PROFILAKTYKA ANTYALKOHOLOWA W JEDNOSTCE WOJSKOWEJ

ALKOHOL
ŚWIADOME RYZYKO
W ciągu ostatnich kilku lat obserwuje się wyraźny
wzrost zagrożeń alkoholowych wśród młodzieży i
młodych dorosłych. Wzrasta liczba młodych, którzy
sięgają po alkohol, równocześnie maleje liczba
abstynentów i obniża się wiek inicjacji alkoholowej.
Młodzi ludzie pijący alkohol łatwiej popadają w uzależnienie
niż dorośli. Następuje ono tym łatwiej, im młodszy jest
pijący. Dorosły osiąga późne stadia uzależnienia w okresie
pięciu do dziesięciu lat; nastolatek może osiągnąć ten sam
stan w czasie od sześciu miesięcy do trzech lat.
Również terapia nastolatka jest z wielu powodów znacznie
trudniejsza niż leczenie dorosłego; wśród wielu innych
problemów istotne jest to, że młody człowiek nie ma
doświadczeń dojrzałego życia, które stanowiłyby dla niego
oparcie w procesie wychodzenia z nałogu.
Alkoholikiem jest ktoś, u kogo (stale lub co jakiś czas)
odzywa się przymus picia i kto traci kontrolę nad ilością
wypijanego alkoholu. Osoba taka, po wypiciu pierwszego
kieliszka, nie potrafi się powstrzymać i pije tyle, że upija
się. Po pewnym czasie ten brak kontroli rodzi coraz
poważniejsze problemy i chory stopniowo przestaje
kierować całym swoim życiem i staje się mniej
odpowiedzialny, zarówno w stanie upojenia jak i na
trzeźwo.
Pijący podają wiele powodów swojego picia, ale
nie rozumieją i nie przyjmują faktu
uzależnienia. Mówią najczęściej "piję, bo nikt
mnie nie rozumie", "bo mam kłopoty w domu",
"bo nie mogę wytrzymać z żoną', "bo mam
kłopoty w pracy", "bo nie mam gdzie mieszkać",
"bo dostałem awans", "bo nie dostałem awansu".
Tymczasem prawda jest inna: alkoholik zawsze
pije z jednego powodu:
BO JEST UZALEŻNIONY OD ALKOHOLU I
MUSI PIĆ
Wpływ alkoholu na organizm człowieka
Mózg
Serce
Osłabienie i niewydolność serca,
podwyższone ciśnienie krwi,
niedokrwistość, upośledzenie
krzepliwości krwi
Zaniki pamięci, urojenia,
nieracjonalne zachowanie,
przemoc, depresja, nerwowość
Płuca
Skóra
Obniżona odporność, zwiększone
ryzyko zapalenia płuc, gruźlica
Przebarwienia i rany na skórze,
przedwczesne starzenie się
Wątroba
Trzustka
Marskość i nowotwór wątroby
Zapalenie trzustki
Żołądek
Jelita
Zapalenie błony śluzowej
żołądka, wrzody
Częste biegunki, owrzodzenie jelit,
krwawienie
Mięśnie
Drżenie rąk i palców, zaburzenie
czucia, osłabienie siły mięśni

U mężczyzn, pod wpływem alkoholu,
następuje upośledzenie sprawności
seksualnej oraz zanikanie jąder.

U kobiet alkohol wzmaga ryzyko
deformacji płodu lub niedorozwoju
niemowląt.
NASTĘPSTWA PSYCHICZNE
 Upośledzenie pamięci długotrwałej i podzielności uwagi,
obniżona zdolność koncentracji, irracjonalna podejrzliwość,
obniżenie zdolności osądu, zaburzenia orientacji, euforia
przeplatana epizodami depresyjnymi nieufność wobec otoczenia.
 Majaczenie alkoholowe (delirium tremens): dotknięte nim
osoby są zdezorientowane co do miejsca, czasu i okoliczności, w
jakich się znalazły. Występują u nich omamy, stany lękowe,
pobudzenie psychoruchowe, euforia. Nie leczone majaczenie
alkoholowe trwa na ogół cztery do dziesięciu dni i jest obarczone
15 – 30% odsetkiem zgonów.
 Psychoza Korsakowa i encefalopatia Wernickiego:
wymienione zaburzenia dotyczące układu nerwowego stwierdza się
u około 2-5% alkoholików; wskutek uszkodzenia mięśni ocznych
występuje niemożność dowolnego poruszania gałkami ocznymi;
chód i postawa stojąca są niepewne, chorzy cierpią na luki
pamięciowe oraz zaburzenia procesów poznawczych.
Działanie alkoholu wyłączające napięcie
i opanowanie powstaje na skutek
oddziaływania na ośrodkowy system
nerwowy. Ciągłe nadużywanie alkoholu
("narkoza jednostajna") uszkadza nerwy
obwodowe i komórki mózgu. Zdolność
myślenia i stabilność psychiczna są na
ogół upośledzone.
NASTĘPSTWA SOMATYCZNE
 Niedożywienie i niedobór witamin - głównym dostarczycielem energii staje
się alkohol.
 Nasilone biegunki i sporadycznie krwawienia z górnego odcinka przewodu
pokarmowego.
 Marskość wątroby, zapalenie trzustki.
 Częste wymioty mogą przyczynić się do powstania pęknięć błony śluzowej w
okolicy nad wpustowej przełyku, co staje się źródłem krwawienia.
 Uczucie znieczulenia rąk i stóp, mrowienia w podudziach, osłabienie mięśni,
bóle łydek i niepewność chodu (objawy zapalenia wielo-nerwowego, czyli
polineuropatii); osłabienie i zaniki mięśni, przede wszystkim ud.
 Uszkodzenie mięśnia sercowego i w konsekwencji niewydolność lewokomorowa z zastojem krwi w płucach.
 Duża podatność na zakażenia przede wszystkim zapalenia płuc i gruźlicę
oraz HIV.
Alkoholicy żyją przeciętnie o 10 do 22 lat
krócej. Wskaźnik zapadalności na raka
żołądka lub przełyku jest u nich 12
razy większy niż przeciętnie w populacji.
Wskaźnik umieralności z powodu
marskości wątroby jest 2-krotnie, a z
powodu wypadków - 2,7-krotnie wyższy
u alkoholików niż u osób nie pijących
nadmiernie. 60% prób samobójczych
w Polsce było podjętych po spożyciu
alkoholu.
ROZWÓJ CHOROBY ALKOHOLOWEJ
Fazy uzależnienia
I faza wstępna
Następuje odkrycie, że picie jest sposobem na poprawę
samopoczucia, na osiągnięcie miłego nastroju lub
przyjemnego zawrotu głowy. W tej fazie picie jest przyjemne i
nie pozostawia większych negatywnych skutków. Najczęściej
ma charakter okazjonalny, towarzyski.
II faza krytyczna
Zaczyna się świadome dążenie do zmiany nastroju; już
wiadomo, ile trzeba wypić, żeby osiągnąć pożądany stan:
zapomnienie, luz czy brak napięcia. Zaczyna się poszukiwanie
tego nastroju i jednoczesne wchodzenie w nawyk picia.
III wczesna faza właściwa
Wyraźny początek choroby - picie staje się kłopotliwe. Pojawia się
wstyd
z powodu picia i związanego z nim zachowania, żeby uwolnić się od
tych nieprzyjemnych emocji, pijący wymyśla wiele powodów upijania
się: "wypił na pusty żołądek", "pił za szybko", "mieszał alkohole" itp.
Włączają się obrony intelektualne, które odcinają pijącego od jego
własnych emocji i pozwalają lepiej o sobie myśleć mimo coraz bardziej
nieodpowiedzialnych zachowań.
Po kolejnych ekscesach zaczyna pojawiać się autentyczne poczucie
winy. Pogarsza się opinia pijącego o sobie, niezadowolenie z siebie
staje się chroniczne. Mogą wystąpić myśli samobójcze. Pijący wyraźnie
zmienia styl życia, coraz częściej układa plan dnia wokół okazji do
wypicia.
Sami pijący nie mogą dostrzec zachodzących w sobie zmian, gdyż tracą
zdolność właściwej oceny swojego postępowania i przestają panować
nad swymi uczuciami i zachowaniami.
IV faza chroniczna późna
Pije się, żeby "dojść do siebie". Punktem wyjścia picia jest cierpienie
lub depresja. Picie staje się koniecznością, pozostaje już zupełnie
poza kontrolą. Coraz częstsze są "przerwy w życiorysie", nasila się,
na skutek zniekształceń pamięci, pamięć euforyczna, dzięki której
pijacy nie widzą ruiny swojego życia. W zachowaniu stają się często
agresywni, przerzucają nienawiść do siebie na innych, zwykle
na osoby najsilniej związane z nimi uczuciowo (członków rodzin, itp.).
Pijący mają poczucie, że są otoczeni nienawistnymi im osobami:
"Gdyby oni się zmienili, ze mną byłoby wszystko dobrze". Porażki w
powstrzymywaniu pijącego od picia, powodują popadanie rodziny w
coraz głębsze poczucie winy. Cały układ rodzinny wymaga pomocy
oraz terapii.
Porcja standardowa alkoholu
Porcja standardowa to 10 gramów czystego alkoholu
etylowego.
Taka ilość alkoholu znajduje się w:
200 ml piwa
100 ml wina
5%
10%
25 ml wódki
40%
Wpływ alkoholu na funkcjonowanie kierowcy
Każda ilość spożytego alkoholu wpływa na funkcjonowanie
organizmu człowieka. Jest to szczególnie groźne dla
kierującego pojazdem. Picie alkoholu przez kierowcę
uniemożliwia bezpieczną jazdę samochodem.
Alkohol etylowy jest usypiaczem i znieczulaczem (działa na
mózg jak środek usypiający) usypianie mózgu jest stopniowe
i zaczyna się od ośrodków sprawujących kontrolę nad
różnymi czynnościami – powoduje chwilowe wyzwolenie
niektórych zahamowań i dlatego wypicie pierwszych
kieliszków przeżywane jest jako stan ożywienia, pobudzenia
i ekscytacji. Dopiero później ujawnia się prawdziwa natura
działania alkoholu – prowadząca do uśpienia i zatrzymania
kolejnych czynności mózgu, aż do stanu utraty równowagi i
koordynacji, śpiączki, czasem nawet do zatrzymania
procesów niezbędnych do życia.
Prowadzenie pojazdu wymaga przede wszystkim
świetnej koordynacji wzrokowo – ruchowej,
ponieważ 90% informacji docierających do
kierowcy to informacje wzrokowe. Te alkohol
zaburza najszybciej. Ponadto:
 pogarsza koordynację ruchów – trudności w wykonywaniu dwóch i
więcej czynności jednocześnie;
 Zmniejsza szybkość reakcji – wydłuża się czas reakcji (np.
hamowania) w przypadku dostrzeżenia niebezpieczeństwa;
 Powoduje pogorszenie wzroku – problem z dostrzeżeniem
szczegółów, znaków, świateł, pieszych i innych przeszkód;
 Ograniczenie pola widzenia – zawęża normalne pole widzenia od kąta
180 stopni do bardzo wąskiego, przez co można nie zauważyć pojazdu
nadjeżdżającego z bocznej drogi;
 Powoduje błędną ocenę odległości i szybkości – samochód, pas
jezdni lub drzewo mogą wydawać się dużo dalej niż są w rzeczywistości.
REAKCJA ORGANIZMU CZŁOWIEKA NA ALKOHOL:
0,3 - 0,5 promila: upośledzenie koordynacji wzrokowo - ruchowej,
zaburzenia równowagi, euforia;
0,5 - 0,7 promila: zaburzenia sprawności ruchowej, pobudliwość,
gadatliwość, obniżenie samokontroli, błędna ocena możliwości;
0,7 - 2,0 promili: zaburzenia równowagi, spadek sprawności
intelektualnej, opóźnienie czasu reakcji, wyraźna drażliwość, wzrost
ciśnienia krwi;
2,0 - 3,0 promili: zaburzenia mowy, przewracanie się, wzmożona
senność, obniżenie zdolności do kontroli własnych zachowań;
3,0 - 4,0 promili: spadek ciśnienia krwi, obniżenie temperatury
ciała, zanik odruchów fizjologicznych;
powyżej 4 promili: śpiączka, śmierć.
Szybkość rozkładu alkoholu wynosi:
u mężczyzn
u kobiet
10 – 12g na godzinę
8 – 10g na godzinę


Oznacza to, że w ciągu jednej godziny wątroba
„spala” około jednej porcji standardowej alkoholu.
powyżej 0,5 promila
od 0,2 do 0,5 promila
stan nietrzeźwości
stan po użyciu alkoholu
- prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie
nietrzeźwości jest przestępstwem,
- prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu
alkoholu jest wykroczeniem,
- spożywanie napojów alkoholowych w miejscach
publicznych oraz w komunikacji publicznej jest
wykroczeniem.
Kodeks karny
Art. 178a &1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod
wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w
ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
&2. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod
wpływem środka odurzającego prowadzi na drodze publicznej lub w
strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w &1, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności oraz pozbawienia wolności
do roku.
&3. W razie skazania za przestępstwo określone w &1 lub 2
sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Małgorzata Karwowska-Zaradniak