnienia całego basenu należy już do przeszłości. Na odcinku
Motkowice-Pińczów większość powierzchni całego terenu pokrywają piaski luźne, tylko ok.
jednej trzeciej zajmują piaski słabogliniaste, a gleby mineralne występujące na tym terenie są
poniżej średniej żyzności, odznaczają się małą retencją wodną i równocześnie dużą
przepuszczalnością oraz małą przewodnością kapilarną podłoża. Gleby mułowe oraz
mineralno-organiczne (mursze, czarne ziemie) na znacznej przestrzeni są płytko podścielone
piaskami luźnymi o dużej przepuszczalności i małej zdolności podsiąkowej.
Materiał pomiarowy i dokumentacja techniczna
Opracowanie punktów 1,2,3 niniejszej umowy o dzieło oparte jest na następujących
pomiarach terenowych:
–
14 przekrojów poprzecznych w zbiorniku,
–
przekrój poprzeczny doprowadzalnika,
–
przekrój poprzeczny odprowadzalnika,
–
pomiary profilu podłużnego przez zbiornik i spadków w systemie zasilania zbiornika,
–
rzędne zwierciadeł wody i dna w doprowadzalniku, zalewie, odprowadzalniku i w Nidzie,
–
miąższość, skład chemiczny i biochemiczny osadów w zbiorniku,
–
oznaczenia jakości wody w Nidzie, doprowadzalniku, odprowadzalniku i w zbiorniku,
–
pomiary prędkości przepływającej wody i przepływu w kanałach: doprowadzającym i
odprowadzającym, a także w rzece Nidzie,
–
aktualnej linii zarośli w zbiorniku i doprowadzalniku,
–
składu gatunkowego cennych przedstawicieli makrofauny bezkręgowej.
oraz na podstawie dokumentacji i materiałów archiwalnych;
-opracowania II 1973 (Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego w Kielcach
pt.:”Pińczów zalew, instrukcja utrzymania i eksploatacji budowli piętrzącej oraz zbiornika
wodnego w Pińczowie” na zlecenie MOSiT nr zlec. 115/67),
-projektu przebudowy zbiornika z IX 1979 (Biuro Projektów Wodnych Melioracji w Kielcach
Ekspertyza “Pińczów – zbiornik”, na zlecenie MOSiR nr OSR 710/79 z dnia 24.12.1979),
-aktualnego pozwolenia wodno-prawnego z warunkami eksploatacji zbiornika w Pińczowie
(Urząd Wojewódzki w Kielcach, Wydział Ochrony Środowiska, Decyzja z dnia 6.12.1991, Nr
decyzji: OS .1 – 6210/278/91).
3
1. Układ strugi cieczy w procesie wymiany (model wymiany) dla określenia stref
ochronnych w zalewie
Pomiary prędkości przepływu wykonane zostały w przekrojach charakterystycznych
doprowadzalniku i odprowadzalniku i wynoszą one odpowiednio 0.07 m/s i 0.28 m/s .
Dno w zbiorniku przeciętnie jest określone rzędną 184,29 m n.p.m., natomiast
maksymalną głębokość zmierzono na poziomie 184,19 (napełnienie – 1,54 m). Napełnienie
jest mniejsze od projektowanego (1973r - 1,94m), co oznacza, że pokryło się ono około 40cm
warstwą osadów.
Maksymalna głębokość zbiornika występuje pomiędzy lewym zakolem dopływu, a
przelewem na odpływie, w centralnej części zbiornika zbliżając się nieco do jego osi. Różnice
głębokości są jednak niewielkie, a gdzieniegdzie dodatkowo pojawiają się ławice mniej
związanych osadów.
Przy obecnym przepływie pomiary hydrometryczne wykazały, że nie ma
wykształconych strug wody w zalewie. Woda może być uznana za stojącą, a na jej ruch i
procesy mieszania decydujący wpływ mają warunki lokalne: podłużny kształt zbiornika,
wiatry i ekspozycja na promienie słoneczne. W zbiorniku i w lewym ramieniu wokół wyspy
woda jest zmętniona w podobnym stopniu. Prawdopodobne jest, że woda pomiędzy
zbiornikiem, a lewym ramieniem ulega przemieszaniu. W lewym ramieniu procesy
eutrofizacji są o wiele bardziej zaawansowane. Woda jest unieruchomiona i klarowna przez
rośliny wodne, co powoduje, że dno jest znakomicie widoczne. Jakikolwiek ruch powoduje,
że osad unoszony jest z dna i powierzchni roślinności. Nieco więcej osadów znaleźć można
również w dolnej lewej części zalewu, w pobliżu wybetonowanego dna i w dolnej-prawej
części, poszerzonej w drugim etapie budowy zbiornika, lecz tam ciągle jest ono nieznacznie
większe niż w pozostałej jego części. Powoduje to, że w prawej-dolnej części zalewu ciągle
mogą się rozwijać wartościowe gatunki małż.
Pomiary prędkości w zalewie wykazały, że obecna prędkość wody wywołana
przepływem w doprowadzalniku
jest o wiele mniejsza od jej ruchów wywołanych np.
ruchem powietrza. W przekroju zbiornika prędkość średnia przepływu wody wynosi około 12 cm/s, a w lewym ramieniu około 5 cm/s w obecnych warunkach eksploatacji, a więc ma
charakter wody stagnującej. Przy tak wypłyconym zbiorniku, na średnia wielkość prędkości
4
bardziej będzie oddziaływał wiatr i jego kierunek niż obecnie istniejący układ hydrauliczny z
przepływem na wlocie około 170 l/s.
Zamulenie zbiornika
jest wywołane
prędkością
dopływającej wody, a osady
wytrącają się w doprowadzalniku i w górnej części zbiornika (głównie w jego prawej
odnodze). Dodatkowo ładunek zawiesiny w rzece Nidzie jest niewielki.Wykonane pomiary
składu namułow wskazują, że materiał ten jest transportowany w czasie powodzi z całej
zlewni Nidy i ma charakter zmywów powierzchniowych części koloidalnych gleb w czasie
deszczy nawalnych i roztopów. Są to węglany wapnia z Garbu Pinczowskiego i lewobrzezna
zlewnia, i cząsteczki lessowe - cała prawobrzezna zlewnia.
W chwili obecnej woda kierowana jest w kierunku kąpieliska, co jest korzystne dla
utrzymania w nim bezpieczeństwa bakteriologicznego. Przy najmniejszym ruchu wody w
zbiorniku (np. kajaki, motorówki i inne), które osady są wysoko zawieszone są podnoszone z
dna, co powoduje wtórne uruchomienie substancji organicznych. Jest to niekorzystne
zarówno dla kąpieliska, jak i makrofitów bytujących w zbiorniku.
2.Czas wymiany wody w zalewie pińczowskim dla rewitalizacji i oczyszczenia wody oraz
wymuszenia wymiany przepływu wody w zbiorniku (prędkość graniczna celem
ograniczenia biomasy),
Rzeka Nida nie prowadzi dużej ilości zawiesiny. Badania potwierdziły że osady
zawierają głównie części nieorganiczne (drobny piasek, cząstki gruntu- jako produkt
denudacji) oraz około 5% to części organiczne pochodzące z obumarłych roślin . Zalądowanie
zbiornika nie jest więc szybkie i w ciągu okresu 1973-2007 dno podniosło się o około 40 cm,
a ilość namułów szacowana jest na 30-35 tys. m3.
W chwili obecnej z rzeki Nidy pobierane jest okresowo około 170 l/s wody. Czas
wymiany wody przy takim poborze wynosi około 7,5 dnia. Jest to zbyt długi okres, ponieważ
przy obecnej zawartości związków biogennych w wodzie, zbiornik znajduje się na granicy
warunków zagniwania. Aby poprawić warunki tlenowe, a także aby poprawić bioproduktywność zbiornika, należy przeprowadzić minimum 320 l/s. Wskazane jest również
okresowe przepuszczanie większych przepływów przez zbiornik na przykład przy okazji
wezbrań wiosennych i jesienno-zimowych. W okresie wiosennym i letnim w zalewie
powinien wystąpić przepływ do 630 l/s. Wg pozwolenia wodno-prawnego przez zbiornik
może być przeprowadzony przepływ do 1000 l/s, jednak w chwili obecnej urządzenie
spustowe pozwala na odprowadzenie zaledwie około 200 l/s. W ekspertyzie wykonanej w
5
roku 1979 zalecone zostało obniżenie dna w odprowadzalniku na długości około 10m do
rzędnej dna wylotu rurociągu, ponieważ obecnie zwierciadło wody znajduje się 65 cm
powyżej dna wylotu, powodując dławienie przepływu.
Przepuszczanie przez zbiornik 320 l/s skróci czas wymiany wody do około 4 dni, a
przepływ 630 l/s przyspieszy wymianę wody do około 2 dni.
W czasie wizji terenowej i pomiarów spadku odprowadzalnika stwierdzono daleko idąca
samowolę użytkowników działek położonych w obszarach starorzeczy. Na tym odcinku
zostały pobudowane zastawki dla wywołania lokalnego piętrzenia, przepusty, kładki i inne
nietypowe budowle, które powodują, że nie ma możliwości zwiększenia wydatku na
odprowadzalniku, nie powodując podtopienia „budowli” wzniesionych na działkach.
3.Opracowanie ogólnej koncepcji poprawy użytkowania zalewu i koordynacja
merytoryczna projektu.
3.1.Koncepcja rewitalizacji zbiornika pińczowskiego - etap I
Założenia koncepcji rewitalizacji zalewu
Koncepcja oparta na przedstawionej analizie zawiera:

określenie reżimu przepływu wody w zbiorniku,

nowego systemu rozdziału wód w zbiorniku (z “kanałem” ulgi),

zalecanej eksploatacji zbiornika w ciągu roku hydrologicznego.
Przedstawiona koncepcja jest I etapem odtwarzania “naturalnej” równowagi przepływu w
rzece Nidzie i w starorzeczach, mających na celu ożywienie rekreacyjne i kulturowe rejonu.
Ma ona również na celu poprawę funkcjonowania ekosystemu wodnego w rejonie Pińczowa
ze szczególnym naciskiem na ochronę siedlisk małż i stanowisk ichtiofauny. Zalew nie może
pełnić roli osadnika dla rumowiska unoszonego w cieku w czasie wezbrania.
a.maksymalny czas zatrzymania wody w zbiorniku 48 godz
b.siła unoszenia i prędkość przepływu większa od prędkości nierozmywajacej dla
materiału pylastego
6
ad.a
Ponieważ w chwili obecnej nie ma możliwości na zwiększenie wydatku istniejącym
przepustem pod drogą ze względu na możliwość podtopienia budowli postawionych na
działkach dla przygotowania odpowiedniego układu hydraulicznego proponuje się wykonanie
pod płytą lotniska zamkniętego kanału odprowadzającego o średnicy 800 mm. Wydatek tego
kanału w zależności od piętrzenia na przelewie pozwoli odprowadzić maksymalnie 1200 l/s.
W układzie normalnego piętrzenia będzie to przepływ pomiędzy
normalnego
rzedną pietrzenia
187.73 m n.p.m. a koroną przelewu położoną na rzędnej 185.80 m n.p.m.
Pozwoli to na zatrzymanie wody maksymalnie przez okres 48 godz w zbiorniku, w czasie
powodzi przy przepływach katastrofalnych wynoszących około 240 m3/s woda z terenów
zawala będzie mogła być odprowadzona do Nidy, a wiec zalew nie będzie spełniał roli
osadnika części koloidalnych, które są transportowane w czasie powodzi i stanowią
rumowisko zawieszone. Taki układ hydrauliczny zbiornika również spowoduje osuszenia
terenów przybrzeżnych (np. płyty lotniska)
Dane określające warunki eksploatacji zbiornika:
zbiornik
rz p normalnego – 185,73) m n.p.m.
rz p maks. - 185,80
pow zbiornika – 9,86 ha
poj zbiornika – 113 tys. m3
spadek rury – 2,4 promila
 – 80 cm
długość rury – 188m zakończona klapą zwrotna od strony koryta Nidy i niecka wypadowa dla
zatopienia odskoku hydraulicznego w czasie wypływu wody z kanału w warunkach
najbardziej niekorzystnych;
maksymalny wydatek 1200 l/s z kanału
przelew do rury burzowej:
rzędna przelewu – 185,69
napełnienie normalne – 4 cm
przepływ 150 l/s
napełnienie burzowe – 11 cm
przepływ 630 l/s
długość przelewu 9m czyli 3 boki po około 3m.
Czas wymiany:
1000 l/s – 32 h
173 l/s – 7,5 dnia
7
320 l/s – 4 dni
630 l/s – 2 dni
Wydatek upustu burzowego.
Odległość od zbiornika do Nidy – 188 m. Różnica poziomów zwierciadeł wody w
zbiorniku i w Nidzie wynosi 45 cm. Rurociąg, którego wlot położony zostałby na rzędnej
185,0 m n.p.m., mógłby mieć spadek 2,4‰ w kierunku rzeki Nidy. Przy zastosowaniu
rurociągu (przewału do Nidy) z kręgu betonowego o średnicy 80cm, jego wydatek osiągnąłby
650 l/s. Przy założeniu, że obecny wydatek przepustu drogowego może sięgać 250 l/s,
sumaryczna ilość odprowadzanej ze zbiornika wody osiągnie wartość 900 l/s.
Proponuje się wykonanie ujęcia wody wysokiej w formie przelewu. Rzędna piętrzenia
normalnego wynosi 185,75 m n.p.m., a maksymalny poziom piętrzenia wynosi 185,80 m
n.p.m. Maksymalny wydatek istniejącego przepustu drogowego szacowany jest na około 270
l/s. Aby stale przeprowadzać przez zbiornik 320 l/s, należy koronę przelewu umiejscowić tak,
aby zapewniał on przepływ do przewodu ulgi 150 l/s. Można to osiągnąć poprzez wykonanie
9 metrowego przelewu o rzędnej korony 185,69 m n.p.m. W ten sposób dla napełnienia
185,80 m n.p.m. przelew samoczynnie umożliwi przepuszczenie do Nidy 630 l/s, a razem z
przepustem drogowym przez zbiornik przepływać będzie 900 l/s. Ponieważ w ten sposób
poprzez przelew burzowy odprowadzić można jedynie wodę znajdującą się przy powierzchni,
proponuje się wykonanie grodzy umożliwiającej okresowe wyniesienie części zalegających
na dnie osadów. Także możliwe jest zainstalowanie mnicha na przepuście do
odprowadzalnika w ten sposób, aby w sposób ciągły odprowadzał on warstwę wody i osadów
zalegającą na dnie zalewu.
Wydatek rurociągu burzowego dla wody brzegowej 186,30 m n.p.m. w pojawiającej
się w zbiorniku często podczas powodzi wiosennych po opadnięciu wody w Nidzie poniżej
dna wylotu rurociagu, może osiągnąć około 1100 l/s. Na rys. 1 widać granicę swobodnego
przeływu wody w rurociągu do rzędnej 185.85 m n.p.m., pożniej przepływ jest dławiony
(przegięcie krzywej wydatku).
8
krzywa wydatku urządzenia burzowego
186,3
rzędna zw. wody m n.p.m.
186,25
186,2
186,15
186,1
186,05
186
185,95
185,9
185,85
185,8
185,75
185,7
185,65
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
1100
1200
przepływ l/s
Rys. 1.Krzywa konsumcyjna przelewu burzowego
ad.b.
Obecnie w przekroju zbiornika prędkość średnia przepływu wody wynosi około 1-2
cm/s, a w lewym ramieniu około 5 cm/s w obecnych warunkach eksploatacji, a więc ma
charakter wody stagnującej. Ruszenie osadów dennych wymaga średniej prędkości dla
osadów pyłowych około 0.20m/s, a więc przekroczenia prędkości niezamulajacej. Prędkość ta
będzie osiągnięta dla przepływów, w których napełnienie na przelewie wyniesie od 11 – 20
cm (dla rzędnej 185.85 na przelewie). Do ruszenia osadów wysoko zawieszonych na
głębokości około 20 cm nad dnem będzie wymagane przekroczenie prędkości niezamulajacej
wynoszącej około 0.15 m/s co jest zdecydowanie łatwiejszym warunkiem do osiągnięcia i
może on się pojawić w warunkach przepływu dla maksymalnego czasu zatrzymania wody
dla t=48 godz. Redukcja prędkości niezamulajacej została określona na podstawie wzoru
określającego dopuszczalne prędkości w przekroju dla gruntów luźnych. Współczynnik
redukcyjny dla głębokości 0.2 m wynosi 0.76
3.2.Plan zagospodarowania przestrzennego zlewni rzeki Nidy - etap II
Plan zagospodarowania przestrzennego obszaru objętego renaturyzacją zlewni Nidy i
terenów będących w zasięgu skutków tej renaturyzacji musi być podporządkowany celowi
nadrzędnemu zmierzającemu do przywrócenia i zachowania równowagi przyrodniczej i
korzyści wynikających z tego faktu tzn. utrzymania unikatowych wartości środowiska w skali
regionu, kraju, Europy.
9
Pojawiają się nowe elementy pokrycia terenu związane z sieciami dróg pieszych,
ścieżek i szlaków turystycznych, tras rowerowych, konnych, całego zaplecza w dziedzinie
agroturystyki i edukacji. Do zadań projektowych będą również należeć decyzje co do granic
urbanizacji, jej charakteru i skutków, zakresu przekształceń własnościowych, wykupu
terenów chronionych lub niezbędnych pod kątem koniecznych inwestycji.
Ostatecznym rezultatem będzie zbudowanie i uruchomienie kluczowych elementów
tego programu rozłożone w czasie i realizowane wg. przyjętych etapów zależnych od
potencjału środków pomocowych, zaangażowania własnych środków kapitałowych, nakładu
pracy środowisk i samorządów lokalnych.
Program musi generować w sferze materialnej źródła dochodów, miejsca pracy w aspekcie
społecznym ( socjalnym), równoważyć popyt na funkcje szeroko pojętej rekreacji, powinien
budować nową świadomość o możliwości korzystania z unikalnych cech regionu.
Główne cele renaturyzacji rzeki Nidy na odcinku poniżej Pińczowa
Planowane prace renaturyzacyjne będą polegały na włączeniu starorzeczy do
ekosystemu
koryta
regulacyjnego
oraz
udrożnienie
przepływu
w
przyłączonych
starorzeczach. Uaktywnienie starorzeczy przede wszystkim wpłynie na uzyskanie
bioróżnorodności oraz zmniejszenie zagrożenia powodziowego Celem ostatecznym
modyfikacji układu poziomego trasy będzie przywrócenie biegu krzywoliniowego rzeki.
Zmiany w układzie poziomym cieku spowodują zmniejszenie erozji wgłębnej a wydłużenie
trasy spowoduje zmniejszenie spadku zwierciadła wody i powrót do spadku doliny, a co za
tym idzie spowolnienie prędkości przemieszczania się fali powodziowej z jej pozytywnymi
skutkami odczuwalnymi poniżej Pińczowa.
Główne cele renaturyzacji, to:
-
wzrost zróżnicowania biologicznego i zwiększenie walorów przyrodniczych;
-
wzrost walorów krajobrazowych, rekreacyjnych i turystycznych - turystyka kajakowa;
-
poprawa jakości wody;
-
zwiększenie możliwości retencyjnych;
-
zachowanie ciągłości ekosystemu rzeki;
-
ochrona przed powodzią osiedli poniżej położonych zagrożonych wylewami.
-
wyznaczenie stref zintegrowanego rozwoju gospodarczego
Długości starorzeczy (rys. 2):
Długość doprowadzalnika – 1791 m,
długość odprowadzalnika – 2524/1309 m.
10
Rys. 2.Ortofotomapa dla obszaru starorzecza Nidy w rejonie Pińczowa
-
Warunkiem renaturyzacji jest zmiana obecnego systemu zagospodarowania. Są to
tereny zajęte przez działkowców w części prawobrzeżnej zajmuje to około 3,2 ha a
w lewobrzeżnej 2.8 ha na długości starorzecza rzeki Nidy
(340 m dla części
11
prawobrzeżnej i 308 m dla części lewobrzeżnej). Należy zaznaczyć, że tereny te mają
bardzo ważne znaczenie dla rozwoju miasta. Położone na skraju granicy miasta
mogą stać się siła napędową jego dalszego rozwoju. W wyniku renaturyzacji tych
terenów nastąpi bardzo szybko wzrost walorów krajobrazowych, rekreacyjnych i
turystycznych tych terenów. Jest to idealne miejsce dla powstania Krajobrazowego
Parku Wodnego. Obecnie te tereny są eksploatowane przez bardzo wąską grupę
mieszkańców bez możliwości wykorzystania dla całej społeczności Pińczowa i
terenów przyległych. Aktywizacja tych terenów może nastąpić przez przeniesienie
tych działek na tereny Państwowego Funduszu Ziemi w tej części zlewni.
Skutki zaniechania renaturyzacji będą odczuwalne i wierne dla mieszkańców i
można je określić jako:
-
postępujący proces degradacji środowiska naturalnego tego obszaru,
-
brak ochrony przed powodzią terenów położonych w sąsiedztwie rzeki Nidy,
-
destabilizacja funkcjonowania rzeki i związane z tym istotne straty gospodarcze
-
degradacja obszarów nie użytkowanych rolniczo,
-
brak właściwej ochrony zasobów przyrodniczo-kulturowych,
-
dalszy spadek przepustowości starorzecza na skutek zarastania brzegów i zamulania
koryta
Wykonanie etapu II będzie również skutkowało zwiększeniem przepływu wody w
starorzeczu. W chwili obecnej wydatek odprowadzalnika jest skutecznie ograniczany
przez grupę działkowców, którzy nie dopuszczają do zwiększenia wydatku w
doprowadzalniku w obecnym układzie hydraulicznym. Starorzecza zostaną wtedy
połączone przepływem z Nidą.
Koncepcja utworzenia Krajobrazowego Parku Wodnego wymaga połączenia
komunikacyjnego terenów rekreacyjnych zalewu pińczowskiego z terenami KPW
przejściem pod drogą. Jest to konieczny warunek dla zapewnienia bezpieczeństwa i
swobodnego poruszania się po tych terenach. Na takie rozwiązanie pozwala istniejący
układ terenu w tym rejonie.
Bibliografia wykorzystana w opracowaniu;
Autorzy;Wojciech Bartnik i in.
2004, Renaturyzacja obszaru zlewni Nidy - Koncepcja opracowana dla potrzeb ochrony
zasobów przyrodniczych w związku z planami realizacji programu „NATURA 2000”,
Wydawnictwo DRUKROL s.c. Kraków,
2004, Modeling of fluvial processes along a reach of the Skawa River using CCHE2D
model, Zesz Nauk. AR we Wrocławiu, ser. Konferencje XXXVII, nr 481, 155-165,
12
2004, Hydrodynamics balance of the Skawa River within the influence of the backwater of the Swinna Poreba water reservoir, Zesz Nauk. AR we Wrocławiu, ser.
Konferencje XXXVII, nr 481, 135-142,
2004, Flow velocity fluctuations and turbulence intensity over rough bed and bed
covered with ligneous water plants, Electronic Journal of Polish Agricultural
Universities, Issue 1, Volume 7, http://www.ejpau.media.pl,
2002, Estimation of hydraulic parameters of armored layer forming in mountain rivers
and streams, Advances in Hydro-Science and Engineering, ICHE and Warsaw
University of Technology, published on CD-ROM,
2002, Velocity profile and shear stresses calculation in high volume relative bed
roughness flow, Zesz Nauk. AR we Wrocławiu, ser. Konferencje XXXVI, nr 438, 109116,
13