Dominika Krajewska, Agnieszka Włodarska, Łukasz Goliszewski, Przemysław Sterniński Plan prezentacji 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Wstęp Teza i pierwsze głosowanie Instytucje Argumenty za tezą Kontrargumenty Argumenty za tezą Kontrargumenty Drugie głosowanie Teza i pierwsze głosowanie Teza: Rozbudowane instytucje pozytywnie wpływają na wzrost gospodarczy Wstęp Od pocz. XX wieku obserwowany stały wzrost dysproporcji między krajami Wyjaśnienia: różnica w akumulacji kapitału (rzeczowego oraz ludzkiego), w łącznej produktywności czynników produkcji, w tempie postępu technologicznego …jak również: stopień otwartości gospodarki, położenie geograficzne, polityka makroekonomiczna i strukturalna naśladować? Wstęp „Jak wytłumaczyć trwałe ubóstwo w obliczu obfitości? Jeśli znane są źródła bogactwa, dlaczego biedne kraje po prostu nie zaadoptują rozwiązań, które je do niego zbliżą? Trzeba zachęcać ludzi, by inwestowali w bardziej wydajne technologie, podnosili swoje umiejętności i organizowali efektywne rynki…..Takie bodźce urzeczywistnione są w instytucjach” Douglass North Instytucje Instytucje – normy i ograniczenia wymyślone przez człowieka, które kształtują relacje między ludźmi Formalne – zwykle związane z istnienie państwa. Tworzą prawo, procedury, zalecenia Nieformalne – zwyczaje, tradycje, normy, religia. ARGUMENTY ZA TEZĄ Religia a wzrost Protestantyzm a rozwój kapitalizmu (Weber) przekonania religijne zwiększają wydajności poprzez wspieranie indywidualnych cech takich jak uczciwość, etyka pracy i oszczędności Wspólna religia jednoczy społeczeństwo -> większy poziom zaufania Religia a wzrost Religia wpływa na poziom wykształcenia Evelyn Lehrer: średnia lat nauki jest najwyższa dla Żydów (16,9 mężczyźni, 15,8 kobiety); najniższy wśród konserwatywnych protestantów (13,3 mężczyźni, 12,9 kobiety); katolików (14,3 mężczyźni, 13,7 kobiety) i protestantów (14,5 mężczyźni, 14,0 kobiety) Również pozytywny wpływ na jakość i długość życia Niższe prawdopodobieństwo zażywana nielegalnych substancji czy alkoholu Pozytywny stosunek do małżeństwa i posiadania dzieci Religia a wzrost • • • Szczerość, etyka pracy, otwartość na innych ludzi Interakcje, kontakty: wspólna modlitwa ułatwia poznawanie nowych ludzi; ważny czynnik kapitału ludzkiego- zaufanie Religijność i istnienie religii „państwowej” sprzyja rozwojowi regulacji związanych z zapobieganiem korupcji, nadużyciom itd. KONTRARGUMENTY Religia a Wzrost • Osoby religijne są mniej produktywne • • Sama wiara w Boga nie gwarantuje posiadania cech czy kierowania się wartościami sprzyjającymi wzrostowi gospodarczemu • • inwestują dobra i czas w wiarę (mógłby on zostać pośięcony na pracę) ludzie nie żyją zgodnie z zasadami wiary. Religijność, istnienie religii państwowej sprzyja rozwojowi restrykcji w systemie ubezpieczeń, finansowym. Sprzeciwia się motywowi zysku Badanie: Barro, McCleary (2003) Wiara w niebo, piekło, życie pozagrobowe pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy Deklaracja bycia osobą religijną brak wpływu (około 80% badanych deklaruje religijność) Uczęszczanie do kościoła mniejsze dla krajów gdzie jest „regulacja religii” Większa w krajach gdzie jest pluralizm religijny negatywny wpływ na wzrost gospodarczy ale… zwiększa odsetek osób wierzących w niebo i piekło Religijność a wzrost gospodarczy Wiara w piekło ma silniejszy wpływ na poziom wzrostu gospodarczego niż wiara w niebo Religijność a wzrost gospodarczy Wniosek: jeśli osoby bardziej religijne chodzą częściej do kościoła to wpływ religii na wzrost gospodarczy będzie się znosił Chcemy by ludzie wierzyli ale nie należeli do kościoła Wierzący ale nie praktykujący => Anglia ARGUMENTY ZA TEZĄ Składniki indeksów wolności gospodarczej i ich wpływ na wzrost gospodarczy • Wolność obrotu walutami zagranicznymi • Regulacje kredytowe • Ochrona prawa własności, niezawisłość sądów, swoboda zawierania kontraktów • Wolny handel • Stabilność monetarna Badanie J. A. Miner (1998) Kraje w których nastąpił wzrost demokracji rosną szybciej niż podobne kraje, które tego nie doświadczyły Kraje, w których nastąpił spadek demokracji rosną wolniej niż podobne kraje, które tego nie doświadczyły. Badanie A. Brunetti, et al. (1998) wskaźnik wiarygodności: przewidywalność w ustanawianiu przepisów stabilność polityczna ochrona ludzi i praw własności wiarygodność sądów korupcja Badanie A. Brunetti, et al. (1998) Wskaźnik wiarygodności reguł istotny w każdej regresji, oprócz ostatniej, ze względu na korelację ze zmienną Dodatni wpływ na wzrost PKB per capita Badanie A. Brunetti, et al. (1998) Prawie wszystkie składowe wskaźnika wiarygodności są istotne i mają dodatni wpływ na wzrost PKB per capita Badanie A. Brunetti, et al. (1998) Wskaźnik wiarygodności jest dodatnio skorelowany z poziomem demokracji (mierzonym na zasadach Freedom House) Wskaźnik wiarygodności jest także poprawnie skonstruowany, gdyż jest skorelowany z inną podobną zmienną (stworzoną przez Institutional Country Risk Guide) Badanie P. F. Whitely (2000) 34 kraje, lata 1970-1992 Kapitał społeczny - poziom zaufania w społeczeństwie Badanie P. F. Whitely (2000) kapitał społeczny wpływa pozytywnie na wzrost gospodarczy, równie mocno jak edukacja Badanie J. F. Helliwell oraz R. D. Putnam (1995) Badanie dotyczące wpływu kapitału społecznego na wzrost 18-20 regionów Włoch 3 zmienne określające poziom kapitału społecznego: Civic Community (Civic) Institutional Performance (Perf) Citizen Satisfaction (Satif) Badanie J. F. Helliwell oraz R. D. Putnam (1995) Dodatni wpływ kapitału społecznego na wzrost gospodarczy regionów. Badanie J. F. Helliwell (1996) Dane zebrane przez P. Mauro w roku 1995, z 68 krajów – stworzył indeks efektywności biurokratycznej, który jest sumą trzech miar jakości instytucji: Efektywność systemu sądowego Brak występowania korupcji Brak nadmiernych procedur biurokratycznych Wysoka dodatnia korelacja (r=0,86) pomiędzy poziomem PKB per capita a miarą jakości instytucji – bogatsze kraje mają wyższy poziom efektywności biurokratycznej. Badanie J. F. Helliwell (1996) KONTRARGUMENTY Składniki indeksów wolności gospodarczej i ich wpływ na wzrost gospodarczy • Podatki i wydatki rządowe – • State enterprises – • decyzje są podejmowane pod wpływem rządu i jego interesów a niekoniecznie efektywności Regulacje kredytowe – • jeśli rząd zbiera podatki to pozbawia przedsiębiorców owoców ich pracy ograniczają możliwość pożyczania i brania pożyczek Bariery wejścia na rynek – ograniczają możliwość powstawania nowych przedsiębiorstw, generowanie BSS Badanie J. A. Miner (1998) Wzrost demokracji wpływa mniej negatywnie na wzrost PKB, niż jej spadek Badanie P. F. Whitely (2000) Badanie nie wykazało istotnego wpływu niektórych zmiennych Badanie J. F. Helliwell oraz R. D. Putnam (1995) Jeśli przeprowadzimy tę samą regresję w obcięciu do kolejnych dekad, to okaże się, że w latach 50’ i 80’ model nie objaśnia dobrze zmiennej objaśnianej. Brak szeregów czasowych uwzględniających efektywność polityki lokalnych władz w tym czasie Badanie J. F. Helliwell (1996) Badanie J. F. Helliwell (1996) Indeks efektywności biurokratycznej P. Mauro Słabe dane - lepiej by było gdybyśmy mierzyli występowanie czegoś pozytywnego niż brak czegoś negatywnego z tego wykresu wcale nie można wnioskować, że instytucje wpływają na wzrost, Helliwell twierdzi przeciwnie – w rozwiniętych krajach są lepiej wykształcone instytucje Badanie J. F. Helliwell (1996) Helliwell 1994 badanie Związek pomiędzy demokracja a wzrostem, ale silny pozytywny efekt dochodu na występowanie instytucji demokratycznych, a zerowy lub nawet ujemny wpływ instytucji na dochód Mauro używa danych zebranych od firm, które planują przyszłość, dane te mogą byś stronnicze argument Helliwella A. Przeworski, F. Limongi (1993) autorzy sprawdzili 18 artykułów (21 badań) i zauważyli, że w przypadku 8 z nich demokracja szybciej się rozwijała, w przypadku 8 szybciej rozwijał się autorytaryzm a w pozostałych 2 artykułach (lub 5 badaniach) bez różnicy. Zatem to prawdopodobnie inne czynniki wpływały na wzrost, niekoniecznie instytucje Badania: de Haan, Sturm • • • Regresja średniej stopy wzrostu PKB na zmiennych standardowo uważanych za czynniki stymulujące wzrost oraz indeksie wolności ekonomicznej Brak związku w badaniu miedzy średnim wzrostem PKB i economic freedom Wnioski: economic freedom przyspiesza dojście do stready state ale nie zmienia steady state do którego dążymy Drugie głosowanie DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ